Ο «Ρομαντικός περίπατος της Καστέλλας»

Ο "Ρομαντικός Περίπατος της Καστέλλας" ένα ακόμα έργο του Μιχάλη Μανούσκου


Του Στέφανου Μίλεση

Μια από τις πλέον όμορφες διαδρομές του Πειραιά, γνωστή στους παλαιότερους ως "Ρομαντικός περίπατος της Καστέλλας", οφείλει την ύπαρξή της στον πρώτο Πρόεδρο του Ολυμπιακού και Δήμαρχο Πειραιώς τον Μιχάλη Μανούσκο, του οποίου τα έργα σε μεγάλο βαθμό, παραμένουν μέχρι σήμερα σχεδόν αναλλοίωτα και αναντικατάστατα.

Αν και ο χρόνος Δημαρχίας του Μιχάλη Μανούσκου ήταν περιορισμένος, καθώς ανέλαβε τα καθήκοντά του την 1η Οκτωβρίου του 1938, δύο χρόνια πριν την εμπλοκή της Ελλάδας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα έργα του μαρτυρούν έναν άνθρωπο δραστήριο, που αγαπούσε υπέρμετρα τον Πειραιά. 

Το συγκεκριμένο έργο του Μανούσκου, ο «Ρομαντικός Περίπατος», αποδόθηκε στους Πειραιώτες λίγο πριν από την κήρυξη του Ελληνο-ιταλικού πολέμου. Επρόκειτο για τη διαμόρφωση-κατασκευή πεζοδρόμου μέρους της διαδρομής κατά μήκος της Ακτής Κουντουριώτου, πρώην Λεωφ. Βασιλέως Παύλου (νυν Α. Παπαναστασίου), στην Καστέλλα. Η διαμόρφωση ήταν τέτοια ώστε να είναι πρόσφορη για πεζοπορία, δίπλα στη μαγευτική θέα που προσφέρεται απλόχερα, από την Πλατεία Αλεξάνδρας και μετά, πάνω ακριβώς από τα λουτρά του Παρασκευά (σημερινή παραλία «Βοτσαλάκια»). 

Πριν τη διαμόρφωση ένας «πολιτισμένος» περίπατος σταματούσε στην Πλατεία Αλεξάνδρας. Μετά υπήρχε ένας στενός δρόμος από τον οποίο περνούσε το Τραμ, ο οποίος στα πλάγια τελείωνε απότομα σε επικίνδυνο γκρεμό. 

Όσοι επιχειρούσαν μέχρι τότε έναν περίπατο περπατούσαν πάνω στις ράγες του Τραμ. Αλίμονο σε εκείνον που έφευγε από τον δρόμο. Μπορούσε να χάσει την ισορροπία του και τότε ήταν σίγουρο πως θα χανόταν στο κενό από μεγάλο ύψος. 

Όσοι επιχειρούσαν μέχρι τότε έναν περίπατο, περπατούσαν πάνω στις ράγες του Τραμ

Ο Μανούσκος πήρε αυτό το επικίνδυνο μονοπάτι και παράλληλα με τον δρόμο, κατασκεύασε πεζοδρόμιο. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς έπρεπε να στηθούν κράσπεδα και τείχη αντιστήριξης, σωστές γέφυρες ώστε να συγκρατούν το βάρος του πεζοδρόμου. 

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κατασκεύασε παγκάκια, κιόσκια και μικρά μπαλκόνια αναμονής των πεζοπόρων, ώστε να θαυμάζουν τη θέα. Κατά μήκος όλης αυτής της διαδρομής, τοποθέτησε δημοτικό φωτισμό ώστε να υπάρχει προσβασιμότητα και μετά τη δύση του ηλίου. 

Παράλληλα φρόντισε τόσο στη βάση του γκρεμού όσο και στο πάνω μέρος, να φυτέψει δένδρα ώστε οι ρίζες τους να συγκρατούν τους τόνους χώματος που κυριολεκτικά στέκονταν σε μια επικίνδυνη και απότομη κατωφέρεια. Το έργο αυτό εκτός της ρομαντικότητας που προσέφερε, συνετέλεσε να σωθούν και ανθρώπινες ζωές καθώς πολλά προσφυγικά οικήματα είχαν ανεγερθεί ακόμη και πάνω στην απότομη πλαγιά, με αποτέλεσμα κάθε φορά που υπήρχε έντονα μια βροχόπτωση βράχοι και χώματα να καταρρέουν συμπαρασύροντας μαζί τους ανθρώπους και σπίτια!

Κατάρρευση προσφυγικής οικίας λόγω βροχόπτωσης στην Καστέλλα το 1934
  
Οι Πειραιώτες πριν από το έργο του "Ρομαντικού περιπάτου" κινδύνευαν τη ζωή τους πάνω στα χωμάτινα απόκρημνα μονοπάτια της Καστέλλας
Το Τραμ της Καστέλλας μετά τη στροφή της Πλατείας Αλεξάνδρας.
Αλίμονο σε εκείνον που έφευγε από τον δρόμο.

Όσο για τον "Ρομαντικό περίπατο" δεν ήθελε και πολύ, τα ζευγαράκια της εποχής να τιμήσουν ιδιαιτέρως τα παγκάκια της διαδρομής, που εξασφάλιζαν απομόνωση από τα πολλά βλέμματα καθώς η εκεί συνοικία αποτελούσε ένα άλλο «βασίλειο» για τους κατοίκους της Υδραίικης συνοικίας, της Πηγάδας, της Φρεαττύδας, της Νέας Καλλίπολης ή των ακόμη πιο απόμακρων συνοικιών όπως των Ταμπουρίων και της Αγίας Σοφίας. 

