Πειραϊκό Λύκειο "Παντάνασσα"

Το Πειραϊκό συγκρότημα "Παντάνασσα" ανήκε στον Παναγιώτη Παπαδογεώργη και παρείχε πλήρης εκπαίδευση στα χρόνια που λειτούργησε γιατί διέθετε Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο. Επίσης Ωδείο και Ξένες γλώσσες. Διατηρούσε εγκαταστάσεις για εσωτερικούς μαθητές ή ημισσύσιτοι όπως τους αποκαλούσαν τότε, γιατί έφευγαν για το σπίτι τους μετά το μεσημεριανό φαγητό. Η ύπαρξη εσωτερικών μαθητών ήταν απαραίτητη προϋπόθεση κάποτε γιατί εξυπηρετούσαν και παιδιά από την ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού. Το Σχολείο ήταν γνωστό στην ευρύτερη περιοχή της πλατείας Πηγάδας και βρισκόταν στην οδό Ευπλοίας 53-55 ή γωνία Ευπλοίας με Σαλαμινομάχων. Κάποτε το σχολείο διατηρούσε εγκαταστάσεις και στην οδό Καραϊσκου 235-237, ενώ αργότερα στην οδό Ιάσωνος 31, πάντα στον πειραιά.

Μέχρι σήμερα έχει διασωθεί η πινακίδα Γραφεία Λυκείου Παντάνασσα
καταχώρηση του 1947
Η αναφορά αυτή είναι του 1960 και αναφέρει 5όροφο κτήριο που είναι αποκλειστικά το Λύκειο επί της Ιάσονος 31. Λίγο πιο κάτω δηλαδή από το κεντρικό κτήριο της Ευπλοίας
Ο χαρακτηριστικός φοίνικας στα δεξιά του κτηρίου. Η όψη αυτή βρίσκεται επί της Ευπλοίας
Η πινακίδα υπάρχει και σήμερα επί της Σαλαμινομάχων

Αγάλματα - μνημεία που περνούν απαρατήρητα...


Στην Τερψιθέα βρίσκεται όπως όλοι γνωρίζουμε το μνημείο αφιερωμένο στην 17χρονη Επονίτισα Ηρώ Κωνσταντοπούλου. Από την μπροστινή όψη του μνημείου βλέπουμε την Ηρώ να προτάσσει το στήθος της για την ελευθερία. Αν δούμε το μνημείο όμως από τα πλάγια παρατηρούμε:

  ότι από τα πλάγια φαίνεται πως ανάμεσα στα πόδια υπάρχει ένα αρκουδάκι. Έτσι ο γλύπτης Νικόλας που το κατασκεύασε ήθελε να δείξει ότι ένα κορίτσι στην ηλικία της την εποχή εκείνη έπαιζε ακόμα με παιδικά παιχνίδια. Παρόλα αυτά η Ηρώ αν και σε αυτή την ηλικία έκανε αυτό που πολλοί άλλοι δεν έκαναν.


Φεύγουμε από την πλατεία Τερψιθέας και μεταφερόμαστε λίγο πιο κάτω στον κήπο που βρίσκεται μπροστά από το Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Όπως ο ναός έτσι και όλη η περιοχή οικοδομήθηκε σε εκτάσεις γης του εμπόρου Ηλία Βάβουλα που κατάγονταν απο την Χίο. Για πολλά χρόνια αυτή η μικρή πλατεία θεωρούνταν πλατεία των Χίων και της εγκατάστασής τους στον Πειραιά το 1835. Σήμερα τίποτα μα τίποτα δεν υπάρχει πάνω σε αυτή την πλατεία που να θυμίζει Χίο. Εκεί υπάρχει ένα άγαλμα. Το συγκεκριμένο άγαλμα είναι έργο του γλύπτη Γ. Κανακάκη. Δείτε το:

 Αν κοιτάξουμε όμως λίγο προσεκτικότερα βλέπουμε ότι στο αριστερό του χέρι κάτι κρατάει. Δείτε τι:

 είναι μια αυτοσχέδια μολότοφ και καθώς το άγαλμα κοιτάει προς το Δημαρχείο είναι πραγματικά απορίας άξιο πως και από το Δημαρχείο ουδείς το πρόσεξε δεδομένο ότι το αντικείμενο βρίσκεται εκεί από τα επείσοδια του 2008.

Στην ίδια περιοχή (κήπο μπροστά από Άγιο Κωνσταντίνο)  και ακριβώς απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο υπάρχει και μια βρύση:


 Για έναν ανθρώπινο κόσμο λέει αλλά με λιονταρίσια μορφή (και πάντα στεγνό γιατί χρόνια τώρα το νερό έχει σταματήσει) αλλά πάμε λίγο στο πλάι:


 Λαϊονικό έτος 1989 (άραγε σε τι διαφέρει το έτος των Λάϊονς από το 1989 μ.χ;). Κυβερνήτης (;) Αποστολόπουλος, Πρόεδροι...

Φεύγουμε από τον κήπο μπροστά από τον Άγιο Κωνσταντίνο και προχωράμε επί της Ηρώων Πολυτεχνείου με κατεύθυνση προς την περιοχή Βρυώνη. Στα δεξιά μας βρίσκεται το αρχαιλογικό πάρκο επί της Ηρώων Πολυτεχνείου. Όμως στα δεξιά του παρατηρούμε ένα μικρό παρκάκι διαμορφωμένο:

 Εκεί βρίσκεται η προτομή του θεατρικού σκηνοθέτη, πειραιώτη, Δημήτρη Ροντήρη. Ο Ροντήρης μεταξύ άλλων δημιούργησε το 1957 και το Πειραϊκό Θέατρο με το οποίο περιόδευσε σε όλες τις μεγάλεις πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής ανεβάζοντας θεατρικές παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας. Πάμε όμως λίγο πιο κοντά:
  Ροταριανός σύλλογος πειραιώς 1995. 
 

