Πειραϊκά λογότυπα επιστολών. Ανιχνεύοντας το παρελθόν.

Φυσιολατρικός Όμιλος Πειραιώς με έτος ίδρυσης το 1927.

 

του Στέφανου Μίλεση


Επιστολόχαρτα μιας άλλης εποχής, όταν τα πάντα είχαν σημασία και τίποτε δεν είχε το χαρακτήρα του προχείρου ή του γρήγορου. Τίτλοι και λογότυπα εγγράφων σωματείων, ενώσεων και οργανισμών, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική, κοινωνική, αθλητική, εμπορική και οικονομική ζωή του Πειραιά. 

Πολλά από αυτά τα σωματεία, επιχειρήσεις ή οργανισμούς εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να υφίστανται, άλλα όχι. Έγγραφα με κάποια εξ αυτών να είναι πραγματικά αριστουργήματα, προδιαθέτουν τον αναγνώστη για τη σοβαρότητα του συλλόγου, την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών.  

Ας δούμε μερικά λογότυπα επιχειρήσεων και οργανισμών όπως αποτυπώθηκαν στα έγγραφα του παρελθόντος. Τότε που το επιστολόχαρτο με τον τίτλο του, παρείχε μια συνοπτική περιγραφή για το πότε ιδρύθηκε ο οργανισμός, την έδρα του, την αποστολή του. Για σωματεία ή οργανισμούς που σήμερα δεν υπάρχουν, τα έγγραφα αυτά αποτελούν τη μοναδική απόδειξη ύπαρξής τους με όσες πληροφορίες μπορούν να μεταφέρουν.  

Τίτλος εγγράφου του Ολυμπιακού κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1930. Όταν τα γραφεία του συνδέσμου βρίσκονταν στην οδό Πραξιτέλους 122 και το βασικότερο σημείο που έπρεπε να τονιστεί ήταν ότι επρόκειτο για σωματείο αναγνωρισμένο και συνεργαζόμενο από το Υπουργείο Παιδείας

Φοιτητική Πνευματική Εστία Πειραιώς. Γραφεία το 1961 επί της Καραΐσκου 123 (έναντι των γραφείων του Ολυμπιακού). 

Όμιλος Κυνηγών Πειραιώς. Έτος ίδρυσης 1894. Με εμφάνιση του τίτλου και στα γαλλικά "GROUPE DE CHASSEURS DU PIREE" (1961)

Κοινό έγγραφο δύο συνεργαζόμενων σωματείων, του Εκδρομικού Ορειβατικού Ομίλου Πειραιώς (Παλαμηδίου 23) και του Συνδέσμου Φυσιολατρών Πειραιώς "ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ" (Σωτήρος 32). Δύο σωματεία με κοινή δράση που εστιάζει στη φυσιολατρία, οδοιπορία, ορειβασία και περιήγηση.

Φιλεκπαιδευτικός και Φιλανθρωπικός Σύλλογος Κυριών Νέου Φαλήρου "Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ". Ένας από τους πολλούς συλλόγους που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή του Νέου Φαλήρου. Βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, με έτος ίδρυσης το 1926. Το έγγραφο φέρει χρονολογία Εν Νέω Φαλήρω τη... 1936

Πειραϊκή Εκδρομική Λέσχη, με έτος ίδρυσης το 1957. Έδρα επί των οδών Κολοκοτρώνη και Σωτήρος Διός. 

Βασιλικόν Εθνικόν Ίδρυμα, Τομέας Ψυχικής Υγιεινής, Σταθμός Κοινωνικών Βοηθειών Πειραιώς. Επί της οδού Αφεντούλη 6, όπου σήμερα υπάρχει μια πολυκατοικία. 

Εφορία Δημοτικού Θεμιστόκλειου Γυμναστηρίου. Το Θεμιστόκλειο Γυμναστήριο εγκαινιάστηκε το 1939 από τον Μιχάλη Μανούσκο. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε Εφορία διαχείρισης που λειτουργούσε εντός αυτού. 

