Το ρολόι του πειραιά (ιστορικό της κατεδάφισης)





Του Στέφανου Μίλεση

Αν για την ιστορία ανέγερσης του κτηρίου αυτού έχουν γραφτεί τόσα άρθρα και αναρτήσεις, για την κατεδάφισή του και την ιστορία αυτής ελάχιστα έχουν αναφερθεί.

Το κτήριο χτίστηκε αρχικά για Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων, έμεινε στην ιστορία ως ρολόι. Γιατί; Διότι πολύ απλά η ιστορία ξεκίνησε από ένα ρολόι!

Η αρχική θέληση του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς, ήταν η θεμελίωση ενός κτηρίου που θα προορίζεται για Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων. Ως προς την τοποθεσία θεμελίωσης, είχαν προσανατολιστεί μπροστά από τον Τινάνειο Κήπο. Η επιλογή του συγκεκριμένου σημείου δεν ήταν τυχαία. Μπροστά υπήρχε η βασιλική αποβάθρα. Όλοι οι ξένοι Βασιλείς, Πρόεδροι, Πρωθυπουργοί που έφταναν στην Ελλάδα με πλοία, αποβιβάζονταν στην βασιλική αποβάθρα. Το πρώτο που θα αντίκριζαν θα ήταν το σύμβολο μιας νέας εποχής για τη πόλη του Πειραιά, τον οίκο του εμπορίου, του χρήματος και των συναλλαγών. Το χρηματιστήριο

Εκ παραλλήλου όμως την ίδια εποχή υπήρχε και ένα ακόμη αίτημα. Ο τότε Δήμαρχος Δημήτριος Μουτζόπουλος είχε προσφέρει ως δωρεά τα τέσσερα χρόνια της μισθοδοσίας του, προκειμένου να τοποθετηθεί ένα τεράστιο ρολόι σε πολύ ορατή θέση. Το Δημοτικό ρολόι του Δ. Μουτζόπουλου όμως, απαιτούσε και την κατασκευή ειδικής βάσης στήριξης.

Αντιδράσεις πολλές. Ποιος θέλει να χτίσει ένα οικοδόμημα με μόνο σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως βάση για ρολόι;  Όμως επειδή αγαπούσαν και σέβονταν τον δήμαρχο, έστω και αν θεωρούσαν την ιδέα του παράλογη δεν ήθελαν να τον πικράνουν. Γι' αυτό προτείνουν η βάση με το ρολόι να εγκατασταθεί λίγο πιο πάνω, στη βορειοανατολική πλευρά της τότε Πλατείας Θεμιστοκλέους (σήμερα αυτή η Πλατεία δεν υπάρχει πια). Το ρολόι του Δημάρχου θα έμπαινε εκεί που σήμερα βρίσκεται το Μέγαρο του Ν.Α.Τ.




Έτσι λοιπόν και το θέμα της βάσης για το ρολόι που έψαχνε ο Δημ. Μουτζόπουλος διευθετήθηκε και το κτήριο του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων θα κατασκευαζόταν. Έτσι πίστευαν τουλάχιστον...

1928

Τότε ο Δήμαρχος Δ. Μουτζόπουλος αντέδρασε, καθώς έβλεπε πως το ρολόι του δεν θα ήταν στην πρώτη ζώνη εμφάνισης αφού θα βρισκόταν πίσω από το Χρηματιστήριο. Προκάλεσε νέα σύσκεψη του Συμβουλίου μέσω της οποίας πέτυχε εκ νέου τοποθέτηση του ρολογιού του πάνω στο κτήριο του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων. 

Ο Τύπος μάλιστα κοροϊδεύει τον Δήμαρχο γράφοντας: "Αν το ρολόι μπει κάπου αλλού και όχι επί του Χρηματιστηρίου δεν θα φαίνεται η κενοδοξία του Δημάρχου".


Τα σχέδια του κτηρίου φτιάχνει ο μηχανικός του Δήμου Αντισυνταγματάρχης Γ. Μεταξάς.

Ο Λουκάς Ράλλης και ο Γ. Αναστασόπουλος αντιδρούν δικαστικά γιατί μειώνεται η θέα από τα σπίτια τους.  

Το 1869 μπαίνει τελικά ο θεμέλιος λίθος.

