Άγιος Νείλος Πειραιώς (ο Μυροβλήτης)

Η πρώτη εκκλησία του Αγίου Νείλου 

Του Στέφανου Μίλεση

Η αλλοτινή συνοικία των Υδραίικων, από την δημιουργία της, μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του '20, κάλυπτε τις θρησκευτικές της ανάγκες, στον λαμπρό Ναό του Αγίου Νικολάου. Όμως με την πάροδο των ετών και την άφιξη νέων κατοίκων, προσφύγων κυρίως μετά το 1922, οι ενοριακές ανάγκες πλήθαιναν διαρκώς και δεν μπορούσαν να καλυφθούν από τον ήδη υπάρχοντα ναό, καθώς νέες προσφυγικές συνοικίες ιδρύονταν εκεί που άλλοτε υπήρχε μόνο χέρσα γη και ελάχιστες οικίες.

Έτσι το 1928 συνεστήθη μία "Αδελφότητα Κυριών" υπό την Προεδρία της κυρίας Ελένης Μαμάη το γένος Λυμπέρη. Η Μαμάη κατοικούσε στον Πειραιά αλλά είχε καταγωγή από τον Άγιο Πέτρο της Κυνουρίας, περιοχή που αποτέλεσε και την ιδιαίτερη πατρίδα του Οσίου Νείλου του Μυροβλήτου. Άλλωστε στην Κυνουρία στη Μονή Παναγίας Μαλεβής φυλάσσεται σήμερα και τμήμα του λειψάνου του Αγίου, ενώ η κάρα του και τα άμφια βρίσκονται στο Άγιο Όρος όπου ασκήτευσε. 

Με πρωτοβουλία λοιπόν της κ. Μαμάη ιδρύθηκε σύλλογος, που σκοπό είχε την ανέγερση ενός νέου ναού προς τιμή του Αγίου Νείλου στην περιοχή του Χατζηκυριακείου. Η "αδελφότητα" αυτή έφερνε την ονομασία "Αδελφότης των Κυριών, Άγιος Νείλος ο Μυροβλήτης". Αυτή έκανε γνωστή την παρουσία της, ξεκινώντας από τον παρακείμενο ναό του Αγίου Νικολάου, στον οποίο τελούσε τις λειτουργίες εορτάζοντας τον Άγιο Νείλο τον Μυροβλήτη.

Και πραγματικά χάρη στις δραστηριότητες της, σε μόλις τρία έτη από την δημιουργία του συλλόγου (1928-1931) υψώθηκε ένας νέος ναός! Αυτός βέβαια δεν είχε την μεγαλοπρέπεια και το μέγεθος του κοντινού ναού του Αγίου Νικολάου των Υδραίων, αλλά μπορούσε να εξυπηρετήσει τους 1.000 περίπου κατοίκους που είχαν εγκατασταθεί εκεί, που άλλοτε υπήρχαν μόνο μερικά σπίτια διάσπαρτα! 

Η κατασκευή του πρώτου αυτού ναού ολοκληρώθηκε το 1931, έτος που ξεκίνησε να λειτουργεί. Αρχικώς λειτουργούσε εντός της ενορίας του Αγίου Νικολάου, καθώς θεωρείτο ιδιωτικός και όχι ενοριακός. Όμως μέσα σε έναν χρόνο από την έναρξη της λειτουργίας του, έγινε ξεχωριστή ενορία με πλήρη ενοριακά δικαιώματα (1932) που διέθετε φιλόπτωχο ταμείο και κατηχητικό σχολείο.

Αργότερα η "Αδελφότητα" αυτή μετονομάσθηκε σε "Φιλανθρωπικό και Χριστιανικό Σωματείο Άγιος Νείλος ο Μυροβλήτης" που σκοπό είχε την ενίσχυση του έργου ενδύσεως και υποδήσεως 50 απόρων και ορφανών παιδιών που συντηρούσε! 

Έργο ενός ιεροδιακόνου:

Αυτό το κατηχητικό που λειτουργούσε εντός του αρχικού ναού, ήταν έργο ενός και μόνο ιεροδιακόνου. Επρόκειτο για τον ιεροδιάκονο Δωρόθεο Βενάρδο που αρχικά προσέφερε τη διακονία του στον Άγιο Σπυρίδωνα Πειραιώς (τον Πολιούχο Πειραιά). Όταν ο Βενάρδος μετέφερε στα μέσα της δεκαετίας του '30, την δράση του από τον Άγιο Σπυρίδωνα, στον Άγιο Νείλο, τον ακολούθησε πλήθος κόσμου στη νέα του ενορία, καθώς το κοινωφελές έργο του ήταν γνωστό στον Πειραιά.

