του Στέφανου Μίλεση
Είναι κατανοητό πλέον ύστερα από τόσα πολλά χρόνια επικοινωνίας μαζί σας, ότι με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι φωτογραφίες που εμπεριέχουν μια ιστορία. Με ενδιαφέρει αυτό που "δεν φαίνεται" πίσω από αυτό που "φαίνεται". Για αυτό και στην πρώτη φωτογραφία της ανάρτησης θα μπορούσε απλώς να ειπωθεί "Οι πρίγκηπες Νικόλαος και Γεώργιος στις λεμβοδρομίες του 1896¨".
Όμως η ιστορία που υπάρχει πίσω από τη φωτογραφία αυτή είναι ότι οι λεμβοδρομίες αυτές ποτέ δεν έγιναν! Στον Φαληρικό όρμο επρόκειτο να γίνουν αγώνες κωπηλασίας και πολεμικής λεμβοδρομίας. Κι ενώ τα πάντα ήταν έτοιμα οι αγώνες αυτοί αναβλήθηκαν λόγω άσχημων καιρικών συνθηκών. Η παραλία του Νέου Φαλήρου ήταν εκτεθειμένη στους ανέμους ιδιαίτερα κατά τους μήνες Μάρτιο-Απρίλιο. Ο Τρύφων Μουτζόπουλος είχε υποδείξει στην Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων, οι αγώνες να γίνουν στο λιμένα της Ζέας αλλά δυστυχώς η εισήγησή του δεν εισακούστηκε. Η Επιτροπή δεν επιθυμούσε τη διασπορά αγώνων σε δύο διαφορετικά σημεία για να συγκεντρώνει κόσμο. Την ίδια ημέρα στο διπλανό ποδηλατοδρόμιο θα γίνονταν αγώνες ποδηλασίας. Αν ίσχυε η πρόταση του Μουτζόπουλου για αγώνες στη Ζέα, θα υπήρχε διασπορά κόσμου. Δηλαδή αν οι αγώνες κωπηλασίας γίνονταν στη Ζέα στο Ποδηλατοδρόμιο δεν θα έρχονταν οι Πειραιώτες που θα παρέμεναν στο κέντρο. Έτσι τελικώς οι αγώνες αναβλήθηκαν. Οι δύο Πρίγκιπες αποχωρούν απογοητευμένοι λόγω ισχυρών νοτίων αγώνων.
Για όλους τους υπόλοιπους που δεν τους ενδιαφέρει η ιστορία αλλά μόνο η φωτογραφία ας μείνουμε απλώς σε αυτό " "Οι πρίγκηπες Νικόλαος και Γεώργιος στις λεμβοδρομίες του 1896¨. Τίποτε άλλο..
 |
Τα "Λόρδικα" και τα "Κοτόπουλα για μάδημα"- Βαρκάρηδες σε αναμονή έλευσης "Λόρδικου". Έτσι αποκαλούσαν τα ατμόπλοια της γραμμής που προσέφεραν ανέσεις στους ταξιδιώτες των νησιών. Στα περισσότερα νησιά υπήρχε δυνατότητα μετάβασης (μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '30) και με καΐκια. Οι ώρες ταξιδιού ήταν πολλές και οι συνθήκες δύσκολες, αλλά τα κόμιστρα ήταν προσιτά. Οι ανέσεις των ατμόπλοιων θεωρήθηκαν τέτοιες που συγκριτικά με τα καΐκια ταξίδευες σαν "Λόρδος", έτσι τα πλοία έμειναν "Λόρδικα". Τα "κοτόπουλα για μάδημα" ήταν φυσικά οι επιβάτες των "Λόρδικων" που στα μάτια των ανθρώπων του λιμανιού θεωρούνταν άνθρωποι με οικονομική δυνατότητα. |
 |
