Οι Μαλτέζοι του Πειραιά

Χαρακτηριστικό των Μαλτέζων είναι ο έντονος χρωματισμός των σκαφών τους που προσέδιδαν στο λιμάνι του Πειραιά μια διαφορετική νότα. 


Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης

Σε όλες τις περιγραφές των ξένων περιηγητών για τον νεοσύστατο Πειραιά του 1835, υπάρχει περιγραφή Μαλτέζων να κουβαλάνε αποσκευές και φορτία κάνοντας τις φορτοεκφορτώσεις των πλοίων, ενώ υπάρχει και περιγραφή για μια Μαλτέζα που πούλαγε ξύδι και κρασί από την παράγκα της που βρίσκονταν εντός του λιμένα. 
Οι Μαλτέζοι κατά κύριο λόγο είναι φορτοεκφορτωτές που οι ντόπιοι τους αποκαλούν Βαστάζους 

Οι Μαλτέζοι ήταν πολυάριθμοι από την εποχή που πρωτεύουσα της Ελλάδας ήταν το Ναύπλιο. Όταν η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Αθήνα μεταναστεύουν κι αυτοί στον Πειραιά καθώς ήταν γνώστες ναυτικών εργασιών και δεν θα μπορούσαν να βρουν εργασία σε ηπειρωτικό μέρος.

Η παρουσία Μαλτέζων έχει καταγραφεί από την εποχή που το Ναύπλιο ήταν πρωτεύουσα της Ελλάδας. Οι ντόπιοι τους αποκαλούσαν "πεινασμένους Λαζαρόνους" γιατί ήταν πρόθυμοι να εκτελέσουν οποιαδήποτε εργασία που Έλληνας δεν έκανε. Αρκούσε να βγει κάποιος στο παράθυρο και να φωνάξει ΜΑΛΤΑ για εξεύρεση εργατών.


Η θαλάσσια συγκοινωνία με την Μάλτα άλλωστε είναι πυκνή την εποχή εκείνη μια και ο Πειραιάς για τα Αγγλικά κυρίως πλοία είναι ο επόμενος σταθμός τους μετά την Μάλτα. Η Μάλτα από το 1814 έγινε επίσημο μέλος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και Μαλτέζοι ναυτικοί επάνδρωναν ως πληρώματα τα αγγλικά πλοία. Η Μάλτα αποτελούσε κομβικό σημείο για την τροφοδοσία της Ελλάδας καθώς τα πλοία που έρχονταν από δυτικά, υποχρεωτικά σταματούσαν σ΄αυτήν για ανεφοδιασμό. Μια αντίδραση των Άγγλων κάθε φορά για να ασκήσουν πίεση στην χώρα μας ήταν να διατάσσουν την απαγόρευση απόπλου πλοίων από την Μάλτα με προορισμό την Ελλάδα. Κάθε φορά που η διπλωματία Άγγλων και Ελλήνων διαταράσσονταν τα βλέμματα όλων στρέφονται προς την άφιξη πλοίων από Μάλτα για να δουν αν ο ανεφοδιασμός συνεχίζεται ή διακόπτεται. 

Βλέποντας τη μελλοντική ανάπτυξη του λιμένα Πειραιά, οι Μαλτέζοι εγκαταστάθηκαν σε αυτόν και μάλιστα να απογράφονται στους επίσημους καταλόγους της χώρας.

Ένθερμοι καθολικοί τους βρίσκουμε να εκκλησιάζονται από το 1839 και μετά στην Καθολική Εκκλησία του Πειραιά, ενώ ενισχύουν την προσπάθεια που καταβάλλει ο εφημέριος της Καθολικής Εκκλησίας  στον Πειραιά κ. Ιωάννης Παλαιολόγος το 1893 για την ίδρυση Καθολικού Σχολείου στον Πειραιά από Σαλεσιανούς πατέρες. Το πρώτο αυτό καθολικό σχολείο ονομάστηκε "Άγιος Παύλος" προς τιμή του προστάτη της Καθολικής κοινότητας στον Πειραιά, όνομα που προκαλεί άπειρο σεβασμό στου Μαλτέζους αφού ο Χριστιανισμός έφτασε στο νησί τους από τον ίδιο τον Απόστολο Παύλο όταν ναυάγησε εκεί ταξιδεύοντας για Ρώμη προκειμένου να δικαστεί.

