Μικρές πειραϊκές ιστορίες αποτυπωμένες σε φωτογραφίες (β' μέρος)

Ψαράδες φαίνονται να γευματίζουν αμέριμνοι πάνω στο σκάφος τους στο Πασαλιμάνι το 1945. Όμως η ιστορία της φωτογραφίας είναι μεγάλη. Με βάση το Πασαλιμάνι (Λιμήν Ζέας) το πρώτο καιρό μετά την αποχώρηση των Γερμανών ανατέθηκε σε μια ομάδα καϊκιών η τροφοδότηση της αγοράς του Πειραιά και της Αθήνας.
Αφενός λόγω του ότι το εμπορικό λιμάνι είχε καταστραφεί κατά την αποχώρηση των Γερμανών, αφετέρου διότι μόνο κάποια από τα ξύλινα καΐκια είχαν απομείνει άθικτα.
Κατά την διάρκεια του πολέμου χάθηκαν όλα τα επιβατηγά μας και τα τέσσερα πέμπτα των φορτηγών πλοίων. Τρεχαντήρια, καραβόσκαρα, ψαροπούλες και περάματα, όσα γλύτωσαν από την καταστροφή ανέλαβαν τις μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων. Σκάφη από 30 έως 100 τόνους ανέλαβαν την τροφοδοσία ρουχισμού, φαρμάκων, τροφίμων και ό,τι άλλου στερείτο ο πληθυσμός του κέντρου. Πορτοκάλια και αμύγδαλα από τη Χίο, λάδι από τη Μυτιλήνη, τυριά από Λήμνο, Σκύρο και Ψαρά, σιτηρά από Θεσσαλονίκη και Αλεξανδρούπολη. Ακόμα κάρβουνα και ψάρια και πολλά άλλα αγαθά που σε Αθήνα και Πειραιά είχαν εκλείψει. Παράλληλα καθώς ήταν τα μοναδικά πλωτά μέσα που λειτουργούσαν διεκπεραίωναν και την αλληλογραφία με την επαρχία.
Οικογένειες που ο πόλεμος είχε χωρίσει ανέμεναν τα νέα των δικών τους με αυτό τον τρόπο. Κόσμος ανέμενε στην άφιξή τους στο ύψος του Ρολογιού για να ρωτήσει να μάθει για νέα από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Ο λιμένας Ζέας υπήρξε ο πνεύμονας του πληθυσμού την πρώτη μεταπολεμική εποχή μέχρι να εκκαθαριστεί το λιμάνι από τα ναυάγια και τις παγιδεύσεις.
Πολλά από αυτά τα καραβόσκαρα προσέφεραν σπουδαίες υπηρεσίες την περίοδο της κατοχής ενώ άλλα μετέφεραν Έλληνες στις ακτές της Τουρκίας για να μεταβούν στην βόρεια Αφρική και να πολεμήσουν. Ο βαριά τραυματισμένος πληθυσμός του Πειραιά σώθηκε στην κυριολεξία από τα καΐκια. 


Οι κρεμαστοί κήποι της Τρελογερμανίδας -
Ένα από τα πιο όμορφα κτήρια που δέσποζαν σε μια βραχώδη άκρη του όρμου της Μουνυχίας (πρώην Τουρκολίμανου και σημερινού Μικρολίμανου) ήταν η Έπαυλη του Αλέξανδρου Ζαχαρίου. Όταν την επισκέφθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος εντυπωσιάστηκε από τη μοναδική της θέση καθώς έμοιαζε με καράβι που έσχιζε τα κύματα. Ένα ακόμα σημείο εντυπωσιασμού της Έπαυλης ήταν οι κρεμαστοί κήποι που η Γερμανίδα σύζυγος του Αλέξανδρου, η Αυγούστα, έκανε να ανθίζουν σε πείσμα της θαλασσινής αρμύρας που το χειμώνα ψέκαζε στην κυριολεξία το ακίνητο. Προπολεμικά οι κήποι της Έπαυλης ήταν γνωστοί ως «οι κήποι της τρελογερμανίδας».


