Πλατεία Σταυρού Προφήτη Ηλία (Φωτογραφικό οδοιπορικό-Μαρτυρίες)

Η πιο ανηφορική και πιο σύντομη οδός στον Πειραιά που ενώνει τον Λιμένα Ζέας με την κορυφή του λόφου Καστέλλας, διατηρείται μέχρι σήμερα με μόνη προσθήκη τις οδοκλίμακες (φωτογραφία από koutouzis.gr)


Του Στέφανου Μίλεση

Ξεκινάμε να ανεβαίνουμε από το Πασαλιμάνι την οδό Θρασυβούλου. Είναι η μικρή οδός, τελείως ανηφορική που κατά τον αρχικό σχεδιασμό της οδηγούσε τον περιπατητή κατευθείαν από το Πασαλιμάνι, στην κορυφή του λόφου της Καστέλλας και μετέπειτα στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Και σήμερα ακόμα αν δεν υπήρχαν στην μέση κάποια σπίτια που έγιναν μεταγενέστερα στην οδό Σφακίων, η οδός αυτή θα σε έβγαζε κατευθείαν στην κορυφή του λόφου του Προφήτη Ηλία.

Το όνομα του αρχαίου αυτού πολιτικού δόθηκε συγκεκριμένα σε αυτόν τον δρόμο του Πειραιά, γιατί ο Θρασύβουλος γνωστός για τα δημοκρατικά του πιστεύω και κορυφαίος Ναύαρχος, μετά την επικράτηση των ολιγαρχικών στην Αθήνα (Τριάκοντα τύραννοι), που τους είχαν τοποθετήσει οι νικητές του Πελοποννησιακού πολέμου Σπαρτιάτες, αντέδρασε οργανώνοντας στρατό εξόριστων και με εφαλτήριο τον Πειραιά το 403 π.χ. (εδώ αποβιβάστηκε), απελευθέρωσε την Αθήνα από την τυραννία.  Όταν έφθασε ο Θρασύβουλος στον Πειραιά οχυρώθηκε στον λόφο της Καστέλλας (Μουνιχίας λέγονταν τότε) κορυφαία στρατηγική θέση. Οι Σπαρτιάτες προέλασαν στον Πειραιά για τον αντιμετωπίσουν αλλά ο Θρασύβουλος και οι άνδρες του αν και αριθμητικά λιγότεροι (1 προς 5) λόγω θέσης, έτρεψαν σε φυγή τους Σπαρτιάτες και σκότωσαν και τον Κριτία που στην ουσία ήταν ο αρχηγός των Τριάκοντα. (Μέχρι σήμερα υπάρχει στον Κεραμεικό -δρόμος προς Δίπυλο- ο τάφος των Σπαρτιατών από την Μάχη αυτή)

Ανηφόρα, σκαλιά ξανά ανηφόρα και ξανά σκαλιά. Τα σκαλιά δρόμων πολεοδομικά ονομάζονται "οδοκλίμακες". Κάπου λίγο πριν φτάσεις στην κορυφή συναντάς μια μικρή πλατεία. Είναι η Πλατεία Σταυρού που έχει λάβει το όνομά της από την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, που δεσπόζει στο κέντρο της.  

Η Εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στην Πλατεία Σταυρού

Είναι παράξενο που και το μικρότερο σημείο στον Πειραιά γράφει ένα μέρος από την ιστορία της πόλης. Στην πλατεία αυτή την δεκαετία του '50 υπήρχε μία ταβέρνα εξίσου γνωστή και διάσημη -για τους παλαιότερους- όσο και η Σπηλιά του Παρασκευά ή η Βασίλαινα. Ήταν η ταβέρνα του Γιώργου Καμαράδου. Λίγο πιο πάνω και δεξιά ήταν η ταβέρνα Πιπεριές. Στου Καμαράδου όμως πήγαιναν οι "ψαγμένοι". Την ίδια εποχή που ο Ωνάσης, η Κάλλας και η Γκρέις Κέλι του Μονακό, έκαναν γνωστή την παρουσία τους, κάτω από τα φώτα των φωτογραφικών μηχανών των δημοσιογράφων, επισκεπτόμενοι την "Σπηλιά του Παρασκευά", την επόμενη μέρα πήγαιναν στου Καμαράδου, να πιουν την ρετσίνα τους μακριά από την δημοσιότητα.  