Ένα χωριό στο κέντρο του Πειραιά



Διαγώνια απέναντι από τον Νέο Επιβατικό Σταθμό αφιξαναχώρησης κρουαζιερόπλοιων στην Ακτή Ξαβερίου υπάρχει μια μικρή συνοικία που για μας που μένουμε εδώ γύρω είναι πλέον εικόνα συνηθισμένη, αλλά για αυτούς που την αντικρύζουν για πρώτη φορά αποτελεί στην ουσία νησίδα ξεχασμένη από τον χρόνο. Είναι το λεγόμενο χωριό ή τα προσφυγικά του Ξαβέρη όπως οι παλαιότεροι ονομάζουν. Βέβαια υπάρχει μια ιδιομορφία (και όχι η μόνη βέβαια στον πειραιά) σε αυτή την περιοχή που όλοι ονομάζουν Ξαβέρη. Πάνω από την γέφυρα όλες οι ναυτιλιακές εταιρείες που ακόμα υπάρχουν φέρουν ταχυδρομική διεύθυνση Ακτής Μιαούλη ενώ ακριβώς κάτω από την γέφυρα όλη η περιοχή εντός λιμενικής ζώνης είναι καταχωρημένη ως Ακτή Ξαβέρη.

Είναι ένα σύνολο από 15 περίπου σπίτια, κατασκευασμένα κατά το πρώτυπο κατασκευής των προσφυγικών κατοικιών και εξαφανισμένο κάτω από μια σύγχρονη γέφυρα που λίγο μετά φιλοξενεί το τέρμα των λεωφορείων στην διασταύρωση με την Κλεισόβης. Τα χιλιάδες άτομα που περνούν καθημερινά από την γέφυρα αυτή κυρίως με τα αυτοκίνητά τους αγνούν αυτό το χωριό που είναι τελείως αφανές στον ανυποψίαστο διαβάτη. Λίγο το ύψος της γέφυρας, λίγο η φυσική στέγη που έχουν δημιουργήσει τα δένδρα καλύπτουν τελείως αυτή την γη ξεχασμένη από τον χρόνο. Τα περισσότερα από αυτά τα σπίτια συνεχίζουν μέχρι σήμερα να κατοικούνται, ενώ οικογένειες μέσα σε ένα περιβάλλον πραγματικά εξωγήινο για τον σημερινό πειραιά περνούν την καθημερινότητά τους σαν κάτι το σύνηθες. Αποτελούν αντικείμενο για εκατοντάδες τουρίστες που αυτό το τοπίο τους παραξενεύει και σπεύδουν να το αποθανατίσουν, ενώ δεν είναι λίγοι και οι έλληνες που τραβάνε φωτογραφίες, προκαλώντας την δυσφορία των κατοίκων αυτού του χωριού. 


Δεν ανήκουμε στους πρόσφυγες λένε οι κάτοικοι:
Όπως αναφέρει στην έρευνά του ο Κουτουζής, πολλοί όταν κατασκευάστηκε η γέφυρα αποζημιώθηκαν και έφυγαν. Όμως κάποιοι σε πείσμα των καιρών συνεχίζουν και μένουν ακόμα εκεί, έστω κι αν η γέφυρα στέκεται σαν ένας τσιμεντένιος γίγαντας πάνω από τα κεφάλια τους. Αν και στην ευρύτερη περιοχή όπως προανέφερα αποκαλούν το σημείο "τα προσφυγικά" οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού αρνούνται αυτόν τον χαρακτηρισμό γιατί λένε ότι ανήκουν στις πρώτες οικογένειες που εποίκισαν τον πειραιά και δεν έχουν καμία σχέση με τους πρόσφυγες. 
"Μας ανήκει η περιοχή εδώ και 180 χρόνια" λένε αυτοί που μένουν ακόμα εκεί. "Άλλωστε να φύγουμε να πάμε που;" Πάνω από την γέφυρα είναι εύκολο να διακρίνει κανείς ότι διατηρούν τους κήπους τους, τα λουλούδια τους, τα ζωντανά τους όπως πάντοτε έκαναν.
 Από την άλλη πλευρά οφείλουμε να πούμε ότι όλη αυτή η περιοχή μετά το άδοξο τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας, στην περιοχή των καρβουνιάρικων, εγκαταστάθηκε πλήθος προσφύγων που διέμεναν σε ξύλινα παραπήγματα που κάλυπτα όλη την περιοχή και που το 1968 τα γκρέμισε ο τότε δήμαρχος πειραιά Αριστείδης Σκυλίτσης, προκειμένου να κατασκευάσει τον παραλιακό δρόμο

Από την γέφυρα τα δέντρα έχουν καλύψει τον οικισμό και ελάχιστα σπίτια από κάτω είναι ορατά
Προσεκτικότερη ματιά όμως ανάμεσα στα δέντρα φαίνονται στέγες
Εδώ φαίνεται γέφυρα που υπάρχει ακριβώς μετά την είσοδό του στον χώρο και που πρέπει κανείς να διασχίσει υποχρεωτικά για να εισέλθει εντός
Κάτω από όλο αυτό το πράσινο κανείς δεν πιστεύει ότι υπάρχει οικισμός. Σε αντιδιαστολή οι νέες πολυκατοικίες ακριβώς πίσω

    

Ιστορία Φιλαρμονικής του Δήμου Πειραιά

Η Φιλαρμονική Πειραιώς μαζί με την Χορωδία Πειραιώς σε φωτογράφιση στα σκαλιά του Δημοτικού θεάτρου Πειραιώς (19 Ιουνίου 1937)

Ιστορία σαν παραμύθι γνωστή και ως η 
"Φιλαρμονική των Ορφανών"