Ο Άγιος Βασίλειος υπό κατασκευή -
Η Φρεαττύδα αρχές του 20ου αιώνα. Στα δεξιά διακρίνεται ο Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου να βρίσκεται στο στάδιο της οικοδόμησης. Όταν ο Μητροπολίτης Πενταπόλεως Νεκτάριος (ο μετέπειτα Άγιος Νεκτάριος) έφυγε στην κυριολεξία διωγμένος από την Αίγυπτο, εγκαταστάθηκε τον πρώτο δύσκολο καιρό της άφιξής του στην Φρεαττύδα. Την εποχή εκείνη στερείτο πόρων και μέσων βιοπορισμού. Πολλές φορές θα χρειαστεί να μείνει στο μικρό γραφείο του εφημέριου του ναού του Αγίου Βασιλείου που ακόμα βρισκόταν στο στάδιο της οικοδόμησης. Ο Άγιος Νεκτάριος θα συνδεθεί με τη Φρεαττύδα και αργότερα θα αποκτήσει και στην οδό Φρεαττύδος οικία την οποία κληροδότησε στο Μοναστήρι της Αίγινας που ο ίδιος δημιούργησε.


Αύγουστος 1964 ο παλαιός δρόμος του Σχιστού -
Κατασκευή δρόμου από τσιμέντο στο Σχιστό μήκους 3 περίπου χιλιομέτρων. Υπήρξε η πρώτη ελληνική οδός από μπετόν κατά το πρότυπο παλαιοτέρων αυτοκινητοδρόμων σε Γερμανία και Αυστρία. Ως χρονική περίοδος χρήσης για τέτοιους δρόμους είχαν ορισθεί τα 50 χρόνια.


Επιθεώρηση οχημάτων από την Τουριστική αστυνομία Πειραιά-
Η Πλατεία Αλεξάνδρας κατά την διάρκεια της κατοχής είχε μετατραπεί από τους Γερμανούς σε όρχο οχημάτων. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε και μεταπολεμικά με αποτέλεσμα για χρόνια η συγκεκριμένη πλατεία να μην είναι προσιτή στον κόσμο.
Στη φωτογραφία η Πλατεία Αλεξάνδρας το 1951. Αυτοκίνητα δημόσιας χρήσης (ΤΑΞΙ) που ανακαινίσθηκαν ύστερα από μέρος χρημάτων του σχεδίου Μάρσαλ υποβάλλονται σε επιθεώρηση από τον διοικητή της τουριστικής αστυνομίας. Στο πλάι του ο αντιπρόεδρος των ιδιοκτητών ταξί Αγγελίδης. Η επιθεώρηση αφορούσε κύρια στην καθαριότητα καθώς την επόμενη ημέρα θα έφταναν στον Πειραιά 352 Αμερικανοί περιηγητές με το πλοίο "Atlantic Ocean". Πίσω η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης.


1969. Ο όρμος άδειος από σκάφη - 
Τα έργα κατασκευής της Μαρίνας Ζέας με την επιχωμάτωση του γραφικού όρμου της Φρεαττύδας σχεδόν ολοκληρώθηκαν.
Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν ένα έτος αργότερα από τη λήψη της φωτογραφίας, στις 19 Ιουνίου 1970.
Η Μαρίνα Ζέας χαρακτηρίσθηκε σημαντικό έργο υποδομής θαλασσίου τουρισμού. Από την άλλη επιχωμάτωσε τον πανάρχαιο ορμίσκο της Φρεαττύδας που αποτελούσε σημαντικό σημείο ιστορικής αναφοράς για τον πολιτισμό στον Πειραιά με το "εν Φρεαττοί Φονικό Δικαστήριο".
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η απόφαση επιχωμάτωσης του όρμου πάρθηκε το 1964. Καθώς το έργο ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε το 1970, επί Χούντας, ταυτίστηκε με την περίοδο του Σκυλίτση, παρότι είχε αποφασιστεί και είχε γίνει έναρξη προγενέστερα. Οι βανδαλισμοί δια κατασκευής φαραωνικών έργων, αποτελούσαν πάντοτε μια πληγή για τον Πειραιά. Στο όνομα της δημόσιας ανάγκης και ωφέλειας (βλέπε κέρδη), δεν υπήρξε σεβασμός ούτε στο αρχαιολογικό παρελθόν, ούτε στην γραφικότητα και ωραιότητα του τοπίου, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην αξιοποίηση του αρχαιολογικού πλούτου, στο σεβασμό στους κατοίκους της περιοχής κ.ο.κ. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση επιχωμάτωσης της Ακτής Πρωτοψάλτη που κατήργησε ένα επίσης μοναδικό τοπίο. Στην Ελλάδα καθιερώθηκε ένα τεχνικό έργο να επιβάλλεται χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της τοπικής κοινωνίας και συνήθως δεν αποσκοπεί προς το συμφέρον της. Συνήθως πρόκειται για σχέδια που καταρτίζονται πρόχειρα, που αργότερα μεταβάλλονται για να διορθώσουν λάθη, με ταχύτητα στην εκτέλεση, με έλλειψη προοπτικής για το μέλλον είναι μόνο μερικά στοιχεία που συντελούν στην κακοτεχνία. Όμως κύρια, είναι η άγνοια της ιστορίας και η έλλειψη παιδείας. Μεταξύ άλλων στο "μπάζωμα" καλύφθηκε και η αρχαία ιαματική πηγή που είχε ονοματίσει για μεγάλη περίοδο του παρελθόντος τον όρμο (Τσιρλονέρι), που θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί, έστω και για αυτό, η διάσωσή της.