Το λογότυπο της γνωστής απογευματινής πολιτικής πειραϊκής εφημερίδας "ΣΗΜΑΙΑ" με έδρα το 1938 επί της Λεωφόρου Κωνσταντίνου Διαδόχου 12. 


Μια επίσης γνωστή ημερήσια Πειραϊκή εφημερίδα με την επωνυμία "ΘΑΡΡΟΣ", έτος ίδρυσης 1913, σε έγγραφο χρονολογίας του 1934. 



Η πειραϊκή Εφημερίδα ΝΕΟΙ ΚΑΙΡΟΙ με έδρα επί της οδού Νοταρά 71 (την εποχή που τον Νοταρά δεν τον είχαν αυθαίρετα μετατρέψει σε Ναύαρχο!). Το έγγραφο φέρει χρονολογία 1937.

Λύκειο "ΑΘΗΝΑ" του Α.Μ. Συρίγου. Έδρα στην Τερψιθέα στην οδό Καραΐσκου 146. Αρρεναγωγείον - Παρθεναγωγείον σε έγγραφο του 1938


Κυλινδρόμυλοι Δ. Καλαμάκη με γραφεία στη συμβολή των οδών Δραγατσανίου και Μαυρομιχάλη. Σήμα της επιχείρησης ένας "ανεμόμυλος" που στη βάση του φέρει τη χρονολογία ίδρυσης της επιχείρησης (1884). 

Μια από τις πιο ισχυρές ενώσεις εργαζομένων στον Πειραιά. Η Ένωσις Σιδηροδρομικών Πελοποννήσου με έδρα επί της Θηβών 3, σε έγγραφο του 1950.

Ο ΠΑΝΟΡΜΙΤΗΣ, Κοινωνικός Σύλλογος Συμαίων. Ιδρύθηκε στον Πειραιά το 1916 και αποτέλεσε ένα από τα ισχυρότερα Δωδεκανησιακά σωματεία του Πειραιά. 

Φιλοτελική Εταιρεία Πειραιώς μέ έδρα στην Κολοκοτρώνη 56 και έτος ίδρυσης το 1960. Το έγγραφο φέρει χρονολογία 1975. Ένα σωματείο που κάποτε επισκεπτόμουν και εγώ, σε μια εποχή αφοσίωσης στη συλλογή γραμματοσήμων. 

Εθνική Πνευματική Εστία Πειραιώς "ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ", Μέγαρο Αγίου Κωνσταντίνου 5 σε έγγραφο του 1964. 

Ηπειρωτική Ατμοπλοΐα "ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ". Το 1973 έδρευε στο Μέγαρο Βάττη στην οδό Μπουμπουλίνας 2.


Ένα ακόμα Δωδεκανησιακό σωματείο "Ο ΖΕΦΥΡΟΣ" επί της Αντωνίου Θεοχάρη 30. Πολυπληθής η παρουσία Δωδεκανησιακών σωματείων στον Πειραιά. 


Η "ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ" με έτος ίδρυσης το 1969. Κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών στην Πραξιτέλους 169. Το ίδιο νεοκλασικό κτήριο στεγάζει σήμερα, πλήρως ανακαινισμένο, μια από τις υπηρεσίες του Ιδρύματος Λασκαρίδη. 


Ψυχαγωγικός Όμιλος Σιδηροδρομικών, Τμήμα Μουσικών. Πρόκειται για τη γνωστή Χορωδία των Σιδηροδρομικών που κάποτε ήταν ανάρπαστη. Έδρα της Χορωδίας το Κεντρικό Εργοστάσιο Πειραιώς. Στο έγγραφο του 1969 έχει διαγραφεί η προγενέστερη διεύθυνση της Αθήνας (Πατησίων 54). 

Η "ΠΕΙΡΑΪΚΗ" ήταν μια ακόμα εφημερίδα της πόλης με έδρα στην οδό Κολοκοτρώνη 38, σε έγγραφο του 1937. Σε μια εποχή στην οποία κυκλοφορούσαν καθημερινώς πάνω από έξι πειραϊκές πρωινές και απογευματινές ημερήσιες εφημερίδες. Ενδεικτικά αναφέρω πως σήμερα στον Πειραιά κυκλοφορούν μόνο δύο ημερήσιες και μια εβδομαδιαία εφημερίδα.

