Ο δικός μου Φαληρικός Όρμος

Όρμος Φαλήρου 1950 - Η Νανά με τις κοτσίδες και τις φίλες της στον όρμο. Το σπίτι στο βάθος στην άκρη, είναι του Πρωθυπουργού της κατοχής (2/12/1942) Λογοθετόπουλου, τώρα πρώτη στάση Καλαμακίου


Γράφει η Νανά Ιωαννίδου

Πολλά λέγονται και πολλά ακούγονται για τον Φαληρικό όρμο τώρα τελευταία και την αλλαγή της Αττικής με έργα πνοής στην ακροθαλασσιά μας! 
Τρομάζω όταν σκέπτομαι ότι ίσως γίνει, ένα νέο Ντουμπάι!
Όσα έργα επί χάρτου έχω δει και έχουν εκπονήσει διάφοροι "ειδήμονες", είμαι σίγουρη ότι τα εκπόνησαν άνθρωποι χωρίς αισθητική και πάνω απ΄ όλα χωρίς γνώση του μοναδικού και μαγευτικού τοπίου.
Ένα τοπίο για ανθρώπινα μέτρα. Μιας ήρεμης, ηλιόλουστης και δαντελένιας ακτής με οσμή αρμύρας μέχρι σήμερα.
Κάτι θεώρατες σκάλες να κατεβαίνουν στη θάλασσα τύπου show Hollywood και κάτι κρουαζιερόπλοια θεώρατα που είναι ασύμβατα με το μαλακό κλειστό Φαληρικό τοπίο με τρομοκρατούν!
Ακόμα και τα αεροπλανοφόρα τα Γαλλικά και τα Αμερικάνικα της τότε εποχής, που τακτικά αγκυροβολούσαν ανοικτά του όρμου και τα επισκεπτόμαστε με τα σχολεία μας, φαντάζουν μιγάκια!!
Για τούτο με κάνουν να σας γράψω τις αναμνησείς μου, μιας εποχής πολύ πριν...Ντουμπάι!

Μια προέκταση του σπιτιού μου ήταν ολόκληρος ο όρμος του Φαλήρου τα χρόνια του '50 -΄60 από τον Πειραιά μέχρι την πρώτη στάση Καλαμάκι κι ο λόγος ήταν ότι οι αδελφές της μητέρας μου έμεναν εκεί στην "πρώτη στάση" μετά το Έδεμ, αλλά και η νονά μου είχε εκεί ένα ταβερνάκι μ΄ ένα κιόσκι με καλαμιές σκεπασμένο μέσα στη θάλασσα από το 1915. Σαν κι αυτά που έχει τραβήξει φωτογραφίες παλιές κι ο Fred Boissonas. Στα δε χρόνια τα μαθητικά η Γαλλική Ακαδημία στο Πασαλιμάνι επί δέκα έτη, ήταν το ταχτικό δρομολόγιό μου με τα πόδια μέσω Καστέλλας, σε μισή ωρίτσα από το σπίτι μου στο Μοσχάτο.

Στα νεανικά και μαθητικά χρόνια έλιωναν τα παπούτσια μας κάθε Κυριακή στη βόλτα μας της Ταραντέλλας του Νέου Φαλήρου και το στόμα μας αλατιζόταν από τον πασατέμπο όλο το απόγευμα μέχρι το βραδάκι!

Στον όρμο ψάρευε ο νονός μου ο Κωστής με τη βαρκούλα του, και πουλούσαν την ψαριά τους στο χόρτινο ταβερνάκι τους και στην Καστέλλα ψάρευε ο αδελφός της γιαγιάς μου ο Στέλιος που κι αυτός πουλούσε την ψαριά του στο μικρό ταβερνάκι της Καστέλλας.
Όποτε είχε λιακάδα τις Κυριακές, πηγαίναμε με τα πόδια, μαζί με τις φίλες γειτονοπούλες μου στη νονά μου την Παρασκευούλα λίγο πιο κεί από το Έδεμ.
Μόλις φθάναμε στις Τζιτζιφιές, βλέπαμε στην Παναγίτσα τα κτήρια της Αεροπορίας, ε, και στην ευθεία σε λίγα λεπτά φθάναμε Φλοίσβο!
Έπειται με βήμα γοργό, τσιφ φθάναμε στο Έδεμ όπου ακόμα τα Τολ τα σιδερένια τα κυλινδρικά από τον πόλεμο, τις εποχές του '50 - '60, ήταν ακόμα εκεί στην παραλία.

