Το Ηρώον της Τερψιθέας (θεμελίωση)



Του Στέφανου Μίλεση

Στις 2 Νοεμβρίου 1930, μετά από λαμπρή τελετή θεμελιώνεται το μνημείο Ηρώων Πειραιωτών, στην Πλατεία Τερψιθέας. Επρόκειτο για τη θεμελίωση ενός μνημείου αφιερωμένου αποκλειστικά στους Πειραιώτες που θυσιάστηκαν σε όλες τις μάχες που έδωσε ο Ελληνικός Στρατός, σε όλα τα μέτωπα από την εθνική μας ανεξαρτησία και μετά. Αντίστοιχος εορτασμός στη μνήμη των Πειραιωτών που έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, γινόταν σε ξεχωριστή εκδήλωση στο βασιλικό περίπτερο, όπου καταθέτονταν στεφάνια επί του τάφου του Ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη, του οποίου το μνήμα τότε βρισκόταν εκεί.

Ο Τάκης Παναγιωτόπουλος ως Δήμαρχος Πειραιώς είχε την τύχη να δει να θεμελιώνεται εκτός από το Ηρώο της Τερψιθέας και το μνημείο του "Αφανούς Ναύτη" στη νήσο Ψυττάλεια. Η θεμελίωση του μνημείου του "Αφανούς Ναύτη" στην Ψυττάλεια έγινε μόλις λίγες ημέρες μετά (στις 6 Νοεμβρίου 1930), όπου έκτοτε οι επίσημοι και οι αντιπροσωπείες επιβιβάζονταν σε βοηθητικά σκάφη του στόλου και κατέθεταν στεφάνια εκεί. 

Όμως στις τελετές του "Αφανούς Ναύτου" καθώς ο κόσμος δεν μπορούσε να συμμετάσχει (αδυναμίας πρόσβασης στην Ψυττάλεια) κι έτσι γινόταν παράλληλη τελετή για τον κόσμο, με ρίψη στεφανιών στη θάλασσα από την Πλατεία Αλεξάνδρας.  

Η εκδήλωση για τη θεμελίωση του Ηρώου των πεσόντων Πειραιωτών στις κατά ξηρά μάχες του Ελληνικού Στρατού, ξεκίνησε με 21 κανονιοβολισμούς και εμβατήρια από τις φιλαρμονικές του Δήμου Πειραιώς και του Πολεμικού Ναυτικού. 

Το μνημείο θεμελιώθηκε στη συμβολή των οδών Καραΐσκου και Δευτέρας Μεραρχίας ενώ η ΙΙα Μεραρχία Στρατού είχε διαθέσει ένα άγημα από 400 στρατιώτες που είχαν παραταχθεί κατά μήκος των οδών. 



Για πρώτη φορά ο Δήμαρχος Πειραιώς Τάκης Παναγιωτόπουλος χρησιμοποίησε έξι μεγάφωνα, που δεμένα σε στύλους κατά μήκος της σημερινής Ηρώων Πολυτεχνείου, μετέδιδαν το γεγονός έως την Πλατεία Κοραή. Έκτοτε η χρήση αυτών των μεγαφώνων "κατέστη" εθιμικό δίκαιο, που μέχρι σήμερα τηρείται σε εορτές και δημοτικές εκδηλώσεις. 

Πέριξ του σημείου θεμελίωσης του μνημείου, στεκόταν ένας Υδραίος, ένας Σπετσιώτης και ένας Ψαριανός. Μόλις ο θεμέλιος λίθος κατατέθηκε ακούστηκαν από τα μεγάφωνα τρία χτυπήματα σφύρας ώστε να καταστεί γνωστό ότι η θεμελίωση συντελέστηκε. Στην εκδήλωση παρέστη και ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. 

Κατάθεση Στεφάνου στο Μνημείο πεσόντων στην Τερψιθέα το 1965


Κορυφαία στιγμή της τελετής θεμελίωσης του μνημείου πεσόντων στην Τερψιθέα υπήρξε η ανάγνωση κάποιων ονομάτων Πειραιωτών που έπεσαν σε διαφορετικά πεδία μαχών επανδρώνοντας τις τάξεις του Ελληνικού Στρατού. Τότε βέβαια δεν είχαν μεσολαβήσει ακόμα οι δραματικές θυσίες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης. 