Κατάθεση στεφάνων to 1957 στο Ηρώον Πεσόντων Πειραιωτών στην Πλατεία Τερψιθέας- Αν και αναφέρεται με τον ίδιο προσδιορισμό η αλήθεια είναι πως άλλαξε πολλές φορές μορφή και σχήμα. Το πρώτο μνημείο θεμελιώθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1930 και ήταν αφιερωμένο στους Πειραιώτες που θυσιάστηκαν σε όλες τις μάχες που έδωσε ο Ελληνικός Στρατός, σε όλα τα μέτωπα από την εθνική μας ανεξαρτησία και μετά. Στα εγκαίνια του 1930 είχαν αναγνωστεί "Τιμής Ένεκεν" 38 ονόματα Πεσόντων Πειραιωτών. Όμως το Ηρώον άλλαξε μορφή και σχήμα και τα εγκαίνια της δεύτερης φοράς πραγματοποιήθηκαν στις 24 Μαρτίου 1938 παραμονή της Εθνικής Επετείου της Επανάστασης. Σε αυτή τη μορφή το Ηρώον έφερε ενεπίγραφη πλάκα "ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ". Οι πρώτοι που κατέθεσαν στεφάνια ήταν οι μαθητές, όχι όμως όλοι, αλλά εκείνοι που αρίστευσαν σε διαγωνισμό έκθεσης που προκηρύχθηκε στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης Πειραιά. Από τα αγόρια την πρωτιά κατέλαβε ο Ευάγγελος Θεοδώρου του Β' Γυμνασίου Αρρένων (συνοικίας Βρυώνη) και από τα κορίτσια η Μανδαλάκου του Β' Γυμνασίου Θηλέων. Το Ηρώον έκτοτε άλλαζε διαρκώς μορφή και σχήμα μοιάζοντας άλλοτε ως τύμβος (πυραμίδα) και άλλοτε ως τάφος... Το Ηρώον Τερψιθέας διατηρήθηκε και έγινε θεσμός για τον Πειραιά έως το 1970 όπου ο Δήμαρχος της επταετίας Σκυλίτσης καταργώντας τα μαρμάρινα σκαλοπάτια της Τερψιθέας, χάραξε διαδρομή της Λεωφόρου ΙΙας Μεραρχίας μέσα από τους κήπους της Τερψιθέας, καταργώντας το Ηρώον που βρισκόταν πάνω στην πορεία αυτή. |
 |
Ουρά για αγορά κάρβουνου το 1928. - Ο κόσμος στον Πειραιά προτιμούσε να αγοράζει από μεσάζοντες παρά να κατέβει στου Ξαβέρη να αγοράσει φθηνότερο κάρβουνο απευθείας από τους χονδρεμπόρους. Κι αυτό διότι κατά την διάρκεια του χειμώνα με τις βροχές το κάρβουνο στην Ακτή Ξαβέρη καθώς ήταν εκτεθειμένο μούσκευε και στην οκά έβγαινε μικρότερη ποσότητα. Άλλες φορές πάλι, όταν δεν έβρεχε, οι καρβουνιάρηδες κατέβρεχαν το κάρβουνο για να ζυγίζει περισσότερο. Με όλα αυτά λοιπόν, ο κόσμος προτιμούσε να αγοράζει από το οινοπωλείο της συνοικίας του (που συνήθως πωλούσε και κάρβουνο) έχοντας περισσότερη εμπιστοσύνη στον γνωστό από τον άγνωστο έμπορα του λιμανιού. (Το βρεγμένο κάρβουνο εκτός του ότι ήταν ακριβότερο, δεν άναβε αλλά κι όταν αυτό γινόταν, ντουμάνιαζε τα σπίτια που το χρησιμοποιούσαν, τόσο που τελικά άνοιγαν τα παράθυρα για να αναπνεύσουν. Η καύση βρεγμένου κάρβουνου ήταν ότι χειρότερο μπορούσε να συμβεί σε ένα σπίτι κατά την διάρκεια του χειμώνα). |
 |
| Η κεντρική αίθουσα του Ταχυδρομείου Πειραιώς το 1911. Ο ίδιος χώρος σήμερα είναι το γνωστό αίθριο της Δημοτικής Πινακοθήκης |
 |
| Μια άγνωστη λεπτομέρεια για τα Θεοφάνια - Στον πυργίσκο του Ωρολογίου του Δημαρχείου Πειραιώς υπήρχε ένας ψηλός ιστός στη βάση του οποίου την ημέρα των Φώτων είχε τοποθετηθεί ένας ναύτης. Μόλις ο Σταυρός έπεφτε στη θάλασσα ο ναύτης ύψωνε μια κόκκινη σημαία στον ιστό ως ειδοποιητικό σήμα των παράκτιων πυροβολείων προς απόδοση του κανονισμένου χαιρετισμού. Τα κανόνια απέδιδαν τιμές ρίχνοντας 21 κανονιοβολισμούς κάνοντας με αυτό τον τρόπο γνωστό σε όλη την πόλη ότι ο Σταυρός έπεσε στη θάλασσα |
