Ο Πειραιάς του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν




Του Στέφανου Μίλεση

Ένας από τους πρώτους Ευρωπαίους περιηγητές που επισκέφτηκαν την Ελλάδα αμέσως μετά την απελευθέρωσή της ήταν και ο Δανός Χανς Κρίστιαν Άντερσεν (Hans Christian Andersen).

Γεννημένος το 1805 ήταν γιος ενός φτωχού τσαγκάρη και μιας πλύστρας. Εντελώς αμόρφωτος αρχικά αποφάσισε στα δεκαεπτά του χρόνια να μορφωθεί έχοντας συμμαθητές δωδεκάχρονα παιδιά. Τα 28 του χρόνια τον βρήκαν όμως να έχει εκδώσει θεατρικά έργα και το κυριότερο πλήθος από παραμύθια.

Στην διάρκεια της ζωής του ο Άντερσεν έκανε 29 μεγάλα ταξίδια επικά για την εποχή του και μεταξύ άλλων πόλεων που επισκέφτηκε ήταν και η νεοσύστατη πόλη του Πειραιά.

Ο Άντερσεν βρίσκονταν επί του πλοίου "ΛΕΩΝΙΔΑΣ" το οποίο θα έμενε στην Σύρο αγκυροβολημένο για μερικές μέρες.  Τότε ο Καπετάνιος πρότεινε στον Άντερσεν που ήταν ανυπόμονος να μεταφερθεί στο γαλλικό πολεμικό "ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ" το οποίο θα πήγαινε στον Πειραιά. 

Πραγματικά το πρωί της 22 Μαρτίου 1841 ημέρα Δευτέρα ο Χανς από το κατάστρωμα του πλοίου αντικρίζει τον Πειραιά. Είναι υποχρεωμένος όμως να μείνει στο πλοίο δύο μέρες πριν αποβιβαστεί. Στον Πειραιά υπήρχε μια υποχρεωτική 24ωρη τουλάχιστον καραντίνα για να σιγουρευτούν οι αρχές ότι δεν υπήρχαν ανάμεσα στους επιβάτες φορείς μεταδοτικής νόσου. Τα αφικνούμενα λοιπόν πλοία ανέβαζαν τότε μια κίτρινη σημαία που σήμαινε ότι βρίσκονταν στην διήμερη καραντίνα. Αν όμως τα πλοία έπρεπε να αποβιβάσουν επιβάτες και να φύγουν τότε στην περίπτωση αυτή οι επιβάτες για κακή τους τύχη έμπαιναν για παραμονή στο Λοιμοκαθαρτήριο το οποίο έμοιαζε περισσότερο με φυλακή θα λέγαμε.

Επειδή η γερμανική εφημερίδα Αλγκεμάινε Ζάιτουγκ είχε αναγγείλει την άφιξη του διάσημου παραμυθά στον Πειραιά αν και οι αρχές τον αγνοούσαν παντελώς, στο λιμάνι είχαν φτάσει μόνο Ευρωπαίοι που ζούσαν στον Πειραιά και στην Αθήνα για να τον καλωσορίσουν. Μεταξύ αυτών ήταν ο Δανός Adolf Ludvig Koppen ο οποίος ήταν διορισμένος από τον Βασιλιά Όθωνα ως Καθηγητής Ιστορίας και Γεωγραφίας (1834-1843) στην Σχολή Ευελπίδων του Πειραιά. Ο Koppen (Κέππεν) ζούσε μόνιμα στον Πειραιά και ανέλαβε να τον κατατοπίσει προφορικά (μην ξεχνάμε την καραντίνα) αν και το ενδιαφέρον του Άντερσεν ήταν να ρωτάει διαρκώς για τον κόλπο της Σαλαμίνας και την καταστροφή του περσικού στόλου.