Το 1874 στο 28ο ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου αποφασίζεται η βιβλιοθήκη του Μαυροκορδάτου που δωρίστηκε στον Δήμο να μπει σε ένα από τα δωμάτιά του. Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για το αν η βιβλιοθήκη αυτή τελικώς λειτούργησε.

Από το 1873 λειτουργεί ήδη εντός το χρηματιστήριο, το οποίο όμως οι Αθηναίοι περιφρονούν γιατί βρίσκεται εκτός πόλης Αθηνών.

Τα καφενεία στο ισόγειο έμειναν για πάντα στη μνήμη των Πειραιωτών

Σε κάποια χρόνια την δεκαετία του 1870 η ταχυδρομική υπηρεσία φιλοξενείται στο ισόγειο. Τις υπόλοιπες φορές φιλοξενούνται καφενεία που δίνουν ζωή στο κτήριο. Χρόνια αργότερα το καφενείο που θα μείνει γνωστό είναι του Α. Κομηνού που φέρει την επωνυμία "Ωρολόγιον". 

Όμως ο Δήμαρχος Αριστείδης Σκυλίτσης βλέποντας ότι ένα τόσο όμορφο κτήριο στεγάζει καφενέ, ένα ωραίο πρωινό του 1885 μεταφέρει τα γραφεία του Δήμου εκεί, εγκαταλείποντας το παλαιό κτήριο που στεγαζόταν μέχρι τότε το Δημαρχείο στη συμβολή των οδών Λυκούργου και Δημοσθένους. Έκτοτε το κτήριο που προοριζόταν για Χρηματιστήριο, αποτελεί το κέντρο της πόλης. Αφίξεις, αναχωρήσεις πολιτικών, αγημάτων, εορτών, τελετών, λιτανειών έχουν ως κέντρο το Ρολόι.

Ο Σκυλίτσης αποκαλούσε το χρηματιστήριο Λέσχη αργόσχολων και δεν μετάνοιωσε που το έκανε Δημαρχείο. Έκτοτε οι υπηρεσίες του Δήμου στεγάζονταν στους χώρους του με δύο εξαιρέσεις. Η πρώτη ήταν το 1916 όταν ο Πειραιάς καταλήφθηκε από τα "συμμαχικά" στρατεύματα, τις δύσκολες εκείνες μέρες του εθνικού διχασμού. Την περίοδο 1916 - 1917 οι υπηρεσίες του Δήμου στεγάστηκαν στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς και το κτήριο του Ωρολογίου καταλήφθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τους Γάλλους Αξιωματικούς ως διοικητήριο. 

Όμως ακόμα μια φορά οι υπηρεσίες του Δήμου απομακρύνθηκαν από το Ωρολόγιο. Ακριβώς ύστερα από τον μεγάλο βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου του 1944. Τότε είχαν σκοτωθεί τρεις Δημοτικοί Υπάλληλοι που είχαν παραμείνει στις θέσεις τους, ο Κούρος, ο Χριστοδούλου και ο Κοτσώνης. Την εποχή εκείνη οι υπηρεσίες του Δήμου μεταφέρθηκαν σε ένα οίκημα κοντά στην Ευαγγελίστρια. 

Στο μεταξύ ήρθε η απελευθέρωση και το κενό οίκημα του Ωρολογίου χρησιμοποιήθηκε από τη Ναυτική Διοίκηση Νοτίου Αιγαίου. Το Ωρολόγιο στέγασε και πάλι τις υπηρεσίες του Δήμου Πειραιά από το 1950 και μετά. 

Το Ωρολόγιο ή Δημαρχείο χωρίς να είναι αρχιτεκτονικά κάποιο σπουδαίο οικοδόμημα είχε γίνει το σύμβολο της πόλης. Κι αυτό είχε να κάνει κύρια με τον προσανατολισμό των ταξιδιωτών που έρχονταν για πρώτη φορά στο πειραϊκό λιμάνι. Κοιτάζοντας το Ωρολόγιο από τη θάλασσα οι επιβάτες που κατέφθαναν με τα πλοία της γραμμής, γνώριζαν ότι στα δεξιά του πήγαινες για το τελωνείο ή το Μέγαρο Βάττη ενώ στα αριστερά του για την Πλατεία Καραϊσκάκη και τον Ηλεκτρικό Σταθμό. Όλες οι υπηρεσίες του λιμανιού και της πόλης ορίζονταν με βάση το κτήριο του Ωρολογίου. 