Τα καλοκαίρια αλλά και τις ζεστές μέρες όλων των εποχών πηγαίναμε στην ακροθαλασσιά γεμάτη από μικρά βραχάκια, για το αγαπημένο μας παιχνίδι, να μαζέψουμε "μεζέ"!... που ήταν κάτι πεντανόστιμα καβουράκια και μικρές γαριδούλες κάτω από αυτά.
Τα καβουράκια τα πιάναμε ένα - ένα, και τις γαριδούλες με δύο απόχες "δια φραγμού διόδου"!
Τρώγαμε και μπόλικες πεταλίδες που βγάζαμε πάνω από τα βραχάκια μ΄ ένα σουγιά στύβοντας επί τόπου λεμονάκι!
Όταν κάναμε την ψαριά μας, τα δίναμε της νονάς μου στο ταβερνάκι και τα τηγάνιζε, ενώ εμείς πηγαίναμε στο εσωτερικό, στις ανηφοριές του Καλαμακίου, όπου κόβαμε τρυφερή ρόκα που ήταν παντού σ΄ όλα τα χωράφια του.
Σπίτια ήταν ακόμα ελάχιστα τις εποχές αυτές. Η νονά την έκανε μια πεντανόστιμη σαλάτα μαζί με διάφορα άλλα λαχανικά, έβαζε και φρέσκα μικρά κουκιά την άνοιξη από το χωραφάκι της, που μας άρεσα πολύ. Μας φίλευε κι εκείνη ότι είχε, με πρωταρχικό το ζυμωτό ψωμί της που από τότε ήταν "gourmet"!
Ψωμάκι ψητό με λάδι και ρίγανη και οι πάντα θεσπέσιες τηγανιτές πατατούλες. 
Τα καβουράκια που τρωγόντουσαν ολόκληρα κι ήταν μαλακά, η νονά τ΄ αλεύρωνε μαζί με τις γαριδούλες!
Τι ζωντάνια, τι ξενοιασιά!
Τι ποίηση ζωής, λέω τώρα.

Πολλές φορές την άνοιξη, τα καλοκαίρια, όταν ο καιρός ήταν κάλμα κι ο ορίζοντας ανοιχτός, επιστρέφαμε το απόγευμα με τη βάρκα του νονού μου εδώ....έξω από το γυμνάσιο του Μοσχάτου ή στην Ταραντέλλα. Ασφαλώς δεν πρυμνοδετούσαμε!!
Αράζαμε στα ρηχά, τσαλαβουτούσαμε δύο - τρία βηματάκι κι αποχαιρετούσαμε τον νονό - Κωστή που θα πήγαινε στον όρμο ανοικτά για ψάρεμα.
Όταν ένα βράδυ για πρώτη φορά γύρω στα 13 - 14μου χρόνια είδα τον Όρμου του Φαλήρου από τη βάρκα, με τα πολύχρωμα φώτα και ακόμα τα πιο έντονα στις Τζιτζιφιές και στο Μοσχάτο των μπουζουξίδικων μαγαζιών να λαμπιρίζουν...μαγεύτηκα!
Ένας μοναδικός πίνακας νυκτερινής γιορτής!
Έτσι τον είδαν τα παιδικά μου μάτια.
Ε και βέβαια στον εμβληματικό ετούτο όρμο εδέσποζε, όπως διαβάζω τώρα στο ημερολόγιό μου, που κρατούσαμε οι τότε μαθήτριες και η συναισθηματική φόρτιση των αγαπημένων μας Πειραϊκών ομάδων Ολυμπιακού και Εθνικού.
Έκλεβε τις καρδιές μας ο Ολυμπιακός στο ποδόσφαιρο κι ο Εθνικός στο πόλο.
"Εθνικό φως" αποκαλώ την ομάδα στο πόλο του Εθνικού στο ημερολόγιό μου !
Ε, τώρα τι άλλο να σας πω;
Φαληρό μου, ένα μονάχα θα σου πω, μου φτάνει...που γεννήθηκα, μεγάλωσα και γέρασα με σένα...

