Συνοικία Τσίλλερ (Ziller)

 Συνοικία Τσίλλερ. Πίσω βρίσκεται το εργοστάσιο υαλουργίας Τσίλλερ-Οριγώνη που στην συνέχεια ο Τσίλλερ θα μετασκευάσει σε παραθεριστική του κατοικία. Σε αυτήν θα γεννηθούν και τα πέντε παιδιά του 
Η Οικία Πατσιάδη (σημερινή Σταυριανάκου) που φιλοξένησε για ένα διάστημα και το Ιταλικό Προξενείο

Το 1875 ο μεγάλος Γερμανός αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ, που είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα, αγόρασε σημαντική έκταση στην περιοχή της Καστέλλας. 
Σε αυτή την περιοχή οικοδόμησε μια σειρά από σπίτια, έργο που ολοκληρώθηκε το 1877, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα στην περιοχή που για πολλά χρόνια έμεινε ως "Συνοικία του Τσίλλερ" ή αλλιώς "Συνοικία Επαύλεων". Από τα σπίτια αυτά σώζεται μόνο η οικία του βιομήχανου Π. Πατσιάδη (σημερινή ιδιοκτησία Σταυριανάκου).


 Ο ίδιος έκανε αργότερα για κατοικία του ένα κτήριο που βρίσκονταν πίσω από τον σημερινό ναό της Αγίας Αικατερίνης (αξίζει να διαβάσετε την ιστορία αυτού του ναού!). Το σπίτι ήταν ουσιαστικά μετασκευή του εργοστασίου υαλουργίας ιδιοκτησίας του αδελφού του Τσίλλερ, το οποίο συνδιαχειρίζονταν με τον Οριγώνη. Το εργοστάσιο αυτό όμως είχε σύντομο βίο, διότι δεν έβγαζε κέρδος. Εν τούτοις η ανέγερσή του στο σημείο αυτό, έδωσε αφορμή να επεκταθεί η πόλη, αφού αγόρασε όλη την έκταση που οικοδόμησε, όπως ήδη αναφέραμε το 1877.  Ο Τσίλερ το είχε ως εξοχικό σπίτι της οικογένειάς του και εκεί γεννήθηκαν και τα πέντε παιδιά του. Στο προαύλιο του σπιτιού άνοιξε και πηγάδι. Αργότερα στο κτήριο αυτό στεγάστηκε η Γαλλική Σχολή (Καθολικών Καλογραιών).



 Για να πετύχει την "καλή πώληση" των ακινήτων του, φιλοξένησε τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ με την Βασίλισσα Όλγα για δύο καλοκαίρια, το ένα εκ των οποίων (το καλοκαίρι του 1879) είναι αυτό που περιγράφεται στο βιβλίο της Πηνελόπη Δέλτα (Τρελαντώνης) (διαβάστε την ανάρτηση "Η Καστέλλα με τα μάτια της Πηνελόπης Δέλτα"). Σε αντάλλαγμα για την αποδοχή του βασιλιά, ανέλαβε αργότερα την εκπόνηση των σχεδίων των ανακτόρων του Τατοΐου. 

Η Συνοικία Τσίλλερ από την Πηνελόπη Δέλτα:

Σύμφωνα με την διήγηση της Πηνελόπης Δέλτα το 1879, στα σπίτια του Τσίλλερ κατοικούσαν:
Στο πρώτο σπίτι ο Βασιλέας Γεώργιος Α΄ με την Βασίλισσα Όλγα

Tο στέμμα που κοσμεί μέχρι σήμερα το κτήριο
Εργασίες συντήρησης το μοναδικής οικίας που απέμεινε μέχρι σήμερα από την Συνοικία Τσίλλερ

Στο δεύτερο σπίτι μια Ρωσίδα, κυρία επί των Τιμών της Βασίλισσας. Η Βασίλισσα Όλγα ήταν ρωσικής καταγωγής κόρη του Μεγάλου Δούκα Νικολάιβιτς, γιαυτό και είχε κυρίες επί των τιμών Ρωσίδες. Άλλωστε έχουμε μιλήσει ήδη για την Ρωσική Κοινότητα του Πειραιά και το Ρωσικό Νοσοκομείο Πειραιά που ήταν δημιουργήματα της Βασίλισσας Όλγας.

Στο τρίτο σπίτι διέμενε η Οικογένεια Μπενάκη που φιλοξενούσε την Πηνελόπη Δέλτα το καλοκαίρι εκείνο.

Στο Τέταρτο σπίτι διέμενε η οικογένεια Χορν της οποίας τα παιδιά Μαξ και Αλίς έπαιζαν με τα παιδιά της οικογένειας Μπενάκη.

Τέλος στα επόμενα τρία σπίτια διέμεναν Αθηναίοι που τα χρησιμοποιούσαν ως παραθεριστικές κατοικίες. 


