"Ο Κύριος Πειραιεύς" του Ιάκωβου Δραγάτση

Στην εφημερίδα "ΣΗΜΑΙΑ" ο  Ιάκωβος Δραγάτσης στις 8 Ιανουαρίου του 1918, γράφει τις αναμνήσεις του από τον Πειραιά που θυμάται εκείνος. Σύμφωνα με την αφήγησή του θυμάται πως ήταν ο Πειραιάς των παιδικών του χρόνων το 1887. Τα γραφεία της εφημερίδας ΣΗΜΑΙΑ βρίσκονταν επί της Λεωφόρου Διαδόχου Κωνσταντίνου 12 (αριθμός Τηλεφώνου 212)

Ίσως να μπορώ να προσθέσω και εγώ κάτι στον Πειραιά, αφού τον είδα και τον έζησα σαν παιδί 13- 14 ετών και τον ζω διαρκώς 31 χρόνια τώρα. Ο Πειραιάς πάντα εθεωρείτο από πολλούς ακόλουθος των Αθηνών. Κάποιος παλαιός Λατίνος είπε "Athenae sine Piraeo omnino non possunt esse"* και από τότε ο Πειραιάς εις όλα σέρνεται πίσω από την Αθήνα. 

Θυμάμαι τα χωράφια έως κάτω στο Πασαλιμάνι, τους βράχους της Τερψιθέας και της Πλατείας Αλεξάνδρας με το ερημικό καφενεδάκι, τα ξεροπήγαδα και τα κατσάβραχα της Πλατείας Κοραή, την κολόνα με τον κολοκυνθοκέφαλο δήθεν Θεμιστοκλή που εξείχε από την βρύση προ της Αγίας Τριάδας, τις λεύκες γύρω από την βρύση του αμαξοστασίου, τις πρασινάδες της Λάκκας του Βάβουλα και τόσα και τόσα άλλα. 

Η προτομή του Θεμιστοκλή που κυριαρχούσε στην Πλατεία Θεμιστοκλέους (πριν από την κατασκευή του Μεγάρου ΝΑΤ, μπροστά από την Αγία Τριάδα). Οι Πειραιώτες αποκαλούσαν κοροϊδευτικά την προτομή "κολοκυνθοκεφαλή" γιατί έλεγαν ότι μοιάζει με τεράστια κολοκύθα. Είχε στηθεί επί Δημάρχου Πέτρου Ομηρίδου Σκυλίτση. Με την κατάργηση της πλατείας Θεμιστοκλέους (ουσιαστικά πωλήθηκε η πλατεία από τον Δήμο το 1926 λόγω οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε τότε) η προτομή κοσμεί μια άλλη μικρή πλατεία στα Ταμπούρια 

Στο κέντρο της Πλατεία Θεμιστοκλέους κυριαρχούσε η προτομή (κολοκυνθοκεφαλή). Ο Δήμαρχος Παναγιωτόπουλος το 1926 πώλησε την πλατεία στην Εθνική Τράπεζα και στην συνέχεια ανεγέρθη επ΄ αυτής το Μέγαρο ΝΑΤ

Μήπως ο Πειραιάς είχε χαρτοπωλείο; Λίγες κόλλες χαρτί, λίγα πενάκια, πέντε έξι μολύβια σε ένα ράφι του τυπογραφείου και στο γραφείο της "Σφαίρας" κάτω από την οικία του μακαρίτη Σαρρηγιάννη. Μήπως μπορούσες στον Πειραιά να βρεις ότι ήθελες; Έπρεπε να ανέβεις στην Αθήνα ακόμα και για βελόνες. 

Σιγά σιγά αποκτήσαμε απ΄ όλα, αλλά με τι κόπο Θεέ μου !!