Οι νεκροί της Πλατείας Κανάρη

Το Μνημείο Πεσόντων Εργατών, στέκει σχεδόν αόρατο στην Πλατεία Κανάρη

Βρισκόμαστε στον Ιούνιο του 1923, όταν ο εργατικός κόσμος του Πειραιά και όχι μόνο, βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή. 
Η Μικρασιατική καταστροφή του '22 ήταν πολύ πρόσφατη. Εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένων ανθρώπων, περιφέρονταν στους δρόμους των πόλεων ψάχνοντας απεγνωσμένα για μια εργασία. Οποιαδήποτε εργασία κι αν ήταν αυτή, αρκεί να τους εξασφάλιζε τα απαραίτητα για να ζήσουν. Κι όταν η προσφορά εργασίας είναι μεγάλη και η ζήτηση εργατικού δυναμικού μικρή έχουμε την πτώση των ημερομισθίων. Μια πτώση που όταν κεφάλαιο και κράτος αποφασίσουν είναι πολύ εύκολο να την δικαιολογήσουν. 

Ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, που τυγχάνει να είναι και μεγαλοβιομήχανος (συνιδρυτής της Τσιμεντοβιομηχανίας "ΤΙΤΑΝ" καθώς και ιδιοκτήτης της "ΗΡΑΚΛΗΣ") προβαίνει στις εφημερίδες σε αναλύσεις που είναι γνωστές, στην σημερινή εποχή που ζούμε...."Πρέπει να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, πιο φθηνά προϊόντα, αν δεν γίνει αυτό τα εργοστάσια μπορεί και να φύγουν..." και έτσι τα ημερομίσθια πέφτουν δραματικά με μια άμεση αρχική μείωση της τάξης του 35%. 

 Ένας νόμος του 1920 "περί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας" αρχίζει να λειτουργεί πυρετωδώς, στέλνοντας τους εργαζόμενους σπίτι τους αν αυτοί δεν δεχθούν τις μειώσεις μισθών. Ο νόμος αυτός είναι απλούστατος. Απόλυσις εργατών άνευ προειδοποίησης.

Η λαϊκή αντίδραση παγωμένη αρχικά από το σοκ, αρχίζει να διαφαίνεται. Η σπίθα δεν αργεί να ανάψει, με την βοήθεια βεβαίως και της ΓΣΕΕ του ΚΚΕ αλλά κυρίως του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, που από την πρώτη στιγμή είναι αυτό που προτείνει "Πανελλήνιες απεργίες". Η αντίδραση ξεκινά με αιτήματα για παράλληλη μείωση τιμών προϊόντων όπως του ψωμιού, μείωση ανάλογη με τις περικοπές μισθών.  Πρώτοι οι εργαζόμενοι στους αλευρόμυλους ζητούν την επιστροφή των "κομμένων" μισθών τους. Οι θερμαστές ξηράς απεργούν και στέλνουν τελεσίγραφα. Θερμαστής ξηράς σημαίνει κίνηση σε κάθε εργοστάσιο, βιοτεχνία ή βιομηχανία που παράγει με την βοήθεια ατμομηχανής.  Και όταν ο θερμαστής σταματά να εργάζεται, παραλύουν τα πάντα στον βιομηχανικό τότε Πειραιά.

Περίπολοι του Πολεμικού Ναυτικού, συγκροτούν αποσπάσματα και ψάχνουν για τους απεργούς θερμαστές. Όπου του βρίσκουν, τους συλλαμβάνουν και τους εξαναγκάζουν σε υποχρεωτική εργασία. Ακολουθούν οι ναυτεργάτες με γενική απεργία που παραλύει όλο τον κεντρικό λιμένα Πειραιώς. Η μια μετά την άλλη τάξη εργαζομένων ακολουθούν. 

Απεργία από τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους, σταματά η λειτουργία του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, ακολουθούν τα τραμ, λεωφορεία, πληρώματα, εργάτες λιμανιού, εργαζόμενοι σε κάθε είδους εργοστάσιο....

Κράτος και εργοδοσία προσπαθούν να σταματήσουν την αυξανόμενη αντίδραση χρησιμοποιώντας κάθε μέσο όπως την χρήση στρατιωτών ως οδηγούς, άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού για την κίνηση των πλοίων, συρμών και κυλινδρόμυλων. 

