Οι τέσσερις αρχαίοι δακτυλιόλιθοι - σφραγιδόλιθοι με θέμα τον Αίαντα




Γράφει ο συγγραφέας κ. Γιώργος Λεκάκης


Τέσσερις δακτυλιόλιθους-σφραγιδόλιθους με το προσφιλές θέμα του Σαλαμινίου ήρωος Αίαντος, του Τελαμωνίου, σας παρουσιάζω σήμερα.

Εκτίθενται σε ένα συγκεκριμένο μουσείο στην Ευρώπη, το οποίο φυσικά δεν αναφέρει πώς προήλθαν στην κατοχή του, άρα είναι παράνομοι και προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.

Τα υπόλοιπα είναι δουλειά των υπουργείων Πολιτισμού, Ελλάδος και Ιταλίας, να τα ψάξουν και να ζητήσουν ευθύνες, εάν προκύπτουν, καθώς και τον επαναπατρισμό τους.

Καλό βέβαια, θα είναι, εις ένδειξιν καλής θελήσεως, το συγκεκριμένο Μουσείο, να δωρίσει (ή να στείλει ως οπτήρια) τους συγκεκριμένους δακτυλιόλιθους εκεί που ανήκουν, δηλ. στην ιερά νήσο Σαλαμίνα, για να εκτεθούν, και να τους ιδούν οι σύγχρονοι απόγονοι του Αίαντος, αλλά και οι απόγονοι των πιθανών κατασκευαστών-καλλιτεχνών τους, που προφανώς θα ήσαν Σαλαμίνιοι. 

Εν όψει μάλιστα και της προσπαθείας της νήσου να ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, το 2021, θα ήταν μια ισχυρή και ηχηρή διαφήμιση, και δήλωση μετανοίας (αν και η κλοπή αρχαίων θησαυρών δεν είναι ευσύγγνωστον αμάρτημα) από τους κλέπτας, που τόσο καιρό κερδίζουν από τα κλοπιμαία εκθέματα, που παρανόμως και παρατύπως κατέχουν κι εκθέτουν, χωρίς ίχνος σεβασμού στις διεθνείς συμβάσεις και νομοθεσίες, και τους πολιτισμούς άλλων χωρών, που πολιτισμικά και πολιτιστικά προϋπήρχαν των ιδικών τους - κι αυτό είναι που τους πονά…

Όσον αφορά την καλλιτεχνική τους αξία δεν το συζητάμε… Είναι ανεκτίμητα, όπως όλα τα αρχαία έργα τέχνης. Αλλά υπάρχει κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει: Με ποια τεχνολογία αυτοί οι τεχνίτες εσκάλιζαν και φιλοτεχνούσαν τόσο λεπτομερή και αξιοθαύμαστα έργα τέχνης, σε τόσο μικρή επιφάνεια; Τα περισσότερα απ’ αυτά έχουν έκταση μικροτέρα του ενός τετραγωνικού εκατοστού! Οι μικρογραφίες (μινιατούρες) δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί, ούτε κριθεί, ούτε εξετασθεί η χρήσις τους μέσα στην Ιστορία. Αυτό είναι κάτι που ακόμη δεν έχει απαντηθεί, θεωρείται ταμπού να διερευνηθεί κι έτσι μένει αναπάντητο εκθέτοντας αρχιτέκτονες και ιστορικούς…


Δακτυλιόλιθος που απεικονίζει τον Αίαντα καθήμενο


Αρχίζω, λοιπόν, από έναν δακτυλιόλιθο που εικονίζει τον Αίαντα καθήμενο, σκεπτικό, έργο του 100-30 π.Χ. από ύαλο. Οι διαστάσεις του είναι μόλις 1,3 x 1 εκατ.