 |
Τουρκολίμανο 1956 - Φωτογραφία από Thurston Hopkins. Η αμφιθεατρική δόμηση του όρμου διατηρεί ακόμα την ομορφιά της, λόγω της λιτής γραμμής των μονοκατοικιών. Το ίδιο και οι μικρές βαρκούλες στη θάλασσα. Τα πάντα σε μέτρα ανθρώπινα, συμβατά με το περιβάλλον. |
 |
"Δραπετσώνα, Χατζηκυριάκειο, Ταμπούρια, Κοκκινιά, Καραϊσκάκη, που ήταν τα ρεμπέτικα τα στέκια έγιναν Κολωνάκια. Κανείς σήμερα δεν ξέρει τι σημαίνει Πειραιάς και τι σημαίνουν όλα αυτά τα μέρη. Ήρθε ο Σκυλίτσης κι έκανε τον Πειραιά αγνώριστο. Εμείς δεν τον θέλαμε έτσι όπως τον έφτιαξε. Θέλαμε Παλιατζίδικα, την αγορά, το ρολόι, τα βράχια της Φρεαττύδας, την Πλατεία Καραϊσκάκη, τα Καρβουνιάρικα. Δεν γουστάραμε εμείς τον Πειραιά Κολωνάκι. Του τάχω μαζεμένα αυτουνού...." Ο Νίκος Μάθεσης (Ρεμπέτης), σε συνέντευξη που έδωσε στον Κώστα Χατζηδουλή λίγο πριν πεθάνει τον Απρίλιο του 1975. (Στη φωτογραφία ο Νίκος Μάθεσης (αριστερά) το 1933 στην Πλατεία Καραϊσκάκη) |
 |
Οδός Τσαμαδού 3, Ζαχαροπλαστείο Οικονόμου - Σημειώθηκε το 1929 κρούσμα πανώλης και η είσοδος στο κατάστημα απαγορεύτηκε από αστυνομικό. Οι εργαζόμενοι έμειναν έξω από το ζαχαροπλαστείο ενώ οι υπάλληλοι που προσβλήθηκαν από την πανώλη μεταφέρθηκαν δια του ειδικού "λευκού" αυτοκινήτου της υγειονομικής υπηρεσίας στο Δαφνί στο νοσοκομείο Λοιμοδών νόσων της Αγίας Βαρβάρας. Η υπάλληλος που προσβλήθηκε στο ζαχαροπλαστείο ήταν η πρόσφυγας Αλεξάνδρα Προύσσα που δήλωσε μετά την οκταήμερο θεραπεία της ότι η βουβωνική πανώλη είναι μια πραγματική κατάσταση που εμφανίζεται με την μορφή εξογκωμάτων κάτωθεν της μασχάλης ή στο λαιμό και πλησίον των αδένων. Την εμφάνιση των όγκων αυτών συνοδεύει αναπόφευκτα υψηλός πυρετός άνω των 40 συνεπεία του οποίου οι ασθενείς πέφτουν σε νάρκη και σε εξάντληση. Η νόσος μεταδίδεται δια μέσω ποντικιών και δηγμάτων ψύλλων. Μεταξύ των προληπτικών μέτρων που εφαρμόζει η Υγειονομική Υπηρεσία Πειραιώς και το Υγειονομείον του Λιμένος είναι η ψυλλοκτονία από ακάθαρτο πετρέλαιο και νερό. Με αυτό ραντίζεται το δάπεδο της μολυσμένης αποθήκης, καταστήματος ή εργοστασίου. Συγκροτήθηκαν συνεργεία εμβολιασμού και παρά την αθρόα προσέλευση κατοίκων παρατηρείται άρνηση προσέλευσης βεβαιωμένων κρουσμάτων καθώς δηλώνουν αμφιβολία στον αντιπανωλικό εμβολιασμό και διατηρούν επιφυλάξεις. Για τον λόγο αυτό η υγειονομική υπηρεσία Πειραιώς διαβίβασε χθες μακράν εγκύκλιον προς τους εργοστασιάρχας, βιομήχανους, καταστηματάρχας, εμπόρους αποικιακών, αλευροποιούς, μακαρονοποιούς, ιδιοκτήτες ή ενοικιαστάς αποθηκών να διενεργήσουν αντιπανωλικόν εμβολιασμόν απάντος ανεξαιρέτως του εργαζομένου