 Βρισκόμαστε στα 1860 και στα μουσικά πράγματα ο πειραιάς δεν έχει απολύτως τίποτα. Περιμένουν πότε θα κάνει την εμφάνισή του κάποιος ξένος στόλος ώστε η μπάντα του κατά τα ήθη της εποχής να παιανίσει κάποια κυριακή σε κάποιο κεντρικό σημείο της πόλης. Τόσο οι ανάγκες των κατοίκων όσο και του Δήμου δεν καλύπτονταν από πουθενά. Ο τότε Δήμαρχος Μουτζόπουλος σε μια πόλη που μάχεται να συγκροτηθεί και να ορθοποδήσει θέλει να δημιουργήσει ένα μελλοντικό φυτώριο. Έτσι αποφασίζει να επενδύσει στα παιδιά του Τζανείου Ορφανοτροφείου. Εισάγει μαθήματα μουσικής και όργανα στο ορφανοτροφείο. Κάποιες εμφανίσεις γίνονται αρχικώς και μετά αυτή η παράδοξη "φιλαρμονική ορφανών" εξαφανίζεται.  Βέβαια υπάρχει μεν ο μουσικός και κάτοικος πειραιά Λαμπελέτ ο οποίος όμως περιορίζεται στο να κάνει ιδιαίτερα στα παιδιά των καλών οικογενειών. Γύρω στα 1888 ο Δήμαρχος Πειραιά Ρετσίνας, επαναφέρει το θέμα της φιλαρμονικής στο προσκήνιο. Τα ίδια προβλήματα. Αυτοί που γνώριζαν να παίζουν ήταν μόνο τα παιδιά των καλών οικογενειών οι οποίες φυσικά δεν θα επέτρεπαν στα παιδιά τους να παιανίζουν στους δρόμους της πόλης. Ο Ρετσίνας αναζήτησε την τύχη των παιδιών των ορφανοτροφείων που παλιότερα ο Μουτζόπουλος είχε εκπαιδεύσει. Αυτά όμως αντί για μουσικοί είχαν στελεχώσει το εργατικό δυναμικό εργοστασίων και βιοτεχνιών. Ο Ρετσίνας μαζί με τον Διευθυντή του Τζανείου Ορφανοτροφείου ψάχνει στα αρχεία να βρουν τα σκορπισμένα ορφανά. Και τα βρίσκουν διάσπαρτα σε όλη την Αττική. Βρίσκουν και κάποιους απόστρατους σαλπιγκτές, τυμπανιστές και μαζί με τους τότε εύπορους του Πειραιά αναλαμβάνουν να τους συγκεντρώσουν πίσω στην πόλη βάζοντάς τους ο ίδιος ο Ρετσίνας ως υπαλλήλους στα εργοστάσιά του. Έτσι με την εμμονή του ο Ρετσίνας δημιουργεί  το 1892 έναν πυρήνα 35 μουσικών εργατο-υπαλλήλων αλλά όχι κατ΄ αποκλειστικότητα μουσικών. Το πρωί στα εργοστάσια και το απόγευμα να παίζουν μουσική δεν αποτελεί και την καλύτερη συνταγή μουσικής προόδου. 


Όμως οι δύο παράλληλοι κόσμοι των πρώην ορφανών που έφτιαξαν τον πρώτο πυρήνα και παιάνιζαν στους δρόμους και αυτός της καλής οικογένειας που ο Λαμπελέτ ακολουθούσε διδάσκοντας μουσική στους αστούς συναντήθηκαν με την Δημιουργία του Δημοτικού Θεάτρου, καθώς το δεύτερο εισήγαγε την μουσική στην καθημερινότητα του πειραϊκού λαού. Η όπερα, η οπερέτα και άλλα μουσικά ακούσματα παρουσιάζονται σε ένα κοινό που πραγματικά διψά.

 Ένας στρατιωτικός στο προσκήνιο:

Η Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιά αν και γεννήθηκε στα ορφανοτροφεία, πέρασε την εφηβεία της κάτω από τις εντολές ενός στρατιωτικού. Ενός στρατιωτικού που υπηρέτησε 4 χρόνια στο πυροβολικό και στην συνέχεια αλλάζει ειδικότητα και γίνεται μουσικός πρώτης τάξεως. Μιλάμε για τον Ανδρέα Ζάιλερ γιό ενός Βαυαρού μουσικού του Φράντς ο οποίος σαν στρατιωτικός μουσικός κι αυτός είχε ακολουθήσει τον βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα. Ο γιός του όμως ο Ανδρέας γεννημένος στην ελλάδα δεν έχει γνωρίσει την Βαυαρία, μιλάει και αγαπάει την ελλάδα περισσότερο ίσως και από άλλους έλληνες της εποχής του. Γιαυτό τον λόγο κατατάσσεται και στον Ελληνικό Στρατό. Η μουσική παιδεία που έχει πάρει όμως από τον πατέρα του υπερνικά. Το 1862 γίνεται ανθυπασπιστής και το 1865 στέλνεται από το Υπουργείο Εσωτερικών να οργανώσει την μουσική μπάντα της στρατιωτικής φρουράς της Λευκάδος. Κατά την άφιξή του στο νησί όμως η Φιλαρμονική του Δήμου Λευκάδος που δεν έχει αρχιμουσικό του ζητά να γίνει εκείνος. Και ο Ανδρέας αντί να την οργανώσει την αποδιοργανώνει πετυχαίνοντας την μετακίνηση των μουσικών στην στρατιωτική μπάντα για την οποία είχε αρχικά μετακινηθεί. Το 1885 αναλαμβάνει την διεύθυνση της Φιλαρμονικής του Δήμου Αθηναίων που μόλις δημιουργείται. Το 1896 έτος που προάγεται σε ανθυπολοχαγός Μουσικός γίνεται και διευθυντής της Φιλαρμονικής του Δήμου Πειραιά. Τα ορφανά του 1892 γίνονται ένα στρατιωτικό σε πειθαρχία σύνολο που πραγματικά εντυπωσιάζει. Εμείς σήμερα δεν γνωρίζουμε και πολλά για τον Ζάιλερ αλλά σχεδόν όλοι γνωρίζουν τα έργα του όπως το στρατιωτικό εγερτήριο, το πασίγνωστο "Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά" και το "Μπαρμπα γιάννης κανατάς". 


 Ο Λαμπελέτ παρένθεση στο χακί:

Στο μεταξύ είχε μπει στο παιχνίδι και ο Λαμπελέτ ο οποίος φαίνεται ότι είναι ο μόνος μη στρατιωτικός μουσικός, που τον είχαμε αφήσει προτύτερα να κάνει ιδιαίτερα, έχει αναλάβει σχεδόν ταυτόχρονα με τον Ζάιλερ την φιλαρμονική και έχει ήδη εντυπωσιάσει το φιλόμουσο κοινό στα εγκαίνεια του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά που είχαν γίνει το 1895. Από εκεί και πέρα η Φιλαρμονική ακολουθεί μια ένδοξη πορεία και φτάνει να έχει 60 μουσικούς, 2 αρχιμουσικούς και 1 υπαρχιμουσικό. Παιανίζει σχεδόν καθημερινά στις Πλατείες Τερψιθέας, Αλεξάνδρας και στο Πασαλιμάνι. Εκδίδεται εβδομαδιαίο πρόγραμμα μουσικού ρεπερτορίου και περιοχών. Πολύ συχνά βρίσκεται και στο κοσμοπολίτικο τότε Νέο Φάληρο. 

