Το Παλιό Ταχυδρομείο Πειραιά (νυν Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά)





του Στέφανου Μίλεση

Στην συμβολή των οδών Φίλωνος και Καραολή-Δημητρίου βρίσκεται το νεοκλασικό κτήριο του Παλαιού Ταχυδρομείου

Στις 7 Μαρτίου του 1899 μπήκε ο θεμέλιος λίθος του, παρουσία του τότε Υπουργού Εσωτερικών Γ. Θεοτόκη και του Δήμαρχου Πειραιώς Τρύφωνος Μουτζόπουλου.

Άξιο αναφοράς είναι ότι στον λόγο που εκφώνησε ο Θεοτόκης είπε:
  
"Σήμερα θεμελιώνεται το πρώτο εν Ελλάδι Ταχυδρομικό, Τηλεγραφικό, Τηλεφωνικό κατάστημα, το πρώτον εμφανές μαρτύριον της ευνομίας και του πολιτισμού, το εγκαινιαζόμενον εν τη πόλει εν ή θάλλει ακμαιότερον η ιδιωτική πρωτοβουλία και αποδίδει καρπούς αγλαούς". 

Επί του θεμέλιου λίθου βρίσκονταν χαραγμένα τα ονόματα του Βασιλέως Γεωργίου Α', του Υπουργού Εσωτερικών Τριανταφυλλάκου και του Δημάρχου Πειραιώς Τρύφωνα Μουτζόπουλου.  Πάνω στην πλάκα θεμελίωσης ρίχθηκαν από τον Δήμαρχο χρυσά και αργυρά νομίσματα της εποχής.  

Βέβαια από το 1828 με διάταγμα του Καποδίστρια λειτουργούσαν τα πρώτα ταχυδρομικά γραφεία του Ναυπλίου (πρώτης πρωτεύουσας), Τρίπολης, Επιδαύρου και Σύρου.

Όμως το Ταχυδρομείο Πειραιά είναι το πρώτο κτήριο σύμφωνα με τον Θεοτόκη, που στέγαζε στην Ελλάδα Ταχυδρομικό, Τηλεγραφικό και Τηλεφωνικό κατάστημα μαζί!




Και πραγματικά την εποχή εκείνη ο Πειραιάς βρίσκονταν σε οικονομική ακμή και πορεία ευημερίας.  

Το κτήριο αυτό το οποίο ήταν ειδικά σχεδιασμένο για να στεγάσει παράλληλα τρεις διαφορετικές υπηρεσίες (Ταχυδρομείου, Τηλεγραφείου και Τηλεφωνείου), λειτούργησε με τα πρότυπα του Ταχυδρομείου της Γενεύης σε μια εποχή που οι ταχυδρομικές υπηρεσίες της Πρωτεύουσας, στεγάζονταν ακόμα σε ιδιωτικά οικήματα!

Στις 19 Αυγούστου 1901 τελέσθηκαν τα εγκαίνια του νέου Ταχυδρομικού Μεγάρου, βάζοντας ένα τέλος στις περιπέτειες της Ταχυδρομικής υπηρεσίας στον Πειραιά, που μέχρι τότε και αυτό στεγάζονταν σε ιδιωτικά οικήματα.


19 Αυγούστου του 1901 έγιναν τα εγκαίνια του Ταχυδρομείου

Έτσι στεγάστηκε στο σπίτι  του Κόλλα και του Φώσκολου αρχικά, ενώ ύστερα εγκαταστάθηκε στον πάνω όροφο των παλαιοτέρων καταστημάτων του Χουτόπουλου, αλλά και στο ισόγειο του Παλαίου Δημαρχείου Πειραιά (Ρολόι) και μετά στην συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Τσαμαδού. 

Η απόφαση για την ανέγερση Ταχυδρομικού Μεγάρου σε δημοτικό γήπεδο του Πειραιά, έκτασης 2.000 τετραγωνικών πήχεων που βρίσκονταν μεταξύ των οδών Φίλωνος, Καραολή - Δημητρίου (σημερινή ονομασία), ελήφθη από το Δημοτικό Συμβούλιο του Πειραιά το 1848.

1989 - Μαρία Πώπ - Το παλιό Ταχυδρομείο στον Πειραιά μια Κυριακή μεσημέρι



Για την κατασκευή του δαπανήθηκαν 190.000 δραχμές καθώς ο αρχιτέκτονας που επιμελήθηκε την κατασκευή του Εμμανουήλ Παπακωνσταντίνου, αποφασίσθηκε να γίνει και διώροφο και με δύο προσόψεις και δύο κεντρικές εισόδους. Η μεν πτέρυγα του Ταχυδρομείου να έχει πρόσοψη επί της οδού Φίλωνος, η δε πτέρυγα του Τηλεγραφείου και Τηλεφωνείου με πρόσοψη επί της πρώην οδού Άρεως σημερινή Καραολή και Δημητρίου. Σήμερα χρησιμοποιείται μόνο η είσοδος του Ταχυδρομείου από την οδό Φίλωνος.



