Οι παλιές αποθήκες της Ευπλοίας




του Στέφανου Μίλεση

Δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου και συγκεκριμένα Ευπλοίας 1 και Αγίου Νικολάου υπάρχει το νεοκλασσικό συγκρότημα που είναι γνωστό ως Παλιές αποθήκες Τελωνείου ή οι παλιές αποθήκες όπως συνήθως τις αποκαλούν. 


Το κτήριο αυτό κτίστηκε το 1850 και αποδίδεται στον Σταμάτη Κλεάνθη, ο οποίος λίγο νωρίτερα είχε εκπονήσει μαζί με τον Εδουάρδο Σάουμπερτ το πολεοδομικό σχέδιο του Πειραιά, βασισμένο πάντα στο αρχαίο σχέδιο του Ιππόδαμου.



Οι αποθήκες ακέραιες. Σήμερα σώζεται μόνο ένα μικρό μέρος τους


Μεγάλο τμήμα του κατεδαφίστηκε επί δικτατορίας και δόθηκε σε εργολάβους, αποτέλεσμα που σήμερα βλέπουμε ότι ένα μικρό μέρος του έχει μείνει, ενώ το υπόλοιπο έγινε πολυκατοικίες αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι η αποθήκη έφτανε να πιάνει και την γωνία πίσω από τον Άγιο Νικόλαο. Επίσης από περιοίκους έμαθα ότι το κτήριο έχει παραδοθεί στις φλόγες τουλάχιστον δύο φορές στο πρόσφατο παρελθόν. Το κτήριο αυτό αποτελεί ένα από τα πιο παλιά δημόσια κτήρια στην περιοχή του Πειραιά. 


Τα ξύλα και άλλα υλικά φαίνονται καμένα στο εσωτερικό, αποτέλεσμα των δύο πυρακαγιών που έχουν μπει μέχρι σήμερα
η αποθήκη στο εσωτερικό της είναι σε χειρότερη κατάσταση από ότι η εξωτερική της όψη
Λένε ότι κάποτε εκδήλωσε ενδιαφέρον από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, προκειμένου να το σχηματίσει σε Πνευματικό κέντρο του Ναού και από ότι φαίνεται ήταν η μοναδική αξιοπρεπής λύση για το συγκεκριμένο κτήριο αν αυτό αληθεύει. 
Η θέση των αποθηκών σήμερα μπορεί να φαίνεται μακρινή σε σχέση με την θάλασσα, δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι παλαιότερα η θάλασσα βρισκόταν αμέσως μετά τον παραλιακό δρόμο αφού τα έργα για την επέκταση του λιμένα και την κατασκευή του Νέου Επιβατικού Σταθμού έγιναν πολύ μεταγενέστερα.

Οι αποθήκες όταν κάλυπταν όλο το τετράγωνο πριν μια πολυκατοικία φάει την γωνία επί της οδού Αγίου Νικολάου
Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι του 1982 στην οποία φαίνεται ότι ήδη υπάρχει η πολυκατοικία στην γωνία, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι οι πολυκατοικίες κατασκευάστηκαν επί επταετίας.
Σύμφωνα με την Στατιστική Πειραιώς του Ιλάρχου Αγγελόπουλου του 1852 περί των αποθηκών έγγραφε:

"Εν πειραιεί υπάχουσι πολλαί αποθήκαι, και εις άλλας μεν αυτών εναποτίθεται σίτος και λοιποί δημιτριακοί καρποί, εις άλλας γαιάνθρακες και εις άλλα διάφορα εμπορεύματα. Εκ των αποθηκών τούτων μια μόνη υπάρχει δημόσιος εν τω τελωνείω χρησιμεύουσα δια τα προς διαμετακόμισιν εισαγόμενα εμπορεύματα διαφόρων της ευρώπης μερών, αι δε λοιπαί είνε όλαι ιδιωτικαί.......κείνται δια το ευμετακόμιστον παρά τη οδό Μιαούλη προς το λιμένα" 

Δηλαδή η μοναδική δημόσια αποθήκη κατά τον Ίλαρχο Αγγελόπουλο ήταν αυτή του Τελωνείου (δηλαδή της Ευπλοίας αφού το τελωνείο ήταν σχεδόν δίπλα της) και ήταν αποκλειστικά για τα εισαγόμενα από την Ευρώπη προϊόντα. Οι υπόλοιπες αποθήκες ήταν ιδιωτικές και βρίσκονταν άλλωστε στην οδό Μιαούλη. Συνεπώς η περιγραφή του αφορά τις αποθήκες τελωνείου  επί της Ευπλοίας.