 Οι στρατιωτικοί μουσικοί συνεχίζουν:

Μεγάλο ρόλο στην οργάνωση της Φιλαρμονικής του Δήμου Πειραιά είχε και ο Σπυρίδων Καίσαρης ο οποίος ήταν επίσης στρατιωτικός μουσικός με μεγάλη εμπειρία αφού το 1896 (αρχιμουσικός Φρουράς Αθηνών) είχε πάρει μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες (έγραψε το εμβατήριο των Ολυμπιακών αγώνων του ΄96)  με την Φιλαρμονική των Αθηνών. Αναλαμβάνει την Φιλαρμονική Πειραιά γύρω στο 1905 ενώ το 1910 πηγαίνει στην Γαλλία προκειμένου να μελετήσει την οργάνωση των Στρατιωτικών Φιλαρμονικών. Διετέλεσε Αρχιμουσικός όχι μόνο για την Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιά αλλά και του Πειραϊκού Συνδέσμου. Έγραψε το γνωστό εμβατήριο "Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ". Πολλοί επίσης είναι αυτοί που δεν τον γνωρίζουν αλλά οι περισσότεροι όμως γνωρίζουν το θούριο που έγραψε για τους βασιλόφρωνες "του αετού ο γιός"


 
 Ο επίσης στρατιωτικός μουσικός Βασίλειος Σωζόπουλος ο οποίος καθιέρωσε τις συναυλίες της Πέμπτης στις οποίες κάθε εβδομάδα η Φιλαρμονική παρουσίαζε δημοφιλή κυρίως κομμάτια που άρεσαν στον κόσμο να ακούει.
Μεγάλο έργο προσέφερε επίσης αργότερα ο απόμαχος αξιωματικός του ναυτικού Χρήστος Τρομπέτας που μόνιμα επιζητούσε καλύτερους μισθούς και μονιμότητα των μουσικών στον Δήμο, ένω έμεινε γνωστός για τις θερινές του συναυλίες.  Μεταπολεμικά την διεύθυνε ο Κόκκινος ενώ το 1968 ανέλαβε την διεύθυνσή της ο Παναγιώτης Φακιολάς για τον οποίο είχαμε κάνει ειδική αναφορά στο σπίτι του την Τερψιχόρη εδώ. Ο Φακιολάς αναδιάρθρωσε την Μπάντα και παράλληλα δημιούργησε και ορχήστρα πνευστών ποικίλης μουσικής. Το 1969 η χούντα διέλυσε την μπάντα για εξαιτίας κάποιων ιστοριών που είχαν ακουστεί αλλά δεν είχαν δικαιολογηθεί.  


ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗΣ
  • 1905 φτάνει με θαλαμηγό της εποχής στον Πειραιά η Βασιλική οικογένεια της Αγγλίας. Καταπλέει εν μέσω κανονιοβολισμών ακόμα και των Ρωσσικών πλοίων που μόνιμα ναυλοχούσαν έξω από το λιμάνι του Πειραιά και δένει στον Λιμένα Αλών έναντι του σιδηροδρομικού σταθμού δίπλα από την θαλαμηγό της Ελληνικής βασιλικής οικογένειας "Αμφιτρίτη".  Η βασίλισσα Αλεξάνδρα της Αγγλίας αποβιβάζεται και τρεις φιλαρμονικές συνδιασμένες μεταξύ τους παιανίζουν. Οι φιλαρμονικές αυτές είναι του Πολεμικού Ναυτικού παρατεταγμένη αριστερά ενώ στον αντίποδα αυτής και δεξιά η Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιά και η μπάντα του Πειραϊκού Μουσικού Συνδέσμου. Τον τεχνητό αυτό διάδρομο στελεχώνουν μαθητές σχολείων του πειραιά που είναι ντυμένα με κυανόλευκες στολές. Στην συνέχεια η βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρα επιβιβάζεται με βασιλική αμαξοστοιχία με κατεύθυνση την Αθήνα.
Η Αποβάθρα έναντι του Σιδηροδρομικού Σταθμού. Η συγκεκριμένη καρτ-ποστάλ είναι του 1907 και για την άφιξη του Βασιλιά της Ιταλίας όπως αναγράφει. Η Βασίλισσα Αγγλίας Αλεξάνδρα είχε αφιχθεί 2 χρόνια νωρίτερα.

και οι δύο καρτ ποστάλ αναφέρονται στην άφιξη της Βασίλισσας Αγγλίας Αλεξάνδρας στον Πειραιά
  • 1908 (19 Σεπτεμβρίου): Η Φιλαρμονική ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη συνοδεύοντας τον Στέφανο Στρέϊτ προς ενίσχυση του εκεί ελληνισμού. Το ταξίδι γίνεται με θαλαμηγό στην οποία έχουν φορτωθεί πλήθος ελληνικών σημαιών. Το ταξίδι-εκδρομή γίνεται με σκοπό να ηρεμήσουν οι νεότουρκοι. Μετά το πέρας της εκδρομής ο Πειραιάς θα δέχονταν αντίστοιχη επιτροπή νεοτούρκων.

  • 1914 (18 Μαίου) Σέρβικη αντιπροσωπεία έρχεται στην Αθήνα προσκεκλημμένη από τον φιλολογικό σύλλογο Παρνασσό για να τελέσουν επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πεσόντων ελλήνων και σέρβων. Στην συνέχεια κατευθύνονται στο Νέο Φάληρο όπου τους υποδέχεται σημαιοστολισμένο από το Ακταίον μέχρι και το θέατρο. Στη γνωστή εξέδρα του Φαλήρου (Κιόσκι) παιάνιζε η Στρατιωτική Μπάντα υπό την διεύθυνση του Υπολοχαγού μουσικού Γιοχάλα, ενώ ο Όμιλος Ερετών τελεί Λεμβοδρομίες. Εντός του Ξενοδοχείου ΑΚΤΑΙΟΝ παίζει η Φιλαρμονική Μουσική Πειραιώς υπό την διεύθυνση του Αρχιμουσικού Καίσαρη. Την δεξίωση είχε οργανώσει ο Δήμαρχος Πειραιά Παναγιωτόπουλος. Επίτιμοι προσκεκλημένοι η Τερέζα Καποδίστρια, η κα Σλήμαν και οι δεσπινίδες Δελληγιάννη και Δουσμάνη. 

