Ο Χάλκινος Ανδριάντας του Θεμιστοκλή




Του Στέφανου Μίλεση

Δεσπόζει στην Ακτή Μιαούλη μπροστά από τον Τινάνειο Κήπο. Τα αποκαλυπτήρια του έγιναν στις 29 Φεβρουαρίου 1976 από τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας  Αλέξανδρο Παπαδόγκονα. 

Η τοποθέτηση του ανδριάντα εκεί αποφασίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1975 από το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά για να καλύψει τον χώρο που κάποτε βρίσκονταν το παλαιό Δημαρχείο Πειραιά (Ρολόι) που κατεδαφίστηκε. 



Ο ανδριάντας είναι δωρεά του Πειραιώτη Ιωάννη Μελετόπουλου που διατελούσε τότε Πρόεδρος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας και κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Νικόλα

Η ιδέα να τοποθετηθεί στον Πειραιά το άγαλμα του Θεμιστοκλή δεν ωστόσο δεν ανήκε στον Ιωάννη Μελετόπουλο αφού επί Δημαρχίας του Δεύτερου Δημάρχου Πειραιώς Πέτρου Ομηρίδη κατασκευάστηκε μια προτομή αντίγραφο αυτής του Μουσείου του Βατικανού, η οποία τοποθετήθηκε σε μια μαρμάρινη στήλη ύψους 10 μέτρων στην ίδια πλατεία που τότε λέγονταν Πλατεία Θεμιστοκλέους. Αργότερα η στήλη καταστράφηκε και η προτομή πήρε θέση δίπλα στην είσοδο του Δημαρχείου. Σήμερα αυτή η προτομή βρίσκεται στα Ταμπούρια. Έτσι ο Θεμιστοκλής εξορίσθηκε για δεύτερη φορά μέχρι που ο πατέρα του Ιωάννη ο Αλέξανδρος Μελετόπουλος πρότεινε την κατασκευή και τοποθέτηση εκεί ενός γιγαντιαίου ανδριάντα, αντάξιου με την φήμη του Θεμιστοκλή. Ο Ιωάννης Μελετόπουλος ανέλαβε λοιπόν την χορηγία της κατασκευής του, στην μνήμη του πατέρα του. Για την κατασκευή των χαρακτηριστικών προσώπου του Θεμιστοκλή μελετήθηκαν πολλές απεικονίσεις του και τελικά επιλέχθηκε αυτή της Όστιας της Ιταλίας ως η πιστότερη απεικόνιση του ανδρός. Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκε  χαλκοχυτήριο στο Μαρούσι. Ο γλύπτης Νικόλας για να το τελειώσει εργάζονταν επί μια δεκαετία. Το ύψος μαζί με την μαρμάρινη βάση πλησιάζουν τα 9 μέτρα. Ο Θεμιστοκλής με το δεξί του χέρι δείχνει τον κεντρικό λιμένα του Πειραιά που είναι το κέντρο ανάπτυξης της Ελλάδας όπως στην αρχαιότητα έτσι και σήμερα.

Σπάνια φωτογραφία εφημερίδας με τον γλύπτη Νικόλα να φωτογραφίζεται μπροστά από τον ανδριάντα του Θεμιστοκλή

Τα απρόοπτα της ανασκαφής:
(Άποψη του Ιωάννη Μελετόπουλου κατά την διάρκεια συνέντευξης στην εφημερίδα ΝΕΑ)

Κατά την διάρκεια της ανασκαφής προκειμένου να τοποθετηθεί η βάση του ανδριάντα βρέθηκαν ίχνη της εγκατάστασης του αγάλματος του Λέοντος του Πειραιώς, το οποίο συνετέλεσε ώστε να μετονομασθεί ο Πειραιάς σε Πόρτο - Δράκο και Πόρτο - Λεόνε κατά τον Μεσαίωνα. Το άγαλμα αυτό του Λέοντος όπως ήδη γνωρίζετε βρίσκεται στο Ναύσταθμο Βενετίας κλεμμένο από τον Φραγκίσκο Μοροζίνη, μετά την αποτυχημένη εκστρατεία του κατά των Τούρκων της Αττικής, που είχε μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα και την καταστροφή του Παρθενώνος. 