Γρήγορα το έργο αυτού του ιεροδιακόνου έφερε κι άλλους καρπούς, καθώς σύντομα εκτός του κατηχητικού, ιδρύθηκε και Λαϊκό Ενοριακό Ιατρείο στο οποίο δωρεάν νοσηλεύονταν οι πάσχοντες και παρέχονταν φάρμακα και ιατρικές συμβουλές από Πειραιώτες ιατρούς που προσέφεραν εθελοντική εργασία, χάρη στην προσωπική μεσολάβηση του Δωροθέου Βενάρδου!

Ο θεσμός του Κατηχητικού του Αγίου Νείλου, έλαβε τέτοια φήμη, που κάθε έτος πάνω από 500 μαθητές πήγαιναν προς παρακολούθηση. Μάλιστα έγινε "έθιμο" της ενορίας αυτής, πριν από την έναρξη των μαθημάτων, να λαμβάνει χώρα εναρκτήρια εορτή, παρουσία δημοτικών, στρατιωτικών και άλλων αρχών της πόλης. 

Και το όνομα αυτού "Νείλος":

Το 1938 σε έναν τέτοιο εορτασμό, μητέρα έφερε το οκτάχρονο παιδί της να βαπτισθεί από τον ίδιο τον ιεροδιάκονο Δωρόθεο Βενάρδο, το οποίο έλαβε το όνομα Νείλος, προς τιμή του Αγίου Νείλου. Έκτοτε πολλά παιδιά της περιοχής βαπτίζονταν με αυτό το όνομα, ενώ μέχρι σήμερα δεν είναι είναι λίγοι εκείνοι στον Πειραιά που φέρουν το όνομα "Νείλος".

Ο ιερομόναχος Δωρόθεος Βενάρδος κρατά τον μικρό νεοφώτιστο με το όνομα Νείλο.
Δίπλα του η μητέρα του μικρού Νείλου και μαθήτριες του Κατηχητικού (1938) 

Η μορφή του Πειραιώτη Δωρόθεου Βενάρδου:

Ο Δωρόθεος Βενάρδος είχε γεννηθεί στον Πειραιά το 1912 από Κυθηραϊκή οικογένεια. Σε νεαρή ηλικία έγινε μοναχός στην Μονή Μεγίστης Λαύρας στο Άγιο Όρος. Στην περίοδο της κατοχής ανέλαβε υπεύθυνος της Θρησκευτικής υπηρεσίας των Φυλακισμένων, της "Εταιρίας Προστασίας Αποφυλακισμένων Αθηνών" και το 1948 υπήρξε Αντιπρόεδρος της "Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων". Φρόντιζε για όσους αποφυλακίζονταν ως Αρχιμανδρίτης τότε, για να τους ντύσει, να τους βρει δουλειά και να εξασφαλίσει την επιστροφή στα σπίτια, ανηλίκων ή άλλων φυλακισμένων. Αν και δεν λειτουργούσε πια στον Άγιο Νείλο, είχε διατηρήσει τις επαφές με τον Πειραιά, σε τέτοιο βαθμό ώστε όταν γίνονταν αποφυλακίσεις ατόμων που προορίζονταν για επαρχία, φρόντιζε για την μεταφορά τους με την βοήθεια των εφοπλιστικών γραφείων "Ηνωμένα Πρακτορεία Πειραιώς των Νάγου και Βαγιάνη". Κοιμήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 1978.

Ο Δωρόθεος Βενάρδος το 1948,
στην Εταιρία Προστασίας Αποφυλακιζομένων Αθηνών

Το 1956 πέριξ του αρχικού μικρότερου ναού και με βάση την αρχική κατασκευή και κυρίως τις τρεις χαρακτηριστικές πύλης εισόδου, ο ναός ανακατασκευάσθηκε και επεκτάθηκε, έτσι ώστε να ικανοποιεί τις ενοριακές ανάγκες της περιοχής. 

Ως ημερομηνία ανεγέρσεως του νέου Ναού του Αγίου Νείλου θεωρείται η 11η Νοεμβρίου 1956.

Η εκκλησία του Αγίου Νείλου είναι η μοναδική στην Ελλάδα, αφιερωμένη στον Όσιο Νείλο.