Οι παιδικές μου αναμνήσεις (του Θεόδωρου Βελλιανίτη)

Φυτεύτηκαν μερικά πεύκα  μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο και υπήρχε και μια πινακίδα που έγραφε: "Μη θίγε τα δένδρα είνε στολισμός και υγεία. Πρόσεχε ο βλάπτων τιμωρείται"
Την 1η Ιουνίου του 1926 ο Δημοσιογράφος και Λογοτέχνης  Θεόδωρος Βελλιανίτης (γεννήθηκε στον Πειραιά το 1863), γράφει στην ημερήσια Εθνική Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, τις αναμνήσεις του από τον Πειραιά όπως τον γνώρισε κατά την παιδική του ηλικία. Ξεκινά λοιπόν την διήγηση από το 1870 περίπου και αρχίζει να περιγράφει τα κυριότερα σημεία της πόλης.

"Η βασικότερη βρύση στον Πειραιά ήταν αυτή μπροστά από την Αγία Τριάδα. Ήταν τετράκρουνος. Υπήρχαν όμως άλλες δύο βρύσες δημόσιες, αυτή της κεντρικής Δημοτικής Αγοράς και μια άλλη εις την Πλατεία Καραϊσκάκη κοσμούμενη με την προτομή του Απόλλωνα. Εκτός αυτών υπήρχε και η τρούμπα εκ της οποίας υδρεύονταν τα πλοία. Όταν μεταφέρθηκαν όλα τα ύδατα στην δεξαμενή της πόλεως οι βρύσες καταργήθηκαν και μαζί με αυτές και οι ιστορικοί νερουλάδες. 

Το ισόγειο του Ξενοδοχείου ΚΟΝΤΙΝΕΝΤΑΛ

Κατά την παιδική μου ηλικία, η κεντρική πλατεία που είχαν ανεγερθεί όλα τα εκπαιδευτήρια της πόλης ήταν ακανόνιστη, πέραν δε αυτής χωράφια και μερικά σπίτια ακανόνιστα. Εις την ευρείαν Λεωφόρο Σωκράτους, νυν Βασιλέως Κωνσταντίνου, υπήρχαν μερικά μικρόσπιτα, κατέληγε στην Μάνδρα του Βάβουλα που ήταν φυτεμένη με αμυγδαλιές. Μετά το 1874 φτιάχτηκε η πλατεία αυτή, επί Δημαρχίας Δημητρίου Μουτσόπουλου. Στην πλατεία επί της μιας πλευράς ανεγέρθηκε επί Δημάρχου Αριστείδου Σκυλίτση το Δημοτικό Θέατρο, εμφυτεύτηκαν μερικά πεύκα και στήθηκε και μια πινακίδα που έγραφε "Μη θίγε τα δένδρα είνε στολισμός και υγεία. Πρόσεχε, ο βλάπτων τιμωρείται"

Μέχρι την εποχή εκείνη ο Πειραιάς είχε ως μόνους περιπάτους τον Τινάνειο Κήπο και την Βασιλική Προκυμαία. Κατά τα θερινά απογεύματα είχε αρχίσει να συχνάζει ο κόσμος και στην Τερψιθέα όπου ο Σουσούνης εγκατέστησε μικρό καφενείο κατασκεύασε και περίπτερο που παιάνιζε μουσική τις Κυριακές. Εκεί καίγανε και πυροτεχνήματα και εμφανίζονταν και ο Μπαρμπα Γιάννης ο κανατάς με το ψηλό του καπέλο. 

Πλατεία Αλεξάνδρας

Εις το Πασα-λιμάνι ουδεμία συγκέντρωση εγένετο τότε. Υπήρχαν εκεί τα θαλάσσια λουτρά, αλλά ο χώρος μπροστά από αυτά ήταν τελείως έρημος. Υπήρχαν μόνο δύο σπίτια, του Μάνου και του Περιστέρη και όταν έβρεχε η περιοχή μεταβάλλονταν σε λίμνη. Οι παράκτιοι λεωφόροι της Φρεαττύδος δεν είχαν διανοιχτεί ακόμη, ενώ στην Τερψιθέα υπήρχε μόνο μια μικρή οικία του Βούλγαρη, η μεγάλη οικία του Μέρλιν, δύο σπίτια του Κοκονέζη και η οικία του πατέρα του φίλου μου Παύλου Νιρβάνα.

Εκεί που είναι σήμερα η Πλατεία Αλεξάνδρας, ήταν έρημος ακτή, συνδεόμενη με το κέντρο της πόλεως δια μονοπατιού και αργότερα ο Ερνέστος Τσίλερ οικοδόμησε μια σειρά επαύλεων και κατοικούσε σε μια από αυτές κατά το θέρος ο Βασιλεύς Γεώργιος Α΄, τότε ήταν που χαράχτηκε και η παραλιακή οδός η κατερχόμενη μέχρι Φαλήρου. Ο Τσίλερ τοποθέτησε εκεί και ένα καφενείο γεμάτο από γερμανικά παίγνια και σε αυτό ήταν που εμείς μαθητές ακόμα καπνίσαμε εκεί τα πρώτα μας τσιγάρα και παίξαμε το πρώτο μας τάβλι.