Δεκαοκτώ ημέρες πριν τα επίσημα εγκαίνιά του, την 1η Αυγούστου του 1901 υπεγράφη η σύμβαση μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών (με Υπουργό τον Θεοτόκη) και του Δημάρχου Πειραιά Τρύφωνα Μουτζόπουλου που προέβλεπε 25ετή μίσθωση από την 1η Σεπτεμβρίου 1901 και με ενοίκιο 1050 δραχμές τον μήνα.  

Σήμερα όποιος το επισκέπτεται εντυπωσιάζεται καθώς στο κέντρο του, κυριαρχεί μια οκτάγωνη αίθουσα που στεγάζεται από υαλόφρακτη στέγη και που σήμερα είναι γνωστή ως "αίθριο". Σε αυτή την αίθουσα λειτουργούσε ο κυρίως χώρος εξυπηρέτησης του κοινού και μέχρι σήμερα περιμετρικά μπορεί κάποιος να δει τις θυρίδες εξυπηρέτησης.

Στη χαρακτηριστική σήμερα οκτάγωνη αίθουσα με οροφή από υαλόφρακτη στέγη, διεξάγονται πολλές εκδηλώσεις πολιτισμού και είναι γνωστή ως "αίθριο"




 Μετά το 1912 η κατασκευή ολοκληρώνεται με διάφορες προσθήκες, ενώ μέχρι και το 1933 κατά καιρούς αναφέρονται διάφορα έργα και επισκευές.   


Το κτήριο αυτό για 70 σχεδόν χρόνια εξυπηρέτησε την πόλη του Πειραιά, που με τις ακάματες προσπάθειες του προσωπικού του, έφερνε εις πέρας ασφαλώς και ταχέως την αλληλογραφία των δημοτών.

Το 1965 πάρθηκε η απόφαση ανέγερσης νέου Ταχυδρομικού Μεγάρου αλλά οι εργασίες που ξεκίνησαν γρήγορα διακόπηκαν λόγω ελλείψεως χρημάτων και συνεχίστηκαν το 1969.  

Το "Καλλιμάρμαρο Ταχυδρομείο" όπως ονομάστηκε το νέο Ταχυδρομικό Μέγαρο που ανεγέρθηκε στη συμβολή των οδών Φίλωνος και Τσαμαδού, σύμφωνα με την τεχνοτροπία που χαρακτήριζε την δεκαετία εκείνη, ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 1973.


Το κτήριο του παλαιού Ταχυδρομείου Πειραιά το 1977

Το νέο Ταχυδρομικό Μέγαρο την δεκαετία του '70


Το Υπουργείο Πολιτισμού αμέσως μετά την λειτουργία του νέου Ταχυδρομείου χαρακτήρισε το κτήριο του παλαιού ταχυδρομείου "Διατηρητέο"

Η έκταση στην οποία ανεγέρθηκε το νέο Ταχυδρομικό Μέγαρο Πειραιά, την είχε παραχωρήσει με απόφασή της από το 1964 η Επιτροπή Δημοσίων Κτημάτων στο Υπουργείο Συγκοινωνιών. Στην έκταση αυτή λίγο πριν στεγάζονταν το Δημόσιο Καπνοκοπτήριο Πειραιώς και ακόμα πιο παλιά αποτελούσε μέρος της έκτασης στην οποία λειτουργούσε το Πολεμικό Σχολείο (Σχολείο Ευελπίδων Πειραιώς).

Μαρμάρινες Ταχυδρομικές Θυρίδες 


Ο Σεισμός του 1981:

Στις 24 Φεβρουαρίου του 1981, ο μεγάλος σε ένταση σεισμός των 6,7 Ρίχτερ  με επίκεντρο τις Αλκυονίδες νήσους στον Κορινθιακό κόλπο του προξένησε σοβαρές ζημιές όπως και σε πολλά άλλα κτήρια του Πειραιά.  Οι ζημιές που προκλήθηκαν στο κτήριο ήταν μεγαλύτερες για τα οικονομικά δεδομένα του Δήμου. 
Το 1998 το ΥΠΕΧΩΔΕ ανέλαβε την πλήρη αποκατάσταση του κτηρίου που διήρκεσε για πολλά χρόνια και έλαβε τέλος το 2005.

Εδώ φαίνεται το παλιό ταχυδρομείο το 1982, ένα χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό σε άσχημη κατάσταση


Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά:

Σήμερα στο κτήριο αυτό στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, ενώ χρησιμοποιείται και για άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες. Η δημοτική Πινακοθήκη άρχισε να λειτουργεί το 1957 ως τμήμα αρχικά της δημοτικής βιβλιοθήκης και από το 1985 ως ανεξάρτητο τμήμα. Περιλαμβάνει 837 έργα γνωστών νεοελλήνων ζωγράφων όπως του Βολανάκη, Βυζαντίου, Γεραλή, Δούκα, Λύτρα, Ρωμανίδη κ.α.