Θυμάμαι κάποιον Γελανταλή ο οποίος τοιχοκολλούσε τις  διάφορες χειρόγραφες αγγελίες σε κεντρικά σημεία της πόλης. Μια ότι άνοιγε χαρτοπωλείο, την άλλη βιβλιοπωλείο (γιατί και αυτά ακόμα τα βιβλία, τα παρήγγελες εξ Αθηνών)

Θεέ και Κύριε του Ελέους ! Τι έγινε;

Ώσπου κάποιο πρωί όλες οι αγγελίες του καημένου Γελανταλή βρέθηκαν να βρωμάνε και με ένα αποτύπωμα παλάμης πάνω τους από σκ.....

Τον Γελανταλή διαδέχθηκε ο μακαρίτης ο Βολωνάκης ο οποίος τράβαγε μαρτύρια από την ρεμούλα των μικρών. Έπειτα ο Φιντικάκης, ο Αλεξίου, ο Σκλιάς....

Ανακοινώσεις σαν αυτήν τοιχοκολλούνταν σε κεντρικά σημεία της πόλης και έκαναν γνωστή την παρουσία διαφόρων εμπόρων για την προμήθεια ειδών ή παροχή υπηρεσιών

Οι αγγελίες σιγά σιγά έμπαιναν για όλα τα είδη. Για την Μοδίστρα, για την Καπελού και για τους εμπόρους ακόμα, έκαστος στο είδος του. Και όλοι οι Πειραιώτες στην αρχή, είχαν μάθει να τρέπονται στην  Αθήνα. Έπρεπε να τους υποχρεώσουμε να μένουν στον Πειραιά, ακόμα και για τις εορτές, την Πρωτοχρονιά ή τις Εθνικές εορτές. 

Ο Πειραιώτης στην αρχή ήθελε να φαίνεται Αθηναίος, την ίδια στιγμή που Αθηναίοι έρχονταν στον Πειραιά για να διασκεδάσουν. Και ενώ ο Πειραιάς ήθελε να μοιάζει στην Αθήνα, οι Αθηναίοι έρχονταν εδώ για το διαφορετικό. Και κάθε τι που δεν έφερνε την σφραγίδα της Αθήνας και ήταν Πειραιώτικο, θεωρούνταν πολύ πρόστυχο.

Θυμάμαι έναν Αθηναίο οδοντίατρο, ξένο στην καταγωγή, που έμεινε στον Πειραιά για 5 χρόνια. Στην Αθήνα θεωρείτο διάσημος, μα όταν τον συνέστησα σε κάποιον που δεν τον ήξερε άκουγα ως απάντηση "Μα στον Πειραιά οδοντίατρος; Δεν θα είναι καλός" Στην συνέχεια αυτός ο οδοντίατρος ξαναγύρισε στην Αθήνα και έκανε χρυσές δουλείες με ανθρώπους από τον Πειραιά που όταν αυτός έμενε στον Πειραιά δεν πάταγαν.

Θέλω να πω με όλα αυτά, πως φοβούμε ότι ο Πειραιάς δεν θα μείνει για πολύ "Κύριος Πειραιάς" εφόσον έχει τόσο κοντά αυτό το μεγαθήριο, την πρωτεύουσα. Κι αυτό το προκαλέσαμε εμείς με την νοοτροπία μας, ότι με το ανέβουμε στην Αθήνα κάνουμε επίδειξη, η οποία πάντα μας τρώει εμάς τους Πειραιώτες. Και τότε να είστε σίγουροι ότι αν κάτι δεν αλλάξει, καλά να πάθουμε και να πληρώνουμε πολλές φορές τον φόρο υποτέλειας στην Αθήνα. 

ΙΑΚ. Χ.  ΔΡΑΓΑΤΣΗΣ

(Πατήστε στο όνομα και διαβάστε την αυτοβιογραφία του σε παλαιότερη ανάρτηση)

*"Πειραιάς και Αθήνα δεν μπορούν να επιβιώσουν ξεχωριστά" αναφορά του Ρωμαίου Βιογράφου και ιστορικού Κορνηλίου Νέπωτος, στο έργο "Φωκίων" (κεφ. 2, εδαφ. 5), ο οποίος μεταξύ άλλων είχε συγγράψει την βιογραφία του Θεμιστοκλή και του Αλκιβιάδη. 

 Επιμέλεια κειμένου Στέφανος Μίλεσης