Τέλη δεκαετίας 1950. Βιβλιοπωλείο Χαρτοπωλείο Γ. Μαυρογεώργης που επίσημα έφερε την επωνυμία ΣΦΑΙΡΑ. Βρισκόταν στη συμβολή των οδών Σωτήρος Διός και Καραΐσκου. Πίσω το στενάκι είναι η οδός Αριστοτέλους. Ο φωτογράφος στεκόταν στη γωνία του Πειραϊκού Συνδέσμου εκεί που σήμερα βρίσκεται το φαρμακείο. Δύσκολα αναγνωρίσιμη η τοποθεσία, τα πάντα έχουν υποστεί δραματική αλλαγή.


Ψαράδες χορεύουν στο Τουρκολίμανο (πριν ακόμα μετονομαστεί σε Μικρολίμανο) αρχές δεκαετίας 1960 για τις ανάγκες φυσικά τουριστικής προβολής της χώρας στο εξωτερικό.


Η δράση της εταιρείας εκμετάλλευσης ηλεκτρικού ρεύματος Πάουερ την δεκαετία του 1930 ήταν ανεξέλεγκτη. Καθόριζε όπως ήθελε την τιμή του ρεύματος και διαμόρφωνε αυθαίρετα τις συμβάσεις παροχής. Το ερώτημα λοιπόν είναι, πως είχε καταφέρει να πείσει τους καταναλωτές να στραφούν από το φωταέριο που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε, στο ηλεκτρικό ρεύμα;
Η Πάουερ κάποια στιγμή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να πουλά και ηλεκτρικές συσκευές μισοτιμής εφόσον είχε προηγηθεί η τοποθέτηση της ηλεκτρικής εγκατάστασης από αυτήν, η οποία θα γινόταν δωρεάν. Αρκεί να πραγματοποιείτο σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι ιδιοκτήτες καταστημάτων ηλεκτρικών συσκευών Αθηνών και Πειραιώς συγκεντρώθηκαν στο θέατρο Κοτοπούλη καθώς ζούσαν από την εμπορία συσκευών αλλά και από την εργασία τοποθέτησης ηλεκτρικής εγκατάστασης στα σπίτια με πληρωμή. Αποφάσισαν να κλείσουν τα καταστήματά τους για διαμαρτυρία. Προειδοποίησαν τους καταναλωτές να προσέξουν, διότι υπήρχε παγίδα στην προσφορά της Πάουερ. Φυσικά το κλείσιμο των καταστημάτων δεν άλλαξε κάτι... Ο κόσμος έτρεξε να προμηθευτεί φθηνές ηλεκτρικές συσκευές που μέχρι τότε ήταν πραγματικά απλησίαστες, αφού πρώτα λάμβανε βεβαιώσεις από την Πάουερ ότι είχε τοποθετήσει ηλεκτρική εγκατάσταση στο σπίτι. Τότε ήταν η εποχή που σχεδόν όλοι κατάργησαν το φωταέριο και άρχισαν να τοποθετούν ηλεκτρική εγκατάσταση. Αφού το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων Αθήνας και Πειραιά έφτασε να εξαρτάται πλέον από το ηλεκτρικό ρεύμα η Πάουερ ανακοίνωσε τον τετραπλασιασμό του! 