Κήποι Τερψιθέας

Μετά από αυτό εγώ έφυγα από την Ελλάδα και όταν γύρισα μετά από 8 χρόνια ο Πειραιάς είχε αλλάξει. Στην Φρεαττύδα που υπήρχε και η καθαρτική πηγή η καλουμένη "Τσιρλονέρι" είχε κατασκευαστεί λεωφόρος, ο δε Καθηγητής του Πανεπιστημίου Παύλος Ιωάννου ίδρυσε την πρώτη οικία στην περιοχή και ο Μελετόπουλος το πρώτο Μέγαρο. Πέρα δε αυτών εις τον σχηματιζόμενο λιμενίσκο ο εκ Ταϊγανίου κατελθών Παπασταματιάδης οικοδόμησε μερικές οικίες, ο Γεώργιος Ματζαβίνος μια Έπαυλη και ο Σκουλούδης την ωραία έπαυλή του. Ένας πρώην αστυνομικός κλητήρας ο Μπαρμπα Βασίλης επί του παρακείμενου λόφου ανήγειρε έναν ναίσκο, αυτόν του Αγίου Βασιλείου.

Φρεαττύδα (Πίσω το παλαιό κτήριο του Τζαννείου Νοσοκομείου)

Το πρώτο Δημαρχείο βρίσκονταν στην Δημοτική Αγορά στην γωνία των οδών Δημοσθένους και Λυκούργου (είχε ανεγερθεί στις 15 Ιουνίου του 1858) και ακριβώς στην επόμενη γωνία βρίσκονταν το πατρικό μου σπίτι και που χρησίμευσε ως Γυμνάσιον. Αυτό (το Γυμνάσιο) υπήρχε πριν αλλά στεγάζονταν σε μια από τις οικίες του Σκαραμαγκά και μετά το 1876 που κατασκευάστηκε το σημερινό του κτήριο εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί. Τα κατοπινά γενόμενα δεν τα παρακολούθησα καθώς έφυγα για μακρινές χώρες και η οικογένειά μου εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Αλλά οι αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας, διατηρήθηκαν ζωντανές. Θυμάμαι πολύ έντονα τις πρώτες κατοικίες του Πειραιά και τους πρώτους οικιστές της πόλης. Ο Παππούς μου ήταν που κατασκεύασε μια από τις πρώτες κατοικίες της πόλης το 1836. Θυμάμαι ακόμα τις μορφές του Ομηρίδου Σκυλίτση, του Λουκά Ράλλη, των Μουτσοπούλων, Ορυγώνη, Γεωργίου Ρετσίνα, Μελετόπουλου, Ησαϊα, Χρυστοφίδη, Βαρούχα, Λιγινού, Ζολώτα, Σεφερλή, Δημόκα, Τσουρή, Σούρβα, Μάνου, Λαζαρίμου, Κορωναίου, Ψαρούδα, Κοζαδινού, Αναστασοπούλου, Σουσάνα, Καψαμπέλη, Σέρμπαν, Ιωαννίδη, Θεολόγη, Ζωγράφου, Δασκαλοπούλου, Βασιλειάδη και άλλων που ήταν οι πρώτοι οικιστές του Πειραιά. Ο πρώτος όλων ήταν ο Γιαννακός Τζελέπης όπως αναφέρει και η επιτύμβιος στήλη αυτού. Όταν έφυγα από τον Πειραιά δεν υπήρχε ακόμα η Εμπορική Λέσχη και ο εμπορικός κόσμος σύχναζε στο ισόγειο της οικίας του Ομηρίδου που υπήρχε το Καφενείο του Βουρνάζου όπου μεταξύ μιας παρτίδας πρέφας διεξάγονταν οι εμπορικές συναλλαγές. Έτσι ο Πειραιάς από μια έρημος ακτή μεταβλήθηκε σε πόλη, αριθμούσα 400.000 κατοίκων.

 Οι παιδικές μου αναμνήσεις με φέρνουν συχνά στην πόλη του Πειραιά αν και η μορφή του μεταβλήθηκε εντελώς. Όταν συνάντησα κάποτε έναν συμμαθητή μου από τον Πειραιά και τον ρώτησα για τους παλιούς συμμαθητές και συντρόφους μου απάντησε. 
- Άλλοι τοποθετήθηκαν οριστικώς στο νεκροταφείο, άλλοι βρίσκονται προ αυτού και άλλοι έφυγαν και δεν επέστρεψαν πλέον.

       

1 σχόλιο:

Κατια Μαρκουϊζου είπε...

υπέροχη αναρτηση καλέ μου φίλε σε φιλώ

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"