Θεοφάνεια και όλες οι εορτές της πόλης λάμβαναν χώρα μπροστά από το Δημαρχείο
 
Η άφιξη του απόγονου και η αντίσταση: 

Τα χρόνια πέρασαν και έφτασε κάποτε ο Δήμαρχος που όλοι ήθελαν για ήρωα στον Πειραιά ο έτερος Σκυλίτσης (απόγονος του πρώτου). 

Στις 1 Ιουλίου του 1968 αποφασίζεται: ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΙΣ

Ουδεμία αντίδραση του Δημοτικού Συμβουλίου. Πως μπορούσαν; (Επταετία, Συνταγματάρχες, διορισμένοι δήμαρχοι ποιος άραγε να αντιδράσει;). Αποτέλεσμα ψηφοφορίας: 15 ψήφοι υπέρ και 2 κατά

Κατά: η Αθηνά Δηλαβέρη (μίλησε το αίμα της Κατίνας Παξινού που είχε στις φλέβες της αφού ήταν αδελφή της) και ο Ιωάννης Λέντζος

Αν κάποτε ξαναχτιστεί το Ρολόι θα πρέπει τα ονόματα αυτά να μπουν στην κεντρική πύλη του κτηρίου. Η αντίσταση στην διάβρωση θα πρέπει κάποτε να αναφέρεται σ΄ αυτόν τον τόπο. 

Από δημοσίευμα "προπαγάνδα" της εποχής υπέρ κατεδάφισης (προσφορά ερευνητή Δημοσθένη Μπούκη)
νυχτερινός φωτισμός κατά την διάρκεια εορτών


 Η επισκευή θα κοστίσει έλεγαν.  Λεφτά βεβαίως βρέθηκαν για να ρίξουν τόνους τσιμέντου για μια σειρά έργων ημιτελών που μέχρι σήμερα ταλανίζουν την αισθητική και δοκιμάζουν τις αντοχές των κατοίκων του Πειραιά. Το γκρέμισμα του θρυλικού για τον Πειραιά Ωρολογίου προστέθηκε στα υπόλοιπά εγκλήματα που τελέσθηκαν στον Πειραιά όχι μόνο από τον Σκυλίτση (επί επταετίας) αλλά και πριν από αυτόν όταν ακόμα οι Δήμαρχοι ήταν άρχοντες αιρετοί. Δεν υπήρξε άλλη δεκαετία τόσο καταστροφική για τον Πειραιά, όσο η δεκαετία του '60. Σε εκείνη την καταστροφική περίοδο το τσιμέντο έπεφτε τόσο άφθονο που κάλυψε μέχρι και έναν ολόκληρο όρμο, το γραφικό λιμανάκι της Φρεαττύδας που η θάλασσα αίφνης μετατράπηκε σε πλατεία! 

Αλλά και το συγκρότημα της Ραλλείου την καταστροφική εκείνη περίοδο με μια απόφαση άλλαξε χρήση και ιδιοκτησία για να στεγάσει το νέο Δημαρχιακό Μέγαρο.  Το νεοκλασικό κτήριο της Επαγγελματικής και Οικοκυρικής Σχολής του Δήμου επίσης κατεδαφίστηκε για να γίνει το περίφημο "Πνευματικό Κέντρο" και που αντί αυτού στεγάζεται μέχρι σήμερα το Δημαρχείο της πόλης αφού το νέο δημαρχιακό μέγαρο έμεινε στα χαρτιά και σήμερα δωρίζεται για να στεγάσει τα δικαστήρια της πόλης.

Μη ξεχάσουμε να αναφέρουμε επίσης τα άχαρα τσιμεντένια κατασκευάσματα στη θέση των παλαιών νεοκλασικών κτηρίων όπως, την Έπαυλη Σκουλούδη, τον "Οίκο του Ναύτου", το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιά στη Συνοικία Βρυώνη, την Έπαυλη Ζαχαρία στην Καστέλλα, τα περισσότερα κτήρια που στέκουν πραγματικά φαντάσματα μέχρι τις μέρες μας. 