Το οικοδόμημα της οδού Ευπλοίας φέρει στην πρόσοψή του επιγραφή "ΑΕΡΓΙΗ ΟΝΕΙΔΟΣ" δηλαδή το να μην εργάζεται κανείς είναι προσβολή. Αναφέρεται φυσικά στις εποχές της λαμπρής οικονομικής ανάπτυξης, όπου γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ο Πειραιάς ως πόλη και λιμάνι, χάρη στην εργασία των πρώτων εποίκων που από ένα ασήμαντο χωρίον την κατέστησαν σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου.


Η αναφορά αυτή περί εργασίας παραπέμπει σε ευθεία γραμμή στη δημιουργία της ίδιας της πόλης. Οι Πειραιώτες των πρώτων ετών της δημιουργίας αποκαλούσαν την Αθήνα πόλη των χασομέρηδων. Κι αυτό δεν στηριζόταν σε μια κρίση ή άποψη, ούτε σε τοπικιστικό φανατισμό, αλλά σε πραγματικά γεγονότα. Σπανίως μια πόλη κατείχε μέσα σε ένα κράτος τη θέση που είχε φτάσει ο Πειραιάς. Στη Γαλλία υπήρχαν για παράδειγμα η Μασσαλία, το Μπορντό, η Δουνκέρκη, η Βουλώνη, κ.α. πόλεις λιμάνια, η Αγγλία διέθετε την ίδια περίοδο δέκα λιμάνια πρώτης γραμμής, η Ιταλία επίσης, Νάπολη, Βενετία, Γένοβα, Μπάρι, Πρίντιζι κ.α. ενώ η Ελλάδα παρά τα εκτεταμένα παράλιά της και τα νησιά του Αρχιπελάγους της είχε μόνο τον Πειραιά. 

Η πόλη υπήρξε για πολλά χρόνια ο ομφαλός, το στόμα και οι βραχίονες της Ελλάδας. Για αυτό το λόγο και η εκλογή μιας Δημοτικής Αρχής στον Πειραιά ισοδυναμούσε με κατάληψη υπουργικής θέσης. Διότι ο Πειραιάς διαδραμάτιζε μέγιστη εθνική σημασία στον τομέα της οικονομίας. Η εκλογή Δημοτικής αρχής στον Πειραιά αποτελούσε ζήτημα εθνικής σημασίας. Για αυτό και ο Αλέξανδρος Ρετσίνας έφτασε το 1907 να πει δημόσια ότι "Ο Πειραιάς ανήκει περισσότερο στην Ελλάδα και λιγότερο στους Πειραιώτες". Όλα αυτά τα στοιχεία συνοψίζονταν τότε στην επιγραφή "ΑΕΡΓΙΗ ΟΝΕΙΔΟΣ" που σήμερα φυσικά δύσκολα γίνεται κατανοητό το περιεχόμενό της σε εκείνους που δεν γνωρίζουν το ιστορικό παρελθόν της πόλης. 







Έκδοση του 1857
  

"Χαρακτηρίζομεν ως οίκημα χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας το επί των οδών Ευπλοίας και Αγ. Νικολάου εν Πειραιεί ακίνητον καθ' όσον τούτο αποτελεί εξαιρετικώς ενδιαφέρον κτίσμα νεοκλασσικού ρομαντικού ρυθμού και αποδίδεται εις τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθην ".
Tα σχέδια του Κλεάνθη για τις αποθήκες της Ευπλοίας σε εκδοχές δύο και τριών ορόφων. Τελικά εφαρμόστηκε το πρώτο σχέδιο
Οι αποθήκες της Ευπλοίας φιλοτεχνημένες από τον Γιάννη Τσαρούχη
Οι αποθήκες από την ίδια οπτική γωνία που τις αποθανάτισε ο Τσαρούχης, ύστερα από χρόνια (τέλη δεκαετίας 1970)

4 σχόλια:

Αρετή είπε...

τις θυμάμαι αυτές τις αποθήκες..Παίζαμε εκεί με την αδερφή μου, όταν ακόμη τα παιδιά έπαιζαν στους δρόμους!!! Θυμάμαι επίσης που είχε πιάσει και φωτιά!

mgkalafatas είπε...

Εξαιρετικό άρθρο. Ευχαριστούμε.

mgkalafatas είπε...

Εξαιρετικό άρθρο Συγχαρητήρια !!!

marina είπε...

Ευχαριστουμε !

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"