Η παράξενη ιδέα του Δημοσθένη Βουτυρά

Ο συγγραφέας Δημοσθένης Βουτυράς που μένει στον Πειραιά σε ηλικία μόλις 16 ετών, το 1888, συγκεντρώνει γύρω του Πειραιώτες με αποκλειστικό σκοπό την δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους στην Αφρική. Οργανώνει συγκεντρώσεις σε πλατείες και συνοικίες γύρω από την περιοχή όπου έμενε και για έναν παράξενο λόγο, τους πείθει και κάποιοι μάλιστα φτάνουν στο σημείο να πωλούν την περιουσία τους προκειμένου να προχωρήσουν στην υλοποίηση αυτής της παράξενης ιδέας. Γράφει και σχετικό βιβλίο με τίτλο "Ο Νέος Μωυσής".

Η προτομή του Δημοσθένη Βουτυρά βρίσκεται στην Πλατεία Δηλιγιάννη στον Πειραιά μπροστά από το ΑΣΤΥΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟ. Η προτομή είναι έργο του γλύπτη Ευθύμιου Γκικάδη. 

Ποιος όμως ήταν ο Δημοσθένης Βουτυράς;

Ο Δημοσθένης Βουτυράς ήταν ο συγγραφέας των φτωχών και των απόκληρων, των χαμηλών και εξαθλιωμένων κοινωνικά στρωμάτων. 

Γεννήθηκε το 1872 στην Κωνσταντινούπολη, αλλά μετά από  μερικά χρόνια η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, όπου ο πατέρας του διορίσθηκε συμβολαιογράφος. Στον Πειραιά τελείωσε το δημοτικό σχολείο και γράφτηκε και στο Α΄γυμνάσιο Πειραιά (σημερινή Ιωνίδειος) το οποίο όμως δεν τελείωσε ποτέ. Παρακολούθησε μαθήματα μουσικής, ξιφασκίας, γράφτηκε στην σχολή Μαχαιριάδη, υπήρξε τενόρος, εμποροπλοίαρχος, όλα όμως τα διέκοπτε. 

Το  1902 ο πατέρας του έφτιαξε εργοστάσιο σιδηρουργίας στο Νέο Φάληρο και ασχολήθηκε με τις οικοδομικές επιχειρήσεις. 

Όμως το 1905 το εργοστάσιο καταστράφηκε οικονομικά και ο πατέρας του αυτοκτόνησε. 

Αρχικά αρθρογραφούσε στα "Πειραϊκά Χρονικά" και στο "Περιοδικόν μας" του Γεράσιμου Βώκου. 

Έκτοτε η πορεία του ήταν ανοδική και μέχρι το 1923 είχε καταξιωθεί πλήρως και τον ίδιο χρόνο τιμάται με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.

Το 1931 τιμάται με το Αριστείο του Δήμου Πειραιώς. Όμως κατά την διάρκεια της κατοχής τάχθηκε υπέρ της αντίστασης και πολιτικά ανήκε στον χώρο της αριστεράς αν και επίσημα δεν εντάχθηκε ποτέ. Ωστόσο αυτή η πολιτική του προτίμηση ήταν ευρέως γνωστή με αποτέλεσμα να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του φτωχός και παραμελημένος από την κρατική εξουσία. 

Αριστερά πάνω ο πατέρας του Δημοσθένης Βουτυρά σε φωτογράφηση, δεξιά η σύζυγός του Μπετίνα Φέξη  την χρονιά του γάμου τους το 1904 και κάτω δεξιά αναγνωστικό γραμμένο από τον Βουτυρά το οποίο όμως απαγόρευσε η Δικτατορία του Πάγκαλου (Φωτο: από το έντυπο 7 ημέρες της Καθημερινής)

Ήδη το 1920 η εφημερίδα  "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" διακόπτει την μισθοδοσία του (50 δραχμές για κάθε διήγημα) λόγω αντιδράσεων των Βασιλικών αναγνωστών.