Και αφού υπήρχαν λεφτά για όλα αυτά, ενώ για τη διατήρηση του ρολογιού, του κτηρίου που ήταν σύμβολο για τη πόλη δεν υπήρχαν, η κατεδάφιση άρχισε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1968

Όψη από την πλευρά του Τινάνειο Κήπου

Υπέρ κατεδάφισης:

Αυτό που προξενεί εντύπωση είναι ότι μορφές του Πειραιά όχι μόνο δεν αντιδρούν αλλά επιβραβεύουν την κατεδάφισή του. Ο Ιωάννης Μελετόπουλος λέει σε δημοσίευμα της εποχής ότι πρόκειται για ένα κτήριο αρχοντοχωριάτικο, πεπαλαιωμένο, σεσαθρωμένο, άχρηστο (Εφημερίδα Κοινωνική, Ιανουάριος 1969).

Όσο για τους ειδικούς πολεοδόμους είχαν δηλώσει ότι "το απαράδεκτο από κάθε απόψεως κτήριο θα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα σύγχρονο δημαρχείο που θα εκφράζει το ανερχόμενο του Πειραιώς".

1944 Αγγλικά στρατεύματα μπροστά
Δεν θα μπορούσαν βέβαια να μην εκφράσουν άποψη και οι συγκοινωνιολόγοι της εποχής οι οποίοι με την σειρά τους διέγνωσαν ότι "το κομβικό σημείο στο οποίο ευρίσκετο το παλαιό δημαρχείο συνιστούσε συγκοινωνιακή βόμβα για την πόλη".

Ύστατη προσπάθεια να σωθεί κάνει ο τότε Πρόεδρος του Ο.Λ.Π. Γρηγόρης Μαντζουράνης να το αγοράσει και να γίνει ιδιοκτησία του Οργανισμού. Μα ποιος τον ακούει; Το αρμόδιο Υπουργείο, ο διορισμένος Δήμαρχος, οι πολεοδόμοι και οι συγκοινωνιολόγοι, οι ιστορικοί του Πειραιά, όλοι οι πρόεδροι των Ιδρυμάτων, των Σωματείων και των Ενώσεων ή είναι υπέρ της κατεδάφισης ή φοβούνται και δεν αντιδρούν. 


Στην θέση του ο Σκυλίτσης εγκατέστησε ένα συντριβάνι με μηχανισμό της εταιρείας Ζήμενς. Παρόμοια είχε τοποθετήσει στην πλατεία Κανάρη, στην Ακτή Μουτσοπούλου πάνω από τις καφετέριες, στην πλατεία Πηγάδας και αλλού. 

Βεβαίως όταν τα νερά στην μεταπολίτευση σταμάτησαν να τρέχουν, τα συντριβάνια μετεβλήθησαν σε βόθρους που βρωμούσαν. Όμως οι Δήμαρχοι και οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν βλέποντας την αγάπη των Πειραιωτών για το Ρολόι τους έδιναν αυτό έπρεπε να τους δώσουν: ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ. 

Αντί λοιπόν να καθαρίζουν τα συντριβάνια, τύπωναν το ρολόι σε γραμματόσημα, γκραβούρες, τηλεκάρτες, ημερολόγια, τετράδια και όπου αλλού μπορούσατε να φανταστείτε. 

Σε τηλεκάρτα με λάθος υπότιτλο  "παλαιό ρολόι". Πρόκειται για το παλαιό Δημαρχείο. Από την στιγμή που το ρολόι κατεδαφίστηκε και δεν αναπληρώθηκε με άλλο ρολόι δεν μπορεί να είναι παλαιό αφού δεν υπάρχει νέο.

Σε παλαιότερο γραμματόσημο. Προσέξτε τον υπέρτιτλο "λιμήν Πειραιώς". 
Σε σύγχρονο γραμματόσημο με σωστό υπέρτιτλο αυτή την φορά "ΠΕΙΡΑΙΑΣ".  Για όσους δεν το έχουν παρατηρήσει, στην σειρά αυτή παρουσιάζονται τα σύμβολα - Μνημεία των Ελληνικών Πόλεων εν ζωή. Δηλαδή κτήρια που αποτελούν και σήμερα ορόσημα για την πόλη. Ο Πειραιάς είναι η μόνη πόλη στην συγκεκριμένη σειρά που σαν σύμβολό της απεικονίζεται ένα κτήριο το οποίο δεν υπάρχει.... 