Σε αυτό το ξέφωτο τοποθετούσε τα τραπέζια του το καλοκαίρι ο Γιώργης Καμαράδος. Από εδώ πέρασαν τα μεγαλύτερα ονόματα της εγχώριας και διεθνούς σκηνής. Τραγουδιστές, καλλιτέχνες, ηθοποιοί, Πρωθυπουργοί και άλλοι πολιτικοί ήταν πελάτες στην Ταβέρνα του Καμαράδου
Γεώργιος Παπανδρέου, Σοφοκλής Βενιζέλος και άλλοι πολιτικοί σε δείπνο στο κέντρο του Καμαράδου (1963)

Ο Γιώργος Κροκίδας, παλιός κάτοικος της περιοχής και ιδιοκτήτης της άλλης ταβέρνας (Πιπεριές), δεν μπορούσε να κρύψει τον ενθουσιασμό του, για τις δόξες που γνώρισε αυτή η μικρή πλατεία. Ο ίδιος Επίτροπος της Εκκλησίας του Σταυρού (όπως την λένε για συντομία) από το 1982 έως το 1992 μας φιλοξενεί στο μικρό καταφύγιό του -έναν χώρο με τις προσωπικές του αναμνήσεις-. Ένθερμος Πειραιώτης διατηρεί πλήθος φωτογραφιών από τις χρυσές δεκαετίες του '50 και '60 για τον Πειραιά.

Ο Γιώργος Κροκίδας στον ιδιαίτερο χώρο "αναμνήσεων" που διατηρεί στην Πλατεία Σταυρού, διασώζει τις μνήμες του παλιού Πειραιά από τον χρόνο
Ο Κροκίδας μας μιλά και για την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, η οποία όπως μας λέει, δεν λειτούργησε ποτέ ανταγωνιστικά με την κοντινή του Προφήτη Ηλία, αλλά πάντα συμπληρωματικά. Γιαυτό και είτε με τον βομβαρδισμό των Γερμανών το '41, είτε με τα Δεκεμβριανά του '44, που ο ναός του Προφήτη Ηλία καταστράφηκε, η εκκλησία του Σταυρού, κλήθηκε να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής. Ο ναός του Τιμίου Σταυρού, που συναντούμε σήμερα είναι μεταγενέστερος, αφού στην ίδια θέση, υπήρχε άλλος, κατασκευασμένος όμως από ξύλο.

Σχέδιο του ναού του Τιμίου Σταυρού που υπήρχε στην θέση της σημερινής εκκλησίας
Ένα από τα πολλά εκθέματα που διατηρεί ο Κροκίδας στον προσωπικό του χώρο. Ο Σκυλίτσης μπροστά στο θέατρο "Σκυλίτσειον" πριν την μετονομασία του σε Βεάκειο. 
"ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ" 8/7/1937 γράφει η Καμπάνα στο ναό του Τιμίου Σταυρού. Οι συνεχείς καταστροφές και ανακατασκευές στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία, "δώρισαν" στην αδελφή εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, καμπάνες και άλλα λειτουργικά σκεύη
Η Πλατεία Σταυρού, διαμορφώθηκε επί Δημαρχίας Παπασπύρου το 1986 όπως αναγράφει και η σπασμένη πλάκα που έχει απομείνει ασβεστωμένη στον τοίχο
Η παρούσα ανάρτηση, αποτελεί προϊόν έρευνας από το PIREORAMA και η αντιγραφή της ή μέρους αυτής, επιτρέπεται μόνο κατόπιν αναφοράς στην Πηγή Προέλευσης.

