Οι προσκοπικοί Νεώσοικοι στο Πασαλιμάνι και ο "Ανιχνευτής"

Ο Ιάκωβος Βαγιάκης αφηγείται 

Στο ύψος της Ακτής Μουτσοπούλου 52, από την κάτω πλευρά της λεωφόρου, στην προκυμαία του λιμένα Ζέας βρίσκονται εγκαταστάσεις του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων - 9ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Πειραιά,  τα γραφεία της Περιφέρειας Σαρωνικού, στη σειρά ο Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. και μετά τα σκαλιά ο Όμιλος Ερασιτεχνών Αλιέων και Ναυτικών Αθλημάτων Πειραιώς, με έτος ιδρύσεως το 1937.

Τόσο ο προσκοπικός νεώσοικος όσο και τα παλιά γραφεία του Ολυμπιακού θεμελιώθηκαν το 1938, αποπερατώθηκαν κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής προκειμένου να στεγάσουν ναυτικές υπηρεσίες. Μετατράπηκαν σε κοιτώνες και γραφεία του Πολεμικού Ναυτικού και στην συνέχεια (δεκαετία '50) δόθηκαν στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων και στον Ολυμπιακό αντίστοιχα. Το 1961 ανακατασκευάστηκαν εκ θεμελίων.  

Οι ονομαζόμενοι «νεώσοικοι» θεμελιώθηκαν από τον τότε Διάδοχο Παύλο στις 13 Μαρτίου του 1938, έμειναν  όμως ημιτελείς, μέχρι την αποπεράτωσή τους από τους Γερμανούς, για να εγκαταστήσουν μια ναυτική τους υπηρεσία.

Οι προσκοπικοί λέμβοι "λατίνια" στον χώρο συντήρησής τους

Μετά την απελευθέρωση μετατράπηκαν σε κοιτώνες και γραφεία τμήματος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Στα 1947- 48 το Ναυτικό παραχώρησε μια πλευρά του κτίσματος για τη στέγαση της λέσχης του 13ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Πειραιώς χάρη στις ενέργειες του τότε αρχηγού του (μακαρίτη πλέον) Παναγιώτη Καραβτζέλη που ήταν ναύτης και του Νότη Δρίτσα, τότε υπαξιωματικού του Ναυτικού.

Με την αποχώρηση του Ναυτικού (δεκαετία του 1950) ο χώρος αποδόθηκε στον Ολυμπιακό και στους προσκόπους. Οι εγκαταστάσεις αυτές φτιάχτηκαν για να εξυπηρετούν τις προσκοπικές ανάγκες και εγκαινιάστηκαν στις 12 Φεβρουαρίου του 1961 από τον Διάδοχο και Αρχιπρόσκοπο Κωνσταντίνο.

Ο Κωνσταντίνος στις 12 Φεβρουαρίου 1961 εγκαινιάζει τις προσκοπικές εγκαταστάσεις που όμως ήδη χρησιμοποιούνται από την δεκαετία του '50 μετά την αποχώρηση του Πολεμικού Ναυτικού

Ναυτοπρόσκοποι στα εγκαίνια των εγκαταστάσεων

Το 13ο Σ.Ν.Π. ιδρύθηκε στα 1945. Η έδρα του ήταν πρώτα στο κτήριο του ρολογιού του Βρυώνη, στο χώρο της σημερινής πολυκατοικίας της Ηρώων Πολυτεχνείου 102 

(το ρολόι έδειχνε μόνιμα τη νυχτερινή ώρα 01.20 γιατί χάλασε σε μια έκρηξη στον βομβαρδισμό της 6.4.1941 από τα γερμανικά στούκας).

Τα δύο σπίτια του Βρυώνη. Το 13ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Πειραιά, στεγάζονταν στο κτήριο του Ιωάννη Βρυώνη (από το οποίο έλαβε την ονομασία και η περιοχή). Σήμερα στην θέση τους βρίσκεται πολυκατοικία (Ηρώων Πολυτεχνείου 102)  

Κατά καιρούς είχαν γίνει πολλές προσπάθειες για την έκδοση ενός αντιπροσωπευτικού προσκοπικού εντύπου, «αλλά πάντα είχαν αποτύχει μετά την εκτύπωσιν ενός ή το πολύ, δύο φύλλων, διότι προσέκρουον πάντα στον ίδιο βασικό παράγοντα. Κι αυτός ήτο η έλλειψις ενός μέσου δια του οποίου θα εξετύπωναν τα φύλλα των εις αρκετήν ποσότητα και συγχρόνως εις τιμήν σχετικώς χαμηλήν».