Άλλοτε και τώρα (Then and Now)

Στην στροφή της Καστέλλας το γνωστό μπαρ ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ
 
Κοινό χαρακτηριστικό των φωτογραφιών είναι η σχεδόν ίδια οπτική γωνία με την οποία ο φωτογράφος του τότε και ο φωτογράφος του σήμερα (δηλαδή εγώ) απεικόνισαν τοπία και κτήρια που θεωρούνται τα χαρακτηριστικά στοιχεία της πόλης. 

Κατά την σύγχρονη φωτογράφιση δεν λάμβανα υπόψη μου τις τυχόν υπάρχουσες καρτ-ποστάλ ή φωτογραφίες παλαιοτέρων ετών, απλά καδράριζα αυτό που μου φαινόταν ωραίο να απεικονιστεί. Στην πορεία ψάχνοντας κυρίως μέσα από το αρχείο φωτογραφιών του Ε.Λ.Ι.Α., διαπίστωσα ότι πλήθος φωτογραφιών είναι τραβηγμένες από σχεδόν ίδια οπτική γωνία.
 

Πάνω η έπαυλη του Κουμουνδούρου και κάτω στην θέση της έπαυλης ο Ναυτικός Όμιλος.


Ένα από τα δύο σπίτια της οδού Παυσιλύπου στην Καστέλλα. Η οπτική γωνία του φωτογράφου τότε με την δικιά μου διαφοροποιούνται ελάχιστα


Στην διασταύρωση των Βασ. Παύλου και Βασ. Γεωργίου Α΄ στην κορυφή του τοίχους



Στην ίδια διασταύρωση





Είναι η βασιλέως Πέτρου Σερβίας στην Καστέλλα. Στα δεξιά ο μετασχηματιστής που υπάρχει ακόμα, στο βάθος το κτήριο που στεγάζεται σήμερα βρεφονηπιακός σταθμός


Το κτήριο που στεγάζεται γνωστός βρεφονηπιακός σταθμός από το παρκάκι της οδού Καραγιώργη Σερβίας. Το ΕΛΙΑ τον έχει ως "Ναός στον Πειραιά"


είναι το κτήριο αριστερά του ξενοδοχείου Cavo d' oro. Στην πάνω φωτογραφία το ξενοδοχείο δεν υπάρχει.



Επί της οδού Βασ. Παύλου (ή Παπαναστασίου) στην Καστέλλα. Στην πάνω φωτογραφία (δεκαετίας 50) στο βάθος φαίνεται ο ποδηλατοδρόμιο ακόμα (το Στάδιο Καραϊσκάκη φτιάχτηκε δέκα χρόνια αργότερα). Στη κορυφή της στέγης του σπιτιού στην παλιά φωτογραφία επίσης φαίνεται ο Ναός της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Στην κάτω φωτογραφία το νέο γήπεδο Καραϊσκάκη και μπροστά του ο Ναός της Μυρτιδιώτισσας. Δείτε επίσης ότι η θάλασσα στην παλιά φωτογραφία εμφανίζεται πιο αριστερά καθότι δεν έχει γίνει ακόμα το μπάζωμα της παραλίας. Πάνω στο μπάζωμα είναι και το άλσος (δέντρα) που φαίνονται στην σύγχρονη φωτογραφία.


Το αντικαρκινικό νοσοκομείο "Μεταξά". Η δικιά μου φωτογραφία είναι τραβηγμένη κάτω από την Τερψιχόρη. Από το ύψος των κτηρίων δεν φαίνεται ο τρούλος του Αγίου Βασιλείου.


Αλέξανδρος Σκληβανιώτης: Ο Τελευταίος πειραιώτης του "ΕΛΛΗ"

Μοναδική και σπάνια φωτογραφία. Οι επιζώντες του "ΕΛΛΗ" μετά από τον τορπιλλισμό του φωτογραφίζονται μπροστά στον Ναό της Παναγίας Τήνου.