Το μόνο που έμεινε να θυμίζει την Συνοικία Τσίλλερ σήμερα είναι το όνομα γνωστής καφετέριας στην Πλατεία Αλεξάνδρας
Το τοίχος για την κατασκευή της Πλατεία Αλεξάνδρας. Η πλατεία Αλεξάνδρας έλαβε το όνομα προς τιμή της Αλεξάνδρας κόρης της Βασ. Όλγας. Τα καλοκαίρια του 1878 και 1879 που η Βασιλική οικογένεια διέμενε στην Συνοικία Τσίλλερ και η κόρη της Βασ. Όλγας, Αλεξάνδρα έπαιζε μαζί με τα παιδιά της Οικογένειας Μπενάκη και Χορν στον έναντι του σπιτιού χώρο. Ήταν σε ηλικία 9 ετών. Το 1891 πέθανε αιφνιδίως αφού πρόλαβε και παντρεύτηκε τον Μέγα Δούκα της Ρωσίας Παύλο και έκανε μαζί του δύο παιδιά. Το ένα εκ των οποίων ήταν ο Ντιμίτρι Παύλοβιτς, αυτός που δολοφόνησε τον περιβόητο Ρασπούτιν το 1916

Εκτός της περιγραφής της Πηνελόπης Δέλτα, διαβάζουμε στα χρονικά της εποχής, ότι ο για δύο καλοκαίρια του 1878 και 1879 ο Γεώργιος Α' παραθέριζε στον Πειραιά στην συνοικία Τσίλλερ, διότι λόγω του Ρωσοτουρκικού πολέμου και των έκτακτων εσωτερικών γεγονότων, ο Βασιλιάς προτίμησε να μην απομακρυνθεί, αλλά "διήλθε το θέρος κατά τα δύο ταύτα έτη εν Πειραιεί, κατοικήσας οικογενεικώς εις τα δύο πρώτας οικίας του Τσίλλερ".

Οι οχυρώσεις της Συνοικίας Τσίλλερ:

Το καλοκαίρι του 1878 ήταν που η Τουρκία, απείλησε με τον στόλο της, που διοικούσε τότε ο Άγγλος Ναύαρχος Χόβαρτ "πασάς", να βομβαρδίσει τον Πειραιά, αν η Ελλάς δεν ανακαλούσε τις δυνάμεις της από τον Δομοκό. Όλοι οι μαθητές του Πειραιά την εποχή εκείνη εργάσθηκαν προς κατασκευή οχυρωμάτων, τόσο στην Πλατεία Τσίλερ όσο και στην Φρεαττύδα και για λόγους οχύρωσης ήταν που εκείνη την εποχή, ξεκίνησε να κατασκευάζεται η παραλιακή οδός από την Φρεαττύδα προς την σημερινή Ναυτική Σχολή Δοκίμων. Το μεγαλύτερο όμως έργο του 1878, ήταν ότι στη Νοτιοανατολική πλευρά της Καστέλλας κατασκευάσθηκε ένα τεράστιο Πυροβολείο, που επιτηρούσε όλον τον ορίζοντα από καταπλέοντες στόλους και που διατηρήθηκε για πολλά χρόνια μετά!

Τσίλλερ και Ιάκωβος Δραγάτσης:

Από δημοσιεύματα της εποχής επίσης μαθαίνουμε ότι όταν η Βασιλική οικογένεια ξεκίναγε τις διακοπές της, προλάβαινε τις γυμναστικές εξετάσεις του Γυμνασίου Πειραιώς, τις παρακολουθούσε με ενδιαφέρον και στο τέλος αυτών ο Γεώργιος Α΄, καλούσε τον Γυμνασιάρχη Ιάκωβο Χ. Δραγάτση, τους μαθητές και τους γονείς αυτών και τους συνεχαίρετο.

Την δεύτερη χρονιά των διακοπών του στη Συνοικία Τσίλλερ (1879), ο Γεώργιος Α΄, λένε ΄το θυμόταν τους μαθητές και τους αναγνώριζε και ρωτούσε τους Καθηγητές περί αυτών. Μετά από αυτά οι εξετάσεις του Γυμνασίου Πειραιά, έγιναν μεγάλο γεγονός στον Πειραιά και παρευρίσκονταν όλες οι αρχές του τόπου Δημόσιες, Δημοτικές, Αστυνομικές, Στρατιωτικές και πολύ κόσμος. 


Ψαρόβαρκα στην θέση "Κάβος" της Συνοικίας Τσίλερ

Κάβος και Καβάκι:

Κάτω από την πρώτη οικία της συνοικίας του Τσίλερ (η μετέπειτα οικία Ποταμιάνου) υπήρχε μια βραχώδη εξοχή κτισμένη από τα αρχαία χρόνια με λίθους τετράγωνους από την Πειραϊκή (Ακτίτης λίθος) και στα μετέπειτα χρόνια με πλάκες μαρμάρου! Αυτό το σημείο καλείτο "Κάβος". Από εκεί προπολεμικά όλοι οι κολυμβητές κατέβαιναν στην θάλασσα για μπάνιο, διότι στο σημείο αυτό η θάλασσα είχε κάποιο βάθος. Όμως δεν τολμούσαν να βουτήξουν εκεί όσοι δεν γνώριζαν καλό μπάνιο γιατί τότε υπήρχαν ρεύματα. Οι μη γνωρίζοντες βούταγαν στο νοτιότερο μέρος του λιμενίσκου της Ζέας (Πασαλιμάνι) σε ένα σημείο που λέγονταν τότε "Καβάκι".