Στην απογραφή του 1848 στην οποία καταγράφονταν οι αρχηγοί των νοικοκυριών (κατά τα έθιμα της εποχής) συναντούμε 15 οικογένειες από την Μάλτα που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των αλλοδαπών του Πειραιά κατά ποσοστό 50%
Να θυμίσουμε ότι στην απογραφή του 1848 είχαν καταμετρηθεί στον Πειραιά 806 οικογένειες.  

Δηλαδή οι Μαλτέζοι αντιπροσώπευαν σε ποσοστό το 1,86 του Πειραϊκού πληθυσμού την εποχή εκείνη.

Η παρουσία Μαλτέζων ψαράδων στο λιμάνι Πειραιά την εποχή εκείνη προσδίδει μια ιδιαίτερη οπτική νότα καθώς χρωματίζουν τα σκαφάκια τους με έντονα χρώματα και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό Έλληνες ψαράδες να τους μιμηθούν στην διακόσμηση των σκαφών. Τα τραγούδια τους, τα παραμύθια που διηγούνται και τα παραδοσιακά μοιρολόγια τους πάντα με την συνοδεία κιθάρας τους κάνουν γνωστούς και ευπρόσδεκτους στον Πειραϊκό πληθυσμό. 



Τα παραμύθια, τα μοιρολόγια συνοδεία κιθάρας εξάπτουν την φαντασία των Πειραιωτών για τους Μαλτέζους (1895)

Ο Ιωάννης Μελετόπουλος στο βιβλίο του "Πειραϊκά" (1945) αναφέρει: 

"Ο Πειραιεύς εκκλησίας είχε τέσσερας την εποχή εκείνη, εξ ων η μια καθολική. Πάντοτε μου έκανε εντύπωσιν το γεγονός, ότι εις μιαν τόσον μικράν πόλιν υπήρχε και καθολική Εκκλησία και μάλιστα τόσο μεγάλη. Ερευνήσας όμως εύρον ότι μεταξύ των τόσο ολιγαρίθμων κατοίκων του Πειραιώς, ήταν και τριακόσιοι (300) καθολικοί κυρίως εκ Σικελίας, Νεαπόλεως και Μάλτας. Οι τελευταίοι κυρίως αλιείς και αχθοφόροι...."   


Η φθηνή τιμή του ψαριού στην αγορά του Πειραιά οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ύπαρξη των Μαλτέζων ψαράδων. "Αν μας λείψουν οι Μαλτέζοι θα έλθει μέρα που φάμε το ψάρι μια λίρα την οκά" (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ 1895)
Πολλοί απόγονοι της κοινότητας της Μάλτας στον Πειραιά παρέμεινε, αφομοιώθηκε με τον πληθυσμό του Πειραιά και το μόνο που έμεινε για να τους θυμίζει την καταγωγή τους, είναι κάποιο παρατσούκλι που τους δόθηκε αρχικά σε κάποιους από αυτούς,  που στην συνέχεια μετατράπηκε σε επίθετο "Μαλτέζος".  


Πηγές:
Απομνημονεύματα του Λουδοβίκου Ρος "Η Ελλάς του 1832"
Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ
"Ο σχηματισμός του πληθυσμού του Πειραιά τον 19ο αιώνα" του Sebastian Maree -ιστορικού
Περιοδική έκδοση της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά "Ο Άγιος Παύλος"
"Πειραϊκά" του Ιωάννη Μελετόπουλου (1945)   

3 σχόλια:

nicknls είπε...

Μια παράκληση θα ήθελα να κάνω μονάχα στο κατά τ'άλλα καταπληκτικό σας site.
Η επίσημη ονομασία δεν είναι ρωμαιοκαθολικοί αλλά χριστινοί καθολικοί (όπως και δεν λέμε επίσημα ελληνορθόδοξοι αλλά χριστιανοί ορθόδοξοι)
Σας ευχαριστώ και συγνώμη για την ενόχληση-παρατήρηση.

Stefanos Milesis είπε...

ευχαριστώ για την επίσκεψη στον χώρο και την παρατήρησή σας. Προσωπικά θεωρώ ότι ο Χριστιανισμός είναι ένας και όλοι οι Χριστιανοί δεν έχουν τίποτα επί της ουσίας να χωρίσουν. Οι διαιρέσεις είναι ανθρώπινες

Ανώνυμος είπε...

Να παρατηρήσω ότι λέμε ελληνορθόδοξοι, γιατί έχουμε ουσιαστικές διαφορές με τους Ρώσους ορθόδοξους ή τους Αρμένιους ή άλλους επίσης ορθόδοξους.

Grammateas

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"