Στις 19 Απριλίου του 2012, επέστρεψε στον Δημιουργό ο συμπολίτης μας Αλέξανδρος Φ. Σκληβανιώτης, πλήρης ημερών, κάτοικος Νέου Φαλήρου από το 1923 όταν η οικογένεια εγκαταστάθηκε οριστικά στο Νέο Φάληρο.

Η εξόδιος ακολουθία πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοδώρων του Α΄ Νεκροταφείου Αθηνών και παρέστησαν εκτός των συγγενών, φίλων και Φαληριωτών, τα Μέλη του Δ.Σ. της Ενώσεως Παλαιών Προσκόπων και αντιπροσωπεία του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού με επικεφαλής τον Κυβερνήτη της Φρεγάτας ΕΛΛΗ αντιπλοίαρχο Π.Ν. Μιχαήλ Μάγκο καθώς και ο εκπρόσωπος της Ενώσεως αποστράτων αξιωματικών Ναυτικού συμπολίτης μας Γιώργος Γεωργαράς.

Δάφνινα στεφάνια έστειλαν τόσο το Γ.Ε.Ν. όσο και η Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών.
Τον νεκρό αποχαιρέτησαν τόσο ο αδελφός του Άρης όσο και ο κυβερνήτης της Φρεγάτας Έλλης αντιπλοίαρχος Μιχαήλ Μάγκος.

Ο Αλέξανδρος Σκληβανιώτης γόνος αρχοντικής οικογένειας είχε την ατυχία να απολέσει τον πατέρα του σε μικρή ηλικία και εν συνεχεία το 1938 έχοντας αγαπήσει από μικρό παιδί την θάλασσα να καταταγεί ως πρότακτος στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Πόρου από το οποίο απεφοίτησε ως Σηματωρός και να ξεκινήσει την σταδιοδρομία του στο Πολεμικό Ναυτικό κατ΄ αρχάς στο αντιτορπιλικό ΑΕΤΟΣ, ακολούθως στο ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ και εν συνεχεία τον Ιούλιο του 1940 στο εύδρομο καταδρομικό ΕΛΛΗ με αποτέλεσμα να είναι στο άγημα του πλοίου που θα συνόδευε την Ιερά Εικόνα της Μεγαλόχαρης Παναγίας της Τήνου όταν αυτό τορπιλίστηκε άνανδρα στις 15 Αυγούστου του 1940 στο νησί της Τήνου.

Κατά την διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου μετείχε στις ναυτικές επιχειρήσεις του Στόλου στο Αιγαίο με το αντιτορπιλλικό ΙΕΡΑΞ για να συνοδεύσει με τον Ιέρακα το Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ στη Μέση Ανατολή και να λάβει μέρος στις Ναυτικές Επιχειρήσεις στην Μεσόγειο μέχρι το Γιβραλτάρ, διακριθείς και τιμηθείς από το Πολεμικό Ναυτικό με τα ανάλογα Μετάλλια Αγώνος Ελληνοϊταλικού Πολέμου και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τον γερμανικό ζυγό επέστρεψε ως Σηματονόμος με το Θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ για να συνεχίσει την δράση του στον εν συνεχεία Εμφύλιο Πόλεμο με τα Αρματαγωγά ΛΗΜΝΟΣ και ΑΛΦΕΙΟΣ που μετέφεραν στρατό και πολεμοφόδια από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνος στην Θεσσαλονίκη και να αποσυρθεί ακολούθως, για να αφοσιωθεί στην οικογένειά του.

Ο Αλέξανδρος Σκληβανιώτης υπήρξε άνθρωπος ήπιων τόνων δεν επιζητούσε την προβολή, Χριστιανικών Αρχών, καλός οικογενειάρχης, υπομονετικός με το χαμόγελο στα χείλη, ανοικτόκαρδος και γεμάτος καλοσύνη προς όλους τους συμπολίτες του.
Η μνήμη του ας μείνει Αιωνία σε όλους όσους τον γνώρισαν και τον συναναστράφηκαν.
Απρίλιος 2012

 

Περίπτερο Ναυτικού Ομίλου. Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία

Μπροστά μας το Ναυτικό Περίπτερο. Από κάτω με πέτρα κατασκευασμένοι οι Νεώσοικοι για τις κωπηλατικές λέμβους.