Τότε ρίχτηκε η ιδέα της κατασκευής ενός απλού πολύγραφου από τον οδηγό - όντα φοιτητή - Ιάκωβο (Βάκη) Βαγιάκη. Αν και το ταμείο του Ομίλου είχε μόνο 25.000 δραχμές (25 δραχμές του Μαρκεζίνη!), συνέβαλαν αρκετοί για την αγορά των εξαρτημάτων του.

Ο ίδιος ο Ιάκωβος Βαγιάκης, καθηγητής μαθηματικών, επίτιμος γυμνασιάρχης, φιλοτελιστής με σοβαρές διακρίσεις σε εκθέσεις γραμματοσήμων και φιλοτελικός αρθρογράφος θυμάται 50 χρόνια μετά..

Η ανακοίνωση στις εφημερίδες για τα εγκαίνια στις 12 Φεβρουαρίου 1961

-Κατά τα έτη 1948 - 9.7.1950 ήμουν οδηγός και κατόπιν υπαρχηγός της ομάδος Ανιχνευτών του 13ου Σ.Ν.Π. που στα 1951 μετονομάστηκε σε 1ο Σ.Ν.Π. Αυτό έγινε μετά την αναδιοργάνωση της Τοπικής Εφορίας Πειραιώς λόγω του περιορισμού των Συστημάτων από 17 (νομίζω) σε λιγότερα.

Έτος 1952 και ναυτοπρόσκοποι μπροστά στις εγκαταστάσεις που όπως είπαμε μόλις δόθηκαν από το Πολεμικό Ναυτικό. Μπροστά από τις εγκαταστάσεις βλέπουμε να υπάρχει παραλία με βότσαλα, ενώ οι ναυτοπρόσκοποι διενεργούν ασκήσεις ναυαγοσωστικής

Ήδη από το 1949 συζητούσαμε την έκδοση περιοδικού και σκαλώναμε πάντα στο οικονομικό. Τότε θυμήθηκα ότι στο Saint Paul ο Frere Pierre, που ήταν δάσκαλός μου, τύπωνε τις προσκλήσεις των εσωτερικών εορτών σε ένα μικρό φορητό πολύγραφο γαλλικής προέλευσης.

Ζήτησα και τον αντέγραψα. Έτσι άρχισε η περιπέτεια συναρμολόγησης του. Με κοινή προσπάθεια των δύο ομίλων της ομάδας Ανιχνευτών (Λεωνίδας - Κανάρης) τα καταφέραμε. Όλοι βοήθησαν.

Άλλος έφτιαξε το ξύλινο μέρος, άλλος έφερε ένα χοντρό κρύσταλλο (σαν βάση εκτύπωσης), άλλος την οργαντίνα που χρειαζόταν (το τελάρο είχε οργαντίνα μπομπονιέρας για ν’ ακουμπά η μεμβράνη) κι άλλος ανέλαβε το δυσκολότερο που ήταν ο κύλινδρος μελανώματος (λαστιχένιος σωλήνας που περιέβαλε έναν μεταλλικό) με τη χειρολαβή. Αυτός μάλλον φτιάχτηκε στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος από συγγενή Ανιχνευτού.

Άρχισε λοιπόν η εκτύπωση που ολοκληρώθηκε στις 7.1.1950 με την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του περιοδικού Ο ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ.

Τυπώθηκαν έτσι τα τεύχη 1ο (Κυριακή 1 Ιανουαρίου) - 2ο (Φεβρουάριος) - 3ο (Μάρτιος) - 4ο (Απρίλιος) - 5ο (Μάιος) - 6ο και 7ο (Ιούνιος - Ιούλιος) με τιμή, 1.000 δραχμές.

Το διπλό τεύχος στάλθηκε στον κ. Βαγιάκη στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας όπου υπηρετούσε: υπεύθυνοι σύνταξης των τευχών 1 - 5 ήταν ο Βάκης Βαγιάκης και ο Πάνος Ρούσσης. Στο 6ο - 7ο Ρούσσης και ο Λυκούργος Βαγιάκης.