Στις 20 Αυγούστου η κατά τους τύπους νόμιμη Κυβέρνηση, εκδίδει την υπ΄ αριθμ. 20444 "απόφασις της Επαναστάσεως" βάσει της οποία η Κυβέρνησις μπορεί κατά την κρίση της να προβαίνει στην διάλυση επαγγελματικών σωματείων και ενώσεων. Με λίγα λόγια καθιστά τον συνδικαλισμό παράνομο. 

Φθάνουμε στις 23 Αυγούστου όταν πραγματοποιείται συγκέντρωση απεργών στο Πασαλιμάνι. Η Πλατεία Κανάρη επιλέγεται από κοινού, μετά από σύσκεψη του ΕΚΠ (Εργατικού Κέντρου Πειραιώς) και ΓΣΕΕ. 

Ο λόγος απλός. Η Πλατεία Κανάρη στο Πασαλιμάνι, είναι μακριά από κάθε κυβερνητικό κτήριο, Υπουργείο, Κέντρο λήψης αποφάσεων. Ο λαός πρέπει να συγκεντρωθεί να διαδηλώσει να δείξει την δύναμή του, αλλά χωρίς να κινδυνεύσει από "προβοκάτσιες" και από στημένα επεισόδια. Σκοπός η συγκέντρωση στην Πλατεία Κανάρη και εν συνεχεία η πορεία να κινηθεί προς το Δημοτικό Θέατρο και να καταλήξει στο κτήριο του Εργατικού Κέντρου Πειραιά. 

Ωστόσο άνευ αιτίας η τότε Κυβέρνηση, αυτή που αυτοπροσδιοριζόταν ως "Επαναστατική Κυβέρνησις" του Πλαστήρα και Γονατά, δίνει εντολή για βίαιη διάλυση της συγκέντρωσης. Ο στρατός επεμβαίνει και το αποτέλεσμα αυτής της επέμβασης 11 νεκροί, 100 τραυματίες και 500 συλληφθέντες. Ο λόγος της επέμβασης ήταν ότι η πορεία άρχιζε να κινείται προς το Δημοτικό Θέατρο που ήταν η έδρα του Φρουραρχείου!!!


Οι απεργοί δεν είναι εργαζόμενοι αλλά στασιαστές, η απεργία δεν είναι πράξη διαμαρτυρίας αλλά κίνημα και κατόπιν αυτού η "Επαναστατική Κυβέρνηση" θα επιβάλλει το Κράτος του Νόμου, σκοτώνοντας 11, τραυματίζοντας 100 και συλλαμβάνοντας 500 !!!

Το Α΄ Σώμα Στρατού εκδίδει ανακοινωθέν που φέρει την υπογραφή του Υποστράτηγου Παπαθανασίου και που ουσιαστικά αδυνατεί να δικαιολογήσει τον λόγο επέμβασης: "Σήμερον περί ώραν 3.30 μ.μ. κομμουνισταί απεργοί, ήρχισαν συγκεντρούμενοι εκ διαφόρων σημείων του Πειραιώς εις Πασσά-Λιμάνι. Διαταχθέντες παρά των αστυνομικών και στρατιωτικών περιπόλων όπως διαλυθώσι ηρνήθησαν προβόντες κατ΄ αρχάς μεν εις αποδοκιμασίας κατά των περιπόλων κατόπιν δε και εις επίθεσιν και αφοπλισμόν μιας εξ αυτών αποτελουμένης εξ 7 ανδρών. Εκ παραλλήλου άλλαι ομάδαι κομμουνιστών απεργών εκκινούντες εκ της πλατείας εβάδισαν προς το Δ. Θέατρον ένθα το Εργατικόν Κέντρον και το Φρουραρχείον Πειραιώς..."

    
Μετά από αυτό το γεγονός η ΓΣΕΕ αναγκάστηκε να διατάξει την διακοπή κάθε απεργιακής κίνησης και όλο το συνδικαλιστικό κίνημα θα βρεθεί στην φυλακή. Οι εφημερίδες ανακοινώνουν τη σύλληψη συνδικαλιστών, διαφορετικής εργατικής τάξης κάθε φορά.

Ο Πρωθυπουργός Γονατάς ανακοινώνει:
"Το βέβαιον είναι ότι οι εργάται άρχισαν να πυροβολούν πρώτοι κατά του ουρανού (!!!). Ο στρατός ήταν τόσο μετριοπαθής εις τους απεργούς που αυτοί επέτυχαν να αφοπλίσουν και μια περίπολο".