Το Περίπτερο Ναυτικού Ομίλου (ή Ναυτικό Περίπτερο για συντομία) χτίστηκε το 1906 με σκοπό την εγκατάσταση του Ναυτικού Ομίλου του Νέου Φαλήρου που είχε ιδρυθεί μόλις ένα έτος πριν (1905). Πρώτος Πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου,διετέλεσε ο Πλοίαρχος του Β.Ν. Γεώργιος Κουντουριώτης, ενώ ο Όμιλος βρίσκονταν υπό την προστασία του Βασιλια Γεωργίου Α΄ και είχε ως Επίτιμο Πρόεδρο τον Πρίγκηπα Γεώργιο. Ο Ναυτικός Όμιλος από την πρώτη στιγμή ιδρύσεώς του, ζήτησε την βοήθεια της Εταιρείας Σιδηροδρόμων Αθηνών - Πειραιώς που ήταν η κάτοχος και εκμεταλλευτής των εκτάσεων στο Νέο Φάληρο και η εταιρεία ανταποκρινόμενη στο αίτημα αυτό, παρείχε γη που γειτνίαζε με την θάλασσα φυσικά. Μετά την γενναιόδωρη αυτή πράξη της Εταιρείας Σιδηροδρόμων, ακολούθησε άλλη της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων αυτή την φορά, που προσέφερε για την κατασκευή ενός ναυτικού περιπτέρου, ένα μεγάλο για την εποχή χρηματικό ποσό. Φυσικά η πράξη αυτή της Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων είχε να κάνει με τους επικείμενους αγώνες που θα γίνονταν στην Ελλάδα το 1906. 


Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Ναυτικού Ομίλου ήταν:
Πρόεδρος: Γ. Κουντουριώτης
Γεν. Γραμματέας: Αγησίλαος Γέροντας
Αντιπρόεδρος: Πέτρος Γκίνης
Μέλη: Ιάσων Μπούμπουλης, Μιχαήλ Στελλάκης
Τακτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Ράλλης, Φερδ. Σερπιέρης, Σόλων Ζωγράφου, Π. Παυλίδης, Σ. Παπαρρηγόπουλος, Αν. Μιαούλης 

Στην αρχή οι αγώνες αυτοί ονομάστηκαν Β΄ Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες αλλά αργότερα έλαβαν την ονομασία "Μεσολυμπιάδα του 1906".  Για να καταλάβουμε το πόσο σημαντική ήταν η κατασκευή αυτού του περιπτέρου, αρκεί να πούμε ότι στην Αθήνα των 70.000 κατοίκων έφτασαν 50.000 επισκέπτες. Και μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 η Μεσολυμπιάδα του 1906 κρατούσε την πρώτη θέση στην συμμετοχή ελλήνων αθλητών.  Επίσης μόνο στους αγώνες της κωπηλασίας που έγιναν σε αυτό το περίπτερο ο αριθμός των ελλήνων αθλητών μόνο έφτασε στους 114 (!) αφού επρόκειτο για τα πληρώματα των σκαφών του Πολεμικού μας Ναυτικού. 

Η ελλανόδικος επιτροπή της Μεοσολυμπιάδας του 1906 είχε Πρόεδρο τον Γ. Κουντουριώτη που ήταν και ο πρώτος πρόεδρος του Ναυτικού Ομίλου, όπως ήδη αναφέραμε.
Ο ελληνικός λαός κατέβαλε μεγάλα χρηματικά ποσά για την εποχή μέσω αγοράς του λεγόμενου Λαχείου Εθνικού Στόλου, για την διοργάνωση της Μεσολυμπιάδας του 1906


Το περίπτερο ήταν ξύλινο ενώ οι νεώσοικοι στο κάτω μέρος ήταν λιθοκατασκευασμένοι. Το έργο έφερε σε πέρας το εργολάβος - Μηχανικός Ιωάννης Μαμάης σε σχέδιο του νομομηχανικού Α. Γκίνη. Υπήρξε από τα πρώτα οικήματα που ηλεκτροδοτήθηκαν στην Ελλάδα. Άλλωστε ο Αλ. Βλάγκαλης υπεύθυνος για την ηλεκτροδότηση των σιδηροδρόμων Αθηνών - Πειραιώς, η οικία του οποίου, βρίσκονταν εντός του Σταθμού του Νέου Φαλήρου (βλέπε: Το Αρχοντικό του Αλ. Βλάγκαλη), διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. από το 1914 και μετά καθώς και Αντιπρόεδρός του το 1939-40. 