  • 1914 (18 Απριλίου): Η Δημοτική Αρχή αποφασίζει η Φιλαρμονική να παιανίζει τρεις φορές εβδομαδιαίως ενναλάξ στην Μουνυχία και στην πλατεία Αλεξάνδρας.
Βλέπουμε την Φιλαρμονική Πειραιά να καλύπτει τις ανάγκες όλων των σωματείων και των συλλόγων στην περιοχή του πειραιά, που ήθελαν να τιμήσουν τις ιδιαίτερες πατρίδες καταγωγής τους. Μεταβαίνει σχεδόν σε όλες τις περιοχές από τις οποίες εποικίσθηκε ο Πειραιάς. Κύθηρα, Ύδρα, Πόρος, Αίγινα, Κρανίδι, Ερμιόνη. Από όπου υπήρχε σύλλογος με οργανωμένα μέλη η Φιλαρμονική μετέβαινε να αποδώσει τιμές στους τόπους προέλευσης. Ενδεικτικά αναφέρονται: 
  •  1908 (13 Μαίου): Η φιλαρμονική βρίσκεται στα Κύθηρα για τα εγκαίνια του Ναού Παναγίας Ιλαριωτίσσης. Η φιλαρμονική συνόδευσε τα μέλη της Κυθηραϊκής αδελφότητας από τον Πειραιά με συγκεκριμένο δρομολόγιο. Η θυρανοιξία έλαβε χώρα στην Κωμόπολη Ποταμού Κυθήρων.
  • 1908 (16 Αυγούστου): Το ατμόπλοιο Ύδρα μεταφέρει την Φιλαρμονική μαζί με τον Υδραϊκό Σύλλογο Πειραιά προκειμένου να λάβουν μέρος στον εορτασμό του Ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου στην Ύδρα.
  • 1904 (29 Ιουνίου): Η Φιλαρμονική μαζί με 100 μέλη του Συλλόγου Κρανιδιωτών Πειραιά μεταβαίνουν στην Ερμιόνη για την εορτή των Αγίων Αναργύρων στην Μονή που φέρει το ίδιο όνομα. Η εορτή θα λάβει χώρα την 1η Ιουλίου.
Μετέχει εκτός από τα εγκαίνια του Δημοτικού Θεάτρου όπως προαναφέραμε και στα εγκαίνια του Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείου Θηλέων στις 20 Ιανουαρίου του 1904. Στο δελτίο τύπου κάτω αναφέρεται για το ίδρυμα ότι βρίσκεται εις περίοπον θέσιν της πειραϊκής χερσονήσου παρά την Βασσάνειον Ναυτική Σχολή (σχετική προηγούμενη ανάρτηση).

  • 1901 και η Φιλαρμονική μετέχει στο ετήσιο πειραϊκό καρναβάλι που παίζει ώρες ατελείωτες και για όσο χρονικό διάστημα απαιτεί ο κόσμος. Οι μουσικοί δεν παίζουν απλά αλλά μετέχουν και οι ίδιοι μασκαρεμένοι ως πιερρότοι.
1961 ΑΡΧΙΜΟΥΣΙΚΟΣ Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ
ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ

ΠΗΓΗ: 
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΚΡΙΠ
ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ (ΦΩΤΟ)
 ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΚΑΙ ΠΛΗΡΩΣ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΗ http://www.musipedia.gr 
 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ)
ΕΠΙΣΗΣ ΠΟΛΛΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΓΡΑΦΤΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΠΕΙΡΑΙΑ ΔΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΟΜΩΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΘΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟΥΜΕ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 60.

Η περιπέτεια του "Αφανούς Ναύτου" που ακόμα είναι αφανής!

O Όρμος Μπαϊκούτση σε καρτ ποστάλ του 1970. Ο Σταυρός κατασκευάστηκε το 1969. Έκτοτε θα επικρατήσει η ονομασία Σταυρός. Στην καρτ ποστάλ όπως βλέπουμε δεν υπάρχει ακόμα η κατασκευή με το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου ούτε έχουν κατασκευαστεί οι αποβάθρες του συλλόγου που υπάρχει σήμερα εκεί


του Στέφανου Μίλεση

      Δεν υπάρχει καταγεγραμμένη άλλη όμοια περίπτωση στην Ελλάδα, ένα μνημείο να έχει σχεδιαστεί, εγκαινιαστεί, κατασκευαστεί όχι μία, ούτε δύο αλλά πάμπολλες φορές και ωστόσο να συνεχίζει να μην υπάρχει!

     Πρόκειται για το Μνημείο του «Αφανούς Ναύτη» που αν και εγκαινιάστηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αναμορφώθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά, καταστράφηκε από την Γερμανική κατοχή, τιμήθηκε μεταπολεμικά σε μια Πλατεία που είχε χρήση γκαράζ, υψώθηκε στο κέντρο μιας πλατείας από ιδιώτες, σχεδιάστηκε να στολίζει τον κήπο ανάμεσα σε δύο εκκλησίες, κατασκευάστηκε σε ένα ψαράδικο όρμο, εκλάπη, κατεστράφη και τελικά σήμερα θεωρείται ως ένα έργο που αν και θα έπρεπε να κοσμεί το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου και της Ευρώπης, αυτό δεν επιτεύχθηκε για τους παρακάτω όπως θα δούμε λόγους.


Mνημείο του αφανή ναύτη στην Άνδρο (5/11/59) 
προσφορά οικογένειας Γουλανδρή


Ο Αφανής Ναύτης στο Βροντάδο της Χίου
Στο επίνειο των Καρδαμύλων, Μάρμαρο 
βρίσκεται το μνημείο στο Καρδαμυλίτη ναυτικό
Η Καλαμάτα απέκτησε ανάλογο μνημείο στην παραλία της το 2006



1.     Τα εγκαίνια «Τύμβου» από τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Ξημερώνοντας η 7η Νοεμβρίου του 1930 φάνηκε πως δεν θα ήταν μια ημέρα συνηθισμένη.  Οι ετοιμασίες έδιναν κι έπαιρναν στο λιμάνι του Πειραιά. Καθαρισμός της παραλίας, σημαιοστολισμοί των κτηρίων, ενώ όλα τα πλοία του πειραϊκού λιμένα από νωρίς ανέμεναν ένα σπουδαίο γεγονός που είχε εξαγγελθεί! Από τις 12.30΄ το μεσημέρι έκαναν την εμφάνισή τους διασχίζοντας τους δρόμους της πόλης, ομάδες μαθητών και Ναυτοπροσκόπων που συγκεντρώνονταν στην Πλατεία του Ωρολογίου (άτυπη ονομασία του ελεύθερου χώρου μπροστά από το παλαιό Δημαρχείο Πειραιώς). Στις 2.40΄ κατέφθασε και ο Πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος συνοδευόμενος από τον Πρόεδρο της Βουλής τον Τσιριμώκο και τον Δήμαρχο Πειραιώς Τάκη Παναγιωτόπουλο. Άπαντες επιβιβάζονται στο πολεμικό «Τένεδος» που αμέσως έστρεψε την πλώρη του για την Ψυτάλλεια!