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετική δουλειά και χωρίς τυμπανοκρουσίες.
Στην ταβέρνα του Καμαράδου μας πήγαινε ο μακαρίτης ο πατέρας μου σε ημέρες εξαιρετικές. Εξαιρετικό, σπιτικό φαγητό. Αξέχαστο θα μου μείνει το στιφφάδο του.
Γιατί, όμως, ο γράφων θυμάμαι την ξύλινη εκκλησία;
Δημοσθένης Μπούκης του Γιάννη.

Stefanos Milesis είπε...

εγώ να σου πω δεν τον θυμάμαι καθόλου. Μήπως σαν επίτροπος ήταν την εποχή της ξύλινης;

Emm είπε...

Κάτω από τήν εκκλησία τού Σταυρού υπήρχε η συνοικία "το όνειρο" αποτελουμένη από παράγκες Μικρασιατών προσφύγων πού με τα χρόνια είχαν μεταπλασθεί σε ασβεστωμένα ταπεινά σπιτάκια .Μεγάλωσα παρέα με τα παιδιά αυτά καί θυμάμαι τα παιχνίδια μας τα πατίνια με ρουλεμάν,τούς χειροποίητους καραγκιόζηδες τούς πετροπόλεμους κ.α. Στήν θέση αυτή σήμερα υπάρχει ένα παρκάκι...

Unknown είπε...

Εγω και τα δυο μου αδελφια εχουμε βαπτισθει στην ξυλινη με ιερεα ονοματι Γαρμπης,εκει κατηχητικο,εκει εψελνε στους χαιρετισμους ο Νικος Περακης ο ιστιοπλωος,πολλες αναμνησεις απο την παιδικη ηλικια,τον κο Κροκιδα τον θυμαμαι παντοπωλειο,τον καιρο εκεινο,τον παπα-Γιαννη τον Σαρμπανη απο τις Σπετσες και μετα απο χρονια μετετεθει στον Προφητη Ηλια,οι παρακες του Σταυρου οπως και της ΜΟΥΣΩΝ,ΕΞΗΛΩΘΗΚΑΝ επι ΣΚΥΛΙΤΣΗ,καθως και του Προφητη Ηλια που στην θεση τους εγινε το ΜΠΟΟΥΛΙΝΓΚ,

Unknown είπε...

Στην κορυφή του λόφου υπηρχαν τά αντιεροπορικα και απο κατω το καταφύγιο. πόσα βράδια δεν ανηφορίσαμε τήν Ελευθερίου Βενιζέλου από την Βούλγαρη ότα σήμανε συναγερμός.Καί πόσα βράδια δέν κοιμηθηκαμε στό καταφύγιο.Το εκκλησάκι ήταν ξύλινο.Αυτά τα λοίγα απο τις κατάμαυρες μέρες και νύχτες της κατοχής .

Ανώνυμος είπε...

ΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΑΜΑΡΑΔΟΥ ΔΕΝ ΤΗΝ ΠΡΟΛΑΒΑ.ΠΡΟΦΑΝΩΣ ΜΕΤΑ ΕΓΙΝΕ Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΜΗΤΣΗ.ΚΑΝΑΜΕ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ ΕΚΕΙ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 80 ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΛΕΓΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΓΚΕΣ

crisAdji είπε...

Τί μου θύμισες.. Τα ανέμελα χρόνια της ζωής μου στη περιοχή που μεγάλωσα... Συγχαρητήρια για το άρθρο...

Antonia V είπε...

Unkown...Προφανώς τα παιχνίδια σας ποδοσφαίρου γίνονταν την ίδια εποχή και με την συμμετοχή του γιου μου...συμμαθητές πρέπει να είσασταν στο 9ο..........

Antonia V είπε...

Unknown...απ' όσο θυμάμαι, την ίδια εποχή σ' αυτούς του αγώνες ποδοσφαίρου, συμμετείχε και ο γιος μου.....TB...........

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"