Σπάνια Φωτογραφία από το αρχείο του Γ. Α. Σκουλέ. Το περίπτερο το 1906 με την ολοκλήρωση της κατασκευής του
 


12 Νοεμβρίου 1905 ο Ναυτικός Όμιλος υποβάλλει αίτηση για την οικοδόμηση του περιπτέρου


Χαρακτηρίστηκε έργο τέχνης. Το πυρπόλησαν μόλις το 1983. 

  Πολλά χρόνια πριν την πυρπόλησή του περνούσα από μπροστά και το αντιμετώπιζα ως κάτι δεδομένο για την περιοχή. Το ίδιο συνέβει και μετά αφού το καμμένο πλέον αυτό δημιούργημα πίστευα ότι θα αποκατασταθεί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι θα υπήρχαν άνθρωποι που θα εγκληματούσαν περισσότερο με την πολιτική τους ακόμα και από αυτούς που το πυρπόλησαν.


Σήμερα δεν υπάρχει ούτε ίχνος του. Συγκρίνοντας παλιές φωτογραφίες εποχής με την σημερινή κατάσταση της έκτασης που του αναλογεί, μάλλον φαίνεται ότι κάτι λείπει...

Χρωματισμένο αριστερά το περίπτερο. Όπως βλέπετε η θάλασσα μπροστά του. Δεξιά είναι το θέατρο του Νέου Φαλήρου
  
και πάλι το Ναυτικό περίπτερο αριστερά και το θέατρο του Νέου Φαλήρου στα δεξιά του. Αμφότερα εξαφανίστηκαν και δεν υπάρχουν
 
Η ανοικοδόμησή του εντάχθηκε στα Ολυμπιακά έργα του 2004. Φυσικά ούτε αυτό αλλά ούτε και οποιοδήποτε άλλο μέρος που είχε την ονομασία "Πειραιάς" έλαβε κάτι θετικό από τους αγώνες αυτούς. Στην πόλη που φιλοξένησε το 1896 την κολύμβηση στο Λιμένα της Ζέας, αλλά και άλλα αθλήματα (στο τότε ολυμπιακό ποδηλατοδρόμιο) και την "Μεσολυμπιάδα του 1906", το 2004 δεν έγινε ούτε ένα άθλημα. Σήμερα η εγκληματική αδιαφορία τοπικών ή άλλων παραγόντων οδήγησαν αυτό το κόσμημα να μετατραπεί σε καταπατημένη έκταση δημοσίων ουρητηρίων. 


Ξύλα καμμένα θυμίζουν ότι κάποτε υπήρχε εδώ το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου

Η πάνω ξύλινη κατασκευή έχει εξαφανιστεί, ενώ μόνο μέρος της πέτρινης κατασκευής των νεωσοίκων έχει μείνει

Αριστερά τα ερείπια είναι του ναυτικού περιπτέρου μόλις που διακρίνεται. 
Το ωραίο περίπτερον του Ναυτικού Ομίλου (δημοσίευμα του 1908)

 Αλήθεια ποιός είναι σήμερα υπεύθυνος για την κατάντια αυτή; 

Τι έγινε με την εξαγγελία του 2003 εκ μέρους της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Αττικής με θέμα "Ανακατασκευή του μνημείου του ξύλινου περίπτερου του ναυτικού ομίλου στο Νέο φάληρο"

Το Περίπτερο του Ναυτικού Ομίλου Νέου Φαλήρου το 1928 (Φωτογραφία: Περιοδικό Παναθήναια)

Παράρτημα φωτογραφιών που έλαβαν χώρα κατά την διάρκεια του εγκλήματος της επιχωμάτωσης της παραλίας:





Λεπτομέρεια από το περίπτερο


Ο Γιάννης Τσαρούχης στέκει στα απομεινάρια του Περιπτέρου απογοητευμένος από την αφροσύνη των νεοελλήνων


"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"