Ο Τσίλλερ και το Γερμανικό καφενείο του:

Ο Τσίλλερ εκτός της πρόσκλησης διαμονής στην συνοικία του Βασιλικού ζεύγους, για να πετύχει την προσέλευση Πειραιωτών και Αθηναίων στη νέα αυτή συνοικία, ίδρυσε ένα μικρό Γερμανικό Καφενείο (στο σημείο που λίγο αργότερα κτίσθηκε η οικία Π. Πατσιάδου). Σε αυτό κατά το γερμανικό σύστημα, τοποθέτησε διάφορα παιχνίδια, αλογάκια, κούνιες, σφαίρες κ.ά, πετυχαίνοντας τον εντυπωσιασμό του κόσμου!

Η δημοπρασία για την ανάθεση έργου αποπερατώσεως της Πλατείας Αλεξάνδρας (1896)

Και ο Τσόχας από κοντά στην Ζέα!

Από την παραμονή του Γεωργίου και της Όλγας για δύο καλοκαίρια, άρχισε ουσιαστικά και η αλματώδη ανάπτυξη της διπλανής στη συνοικία Τσίλλερ περιοχής, της Ζέας!
Το αμέσως επόμενο καλοκαίρι (του 1880) ο δαιμόνιος επιχειρηματίας (Αθηναίος όμως) Αναστάσιος Τσόχας, κοντά στην αμμώδη παραλία της Ζέας (που υπήρχαν τα λουτρά) έστησε μια τετράγωνη εξέδρα ξύλινη και εγκατέστησε καφωδείο με τρεις Γαλλίδες τραγουδίστριες!

Και ο Πειραιάς λίγο από την δόξα της συνοικίας Τσίλλερ:

Η συνοικία Τσίλλερ και η εκεί διαμονή της βασιλικής οικογένειας, συμπαρέσυρε ουσιαστικά σε άνοδο όλο τον Πειραιά, αφού κατά της ημέρες διαμονής, τελούσαν τις δοξολογίες τους στο ναό της Αγίας Τριάδας και το βράδυ καίγονταν πυροτεχνήματα από φορτηγίδες του Δήμου και γίνονταν εορτές.
Ειδικά κατά την 11η Ιουλίου που γιόρταζε η Βασ. Όλγα αλλά και στα γενέθλια των μελών της οικογένειας, συγκεντρώνονταν από περιέργεια πολύς κόσμος. 

Από την οδό Σανταρόζα και μόνο για μια ώρα:

Για όσο διάστημα διέμεναν οι βασιλείς επί της συνοικίας Τσίλλερ, δεν επιτρέπονταν η διάβαση περαστικών από την οδό Σανταρόζα για όλο το διάστημα της ημέρας και μόνο μετά την δύση του ηλίου επέτρεπαν για μια ώρα, την διέλευση περιπατητών.
Τότε ήταν που όλοι μαζεύονταν και περνούσαν από μπροστά μήπως τους δουν, αλλά είτε το κατόρθωναν είτε όχι, κάθονταν μετά στο Γερμανικό Καφενείο, κάνοντάς το να έχει χρυσές δουλειές!

Ποιος ήταν ο Τσίλλερ:

Ο Ερνέστο Τσίλλερ αποπεράτωσε τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο της Δρέσδης και εισήλθε στο ατελιέ του Χάνσεν στην Βιέννη ως σχεδιαστής. Ο Χάνσεν τον εξετίμησε τόσο που τον έστειλε στην Αθήνα, να εποπτεύσει την εφαρμογή του σχεδίου της Ακαδημίας Αθηνών, που ο Χάνσεν είχε εκπονήσει. Ο Τσίλλερ έφτασε στην Αθήνα το 1861, όπου εγκαταστάθηκε οριστικώς, έγινε Έλληνας πολίτης, διετέλεσε επί μακρά σειρά ετών Καθηγητής του Πολυτεχνείου Αθηνών. Πολλά δικά του έργα κοσμούσαν την Αθήνα, όπως το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, το Μέγαρο Στεφάνου Ψύχα (έπειτα ανάκτορο του Πρίγκιπα Νικολάου), το Μέγαρο Σλήμαν (Ιλίου Μέλαθρον) κ.α.
Κτήρια του Τσίλλερ όμως συναντούμε και εκτός Αθηνών όπως τα Δημοτικά Θέατρα Πατρών, Ζακύνθου κ.ά.

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"