Το σκοτεινό παρελθόν του γλύπτη Νικόλα: 

Ο Νικόλας (Νικόλαος Παυλόπουλος από το Πήλιο) ένα χρόνο νωρίτερα (1975) είχε απασχολήσει την κοινή γνώμη όταν φιλοτέχνησε την προτομή του Σεφέρη - κατά παραγγελία της Πνευματικής Εστίας Νέας Σμύρνης- προκαλώντας δυσαρέσκεια για την απόδοση των χαρακτηριστικών του ποιητή. 
Αυτή η επίθεση στο πρόσωπό του δεν έγινε για την "ατυχή" προτομή του Σεφέρη που στήθηκε στην Πλατεία Νέας Σμύρνης αλλά για το παρελθόν του κατά τη διάρκεια της κατοχής. 

Πάντως αυτό το παρελθόν δεν στάθηκε ικανό να τον εμποδίσει ώστε το 1988 να τιμηθεί για την "προσφορά του" στην Εθνική Αντίσταση!!!!   


Από την τελετή αποκαλυπτηρίων του Ανδριάντα του Θεμιστοκλή τον Πειραιά (28-2-1976)
Ο Ανδριάντας του Θεμιστοκλή δεν είναι το μόνο έργο του γλύπτη Νικόλα στον Πειραιά αφού ο ίδιος έχει φιλοτεχνήσει την προτομή του Κωνσταντίνου Βολανάκη στη Μαρίνα Ζέα (1961) και το άγαλμα της Ηρώς Κωνσταντοπούλου στην Πλατεία Τερψιθέας (17χρονο κορίτσι που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 5 Σεπτεμβρίου 1944). Ο Νικόλας διατηρούσε και κάποια άλλη ιδιαίτερη σχέση με τον Πειραιά. Όταν σπούδαζε στην Δραματική Σχολή Βόλου, είχε γνωριστεί και επηρεαστεί ιδιαίτερα από τον μεγάλο "Πειραιώτη" Αιμίλιο Βεάκη.  

Ανδριάντας Θεμιστοκλή (Τι πρέπει να γνωρίζετε)
Κατασκευάζονταν για δέκα χρόνια
 Στα θεμέλια της βάσης του βρέθηκαν ίχνη της βάσης του Λέοντος του Πειραιά (άποψη Μελετόπουλου)
Από τον Λέοντα Πειραιά η πόλις τον μεσαίωνα ονομάζονταν Πόρτο Λεόνε και Πόρτο Δράκο
Ο Ανδριάντας έχει ύψος 9 μέτρων μαζί με τη βάση του
Δημιουργεί αναλογία ένα προς δέκα με τα 90 μέτρα ύψος του λόφου της Καστέλλας
Η προγενέστερη προτομή του Θεμιστοκλή βρίσκονταν επί στήλου ύψους 10 μέτρων
Το πρόσωπό του είναι αντιγραφή από τον Θεμιστοκλή της Όστια Ιταλίας
Με το δεξί του χέρι δείχνει το λιμάνι που είναι το κέντρο ανάπτυξης της Ελλάδας
Βρίσκεται κοντά σε προγενέστερη προτομή του Θεμιστοκλή που υπήρχε εκεί κοντά
Η προτομή αυτή ήταν αντιγραφή ίδιας που υπάρχει στο Μουσείο Βατικανού. Σήμερα βρίσκεται στα Ταμπούρια
Κάποτε κοντά στο σημείο υπήρχε η Πλατεία Θεμιστοκλέους
Στο ίδιο σημείο αργότερα κατασκευάστηκε το Παλαιό Δημαρχείο Πειραιώς (Ρολόι)
Ο γλύπτης που το κατασκεύασε (Νικόλας) είχε κατασκευάσει το πορτρέτο του Χίτλερ στην Κατοχή
Το σκοτεινό παρελθόν του Νικόλα δεν τον εμπόδισε το 1988 να τιμηθεί για την προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση
Έργα του ίδιου γλύπτη στον Πειραιά βρίσκονται στη Μαρίνα Ζέας και στην Πλατεία Τερψιθέας


1 σχόλιο:

mahler76 είπε...

δεν ήξερα πως αυτό το άγαλμα (ή μάλλον ο γλύπτης του) είχε τέτοιο παρασκήνιο!! Καλή σου μέρα.

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"