Εκτός του Κέππεν είχαν φτάσει στο Λιμάνι οι αδελφοί Αρχιτέκτονες Χριστιανός και Θεόφιλος Χάνσεν και που όλοι αυτοί μιλούσαν με τον Άντερσεν από την ασφάλεια μιας βάρκας που είχε πλευρίσει το πλοίο που ήταν σε καραντίνα. 

Ο Άντερσεν για να περάσει την ανία της καραντίνας όταν δεν μιλούσε μαζί τους, τάϊζε τα ψαράκια με ψωμί και μετρούσε τα  σπίτια του Πειραιά που φαίνονταν από το κατάστρωμα του πλοίου. "Μέτρησα περίπου 120 σπίτια  στον Πειραιά" σημειώνει στο ημερολόγιό του". 

Η Αποβίβαση επιτέλους:  

Στις 24 Μαρτίου 1841 ημέρα Τετάρτη τελικώς αποβιβάζεται και ανεβαίνει σε άμαξα αμέσως πετώντας κατά την προσφιλή του συνήθεια τις βαλίτσες του στην οροφή. 
  
Μια από τις περιβόητες βαλίτσες που ταξίδευε ο Άντερσεν


"Σηκώνουμε πολύ σκόνη αλλά είναι κλασσική σκόνη" σχολιάζει στο σημειώματαριό του. "Εδώ κι εκεί σπασμένα μαρμάρινα κιονόκρανα και από κοντά τα ερείπια μιας εκκλησίας. Οι Τούρκοι έχουν ξύσει όλα τα πρόσωπα κι έχουν φυτέψει σφαίρες στα μάτια και στο στόμα στου Χριστού" συμπληρώνει. 

Ως μόνιμη κατοικία του είχε στην Αθήνα γιατί ήθελε να μένει δίπλα στην Ακρόπολη την οποία θέλει να επισκέπτεται καθημερινώς. Από εκεί επισκέπτεται τον Πειραιά διαρκώς περιγράφοντας τα μνημεία που έβλεπε διάσπαρτα τότε στην πόλη και που σήμερα δεν έχουν σωθεί.

Η περιγραφή για την πόλη:

"Στον Πειραιά μπόρεσα να προσκυνήσω την ίδια μέρα τους τάφους δύο  μεγάλων ηρώων της Ελλάδας, δύο φάρων της ιστορίας του Θεμιστοκλή και του Μιαούλη", "Περπατήσαμε σ΄ αυτήν την μικρή χερσόνησο (την πειραϊκή) που είναι γεμάτη υπολείμματα αρχαίων τειχών. Ο χώρος είναι τρομερά πετρώδης, πρόβατα βόσκουν και  κάποια στιγμή φτάσαμε στον τάφο του Μιαούλη στην παραλία. Στο μάρμαρο γράφει: ώδε κείται ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης 1838. Λέγεται ότι η οικογένειά του έκλεψε το πτώμα για να το πάει αλλού. Το φτωχικό του μνήμα μοιάζει με μια τετράγωνη καπνοδόχο και πάνω της μια πιο μικρή πέτρα και πιο πάνω πάλι μια μικρότερη. Εκεί κοντά σε αναποδογυρισμένες κολόνες δύο τάφοι σκαμμένοι σε βράχο γεμάτοι από τα νερά του Σαρωνικού βρίσκεται ο τάφος του Θεμιστοκλή. Σε μια μικρή τετράγωνη προεξοχή των τειχών υπάρχουν μια σαρκοφάγος κι ένα παλιό μνήμα. Από εδώ η θέα του Πειραιά είναι ωραία". 


