Από την Παναγίτσα στον Άγιο Δημήτριο Νέου Φαλήρου


Του Στέφανου Μίλεση

Από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του Νέου Φαλήρου, ο κόσμος της περιοχής εκκλησιαζόταν στο ένα και μοναδικό εκκλησάκι που υπήρχε εκεί και το οποίο ήταν ιδιόκτητο και ήταν αφιερωμένο στην Παναγία την Ευαγγελίστρια

Ανήκε στον ιερέα Στυλιανό Βλησσίδη, ο οποίος είχε εγκαταστήσει την οικία του στο υπόγειό του. Ο ναός της Ευαγγελίστριας (η γνωστή στους Νεοφαληριώτες ως Παναγίτσα) ήταν όμως μικρός και όσο οι κάτοικοι του Νέου Φαλήρου αυξάνονταν, τόσο αυτό δεν επαρκούσε για τον εκκλησιασμό τους.

Αριστερά η  Παναγίτσα του Νέου Φαλήρου προς τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και δεξιά όπως είναι σήμερα.


Μέχρι που το 1922 έρχεται από την Κέρκυρα ο ιερέας Σπυρίδων Σάββας (παπά Σάββας) ο οποίος τοποθετήθηκε στο μικρό αυτό ναό. Ο Παπά Σάββας στενοχωριόταν όμως που ο ναός ήταν πολύ μικρός και δεν επαρκούσε να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων του Νέου Φαλήρου, ειδικά όταν ο αριθμός τους είχε αυξηθεί δραματικά μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Αυτοί οι Έλληνες πρόσφυγες της Ιωνίας, είχαν φέρει μάλιστα μαζί τους, διασώζοντας από την καταστροφή και την εικόνα του Αγίου Δημητρίου (έργο του 1886).

Έτσι ο παπά Σάββας μαζί με άλλους κατοίκους του Νέου Φαλήρου που επιθυμούσαν την ανέγερση ενός μεγαλύτερου ναού σχημάτισαν μια επιτροπή και πήγαν στον Δήμαρχο του Πειραιά στον Παναγιωτόπουλο, από τον οποίο ζήτησαν ένα οικόπεδο που ανήκε στον Δήμο Πειραιώς. Του υπέδειξαν μάλιστα και ποιο ήταν αυτό. Παράλληλα ο Σπύρος και η Μάρθα Ζευγού δώρισαν ένα σεβαστό ποσό για να ξεκινήσει η θεμελίωση κι έτσι ξεκίνησε η ανέγερση .

Ο Κερκυραίος ιερέας Σπυρίδων Σάββας (παπά Σάββας) μπροστά από το μικρό ναό της Ευαγγελίστριας (Παναγίτσα). Χάρη στις άοκνες προσπάθειές του θα ξεκινήσει η ανέγερση ενός μεγαλύτερου ναού στην περιοχή του Νέου Φαλήρου. Ο παπά Σάββας κοιμήθηκε το 1936.

Λέγεται ότι η ονομασία του νέου Ναού έγινε με κλήρωση ανάμεσα σε τρία χαρτάκια από τα οποία κληρώθηκε το "Άγιος Δημήτριος". Ο ιερέας παππά Σάββας είχε προτείνει ονομασίες δύο Αγίων του Άγιο Σπυρίδωνα  (καθώς ήταν Κερκυραίος στην καταγωγή και πριν έλθει στο Νέο Φάληρο υπήρξε Διάκονος στο Ι.Ν. του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα) και του Αγίου Γερασίμου. Κληρώθηκε όμως ως ονομασία αυτή του "Αγίου Δημητρίου" που ήταν πρόταση μιας κυρίας της Μαρίας Πρωτόπαπα. Θυμηθείτε ότι η εικόνα του Αγίου Δημητρίου, αυτή που είχαν φέρει οι πρόσφυγες μαζί τους, φιλοξενείτο στην Παναγίτσα. Έτσι όλοι όταν έμαθαν το αποτέλεσμα της κλήρωσης είπαν ότι το εικόνισμα του Αγίου Δημητρίου αναζητούσε στέγη.

Πραγματικά ο Ι.Ν. του Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου ανεγέρθηκε χάρη στην προσπάθεια πολλών Νεοφαληριωτών σε σχέδια του Γεράσιμου Μεταξά. Ο Γιώργος Σκαρδιάκος αναφέρει ότι ο Γ. Μεταξάς έδωσε την ίδια μορφή στον ναό του Αγίου Δημητρίου, ίδιο με το ναό της Αγίας Αγνής έξω από τα τείχη της Ρώμης.

Αριστερά η εκκλησία της Αγίας Αγνής στη Ρώμη, από την οποία σύμφωνα με τον Γ. Σκαρδιάκο ο Αρχιτέκτονας Γ. Μεταξάς εμπνεύστηκε για τη μορφή του Ι.Ν. του Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου θεμελιώθηκε στις 6 Αυγούστου 1925 αλλά λειτούργησε για πρώτη φορά στις 17 Απριλίου 1927 που ήταν Κυριακή των Βαΐων. Δίπλα στο ναό του Αγίου Δημητρίου λειτούργησε η Νυχτερινή Σχολή από την οποία πολλοί Νεοφαληριώτες αποφοίτησαν. Μεγάλη ευκαιρία για τα μικρά εργαζόμενα παιδιά του Νέου Φαλήρου, που τα πρωινά εργάζονταν στα θελήματα και δεν θα είχαν ευκαιρία να σπουδάσουν αν δεν υπήρχε η Νυχτερινή Σχολή του Νέου Φαλήρου. Δίδασκαν κυρίες εθελόντριες μεταξύ των οποίων και από τη ΧΕΝ Νέου Φαλήρου. Λειτούργησε μέχρι το 1986 και για τη προσφορά της η Νυχτερινή Σχολή τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών. 

Η Νυχτερινή Σχολή του Νέου Φαλήρου χάρη στην οποία πολλά παιδιά που εργάζονταν κατάφεραν να μάθουν γράμματα.
Το σήμα της Νυχτερινής Σχολής Νέου Φαλήρου το οποίο κράτησε ως ενθύμιο
 ο λάτρης του Νέου Φαλήρου Πέτρος Αρβανίτης


Ο Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου τη δεκαετία του 1960


Σήμερα δίπλα στο ναό του Αγίου Δημητρίου έχει ανεγερθεί το πνευματικό κέντρο του ναού σε σχέδια του Φαληριώτη Αρχιτέκτονα Άγγελου Κυρίτση.

Τα σχέδια του Άγγελου Κυρίτση του Πνευματικού Κέντρου του Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου


(Πηγές:
- Το βιβλίο της Αγγελικής Β. Αλμύρα - Μεταλλινού "Το Νέο Φάληρο και το πολιούχος του", Νέο Φάληρο 2001
- Ημερήσιος τύπος της εποχής
- Το σήμα από τη Νυχτερινή Σχολή δόθηκε από τον Πέτρο Αρβανίτη
- Πληροφορίες δόθηκαν από τον Αλέξανδρο Κατιφέογλου)
   

2 σχόλια:

Unknown είπε...

ΠΟΛΛΟΙ ΩΡΑΙΑ ΒΡΑΒΟ ΓΙΩΡΓΟ

Β. Ι. ΒΑΡΣΟΣ είπε...

Μπράβο στους συντελεστές και ιδιαιτέρως στον κ. Κατηφέογλου , που γνωρίζω προσωπικά.

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"