Στον δεύτερο δακτυλιόλιθο το θέμα είναι και πάλι σχεδόν ίδιο, με τον Αίαντα καθήμενο και σκεπτικό, ενώ γύρω του υπάρχουν ζώα, και στα πόδια του όπλα, έργο επίσης της περιόδου 100-30 π.Χ. Από κορνεόλη {1} σε χρυσό δαχτυλίδι. Διαστάσεις; 1,1 x 0,9 εκατ.


Σε έναν τρίτο, που ομοιάζει μήτρα, ο Αίας μεταφέρει τον νεκρό του Αχιλλέως! Είναι δακτυλιόλιθος του 300-100 π.Χ. από αχάτη {2}, διαστάσεων 1,1 x 0,8 εκατ.

Ο Αίας αυτοκτονεί πέφτοντας πάνω στο σπαθί του


Τέλος, στον τέταρτο αρχαίο δακτυλιόλιθο που σας παρουσιάζω σήμερα, ο Αίας πάνοπλος αυτοκτονεί, όπως ξέρουμε από την Μυθολογία μας, μπήγοντας το σπαθί στο χώμα και πέφτοντας επάνω του. Η παράστασις δεν είναι ακριβής, δεδομένου ότι δείχνει τον ήρωα να πέφτει πάνω στο σπαθί με το στήθος (ενώ έπεσε πάνω στην μασχάλη του, το μόνο τρωτό του σημείο). Είναι σκαραβαιόσχημο {3} από κορνεόλη, σε χρυσό δακτυλίδι, διαστάσεων 1,4 x 1,1 εκατ.



Όλα αυτά πρέπει να επιστρέψουν στον λαό που γέννησε τον ήρωα, τον μύθο, την Ιστορία. Και εάν οι σύγχρονοι Σαλαμίνιοι δεν νοιαστούν και δεν κάνουν κάτι γι’ αυτό, τώρα που γνωρίζουν την ύπαρξή τους, θα είναι υπόλογοι απέναντι στον παππού τους, Άιαντα, και την Ιστορία τους…

Δεν αρκεί η δοξογραφία της Σαλαμίνος και οι δημόσιες σχέσεις. Απαιτείται δουλειά εις βάθος…




{1}: Η κορνεόλη ή καρνεόλη (ίσως εκ του λατ. caro = σάρκα, λόγω του χρώματός της, που είναι κίτρινο-πορτοκαλί) είναι μία ποικιλία χαλκηδονίου (χαλαζία). Το χρώμα αυτό το οφείλει σε προσμείξεις οξειδίου και υδροξειδίου του σιδήρου. Τα σημαντικότερα κοιτάσματα σήμερα υπάρχουν σε Ινδία, Σρι Λάνκα, Βραζιλία, και Ουρουγουάη. Η κορνεόλη συχνάκις συγχέεται με τον σάρδιο.

{2}:  Ποικιλία χαλκηδονίου (χαλαζία). Οι αρχαίοι Έλληνες του έδωσαν αυτό το όνομα, από τον ποταμό Αχάτη (νυν Drilio) της Σικελίας, όπου τον εύρισκαν (βλ. Θεόφραστο). Στην αρχαιότητα αναφέρονταν πολλές κατηγορίες αχάτη: αιματαχάτης, δενδραχάτης, ιασπαχάτης, κηραχάτης, λευκαχάτης, σμαραγδαχάτης (βλ. Πλίνιο).

{3}: Σκαραβαιόσχημα αντικείμενα τέχνης ήταν ιδιαιτέρως αγαπητά στην αρχαιότητα και δη στους ελληνιστικούς χρόνους. Επειδή στην Αίγυπτο εσυμβόλιζε την ανάσταση ή την εκ νέου γέννηση, καθώς και την μέλλουσα αιώνια ζωή των ένδοξων νεκρών. Και δεν ήταν μόνον  αντικείμενα μικρογλυπτικής. Στο Βρετανικό Μουσείο λ.χ. υπάρχει σκαραβαίος, που έχει ύψος 1,5 μ.!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"