Οι φίλοι του Άντερσεν:

Εκτός αυτών των Ευρωπαίων που τον υποδέχτηκαν στον Πειραιά όταν έφτασε ο Χανς έκανε παρέα με τον Αυστριακό Πρέσβη Όστεν (Osten) τον οποίο τον συναντήσαμε σε παλιότερη ανάρτηση που αφορούσε την Κατασκευή της Καθολικής Εκκλησίας του Πειραιά για την οποία είχε μεσολαβήσει τότε ο Όστεν στον Αυτοκράτορα της Αυστρίας να χρηματοδοτήσει την κατασκευή της. Επίσης είχε στενή φιλία με τον Κέππεν όπως προαναφέραμε και με την οικογένεια Λυτ καθώς ο Λυτ ήταν ο ευαγγελικός πάστορας της Βασίλισσας Αμαλίας από το 1839.

Η Αναχώρηση:

Την τρίτη 20 Απριλίου 1841 ο Άντερσεν έφυγε όπως έφτασε μέσω Πειραιά "Είμαι λυπημένος γιατί αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου εδώ". Το πλοίο σαλπάρισε στις 4 το πρωί για Σύρο και από εκεί ο Άντερσεν θα επιβιβάζονταν στο γαλλικό πλοίο Ραμσής με προορισμό την Σμύρνη.


 Ο Άντερσεν σε όλο τον κόσμο:

Στην Κοπεγχάγη στο λιμάνι υπάρχει το άγαλμα της μικρής γοργόνας προς τιμήν του που όλοι μας γνωρίζουμε.


Στις Η.Π.Α. άγαλμά του υπάρχει στο Central Park της Νεας Υόρκης, στο Licoln Park του Σικάγο και στη Καλιφόρνια.


Στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας υπάρχει επίσης άγαλμά του σε ανάμνηση της εκεί επίσκεψής του το 1841, στην Μάλαγα της Ισπανίας και στην πόλη Φουναμπάσι της Ιαπωνίας ακόμα. 


Στο Lublin της Πολωνίας κουκλοθέατρο φέρει το όνομά του. 
Στην Σαγγάη της Κίνας η τωρινή κυβέρνηση κατασκευάζει θεματικό πάρκο στο όνομά του επενδύοντας 12,5 εκατομ. δολάρια. 

Στην επίσημη ιστοσελίδα του Mουσείου Hans Christian Andersen στην Δανία την οποία αξίζει να επισκεφτείτε εδώ υπάρχει αφιέρωμα σε όλα τα μνημεία του Άντερσεν στις χώρες που επισκέφτηκε καθώς και φωτογραφίες των μνημείων που είδε ο ίδιος και περιγράφει στα βιβλία του. 

Φυσικά εννοείται ότι ο Πειραιάς απουσιάζει παταγωδώς καθώς και αναφορά σε αυτόν δεν υπάρχει αν και ο Άντερσεν τον αναφέρει διαρκώς στην αφήγησή του. Θα θεωρούσαμε υπερβολικό επίσης να ζητούσαμε άγαλμα του μεγαλύτερου παραμυθά του κόσμου δεν υπάρχει στον Πειραιά καθώς ούτε καν δρόμος με το όνομά του. Επίσης αν και έζησε μόνιμα στην Αθήνα ως κάτοικος αυτής ούτε εκεί (στην Αθήνα) υπάρχει κάτι που να είναι αφιερωμένο σ΄ αυτόν.



Πηγές:
  • "Η Ελλάδα του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν" Μυρτώ Γεωργίου Νίλσεν-Εκδόσεις Πατάκη (1997)
  • Μουσείο Άντερσεν    




3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ωραίο!
Εδώ δεν έχουμε, ακόμα, προτομή του Κυριάκου Σερφιώτη. Άλλως τε, μην ξεχνάς, προηγείτο η μετονομασία της πλατείας Τερψιθέας σε πλατεία Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Δημοσθένης Μπούκης του Γιάννη

Ανώνυμος είπε...

Συγχαρητήρια για ένα ακόμα ωραίο άρθρο

Ανώνυμος είπε...

Αυτός ο λαός δεν έφτασε τυχαία εκεί που βρίσκεται τώρα. Αγνοεί το παρελθόν του και δικάζει τους ευεργέτες του

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"