Η Ακαδημία Αθηνών διακόπτει την τιμητική σύνταξη που του είχε απονέμει η οποία αρνήθηκε μετά από δύο συνεχείς εκλογές να τον κάνει μέλος της λόγω των αριστερών του πεποιθήσεων και μέχρι τον θάνατό του το 1958 είναι πάμπτωχος. Αρθρογραφούσε και στην εφημερίδα ΑΥΓΗ

Η ιδέα του Βουτυρά για ανεξάρτητο κράτος στην Αφρική:

"είχα μια παράξενη ιδέα, ήθελα να πάω στην Αφρική κι εκεί να ιδρύσω ένα ελεύθερο κράτος. Μια πολιτεία χωρίς Βασιλιά. Θα φεύγαμε πολλά παιδιά από τον Πειραιά. Εγώ τους είχα παρακινήσει όλους. Εκεί θα παιρνούσαμε "ζωή και κότα". Και κοίτα να δεις ότι με πίστευαν, ένας μάλιστα παπουτσής πούλησε τα σουβλιά του και τα άλλα του σύνεργα και ετοίμαζε τα μπογαλάκια του."

Αλητεύει στην πόλη και γνωρίζει πολλές κρυμμένες γωνιές του. Διψάει για ελευθερία και περιπέτεια. Τον καιρό που οι συνομήλικοι του σπούδαζαν αυτός γύριζε όλη μέρα στην πόλη με μια μαγκούρα στο χέρι, παίζοντας πετροπόλεμο, συμμετέχοντας στις πορείες στον Πειραιά της δεκαετίας του 1880. Διαβάζει μετά μανίας τον "Γύρο του Κόσμου" του Φρανσουά Αραγκό και "Τα μύρια όσα" του Ισίδωρου Σκυλίτση. 

Συγκεντρώνει γύρω του αρχικά τους φίλους του και αργότερα  κατοίκους της γειτονιάς του και τους λέει την ιδέα του. Για ένα παράξενο λόγο οι άνθρωποι αυτοί τον πιστεύουν και αρχίζουν ομαδικά πλέον σε συγκεντρώσεις στην γειτονιά να οργανώνουν στο σχέδιό τους. Γίνεται ο λούμπεν του Πειραιά. Η εκμετάλλευση των εργαζομένων στα εργοστάσια, η απανθρωπιά και η δυστυχία των λαϊκών τάξεων, κοινωνικοί θεσμοί, κράτος εκκλησία, εκπαίδευση, δικαιοσύνη, στηρίζονται στην εκμετάλλευση του αδύνατου και αυτό προκαλεί επανάσταση στον εσωτερικό του κόσμο.

 Όλα αυτά αργότερα τροφοδότησαν το έργο του.

Έτσι το 1921 γράφει το έργο του με τίτλο "Ο Νέος Μωυσής" με θέμα τη νεανική του προσπάθεια. Ο ήρωας της νουβέλας σχεδιάζει τον εποικισμό μιας έκτασης στην Αφρική όπου μαζί με τους συντρόφους του θα δημιουργούσαν ένα κράτος ελεύθερο χωρίς Βασιλιά, χωρίς πλούσιους και φτωχούς, χωρίς κοινωνική εξαθλίωση.

Πηγές:

Το ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ. για τον Δημοσθένη Βουτυρά στο οποίο μάλιστα γίνεται και αναφορά για την προσπάθεια του να ιδρύσει κράτος στην Αφρική μπορείτε να το δείτε εδώ.  

"Η περίπτωση του Δημοσθένη Βουτυρά" έρευνα της Έλενας Ματσάγκου.

Αφιέρωμα στον Βουτυρά από το "Πολιτικό Καφενείο"

Φιλολογική Σχολή Βελιγραδίου "Από την γενιά του 1880 στην γενιά του 1930"

Αφιέρωμα εφημερίδας  ΝΕΑ

Αφιέρωμα εφημερίδας ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Αφιέρωμα από το έντυπο Επτά ημέρες της Καθημερινής