Αφιέρωμα εφημερίδας "Αθηναϊκά Νέα", στον ρομαντικό περίπατο του Πειραιά στις 12 Οκτωβρίου του 1940, λίγες μέρες μόνο πριν από την κήρυξη του πολέμου


Ο Μανούσκος δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη διαδρομή του Ρομαντικού περιπάτου στο σύνολό της, καθώς τον πρόλαβε ο πόλεμος. Όμως η ιδέα είχε καλλιεργηθεί, το πνεύμα του Μανούσκου είχε βρει πρόσφορο έδαφος, έστω και τα δικά του έργα είχαν φτάσει μέχρι το ύψος της σημερινής διασταύρωσης στον Άγιο Χαράλαμπο, στην οδό Κ. Σερβίας. Μεταπολεμικά το έργο της ρομαντικής διαδρομής επεκτάθηκε και μετά τα "ηπειρωτικά" τμήματα της διαδρομής.  

Μέχρι σήμερα απολαμβάνουμε ένα έργο που βρήκε τη γέννησή του στην έμπνευση του Μανούσκου, έστω κι αν δεν υλοποιήθηκε. 



Μέχρι σήμερα απολαμβάνουμε το "Ρομαντικό περίπατο", ένα έργο που βρήκε τη γέννησή του, στην έμπνευση του Μιχάλη Μανούσκου


Το έργο αυτό ήταν σημαντικό καθώς αξιοποίησε μια ολόκληρη πλευρά του Πειραιά που ήταν μέχρι τότε αδιάβατη. Το εμπορικό λιμάνι ήταν γνωστό σε όλους τους Έλληνες όταν επρόκειτο να ταξιδέψουν. Το Πασαλιμάνι επίσης γνωστό καθώς είχε αξιοποιηθεί πολλά χρόνια πριν από τον Τρύφωνα Μουτζόπουλο. Η Καστέλλα όμως ήταν περιοχή αδιάβατη αν δεν είχες εκεί την κατοικία σου. 

Η μοίρα ήθελε ο Μανούσκος να πεθάνει (11.12.1952), όταν Δήμαρχος Πειραιά ήταν ο επίσης Ολυμπιακός Γεώργιος Ανδριανόπουλος, ο πρώτος αιρετός Δήμαρχος μετακατοχικά!  

Και επειδή στην Ελλάδα ότι όμορφο, ότι αγνό εμφανίζεται στον ορίζοντα, κάποιοι σπεύδουν να κηλιδώσουν, έτσι συνέβη δυστυχώς και με τον Μανούσκο. Κατηγορήθηκε διότι διορίσθηκε Δήμαρχος Πειραιά την περίοδο του Ιωάννη Μεταξά. Ωστόσο όλοι παραβλέπουν πως με την είσοδο των Γερμανών στην πόλη στις 6 Απριλίου του 1941, παρέμενε μόνο για λίγο καιρό Δήμαρχος και παραιτήθηκε αρνούμενος να συνεργαστεί μαζί τους, την στιγμή που πολλοί εκ των κατηγόρων του, παρέμειναν και συνεργάστηκαν. Επίσης, πως τόσο κατά τη περίοδο της κατοχής, όσο και μετά την απελευθέρωση, ακολούθησαν Κυβερνήσεις που διόριζαν Δημάρχους! Από το Μανούσκο μέχρι τον πρώτο αιρετό Δήμαρχο (που εξελέγη από το λαό, τον επίσης Ολυμπιακό Γεώργιο Α. Ανδριανόπουλο) ο Δήμος άλλαξε 11 φορές χέρια, από 8 Δημάρχους, με αποφάσεις είτε των Δυνάμεων Κατοχής είτε των Εθνικών Κυβερνήσεων.  Ωστόσο μόνο για τον Μανούσκο, υπήρξε τόσο έντονα η κατηγορία, ως μη αιρετού Δημάρχου, παραβλέποντας την άρνησή του για συνεργασία με τους κατακτητές, κάνοντας έτσι ολοφάνερο το γεγονός, ότι το πρόσωπό του δέχθηκε μομφή περισσότερο για τα Ολυμπιακά του αισθήματα και μόνο γι’ αυτά. 

Η κηδεία του τελέσθηκε στο Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου Πειραιώς ενώ όλη η πλατεία μπροστά από το ναό καθώς και η Πλατεία Κοραή ήταν γεμάτη από κόσμο. Ξεχωριστή παρουσία αποτελούσαν οι ποδοσφαιριστές αλλά και οι αθλητές όλων των αθλημάτων του Ολυμπιακού, καθώς και πολλοί ποδοσφαιριστές Πειραϊκών και Αθηναϊκών Σωματείων. Ο τότε Δήμαρχος Πειραιά Γ. Ανδριανόπουλος έκλεισε τον λόγο του λέγοντας "η μνήμη σου θα παραμείνει αιώνια εις δόξα του Ολυμπιακού και της πόλεως του Πειραιώς". 


Διαβάστε επίσης:

Μιχάλης Μανούσκος - Δήμαρχος Πειραιά και Πρόεδρος Ολυμπιακού




1 σχόλιο:

Unknown είπε...

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στον Πειραιά,στην πλατεία Αλεξάντρας με την υπέροχη Αγία Αικατερίνη της,αλλά για πρώτη φορά,με αυτην την δημοσίευση,έμαθα την ενδιαφέρουσα ιστορία της περιοχής.

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"