Κομμάτι λαμαρίνας του αγγλικού πλοίου Κλαν Φρέιζερ από την έκρηξη του 1941 που ήταν σφηνωμένο σε δένδρο του Τινάνειο Κήπου στεγάζεται πλέον στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιώς 




Η αρχική ιδέα πριν από την λειτουργία του Ταχυδρομείου:

Τα χρόνια εκείνα η στέγαση των υπηρεσιών που ονομάζουμε σήμερα "δημόσιες" αποτελούσε μέριμνα των Δήμων. Έτσι από το 1875 ο Δήμος Πειραιά όφειλε να επιλύσει το στεγαστικό πρόβλημα υπηρεσιών όπως Πυροσβεστείου, Στρατώνα Χωροφυλακής, Ειρηνοδικείου και φυσικά τηλεγραφείου-ταχυδρομείου. Για την λύση του προβλήματος αποφασίστηκε αρχικά να συστεγαστούν όλα σε ένα υπό την σκέπη ενός κτηρίου που θα ονομάζονταν ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΟ

Το συναντούμε άλλωστε σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα με την μορφή αυτή όπως στην πόλη της Καλαμάτας. Έτσι στο ανωτέρω οικοδομικό τετράγωνο Φίλωνος, Καραολή-Δημητρίου, Νοταρά θα κατασκευάζονταν το Διοικητήριο του Πειραιά. Στην θέση τελικά ανεγείρεται μόνο το Ταχυδρομείο.
Σχέδιο Ταχυδρομείου οδού Φίλωνος
(Σχέδιο από το βιβλίο "Λειτουργική Εξέλιξη και αρχιτεκτονική εξέλιξη του

ιστορικού κέντρου του Πειραιά 1835-1912" της Σταματίνας Μαλικούτη)

Σχέδιο Ταχυδρομείου από Καραολή-Δημητρίου
(Σχέδιο από το βιβλίο "Λειτουργική Εξέλιξη και αρχιτεκτονική εξέλιξη του

ιστορικού κέντρου του Πειραιά 1835-1912" της Σταματίνας Μαλικούτη)


 Υπηρεσία Τ.Τ.Τ:

Μέχρι και το 1949 η υπηρεσία που σήμερα απλά αποκαλούμε Ταχυδρομείο λέγονταν "Υπηρεσία Ταχυδρομείου, Τηλεγράφων, Τηλεφώνων" και για συντομία Τ.Τ.Τ. ενώ οι υπάλληλοί του καλούνται "Τριατατικοί".

Από τον Σεπτέμβρη του 1949 που ιδρύεται ο οργανισμός τηλεπικοινωνιών, τα ταχυδρομεία αποτελούν αυτόνομη υπηρεσία και μετασχηματίζονται στα γνωστά μας ΕΛ.ΤΑ.

Ταχυδρομικοί Υπάλληλοι το 1939


Το Ταχυδρομικό ζήτημα του Πειραιώς:

Και ενώ ο Πειραιάς το 1901 απέκτησε ταχυδρομικό μέγαρο δημιουργήθηκε ξαφνικά πρόβλημα με την στέγαση της ταχυδρομικής Υπηρεσίας. Ο Δήμος Πειραιά ζητούσε ενοίκιο 14.000 δραχμές της εποχής και το Υπουργείο Εσωτερικών αρνείτο να υπογράψει σύμβαση για το ποσό αυτό. 

Ο Δήμαρχος Πειραιά Τρύφωνας Μουτζόπουλος από τη μια πλευρά και ο Διευθυντής της Ταχυδρομικής υπηρεσίας από την άλλη, διαφωνούσαν ως προς το ποσό ενοικίασης του κτηρίου. Αυτό το παράξενο παζάρι προκάλεσε τη μη παραλαβή του κτηρίου από την ταχυδρομική υπηρεσία για ένα ποσό που στην ουσία δεν ξεπερνούσε τις 400 δραχμές! 
Ο Δήμος Πειραιώς απαιτούσε το ποσό των 13 χιλιάδων δραχμών ενώ η Ταχυδρομική Υπηρεσία διαμέσου του Υπουργείου Εσωτερικών δεν προσέφερε περισσότερα από 12.600 δραχμές. Τελικώς ο Δήμος ικανοποιήθηκε και το μόνο που επιτεύχθηκε ήταν μια χρονική καθυστέρηση στην έναρξη λειτουργίας του Ταχυδρομικού Μεγάρου. Η διαφωνία αυτή έμεινε στην εποχή της γνωστή ως το "Ταχυδρομικό Ζήτημα του Πειραιώς".   


  

Το παλαιό ταχυδρομείο Πειραιώς, γνωστό πλέον στις μέρες μας περισσότερο ως Δημοτική Πινακοθήκη, αποτελεί ένα οικοδομικό κόσμημα, από τα ελάχιστα που διασώθηκαν στον Πειραιά.  

Πηγές:
"Λειτουργική Εξέλιξη και αρχιτεκτονική εξέλιξη του ιστορικού κέντρου του Πειραιά 1835-1912" της Σταματίνας Μαλικούτη)
Φωτο κτηρίου του 1982 από ΥΠΕΧΩΔΕ
Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ 
Επίσημη ιστοσελίδα ΕΛ.ΤΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"