"Ελληνίς": Το θηρίο από τον Πειραιά

 

Η ατμομηχανή "Ελληνίς" κατασκευής μηχανουργείων Βασιλειάδη

του Στέφανου Μίλεση 

Κάθε αναφορά από τους παλαιότερους για το «Θηρίο» της Κηφισιάς, είναι σχετική φυσικά με τις ατμομηχανές που έλκυαν τα βαγόνια της σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνας – Κηφισιάς. Η ιστορία άρχισε όταν το 1882 υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ του Κράτους και της εταιρείας του Μεταλλουργείων του Λαυρίου σύμφωνα με την οποία η εταιρεία αναλάμβανε την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής που θα ένωνε την Αθήνα με το Λαύριο. 

Στη σύμβαση αυτή η ανάδοχος εταιρεία αναλάμβανε την υποχρέωση να κατασκευάσει γραμμή και από το Ηράκλειο Αττικής έως την Κηφισιά. Η γραμμή αυτή εγκαινιάστηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1885 που έπεφτε Καθαρά Δευτέρα. Τη λειτουργία της γραμμής αυτής ανέλαβε η εταιρεία Σιδηροδρόμων Αττικής της οποίας οι ατμομηχανές παρότι ήταν πολλές απέκτησαν το παρατσούκλι «Θηρίο» σαν να επρόκειτο για την ίδια ατμομηχανή. Πώς όμως αποκτήθηκε το παρατσούκλι αυτό;

Την εποχή του γαλλικού αποκλεισμού του 1916 – 17 αλλά και κατά λόγω του Μεγάλου Πολέμου (Α’ Π.Π.) τα καύσιμα σπάνιζαν. Ο σιδηρόδρομος χρησιμοποιούσε για την κίνησή του ξύλα, ξυλοκάρβουνα ή λιγνίτη αλλά και ό,τι άλλο υπήρχε διαθέσιμο προς καύση. Αποτέλεσμα ήταν από το φουγάρο της ατμομηχανής να εξέρχεται στην κυριολεξία φωτιά και να εκτοξεύονται  καιγόμενα ξύλα και σπινθήρες. Ειδικά στις ανηφόρες η κατάσταση χειροτέρευε. Ο καπνός και τα πυρακτωμένα υλικά που εκτοξεύονταν ήταν κάτι το απερίγραπτο. Καύτρες που έφευγαν από την ατμομηχανή εισέρχονταν κατά την διάρκεια του καλοκαιριού από τα ανοιχτά παράθυρα των τραίνων και έβαζαν φωτιά στα ρούχα των επιβατών αν δεν το αντιλαμβάνονταν έγκαιρα. Αλλά και τη φωτιά να γλίτωναν δεν σώζονταν από την μαυρίλα που κάλυπτε τα πρόσωπά τους. Γενικώς όποιος έβλεπε από μακριά την ατμομηχανή να εκτοξεύει φωτιά και σπινθήρες ολόγυρα λάμβανε την εντύπωση ότι πλησίαζε ένας Δράκος! Έτσι λοιπόν δεν χρειάστηκε και πολύ οι ατμομηχανές της γραμμής αυτής να λάβουν το παρατσούκλι «Θηρίο». 

Ένα από τα «Θηρία» (ατμομηχανές) της γραμμής ήταν ελληνικής κατασκευής και συγκεκριμένα πειραϊκής καθώς κατασκευάστηκε στα μηχανουργεία του Βασιλειάδη στον Πειραιά. Η ατμομηχανή αυτή έλαβε την ονομασία «Ελληνίς» (δηλαδή Ελληνίδα) και ήταν και η πρώτη ελληνικής κατασκευής. 

Τα μηχανοποιεία του Βασιλειάδη εκτός από την ατμομηχανή κατασκεύασαν και βαγόνια, έτσι στην ουσία είχαμε την κίνηση για πρώτη φορά ελληνικού σιδηροδρόμου κατασκευασμένου εξ ολοκλήρου στον Πειραιά. Άλλωστε τα πειραϊκά μηχανουργεία του Βασιλειάδη όσο και του Τζων Μακ Δούαλ (Ήφαιστος) όπως και άλλα μικρότερα, είχαν αναλάβει την κατασκευή διαφορετικών μηκών γεφυριών της διαδρομής Πειραιάς – Κόρινθος εκ μέρους του Σ.Π.Α.Π.

Ο σιδηρόδρομος της Κηφισιάς -όπως συχνά τον αποκαλούσαν- διέκοψε τα δρομολόγιά του τα μεσάνυχτα της 7^ης Αυγούστου του 1938 που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο δρομολόγιο. Εξυπηρέτησε τη γραμμή Αθήνας – Κηφισιάς για περισσότερο από 53 χρόνια. Το υλικό που προέκυψε από την διάλυση της εταιρείας περιήλθε στον Σ.Π.Α.Π.