Το Γνήσιον ΜΕΤΑΞΑ με έτος ίδρυσης 1865 στην οδό Αριστείδου 16-18. Μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επωνυμίες που αναδείχθηκαν από τον Πειραιά. 

Ιδιωτικό Γ΄ νυκτερινό γυμνάσιο Ευθύμιου Πασχάλη, Θεσσαλονίκης 20 και Αιτωλικού, Πειραιεύς


Εθνική Ένωσις ΕΛΛΑΣ, έτος 1939. Έχει διαγραφεί η προγενέστερη διεύθυνση (Πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου, Μέγαρο Γιαννακόπουλου) και έχει χειρογράφως τεθεί η νέα (Καραΐσκου 112). 

Όμιλος Φιλάθλων Πειραιώς "ΠΕΙΡΑΪΚΟΣ", έτος ιδρύσεως 1924. Εκτός από το αθλητικό τμήμα του διέθετε και τμήμα ναυτικό αλλά και εκδρομών. Έτος εγγράφου 1931. 

Επιστολόχαρτο του Δημοσθένη Πουρή με ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 1943. Εν μέσω κατοχής και δύο χρόνια πριν την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά επιστολόχαρτα. 

Η διάσημη πειραϊκή βιομηχανία ζυμαρικών ΣΤΑΡ επί της οδού Κέκροπος 5, σε έγγραφο του 1958. Η ΣΤΑΡ υπήρξε μια από τις γνωστότερες βιομηχανίες ζυμαρικών την προπολεμική εποχή με μεγάλη διαφημιστική παρουσία. 

Άλλη μια πειραϊκή εφημερίδα ο "ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ" με έτος ίδρυσης το 1897. Γραφεία, τυπογραφείο οδός Καραΐσκου 58.

Δεκαετία 1980, Κρουαζιέρες Χανδρή στην οδό Κολοκοτρώνη 95. Στα επιστολόχαρτα τη θέση του σημερινού email κατείχε κάποτε η τηλεγραφική διεύθυνση. 

Ένωσις Ελληνίδων Πειραιώς η "ΠΡΟΟΔΟΣ". Δεκαετία 1960 μια από τις ισχυρότερες ενώσεις γυναικών του Πειραιώς, δημιούργημα της Αικατερίνης Ορφανού. Στην ΠΡΟΟΔΟ οφείλουμε μεταξύ άλλων και το άγαλμα της Μητέρας. 

Οι γνωστές τεχνικές σχολές (Πρότυπο οικοτροφείον) "ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ" της Ελένης Κατσικάρου (1954). 

Η Λέσχη του Εργαζόμενου Κοριτσιού. Οδός Τσαμαδού 43 (1968). Μια επίσης σημαντική παρουσία στον Πειραιά που αφορούσε στην εκπαίδευση του γυναικείου πληθυσμού. 

Ο Γνωστός Φοίνικας της Πειραϊκής. Εκτός από αθλητικός σύνδεσμος υπήρξε φυσιολατρικός και μορφωτικός. 

Το λογότυπο του Restaurant Marina Zeas το 1974. Εκμετάλλευση του χώρου από τους Χ. Κοσμίδη και Β. Σιούτο. Οι περισσότεροι από εμάς τη θυμόμαστε απλά ως καφετέρια, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε ένα από τα πιο ισχυρά κέτερινγκ της εποχής που κάλυπτε μεγάλες εκδηλώσεις, γάμους, χορούς κ.ο.κ. 

Όμιλος Τυφλών Καλλιτεχνών Πειραιώς. Στην οδό Ίωνος Δραγούμη 53. 

Ένωση Σπετσιωτών στον Πειραιά με έτος ίδρυσης το 1924. Οι Σπετσιώτες άργησαν να οργανωθούν στον Πειραιά παρά το γεγονός ότι καταγράφουν σημαντική παρουσία στην πόλη από τα πρώτα χρόνια της σύγχρονης δημιουργίας της. 