 Είχε φτάσει επιτέλους η ημέρα που θα εγκαινιαζόταν ένα μνημείο για τον «Αφανή Ναύτη». Εκατό χρόνια είχαν περάσει που το Ελληνικό Κράτος μετρούσε τον ελεύθερο βίο του! Η εποχή εορτασμού της πρώτης Εκατονταετηρίδας είχε φτάσει και μέσα στα πλαίσια αυτών των εκδηλώσεων ο Δήμος Πειραιά είχε προγραμματίσει η 7η Νοεμβρίου κάθε χρόνο, να αποτελεί μια ημέρα μνήμης προς τους αφανείς ήρωες του Εμπορικού μας ναυτικού που χάθηκαν σε όλα τα μήκη και πλάτη των θαλασσών ακολουθώντας μέχρι τέλους την σκληρή μοίρα της ναυτικής εργασίας. Και ο εορτασμός της ημέρας του «Αφανή Ναύτη» απαιτούσε μνημείο και αυτό είχε αποφασιστεί να στηθεί στην Ψυτάλλεια την ιστορική νησίδα στο στενό της οποίας πέθαναν, στη νικηφόρο της Σαλαμίνας Ναυμαχία, οι γενναιότεροι των Ελλήνων ναυμάχων.

Ωστόσο η απόφαση ανέγερσης ενός μνημείου υπέρ του «Αφανούς Ναύτη», αποτελούσε χρέος, όχι μόνο του Δήμου Πειραιώς, αλλά ολόκληρου του ελληνικού Έθνους καθώς η Ελλάδα ως χώρα δεν όφειλε στο ναυτικό μόνο την εμπορική και οικονομική της ανάπτυξη, αλλά την ίδια της την ύπαρξη, την ανεξαρτησία της, την ευημερία της, τον ελεύθερο εν τέλει βίο της. Και λίγο πριν ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινιάσει την έναρξη των εργασιών για την ύψωση ενός Τύμβου υπέρ του «Αφανούς Ναύτη» ο Λιμενάρχης Πειραιά Σ. Κλήρης έλεγε διαβάζοντας την ημερήσια διαταγή «Ατενίσατε εν σιγή τον επί της Ψυταλλείας συμβολικό τύμβο, που συμβολίζει την θυσία και την αρετή όλων των ναυτικών γενεών της Ελλάδος».


Και πραγματικά ένα μικρό μνημείο κατασκευάστηκε πάνω στην Ψυτάλλεια, μνημείο που μπορεί σε μέγεθος κατασκευής να μην ήταν αντάξιο του μεγέθους της θυσίας των ελλήνων ναυτικών, αλλά τουλάχιστον υπήρχε, ήταν εκεί ορατό από το 1931 σε τα πλοία που εισέρχονταν στον μεγάλο πειραϊκό λιμένα.



    Πάνω σε ένα διπλό τσιμεντένιο βάθρο, βράχος απότομος υψωνόταν προς τον ουρανό και πάνω του ένας γλάρος με ανοιγμένα τα φτερά του.

2.     Το κολοσσιαίο μνημείο του Ιωάννη Μεταξά


Τα χρόνια πέρασαν και η Κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά έκρινε πως το μνημείο έπρεπε να αντικατασταθεί με ένα μεγαλύτερο, αντάξιο του εμπορικού μας ναυτικού. Το νέο μνημείο θα υψωνόταν στην κορυφή της νησίδας της Ψυτάλλειας και ήδη υπήρχε ένα σχέδιο έμπνευση του αρχιτέκτονα Ιωάννη Ζολώτα που υποβλήθηκε στον Μεταξά το 1937 προκαλώντας τον ενθουσιασμό του τελευταίου.

 Ένας τεράστιος τσιμεντένιος σταυρός θα υψωνόταν προς τον ουρανό ενώ λίγο πριν την κορυφή του θα υπήρχε μια άγκυρα καμωμένη από ακτίτη πειραϊκό λίθο. Οι βάσεις του μνημείου θα ήταν από μπετόν αρμέ, και θα σήκωναν την όλη κατασκευή ακόμη ψηλότερα, καθώς οι προδιαγραφές του Μεταξά για το μνημείο περιελάμβαναν να είναι ορατό από απόσταση δέκα ναυτικών μιλίων! 


    Μια υπερκατασκευή που θα ξεκινούσε από τον μικρό όρμο που έδεναν τα πλοία όταν έπιαναν την Ψυτάλλεια, θα οδηγούσε στην ψηλότερο σημείο του μικρού νησιού, δημιουργώντας ένα αίσθημα δέους και εντυπωσιασμού!




    Ωστόσο παρά την ύπαρξη σχεδίου που ικανοποιούσε τον Ιωάννη Μεταξά, ο Υπουργός επί των Ναυτικών Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος (υπουργός την περίοδο 1935 – 1938), προκήρυξε διαγωνισμό φιλοτέχνησης μνημείου «Αφανούς Ναύτου». Συγκροτήθηκε μάλιστα και μια επιτροπή η οποία δεν πρόλαβε να εκδώσει πόρισμα καθώς την πρόλαβε η  πολεμική προετοιμασία της χώρας για τον επερχόμενο πόλεμο, προετοιμασία που είχε ξεκινήσει πολύ πριν την εμπλοκή της χώρας μας στον πόλεμο – γνωστό πλέον γεγονός στους ιστορικούς - .


