Ισμήνη Βογιά Τζαβάρα. Η λαμπρή παιδαγωγός του Πειραιά.

Τα κτήρια της παλαιών Ράλλειων Σχολείων

του Στέφανου Μίλεση

Η Ισμήνη Βογιά Τζαβάρα υπήρξε αρθρογράφος, λογοτέχνης, δημοσιογράφος, πρωτεργάτης στο γυναικείο κίνημα για την ισότητα στον Πειραιά και το κυριότερο σπουδαία παιδαγωγός στην πόλη μας.

Υπήρξε η πρώτη διανοούμενη γυναίκα του Πειραιά. 

Το 1909 εξήλθε από το Διδασκαλείο του Αρσάκειου.

Το 1925 ο Δήμος Πειραιώς την έστειλε με υποτροφία στη Γενεύη για ανώτερες σπουδές στον τομέα της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας. 

Το 1927 επέστρεψε από την Ελβετία στον Πειραιά και αμέσως έθεσε σε εφαρμογή όλα όσα έμαθε από την παραμονή της στην Γενεύη. Εφάρμοσε ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του Δημοσυντήρητου Διδασκαλείου (της Ραλλείου) και ήταν εκείνη που έθεσε τις νέες βάσεις ώστε το Διδασκαλείο να μετατραπεί σε Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία Πειραιώς. Για αυτό το λόγο υπήρξε και η πρώτη Διευθύντρια της Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

Εκτός όμως από την εκπαιδευτική της δράση, διακρίθηκε για τον αγώνα της για την ισότητα των γυναικών. Υπήρξε βασική πυλώνας του φεμινιστικού κινήματος στον Πειραιά. Δημοσίευε πύρινα άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες, διοργάνωνε συγκεντρώσεις και ομιλίες γύρω από τη γυναικεία χειραφέτηση, ειδικά στην εκπαίδευση των γυναικών που διέφερε έναντι των ανδρών. 

Δυστυχώς η αρθρογραφία της όπως και ο αγώνας της λίγο αναφέρεται από τις μελέτες ιδρυμάτων περί ισότητας, καθώς δημοσίευε σε τοπικά έντυπα (πειραϊκές εφημερίδες και περιοδικά) με αποτέλεσμα να μην έχει αξιολογηθεί ακόμα στον οφειλόμενο βαθμό αναγνώρισης που της αξίζει. Στον Πειραιά το όνομά της θα έλεγα ότι είναι εντελώς άγνωστο. 

Η Ισμήνη Βογιά Τζαβάρα έφυγε πρόωρα από τη ζωή καθώς σκοτώθηκε στον μεγάλο συμμαχικό βομβαρδισμό του Πειραιά της 11ης Ιανουαρίου του 1944, αφήνοντας πίσω της ελάχιστα χνάρια του πολυσχιδούς έργου της. 

Κι όμως μέσα στα δύσκολα εκείνα χρόνια της κατοχής και της δυστυχίας οι Πειραιώτες κατάφερναν να αποδίδουν τις οφειλόμενες τιμές. Στις 5 Μαρτίου του 1944 τέλεσαν στον Ι.Ν. της Ευαγγελίστριας Πειραιά, μνημόσυνο διοργανωμένο από τον Δήμο, ειδικά αφιερωμένο στην Ισμήνη Τζαβάρα, αλλά και στη δασκάλα της Επαγγελματικής Σχολής Ηρώ Νάκου και σε άλλες έξι δασκάλες της ίδιας σχολής καθώς και στις 15 εργατοτεχνίτριες της Δημοτικής υπηρεσίας του "Ρούχου του Φτωχού Παιδιού". 

Η μαρμάρινη πλάκα που δεσπόζει σήμερα στην είσοδο του Δημαρχείου Πειραιώς, που μνημονεύει τα 21 θύματα της Δημοσυντήρητης Επαγγελματικής και Οικοκυρικής Σχολής Θηλέων Πειραιώς, που έχασαν τη ζωή τους κατά τον βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου 1944.
Η σχολή βρισκόταν εκεί που σήμερα βρίσκεται το Δημαρχείο Πειραιώς.
Τα κορίτσια της επαγγελματικής (δασκάλες και εργατοτεχνίτριες του "Ρούχου του Φτωχού Παιδιού",  έχασαν τη ζωή τους στο καταφύγιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας όπου είχαν καταφύγει για να προστατευθούν.

Και αυτό το μνημόσυνο μπορεί να ήταν κατά κάποιο τρόπο αφιερωμένο στις παιδαγωγούς που έχασαν τη ζωή τους, ωστόσο ήταν συνάμα η πρώτη δημοτική εκδήλωση υπέρ των φονευθέντων του μεγάλου βομβαρδισμού, εκδήλωση που στις μέρες μας τελείται κάθε 11η Ιανουαρίου στο μνημείο του κοιμητηρίου "Ανάσταση". 

Ο ναός της Ευαγγελιστρίας ήταν ασφυκτικά γεμάτος εκείνη την Κυριακή του Μαρτίου του 1944. Παρέστη και ο ίδιος ο κατοχικός Πρωθυπουργός Ι. Ράλλης αλλά δυστυχώς και όλοι οι εκπρόσωποι των αρχών κατοχής καθώς οι Γερμανοί "άρπαξαν" την ευκαιρία σε κάθε περίπτωση να προωθήσουν μέσω της προπαγάνδας τον άδικο βομβαρδισμό της πόλης από τα συμμαχικά αεροπλάνα.

Έκτοτε το όνομα της σπουδαίας αυτής Πειραιώτισσας, της Ισμήνης Τζαβάρα, λησμονήθηκε καθώς μεταξύ άλλων καταργήθηκε και η Ράλλειος Παιδαγωγική Ακαδημία της οποίας υπήρξε πρώτη διευθύντρια, το μοναδικό δηλαδή ίδρυμα το οποίο θα μπορούσε να μνημονεύει το όνομά της.