Ένωσις Εκδρομικών και Ορειβατικών Σωματείων Περιφερείας Πειραιώς. Γραφεία Μακένζι Κινγκ 27 (Πρώην Σωτήρος Διός) σημείωνε τότε το έγγραφο. Το 1950 ήταν ζωντανή ακόμα η ανάμνηση της κατοχής και της μεταπολεμικής πείνας, όπου ο Καναδάς πρωτοστατούσε στην αποστολή βοήθειας μέσω λιμένος (η θρυλική Μανιτόμπα. Στις 12 Νοεμβρίου 1947 ο Δήμος Πειραιά αναγνωρίζοντας την πολύτιμη προσφορά του Καναδικού λαού και του Πρωθυπουργού του Μακένζι Κινγκ, μετονόμασε την οδό Σωτήρος Διός από το ύψος της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας (σημ. Γρ. Λαμπράκη), έως το τέλος της στο λιμάνι σε οδό Μακένζι Κινγκ (αρ. απόφασης Δ.Σ. 132/47). 

Η Ένωσις Τραυματιών Πειραιώς ιδρύθηκε το 1941 ως απόρροια του μεγάλου αριθμού ακρωτηριασμένων στρατιωτών και των δύο μετώπων (ιταλικού και γερμανικού).  Κατά την διάρκεια της κατοχής διοργάνωνε συσσίτια για τα μέλη του, που στο σύνολό τους αδυνατούσαν να εργαστούν, ενώ η κρατική πρόνοια ήταν περιορισμένη. Το 1954 τα γραφεία της Ένωσης βρίσκονταν στην Βασ. Σοφίας και όπως μας πληροφορεί το έγγραφο "Υπό την Υψηλή προστασία της Α.Β.Υ. Πριγκηπίσσης Ελένης του Νικολάου". 

Σύνδεσμος Οινοπαντοπωλών Πειραιώς με έτος ίδρυσης το 1902 και έδρα στην Δ. Γούναρη 27. Πολυπληθής η παρουσία μελών στο σωματείο αυτό, σε μια εποχή όπου σε κάθε γειτονιά του Πειραιά υπήρχαν μπακάλικα και μπακαλοταβέρνες. Καθημερινή η ανάγκη προμήθειας τροφίμων, αλλά και οίνου και κάρβουνου. Οι οινοπαντοπώλες κάλυπταν από τη θέρμανση και τη σίτιση των κατοίκων μέχρι και την διασκέδασή τους.  

Αθλητικός Όμιλος Κεντρικού και Νέου Φαλήρου "ΑΙΟΛΙΚΟΣ", Πεισιστράτους 18 Κεντρικό Φάληρο σε έγγραφο του 1945. Όπως και παλαιότερα έχω γράψει μια συγκεκριμένη περιοχή μεταξύ Νέου και Παλαιού Φαλήρου βαπτίστηκε από το λαό ως "Τζιτζιφιές" από τα Τζίτζιφα (τον καρπό) και τις Τζιτζιφιές (τα δένδρα) που κάποτε υπήρχαν εκεί. Στις αρχές του 20ου αιώνα έγινε πρόταση να μετονομαστεί η περιοχή καθώς οι τζιτζιφιές είχαν εξαφανιστεί και έτσι προτάθηκε η ονομασία "Φαληρικόν Κέντρον" ή αλλιώς "Κεντρικόν Φάληρον". Η πρόταση αυτή αιτιολογήθηκε καθώς από τη μια πλευρά υπήρχε το Νέο και από την άλλη το Παλαιό Φάληρο, άρα... το μέσω αυτών θα μπορούσε να καλείται Κεντρικό Φάληρο. Οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες όμως συνέχιζαν να το αποκαλούν Τζιτζιφιές και η απόπειρα μετονομασίας απέτυχε στη λαϊκή της βάση. Επισήμως όμως υφίσταντο κι έτσι διασώθηκε μέσω εγγράφων όπως αυτό του Αιολικού, που υπάρχει μέχρι και σήμερα.  