Τα ονόματα που ενδεικτικά αναγνώσθηκαν τότε ήταν:

1. Παύλος Μανέας Μπιζάνι
2. Βασίλειος Καψαμπέλης, Ίλαρχος, Γιαννιτσά
3. Αγησίλαος Καψαμπέλης, Αντισυνταγματάρχης
4. Παύλος Πέππας του Μιχαήλ
5. Θεμιστοκλής Ανέζος, Μπιζάνι
6. Αντώνιος Ψύλλας, Σμύρνη
7. Μηνάς Πρωτοψάλτης, στρατιώτης, Μπιζάνι
8. Δημήτριος Θεοχάρης, Σκρα
9. Μιλτιάδης Ζουρίδης, Σκρά
10. Μηνάς Πρωτοψάλτης, λοχίας Σκρά
11. Αθανάσιος Μαλανδράκης, Υπολοχαγός, Σκρά
12. Αθανάσιος Καλομοίρης, Σκρά
13. Νικόλαος Μπίρλης, Σκρά
14. Αγησίλαος Πρινέας,
15. Δημήτριος Λιβανός, Ρωσία
16. Αθανάσιος Κεραμιώτης, Ρωσία
17. Μιλτιάδης Καλογεράς, Ρωσία
18. Σπυρ. Καβατζής, Ρωσία
19. Κωνσταντίνος Παστρικός, Ρωσία
20. Αλέξανδρος Σιγανός, Ρωσία
21. Παναγιώτης Πρωτοψάλτης, Ανθυπολοχαγός Ραβινέ
22. Πέτρος Γκάφας, Ραβινέ
23. Αντώνιος Πρέφας, Ραβινέ
24. Μιχαήλ Σκουλής, Ραβινέ
25. Ιωάννης Θεοδοσίου, Κιλκίς
26. Ιωάννης Λιλιτάκης, Κιλκίς
27. Ανδρέας Λαλεχός, Ταγματάρχης, Σμύρνη
28. Δημητρίου, Μικρά Ασία
29. Αλέξανδρος Ντουζέπος, Μικρά Ασία
30. Πολυχρόνης Γουδέλης, Μικρά Ασία
31. Κωνσταντίνος Αθανασιάδης, Άγιοι Σαράντα
32. Ιωάννης Πολίτης, Δοϊράνη
33. Ιωάννης Αδαμόπουλος, εξ αεροπλάνου
34. Γεώργιος Παπαλαμπρόπουλος, Καϊλάριον
35. Σεραφείμ Σόροβιτς
36. Λ. Βογιώτας, Λοχαγός, Αφιόν Καραχισάρ
37. Δ. Πατσουράκος, Λοχίας, Αγία Παρασκευή Θεσσαλίας, 1897 και
38. Ιωάννης Βάραγκας, στρατιώτης, Μικρά Ασία

Το Ηρώον Τερψιθέας διατηρήθηκε και έγινε θεσμός για τον Πειραιά έως το 1970 όπου ο Δήμαρχος της επταετίας Σκυλίτσης καταργώντας τα μαρμάρινα σκαλοπάτια της Τερψιθέας, χάραξε διαδρομή της Λεωφόρου ΙΙας Μεραρχίας μέσα από τους κήπους της Τερψιθέας, καταργώντας το Ηρώον που βρισκόταν πάνω στην πορεία αυτή.

Ο Δήμαρχος Πειραιώς Τάκης Παναγιωτόπουλος διαβάζει τα ονόματα των πεσόντων Πειραιωτών πάνω από ένα μικρό όρυγμα που βρίσκεται μπροστά του, εντός του οποίου έθεσε το θεμέλιο λίθο. Βρίσκεται επί των οδών Καραΐσκου και ΙΙας Μεραρχίας
Παρέλαση μαθητριών κατά τις εκδηλώσεις θεμελίωσης του Ηρώου Τερψιθέας της 2 Νοεμβρίου 1930

Το μνημείο Πεσόντων Πειραιωτών στην Τερψιθέα σε κατάθεση στεφάνου το 1956



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"