Πειραϊκό Κονιάκ Αδελφών Μ. Μπαρμπαρέσου σε διαφήμιση στην Τουρκία στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Γράφει στα τουρκικά ότι "μέχρι το 1937, ο Ατατούρκ προτιμούσε το κονιάκ barbareso".
Το μεγάλο πάθος του Κεμάλ ήταν γνωστό σε όλους στην Τουρκία πως ήταν το αλκοόλ και ειδικώς το κονιάκ (μπράντι το αποκαλούμε πλέον), που το κατανάλωνε καθημερινά σε μεγάλες ποσότητες μέχρι που στις 10 Νοεμβρίου του 1938 πέθανε από κίρρωση του ήπατος. Η συγκεκριμένη διαφήμιση με τα σημερινά δεδομένα θα κρινόταν ακατάλληλη από εμπορικής πλευράς καθώς προβάλει ποτό που το κατανάλωνε κάποιος μέχρι που πέθανε...


Μάρτιος 1907 - Υποδοχή Βασιλιά της Ιταλίας Βίκτωρος Εμμανουήλ Γ' στο λιμάνι του Πειραιά. Από τα "γύψινα" προπύλαια που είχαν στηθεί για την υποδοχή του, διάδρομος οδηγούσε (στα δεξιά) στο παλαιό κτήριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αθηνών - Πειραιώς από τον οποίο ο Βασιλιάς θα επιβιβαζόταν σε ειδικό συρμό για την Αθήνα.


Μάρτιος 1941 - Καμουφλαρισμένο βαγόνι του Τραμ Περάματος στη στροφή του Μεγάρου ΗΣΑΠ. Η φωτογραφία λήφθηκε από μέλος του πληρώματος του καταδρομικού ΠΕΡΘ του Βασιλικού Ναυτικού της Αυστραλίας, το οποίο είχε αναλάβει τη μεταφορά στρατευμάτων από την Αλεξάνδρεια στον Πειραιά και ήδη το πλοίο είχε εκτελέσει δύο διαδρομές. Το ΠΕΡΘ στη συνέχεια βοήθησε στην εκκένωση των συμμαχικών στρατευμάτων και τη μεταφορά τους στην Κρήτη. Θα υποστεί μάλιστα σοβαρές ζημιές κατά την εκκένωση της Κρήτης από επιδρομές γερμανικών αεροσκαφών. Το ΠΕΡΘ θα τορπιλιστεί από τους Ιάπωνες με πάνω από το μισό πλήρωμά του να χάνει τη ζωή του. Το υπόλοιπο πλήρωμα μεταφέρθηκε σε ιαπωνικό στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Βιρμανία.
Το μέλος του πληρώματος Ernest Frederick King, που απαθανάτισε το τραμ του Πειραιά, θα καταφέρει να επιζήσει του τορπιλισμού αλλά θα χάσει τελικώς τη ζωή του στην Βιρμανία στις 29 Ιουνίου 1943 ύστερα από σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση.
Το ναυάγιο του πλοίου ΠΕΡΘ ανακαλύφθηκε το 1967 και ήταν ουσιαστικά άθικτο. Στα τέλη του 2013, δύτες όμως ανακάλυψαν ότι το ναυάγιο του ΠΕΡΘ απογυμνώθηκε από μη εξουσιοδοτημένους Ινδονήσιους δύτες. Το ναυάγιο δεν προστατεύθηκε ως πολεμικός τάφος, μέσω της Σύμβασης της UNESCO για την Προστασία της Υποβρύχιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς ούτε η Ινδονησία αλλά ούτε και η Αυστραλία είχαν υπογράψει τη σχετική συνθήκη. Η βεβήλωση του ναυαγίου του ΠΕΡΘ κρατήθηκε μυστική μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013 για να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Αυστραλίας και Ινδονησίας,

Τέλη δεκαετίας 1960. Χοροεσπερίδα στο ΑΚΤΑΙΟΝ - ΣΙΝΙΚΟΝ στο Νέο Φάληρο με ζωντανή μουσική. Παίζουν οι Faces και οι Question Marks.

Νέο Φάληρο Αύγουστος 1912 -
Λεμβούχοι Πειραιώς παραλαμβάνουν από την Εξέδρα του Φαλήρου θεατές για παρακολούθηση αγώνων Λεμβοδρομιών που θα διεξαχθούν στον φαληρικό όρμο με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων υπέρ των σεισμοπαθών της Προποντίδας. Και τότε οι σεισμοί είχαν κινητοποιήσει εράνους στο Νέο Φάληρο υπέρ των παθόντων της Τουρκίας. Οι δημοσιογράφοι και τότε έγραφαν για ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των δύο κρατών. Ωστόσο δύο μήνες αργότερα ξέσπασε ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος. (Ένα από τα δεκάδες γεγονότα στα οποία η ιστορία "συμβουλεύει" όσους δεν τη λησμονούν).



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"