Αυτό υπήρξε και το τελευταίο της πρώτης περιόδου αφού «οι περισσότεροι από τους Ανιχνευτές της μικρής μας ομάδος, έφυγαν για μεγαλύτερα κυνήγια. Στρατιώτες μερικοί, υπάλληλοι, σπουδαστές, ναυτικοί άλλοι, βαθμοφόροι σ’ άλλες ομάδες οι υπόλοιποι, άφησαν τον ΑΝΙΧΝΕΥΤΗ, μυθικό λες Φοίνικα, να περιμένει στη στάχτη του, ένα νέο Ξεκίνημα».

Η Β΄ περίοδος είχε τα φύλλα 1 (Ιανουάριος 1952) 2 και 3 (Απρίλιος 1952) και ήταν έκδοση του Ομίλου Ανιχνευτών «Κανάρης» του 1ου Σ.Ν. Πειραιώς.

Κιτρινισμένα αντίτυπα του ΑΝΙΧΝΕΥΤΗ βρίσκονται ακόμη στη συλλογή του Ι. Βαγιάκη. Δεμένα με συρραπτικό, το τεύχος 1 έχει τέσσερις σελίδες, το 2 οκτώ, το 3 οκτώ, το 4 δώδεκα με το εξώφυλλο, το 5 οκτώ, το 6 - 7 οκτώ. Το 1ο της Β΄ φάσης έχει τέσσερις σελίδες και το 2ο - 3ο έξι σελίδες.

Το λογότυπο (σε ξύλινη σφραγίδα) του 3ου, 4ου και 6ου - 7ου τέυχους ήταν τυπωμένο με έγχρωμο (ροζέ) μελάνι.

Συντελεστές της πρώτης έκδοσης του περιοδικού ήταν επίσης ο Λυκούργος Βαγιάκης, αδελφός του Ιάκωβου που με το ψευδώνυμο «Πριψ - Προυξ - Πρατς» έφτιαχνε τα σταυρόλεξα, έκανε τη σελιδοποίηση κι έγραφε τις μεμβράνες, ο Παναγιώτης Ανακέφαλος, που σαν «Γεράκι» δημιούργησε το λογότυπο κι όλα τα σκίτσα, ο Φίλιππος (Φίλης) Τρουποσκιάδης (ψευδ. «Ρεγιομουντάνος»), ο Νίκος Δεσποτίδης, ο Γιώργος Γαλέος, Ακέλας της 13ης Αγέλης, ο Βασίλης Σκυλακάκης, ο Μανώλης Σκανδαλάκης, ο Νίκος Τουρουτζιάδης, ο Νίκος Στάμος και ο Μανώλης Στάμος, ο Κώστας Καψοκαβάδης, ο Χρήστος Λιδωρικιώτης, ο Γιώργος Κατσάρης..

Αρχηγός του Συστήματος ήταν ο Παναγιώτης Καραβτζέλης (ψευδ. «Βάτραχος») και μετά ο Βασίλης Δούμουρας. Τώρα το 1ο Σ.Ν. Πειραιά έχει την ονομασία 9ο, από τη συνένωσή του με το 8ο που ήταν στον Προφήτη Ηλία.  

      

Αν βρισκόταν κάπου καταχωνιασμένος ο πρωτόγονος αυτός πολύγραφος, θα άξιζε πραγματικά να μπει στο Προσκοπικό Μουσείο. Θα έχει όμως πεταχτεί σαν άχρηστος όπως τόσα άλλα τεκμήρια του κόπου των ανθρώπων...

Πηγές:

Αφήγηση του Ιάκωβου Βαγιάκη στον Δημήτρη Κρασονικολάκη

Φωτογραφικό υλικό: παλαιό και νέο από Στέφανο Μίλεση

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 11 Μαΐου 2000, σελ. 17

Παλιές Φωτογραφίες από το Εθνικο-Οπτικοακουστικό Αρχείο

Επιτρέπεται η αντιγραφή της παρούσας ανάρτησης  μόνο μe αναφορά στην πηγή προέλευσης: Pireorama