προσωπικού προβαίνοντες εν ανάγκη εις την απόλυσιν εκ της εργασίας των τυχόν δυστροπούντων όπως υποστώσιν τον άνω εμβολιασμόν. Παρακαλούμε όπως αποστείλετε καταστάσεις των υπηρετούντων και εμβολιασθέντων υπαλλήλων και εργατών δεόντως υπογεγραμμένας παρ' υμών και τεθεωρημένας υπό των ενεργησάντων τον εμβολιασμόν ιατρών.... Ενεργήσει δια την ποινικήν δίωξιν των παραβατών συμφώνως προς το από 18-9-1928 Ν.Δ. κυρωθέντος δια του νόμου 4060. Εν Πειραιεί 5 Σεπτεμβρίου 1929. |
 |
Η ιστορική αταξία της Ακτής Μιαούλης - αποτελούσε στοιχείο της οικονομικής ευμάρειας του λιμανιού. Αυτή η ημερήσια αταξία δεν επικρατούσε μόνο στο λιμάνι, αλλά και στους γύρω δρόμους του. Αποθήκες φόρτωναν και ξεφόρτωναν, βιοτεχνίες, κυλινδρόμυλοι και ατμόμυλοι, υφαντουργίες, βαρελάδικα και σιδεράδικα, μηχανουργεία και κάθε είδους τεχνική εργασία γινόταν πέριξ του λιμανιού. Και οι δρόμοι της πόλης ασφυκτιούσαν από τους πολλούς ανθρώπους που πηγαινοέρχονταν κι ένα σωρό άλλα πράγματα που διασταυρώνονταν με τα λιγοστά αυτοκίνητα και τις άμαξες που κυκλοφορούσαν. Βαρέλια που άνθρωποι τα κυλούσαν προς μια κατεύθυνση, ξύλα που μετέφεραν οι πρόσφυγες για τις παράγκες τους, παλιά κατάρτια, τροχαλίες και καραβόπανα έκοβαν κάθε τόσο τα διερχόμενα πάνω στις γραμμές τους τραμ της παραλίας. Σωστός πανζουρλισμός. H λιμανίσια αταξία, η αναμπουμπούλα στην ακτή, ήταν που παρήγαγε χρήμα σε όσους συμμετείχαν. Στους επισκέπτες που γνώριζαν τον Πειραιά μόνο από τα καταστρώματα των πλοίων, αυτό το παράξενο μωσαϊκό θύμιζε περισσότερο κάποιο περσικό λιμάνι. Αυτές οι ανόμοιες καταστάσεις, η εναλλαγή των τοπίων, σταθμός Λαρίσης, σταθμός Πελοποννήσου, σταθμός Ηλεκτρικού, αποθήκες τελωνείων και καρβουναποθήκες, οι ταρσανάδες με τα ξυλάδικα, τα οικοδομήσιμα υλικά που απλώνονταν στην προβλήτα της Τρούμπας μαζί με τα αλεύρια, οι φορτηγίδες, τα πολλά άχρηστα σκάφη του Ξαβέρη κι οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος τρέλαιναν τον επισκέπτη που το μόνο που ήθελε ήταν να απομακρυνθεί γρήγορα από αυτή την επικίνδυνη Βαβυλωνία. |
 |
| Μια σημαντική καλοκαιρινή εορτή στον προπολεμικό Πειραιά ήταν αυτή που γινόταν στο Πασαλιμάνι και έφερνε κάτι από το άρωμα των νησιωτικών τοποθεσιών της πατρίδας μας. Επρόκειτο για εορτή αφιερωμένη στους ψαράδες του Πειραιά. Όλα τα καΐκια του Πασαλιμανιού –που τότε ήταν εκατοντάδες- στολίζονταν με γιρλάντες από λαμπιόνια από πλώρη ως πρύμνη και μόλις νύχτωνε εισέρχονταν το ένα πίσω από το άλλο εντός του λιμανιού της Ζέας. Οι επίσημοι κάθονταν στην ταράτσα του Ομίλου Ερετών και από κοντά τους η φιλαρμονική του Δήμου. Το σύνθημα για την έναρξη της εκδήλωσης γινόταν με φωτοβολίδα που σήμανε την είσοδο των σκαφών. Περνούσαν κοντά από το