3.     Ο βομβόπληκτος Πειραιάς δεν ξέχασε τους ναυτικούς του

     Στο μεταξύ η ελληνική συμμετοχή στον βωμό αίματος για το εμπορικό ναυτικό κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέρχεται στους 1.204 εξαφανισμένους Έλληνες ναυτικούς με 914 εμπορικά πλοία να έχουν βυθιστεί σε όλες τις θαλάσσιες περιοχές του πλανήτη συμπεριλαμβανομένου ακόμη και ποταμών! Η απελευθέρωση βρίσκει τον Πειραιά ξανά χωρίς μνημείο Αφανούς Ναύτη, καθώς οι Γερμανοί κατέστρεψαν το μνημείο της Ψυτάλλειας (εκείνο του Ελευθερίου Βενιζέλου) και στην θέση του τοποθέτησαν πυροβόλα και αντιαεροπορικά. Η εικόνα του μεταπολεμικού Πειραιά είναι απελπιστική. Η μόνη πόλη στην Ελλάδα με τόσες κατεστραμμένες υποδομές, όχι μόνο στο λιμάνι αλλά και στον αστικό και κοινωνικό της ιστό. Ο βομβόπληκτος Πειραιάς (η Αθήνα ουδέποτε βομβαρδίστηκε), ο κατεστραμμένος από ιταλικούς, γερμανικούς, αμερικανικούς και αγγλικούς εναέριους βομβαρδισμούς ούτε τότε ξέχασε όμως τους ναυτικούς του! Ήδη από την πρώτη χρονιά της απελευθέρωσης ο Δήμος τίμησε τους αφανείς ναύτες σε εορτή στην Πλατεία Αλεξάνδρας! Μια πλατεία που εξακολουθούσε να είναι περιφραγμένη με συρματοπλέγματα. Από την κατοχή η προπολεμική της όψη είχε χαθεί, καθώς οι Γερμανοί πρώτοι την μετέτρεψαν σε χώρο στάθμευσης των στρατιωτικών τους αυτοκινήτων. Και μετά την αποχώρηση των Γερμανών όμως συνέχιζε να έχει την ίδια χρήση από τις Βρετανικές και Ελληνικές Στρατιωτικές αρχές. Για μια περίοδο όμως τριών με τεσσάρων ετών ο χώρος απελευθερωνόταν την ημέρα της 6ης Απριλίου, ώστε να γίνει το μνημόσυνο για τους χαμένους ναυτικούς. 


4.     Στην Πλατεία της Τερψιθέας από ιδιώτες!


    Και ενώ τα χρόνια περνούσαν, η επίσημη Πολιτεία ουδέν έπραττε περί αυτού, κάποιοι ιδιώτες μαζί με συνδρομή του Δήμου, είχαν τοποθετήσει στην Πλατεία της Τερψιθέας, μια μαρμάρινη πλάκα, κάτι σαν κενοτάφιο το οποίο αποκαλείτο «Ηρώο πεσόντων Περαιωτών». Θεμελιώθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1930 από τον Δήμαρχο Πειραιά τον Τάκη Παναγιωτόπουλο. Εκεί μια φορά δύο φορές τον χρόνο (μια την 25η Μαρτίου και μια στην 28η Οκτωβρίου) γινόταν κατάθεση Στεφάνων και παρελάσεις από τα σχολεία του Πειραιά. 

Κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο της Πλατείας Τερψιθέας

5.     Στον Τινάνειο Κήπο (νυν Θεμιστόκλειο)

Και έτσι τα χρόνια πέρασαν μεταπολεμικά με απλές καταθέσεις στεφάνων στην Πλατεία Τερψιθέας. Στις 30 Ιουλίου του 1963 το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιώς κατόπιν προτάσεως του Δημοτικού Συμβούλου Λουκά Μάτσα, έθεσε εκ νέου πρόταση για ανέγερση μνημείο «Αφανούς Ναύτου», αφού η μαρμάρινη πλάκα της Τερψιθέας αφενός δεν εξέφραζε το μέγεθος της πραγματικής θυσίας, αφετέρου αποτελούσε δημιούργημα ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 

Το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιώς αφού δέχθηκε την πρόταση του Μάτσα, προχώρησε στην σύσταση Επιτροπής που με την σειρά της έκρινε πως το καταλληλότερο σημείο για την ανέγερση ενός Μνημείου ήταν ο Τινάνειος Κήπος, ώστε να είναι ορατό σε όλο το επιβατικό λιμάνι, αλλά και για να είναι προσιτό σημείο για την κατάθεση στεφάνων εκ μέρους της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Η Επιτροπή αποφάσισε να ανοιχτεί ένας λογαριασμός την Εμπορική Τράπεζα για την συγκέντρωση του απαιτούμενου ποσού από τον πειραϊκό λαό και τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. 

Πέρασε όμως ένας ολόκληρος χρόνος και το ποσό που τελικώς συγκεντρώθηκε ήταν 20.000 δραχμές. Μόνο δύο ναυτιλιακές επιχειρήσεις κατέθεσαν ποσά σε εκείνον τον ειδικό λογαριασμό (πολλές δήλωναν πως ήδη είχαν προσφέρει για το μνημείο της Πλατείας Τερψιθέας). Έτσι το μνημείο του «Αφανούς Ναύτη» σταμάτησε (λόγω αφανούς καταθέτη) και ο δύσμοιρος Έλληνας ναύτης έμεινε ξανά στην μαρμάρινη πλάκα της Τερψιθέας!


Στο μεταξύ οι ναυτεργατικές ενώσεις βλέποντας πως το χρηματικό ποσό στον τραπεζικό λογαριασμό ουδέποτε θα συγκεντρωθεί, έκαναν έγγραφη διαμαρτυρία στον τότε Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας Σταύρο Μπίρη (διετέλεσε υπουργός 1964 – 1965). Και ενώ ο Πειραιάς αγωνίζεται να αποκτήσει το αυτονόητο, ανάλογα Μνημεία έχουν ήδη τοποθετηθεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως στο Βροντάδο, στην Άνδρο και στα Καρδάμυλα, με αναπαραστάσεις είτε ενός Ναύτης που μπαρκάρει, λοστρόμου ή Αξιωματικού Γέφυρας. 

7.     Περίοδος επταετίας

Με διαμαρτυρίες αλλά πάντα άνευ μνημείου, ο Πειραιάς όπως και όλη η Ελλάδα εισέρχεται στην περίοδο της επταετίας, η οποία απομακρύνει την περίπτωση τόσο της Πλατείας Τερψιθέας όσος και του Τινάνειου Κήπου, καθώς θέτει ως κριτήριο την ορατότητα του ίδιου του μνημείου από την θάλασσα και από τα πλοία που θα εισέρχονται εντός του λιμανιού. Αποφασίζεται η ανέγερση ενός τεράστιου  τσιμεντένιου «Σταυρού» όμοιο με εκείνον που είχε σχεδιάσει ο αρχιτέκτονας Ζολώτας επί Ιωάννου Μεταξά το 1937 (της Ψυτάλλειας δηλαδή). 

Όμως το μνημείο δεν θα είναι ο «Σταυρός» αλλά ένα έργο που θα βρίσκεται στην βάση του, όμοιο με το πρώτο μνημείο του Ελευθερίου Βενιζέλου (με τους γλάρους). Το σημείο που θα τοποθετηθούν αυτά καθορίζεται στον όρμο του Μπαϊκούτση (όρμο Αφροδίτης). Η επταετία με λίγα λόγια προσπαθεί να συνδυάσει τα σχέδια του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Ιωάννου Μεταξά σε ένα μνημείο!  

Το έργο αναλαμβάνει να σχεδιάσει ο γλύπτης Λάζαρος Λαμέρας, ενώ τον περιβάλλοντα χώρο διαμορφώνει ο Ν. Φιντικάκης. Το μνημείο "Αφανής Ναύτης" είναι μια σύνθεση αποτελούμενη από ένα θαλάσσιο κύμα που πάνω του φέρει πέντε (5) ορειχάλκινους γλάρους που συμβολίζουν τις πέντε ηπείρους. Στο κέντρο της σύνθεσης αυτής αποφασίζεται να μεταφερθεί η πλάκα από την Τερψιθέα εκεί. Τελικά τοποθετήθηκε νέα. Τα αποκαλυπτήρια γίνονται στις 7 Δεκεμβρίου του 1969. Τον αφανή ναύτη αποφασίστηκε να τον τιμούν κατά την διάρκεια της ναυτικής εβδομάδας με επιμέλεια του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας στο συγκεκριμένο μνημείο, γι΄ αυτό και ορίστηκε η τιμητική φύλαξη του μνημείου να γίνεται πάντα από Λιμενοφύλακες.


Ο ένας ορειχάλκινος γλάρος εκ των πέντε

Η σύνθεση με τους γλάρους και πίσω η πλάκα της Τερψιθέας. Η φωτογραφία είναι από τα εγκαίνια του μνημείου. Η τιμητική φρουρά είναι από Λιμενοφύλακες



Πραγματικά το μνημείο «Αφανούς Ναύτη» αποτελούσε ένα γεγονός και κάθε χρόνο την περίοδο της Ναυτικής Εβδομάδας το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας τελούσε εκεί σχετική εκδήλωση. Στα χρόνια της μεταπολίτευσης όμως ο δημοκρατικά εκλεγμένος πολιτικός κόσμος της χώρας, αντιδρούσε στην κατάθεση στεφάνου στο συγκεκριμένο έργο, καθώς θεωρούσε πως ήταν έργο της δικτατορίας και κατά δεν θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τον δημοκρατικό κόσμο της χώρας. Στο μεταξύ η ορειχάλκινη κατασκευή, η σύνθεση με τους γλάρους εξαφανίστηκε (μάλλον εκλάπη) όταν το μνημείο έπαυσε να χρησιμοποιείται. Ο Σταυρός που απέμεινε δεν είναι το μνημείο το «Αφανούς Ναύτη», αλλά ήταν συνοδευτικός του μνημείου και με σκοπό να γίνεται αυτό ορατό από το πέλαγος, από τους ναυτικούς, να τους φωνάζει δηλαδή  με την επιβλητική του παρουσία «εδώ βρίσκεται ένα μνημείο αφιερωμένο σε εσάς. ΔΕΝ ΣΑΣ ΕΧΟΥΜΕ ΞΕΧΑΣΕΙ!»



Ο Σταυρός για να δείχνει στους Ναυτικούς ένα μνημείο που δεν υπάρχει πια, συμβολίζει περισσότερο την εγκατάλειψη του Πειραιά και των ναυτικών παρά οτιδήποτε άλλο


Ο ναός του Αγίου Νικολάου, προστάτη των Ναυτικών. Αφού η πολιτεία και ο Δήμος ήταν ανάξιοι, ας βάλει ο Άγιος Νικόλας το χέρι του

 Μόνο θλίψη μπορεί να γεννήσει στον οποιονδήποτε μια απλή επίσκεψη σήμερα, σε ότι έχει απομείνει από το «Μνημείο του Αφανούς Ναύτη» στον γραφικό όρμο της Αφροδίτης. Πόσο μάλλον εάν εκείνος που το επισκέπτεται έχει οιανδήποτε σχέση με την θάλασσα και τους ναυτικούς. Τα απομεινάρια μιας προσπάθειας στέκουν εκεί όχι για να θυμίζουν τον Έλληνα ναυτικό που μεγαλούργησε, αλλά την ανικανότητα εκείνων να τιμήσουν τους ανθρώπους που τίμησαν την χώρα. Κι αν δεν θλίβονται από το γεγονός πως σε όλη την Ελλάδα, μικρές πόλεις και χωριά, νησιά και νησίδες διαθέτουν πια ένα ανάλογο μνημείο, πλην της πόλης του Πειραιά, ας παραθέσω και μια φωτογραφία του μνημείο Αφανούς ναύτη στο Μπρίντεζι της Ιταλίας που ούτε την εμβέλεια του Πειραϊκού Λιμανιού έχει, ούτε την ίδια προσφορά αίματος και ψυχής έχει κατατεθεί εκεί συγκριτικά με την ελληνική ναυτοσύνη.


Kάτι ανάλογο θα άξιζε και για τους έλληνες του εμπορικού ναυτικού μας. Τόσο δύσκολο είναι;
ΟΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕ
Ότι απέμεινε από την κλοπή του μνημείου


ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
Ο στίχος ήταν που έμεινε. Αν μπορούσαν θα είχαν κλέψει και το βάθρο


ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΦΑΝΟΥΣ ΝΑΥΤΗ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΑΥΤΕΣ ΤΟΥ Ε.Ν.


Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην Τριμηνιαία Έκδοση του ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ "Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας", Τεύχος 91 (Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2015) Σελ. 54, 55, 56 

 Πηγές:
http://glypto.wordpress.com
Βικιπαίδεια
Οι φωτογραφίες προέρχονται από από glypto.wordpress.com
Οι ασπρόμαυρες από το Ε.Ο.Α. (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)


"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"