Το παράρτημα του Ινστιτούτου Γερμανικών Goethe Μονάχου που για χρόνια λειτουργούσε στην Δευτέρας Μεραρχίας 34 και που στην αίθουσά του φιλοξένησε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις. 

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΑΘΑΜΑΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Η "ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ" επί της Δ. Γούναρη 21 -23. Ο Πειραιάς υπήρξε τόπος φιλοξενίας και εγκατάστασης όχι μόνο των νησιωτών αλλά και ανθρώπων των βουνών, που επίσης αναζήτησαν την τύχη του στο μεγάλο λιμάνι. Τα Αθαμανικά όρη με φυσικό σύνορο τον ποταμό Αχελώο διαχωρίζονται από την οροσειρά της Πίνδου. Σε αυτά κατοικούν οι Αθαμάνες με καταγωγή από την αρχαιότητα, ενώ στην νεότερη ιστορία τα όρη αυτά έγιναν γνωστά ως Τζουμέρκα ονομαστό αρματολίκι της κλεφτουριάς.  

Ο Εν Πειραιεί αθλητικός σύλλογος ΗΡΑΚΛΗΣ έδρευε το 1956 επί της Βασιλέως Κωνσταντίνου 53 με προσανατολισμό την ελεύθερη πάλη και τη πυγμαχία. 

1946 και ο Αρχηγός του 13ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Πειραιώς αλληλογραφεί δια χειρογράφου επιστολής. Δια χειρός του είναι επίσης και ο τίτλος του εγγράφου. Δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Την περίοδο εκείνη το 13ο Σύστημα (με έτος ίδρυσης το 1945) στεγαζόταν εντός του Μεγάρου Βρυώνη. 

Έγγραφο του 1945 της βιομηχανίας σιδήρου Ροντήρη - Στρουμπούλη, τα αρχικά των οποίων συνέθεταν το λογότυπο της επιχείρησης ΡΟΣΤΡΟ. Με μηχανουργείο επί των Αιτωλικού και Μεθώνης. Αμφότερες οικογένειες με μεγάλη ιστορία στον Πειραιά. Εκ της πρώτης οικογενείας προερχόταν και ο μέγας θεατράνθρωπος Δημήτρης Ροντήρης το όνομα του οποίου έχει ονοματίσει σήμερα τη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Ο Δημήτρης Ροντήρης είχε δημιουργήσει το 1957 το "Πειραϊκό Θέατρο" που με μια σειρά διεθνούς περιοδείας έκανε γνωστό το αρχαίο θέατρο παγκοσμίως. 

Η Φιλική Εταιρία Νέων του Γεωργίου Πυρουνάκη. Τον Οκτώβριο του 1932 ίδρυσε στον Πειραιά την "Φιλική Εταιρία". Μέχρι το 1939 είχε καταφέρει υπό τη σκέπη της να ιδρύσει τέσσερα νυχτερινά σχολεία για τους εργαζομένους, δύο επαγγελματικές σχολές και "Λαϊκό Πανεπιστήμιο". Ιδρυτής στην Ελλάδα του πρώτου νυχτερινού γυμνασίου. 

Το γνωστό ΠΙΚΠΑ με παράρτημα στον Πειραιά με γραφεί επί της Μπουμπουλίνας 45. Έτος ίδρυσης το 1929  σε έγγραφο του 1936. Στον Πειραιά μέγας ευεργέτης παιδιών ο Κωνσταντίνος Μπάκαλας.  

Από την προσωπική αλληλογραφία του Κ. Δηλαβέρη το 1938. Ο ιδιοκτήτης του μεγαλύτερου εργοστασίου Κεραμοποιΐας και Πλακοποιΐας στην Ελλάδα δεν θέτει στο κέντρο του εγγράφου του το επίτευγμά του, το εργοστάσιο, αλλά το επώνυμό του. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι εκτός από τα γραφεία της επιχείρησης (Λεωφόρος Σωκράτους 52) επί του εγγράφου θέτει σημείωση ότι στην ίδια διεύθυνση βρίσκεται και η οικία του. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"