σημείο των επισήμων και με την διέλευση ουσιαστικά οι ψαράδες επιδείκνυαν τη ναυτική τους επιδεξιότητα. Όλοι οι τύποι των καϊκιών, στολισμένα με γιρλάντες, με τους ψαράδες πάνω τους να κρατάνε δαδιά, φώτιζαν τον σκοτεινό όρμο με πλήθη κόσμου να παρακολουθούν από την παραλία. Κάποιες χρονιές έκαναν αναπαράσταση ψαρέματος ενώ πάντα καίγονταν πυροτεχνήματα που εντυπωσίαζαν. Η γιορτή αυτή γινόταν μόνο τα καλοκαίρια και άλλαζε ονόματα, ενώ ποτέ χαρακτήρα! Άλλοτε εμφανιζόταν ως γιορτή των ψαράδων, αλιευτική εορτή, γιορτή γρι – γρι, ενετικό θέαμα κ.ο.κ. Τα τελευταία χρόνια την είχαν συμπεριλάβει στις εορτές της ναυτικής εβδομάδας ενώ παλαιότερα γινόταν μεμονωμένα. Μετά την διέλευση των καϊκιών προσφέρονταν τσίροι και μαρίδες δωρεάν σε όλους τους παρευρισκόμενους υπό τη συνοδεία τραγουδιών από την Πειραϊκή μαντολινάτα του Φακιολά. Ο Πειραιάς έδειχνε στο Πασαλιμάνι τις νησιωτικές του καταβολές και αποτελούσε μια εκδήλωση που συγκέντρωνε το μεγαλύτερο αριθμό κόσμου. Το σκίτσο του Βιτσώρη αναπαριστά την εορτή αυτή στο Πασαλιμάνι του 1934. |
 |
Από την προβλήτα του λιμανιού του Πειραιά του 1939- Ο Θεμιστοκλής Τσάτσος αποχαιρετά τον αδελφό του Κωνσταντίνο, ο οποίος βρίσκεται πίσω του και πάνω στο πλοίο (με το άσπρο κοστούμι) ο οποίος αναχωρεί προς εξορία στη Σκύρο. Μαζί με τον Θεμιστοκλή Τσάτσο στην αποβάθρα βρίσκονται η σύζυγος του εξορισθέντος Κωνσταντίνου Τσάτσου, η Ιωάννα και οι κόρες του Δέσποινα και Ντόρα. |
 |
| Ο Δημήτρης Γκόγκος (Μπαγιαντέρας) και η παρέα του το 1937 σε κάποια ταβέρνα στα βράχια της Πειραϊκής. Στα τραπέζια υπήρχαν μόνο μερικά ποτήρια, ο μεζές απουσιάζει, ωστόσο κανείς δεν δείχνει να πλήττει. Από πάνω τους στέκονται οι νεότεροι στην ηλικία που απλώς χαζεύουν. |
 |
Αφόρητη ζέστη πλήττει τον Πειραιά με το θερμόμετρο να υπερβαίνει τους 40 βαθμούς Κελσίου αν και Ιούνιος μήνας. Κάποιοι Αμερικανοί περιηγητές εμφανίζονται να κάνουν ηλιοθεραπεία, άγνωστη συνήθεια μέχρι τότε στους Έλληνες και οι εφημερίδες τους αποκαλούν οι Ηλιαστές ενώ όσοι χάνουν τις αισθήσεις τους από τη ζέστη αποκαλούνται ηλιόπληκτοι. Η υπερβολική ζέστη προκαλεί και δυστυχήματα. Στις 14.30 το μεσημέρι ένας μικρός λούστρος, ο Αριστείδης Κανάκης στην προσπάθειά του να κατέβει στο Νέο Φάληρο πριν σταματήσει η αμαξοστοιχία του σιδηροδρόμου Αθηνών Πειραιώς σκοτώθηκε. Στις 5 το απόγευμα την ίδια ημέρα ο ποδηλάτης Παναγιώτης Λούπας στην προσπάθεια΄του να επιστρέψει γρήγορα στο σπίτι του στη στροφή της πλατείας Αλεξάνδρας στο ύψος του ζυθοπωλείου Τσοκαρόπουλου έπεσε στη θάλασσα από ύψος και τραυματίστηκε. Το πρώτο έτος του 20ου αιώνα μπαίνει όπως γράφουν οι εφημερίδες με αφόρητη ζέστη. Διαβάστε επίσης: |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου