Στα Πυργόσπιτα της οδού Παυσιλύπου στην Καστέλλα (Στο ατελιέ του Ροϊλού)




του Στέφανου Μίλεση

Ο Γάλλος Περιηγητής Emile Burnouf φτάνει στις αρχές της δεκαετίας του 1880 στον Πειραιά. Από το Παλατάκι του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ μέχρι και την Καστέλλα, είναι μια διαδρομή που εντυπωσιάζει τόσο τον ξένο επισκέπτη που τελικά γίνεται η καθημερινή του συνήθεια. Αργότερα επιστρέφοντας στην πατρίδα του, καταγράφει τις εντυπώσεις του στο  "La Grece en 1886":

"Ο Πειραιάς σε απόσταση έξι χιλιομέτρων από την Αθήνα...οι φαρδείς δρόμοι του, με κομψά σπίτια, που καλύπτουν τώρα τους λόφους του Φαλήρου και της Καστέλλας...έχει κήπους, ευρύχωρες πλατείες, έναν ωραίο περίπατο κατά μήκος της παραλιακής γραμμής γύρω από τους λόφους, που δεν υπολείπεται του Παυσίλυπου της Νεάπολης...". 


Όμως δεν ήταν μόνο οι εντυπώσεις του Burnouf που παραλλήλιζαν τον  ονομαστό περίπατο στην Νεάπολη της Ιταλίας με την όμορφη τοποθεσία της δικής μας Καστέλλας. Όμοιοι παραλληλισμοί είχαν γίνει και από μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιά όταν το 1881 αποφάσιζαν την ονοματοθεσία της ανώνυμου οδού του λόφου της Καστέλλας. 

Ο λοφίσκος Παυσίλυπος στην Ιταλία


Πρόκειται δηλαδή για έναν παραλληλισμό με την περιοχή του Πειραιά απολύτως πετυχημένο. Λόφος, παραθαλάσσιος και ο δικός μας ο Πειραιώτικος, από τον οποίο κανείς όταν σταθεί στην κορυφή του αντικρίζει τον κόλπο του Τουρκολίμανου (Μικρολίμανου) να απλώνεται στα πόδια του. Η μαγεία της φύσης είναι τέτοια που αποτυπώνεται και σε επιστολικά δελτάρια.



Η θέα από την οδό Παυσίλυπου αποτυπωμένη σε Επιστολικό Δελτάριο
(Ε.Λ.Ι.Α.)

ΠΥΡΓΟΣ ΠΑΥΣΙΛΥΠΟΥ






Στην κωμόπολη Γαέτα στον κόλπο της Νεαπόλης Ιταλίας ο ήλιος για να δύσει, κρύβεται πίσω από τον λόφο του Παυσιλύπου. Πρόκειται για έναν σχετικά υψηλό λόφο στον οποίο διέρχεται μια οδός στην άκρη της οποίας βρίσκεται εντός σπηλαίου ο τάφος του Ουργιλίου, ήρωα της Αινειάδας






ΠΡΑΣΙΝΗ ΘΥΡΑ



ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΟΙΚΙΑΣ ΠΑΥΣΙΛΥΠΟΥ


 ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΕΞΩΘΥΡΑ



ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΟΙΚΙΑΣ
  


Στην οδό Παυσίλυπου δεσπόζουν με την παρουσία τους τα δύο δίδυμα αντικριστά Πυργόσπιτα, χαρακτηριστικά τοπόσημα πλέον της περιοχής. Ένα από αυτά (το δεξιό που στις ημέρες μας αναπαλαιώθηκε), υπήρξε το ατελιέ του ζωγράφου Γεωργίου Ροϊλού. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι ο ζωγράφος στις στιγμές της δημιουργικής του έξαρσης διέμενε για μεγάλα χρονικά διαστήματα για να μην διακόπτει την εργασία του σε διαδρομές στο σπίτι του στην Αθήνα που βρισκόταν επί της οδού Πατησίων 38 Β. 


Τα Πυργόσπιτα της οδού Παυσίλυπου στην Καστέλλα


Την ύπαρξη του ατελιέ του μεγάλου καλλιτέχνη επιβεβαιώνει και ο Παύλος Νιρβάνας. Σε άρθρο του στο περιοδικό "Νέα Εστία" καταγράφει τις επισκέψεις του στο ατελιέ του Ροϊλού. Του άρεσε να τον παρατηρεί την ώρα που φιλοτεχνούσε τα έργα του. Όμοια επισκέψεις στο ατελιέ πραγματοποιούσε και ο σατυρικός ποιητής Γεώργιος Σουρής. Είχε γίνει μάλιστα η καθημερινή απογευματινή του συνήθεια, να περπατά από το σπίτι του στο Νέο Φάληρο μέχρι την οδό Παυσιλύπου. Ήταν η μοναδική άσκησή του, η μοναδική δραστηριότητά του εκτός γραψίματος. 

Κι αν το σπίτι του Σουρή  ήταν ανοιχτό για όλους, ο ίδιος σύχναζε και διατηρούσε φιλία με τον ζωγράφο Γεώργιο Ροϊλό ο οποίος είχε διαμορφώσει το ένα πυργόσπιτο της Καστέλλας σε ατελιέ. Εκτός από τον Σουρή στο ατελιέ του Ροϊλού στην Καστέλλα σύχναζε και ο τρίτος φίλος της παρέας ο Παύλος Νιρβάνας που όπως έγραψε ο ίδιος στο περιοδικό "Νέα Εστία" πήγαινε για να δει από κοντά τον Ροϊλό να εργάζεται.


Τον Γεώργιο Σουρή ο Γεώργιος Ροϊλός τον συμπεριέλαβε σε έναν από τους ομορφότερους πίνακές του. Πρόκειται για το έργο του με τίτλο "Ποιηταί" ο οποίος έχει ως κεντρικό του θέμα τον Αριστομένη Προβελέγγιο να διαβάζει ένα ποίημα σε συγκέντρωση ποιητών. Από αριστερά της ελαιογραφίας προς τα δεξιά απεικονίζεται ο επίσης Πειραιώτης Γεώργιος Στρατήγης, ο Γεώργιος Δροσίνης, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Κωστής Παλαμάς, ο Γεώργιος Σουρής και τέλος ο Προβελέγγιος που κρατά στο χέρι του ένα χαρτί από το οποίο απαγγέλλει το ποίημά του. 

Ο πίνακας του Γεωργίου Ροϊλού που απαθανατίζει τους ποιητές της γενιάς του 1880. 

Στο ατελιέ του Γεωργίου Ροϊλού το 1896
Ξανά στο ατελιέ το 1902
Ο πίνακας "Η Μάχη των Φαρσάλων" του Γεωργίου Ροϊλού φιλοτεχνήθηκε στο ατελιέ του στην Καστέλλα στο ένα από τα δύο πυργόσπιτα της οδού Παυσίλυπου. Για να αποδώσει με κάθε λεπτομέρεια ο Ροϊλός τα χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών ζήτησε τόσο από τον Διάδοχο όσο και από ορισμένους επιτελείς αξιωματικούς που συμμετείχαν να περάσουν από το ατελιέ του


Σημασία έχει πως η αλλοτινή ονειρεμένη ακτή, μεταβλήθηκε το 1928 σε μια πρώτης τάξεως παγίδα της θανατηφόρας αρρώστιας, του Δάγκειου πυρετού. Από τον Δάγκειο εκείνης της χρονιάς προσβλήθηκε και πέθανε ο Γεώργιος Ροϊλός. Τον ίδιο μήνα, Αύγουστο του 1928, πέθαναν στον Πειραιά κι άλλα 591 άτομα, ενώ σε όλη την Ελλάδα υπήρχαν καταγεγραμμένοι 90.000 ασθενείς!


Την τελευταία εκείνη περίοδο της ζωής του ο Ροϊλός φιλοτεχνούσε τον πίνακα "Δραγατσάνι" Πίστευε ότι αυτό θα ήταν και το κορυφαίο του έργο. 


  


Τρεις ημέρες πριν το θάνατο του Ροϊλού, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε αποστείλει επείγον τηλεγράφημα προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη, στην Ύδρα όπου διέμενε λόγω του θέρους, για την σύσταση Υφυπουργείου Υγιεινής.

Από τον Δάγκειο πυρετό δεν γλίτωσε ούτε ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος επίσης προσβλήθηκε στις αρχές του Σεπτεμβρίου και εισήχθη στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός.







Διαβάστε σχετικά:


2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Με ταξίδεψες.
Δημοσθένης Μπούκης του Γιάννη

Ανώνυμος είπε...

Ο Burnouf ήταν στην Ελλάδα το 1868-1869 ως αρχαιολόγος στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή αν θυμάμαι καλά. Όχι ως περιηγητής και όχι το 1886. Εκτός αν ξαναήρθε τότε. Το κείμενό του (νομίζω ήταν βιβλίο) πάντως έχει τίτλο La Grèce en 1869..






Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"