Ενώ ο Υπουργός Χατζηκυριάκος προσθέτει "Με λύπη πληροφορήθηκα τα επεισόδια, τα οποία είναι δικαιολογημένα προκείμενου να προστατευθεί η κοινωνία. Εργάτες του Λιμένος είχαν στήσει ενέδρα σε διάφορα σημεία στο Πασσά - Λιμάνι, όπου επέτυχαν να αφοπλίσουν μια στρατιωτική περίπολο".

Η πλάκα του Μνημείου ασβεστωμένη (το μόνο ασβεστωμένο σημείο σήμερα στον Πειραιά) ώστε να είναι αδύνατον να διαβαστεί. Το μνημείο έτσι κι αλλιώς στέκει σχεδόν αόρατο στους περισσότερους, στην Πλατεία Κανάρη
Ωστόσο η Εφημερίδα "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" το πρωί της 23ης Αυγούστου και πολύ πριν εκδηλωθούν τα επεισόδια, εκδίδει μια οδηγία στην πρώτη σελίδα της με τον πιο κάτω τίτλο:

Η οδηγία αυτή, είναι προάγγελος των επεισοδίων που θα γίνονταν το μεσημέρι της ίδιας ημέρας αφού προειδοποιεί τους εργάτες. Υπόψη ότι το άρθρο αν και βρίσκεται στην πρώτη σελίδα είναι ανυπόγραφο. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι οι "ηγέτες" του συνδικαλισμού είναι όργανα ξένης δύναμης και κατά συνέπεια αυτοί που τους ακολουθούν θα αντιμετωπίζονται ως "εχθρική δύναμη".

Πίσω από το Μνημείο υπάρχει μια ακόμα πλάκα επιδαπέδια αυτή την φορά. Βρίσκεται ένα στάδιο πριν από την ολοκληρωτική της καταστροφή



Πάρκο Επιφανών Πειραιωτών

Δημοσίευμα του 1966. Δημουργία Πάρκου Επιφανών Πειραιωτών
Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης

Τον Δεκέμβριο του 1966 είχε ανακοινωθεί στον ημερήσιο τύπο, ότι με απόφαση που είχε λάβει ο τότε Υπουργός Προεδρίας Κυβερνήσεως κ. Ευάγγελος Σαββόπουλος, οι προτομές όλων των Επιφανών Πειραιωτών που άφησαν τις περιουσίες τους στην πόλη του Πειραιά ή τίμησαν αυτόν με τις πράξεις τους, θα τοποθετούνταν σε ένα πάρκο που θα διαμορφώνονταν ειδικά για τον σκοπό αυτό και θα λάμβανε το όνομα "Πάρκο Επιφανών Πειραιωτών".  Σύμφωνα με την απόφαση του Πειραιώτη Υπουργού κ. Σαββόπουλου, το Πάρκο Επιφανών Πειραιωτών θα γίνονταν στην Φρεαττύδα, στον χώρο προ του Ναυτικού Μουσείου. Η απόφαση να γίνει στον συγκεκριμένο χώρο και όχι αλλού, είχε να κάνει φυσικά με το γεγονός ότι εκείνη την εποχή ήταν που διαμορφώνονταν ο χώρος έμπροσθεν του Ναυτικού Μουσείου αλλά και με το ότι ο τότε Πειραιώτης Υπουργός δεν επιθυμούσε να αλλάξει, να αλλοιώσει ή να μετασχηματίσει κάποιο πάρκο (Τερψιθέας, Τινάνειο ή άλλο) που ήδη εξυπηρετούσε κάποιον σκοπό, αλλά ήθελε να δημιουργήσει κάτι νέο.

Σκοπός του πολιτισμού άλλωστε έλεγε πως είναι η δημιουργία και η ανάπτυξη και όχι ο μετασχηματισμός ή μετονομασία ενός έργου.  "Αν πάρουμε έναν πίνακα ζωγραφικής που φέρει κάποιον τίτλο και του αλλάξουμε τον τίτλο, πάλι ο ίδιος πίνακας θα είναι" δίδασκαν κάποτε στη Σχολή Καλών Τεχνών, διαπίστωση που ταιριάζει απόλυτα με την άποψη του Ευάγγελου Σαββόπουλου.

Ποιος ήταν ο Πειραιώτης Υπουργός Ε. Σαββόπουλος:

Ο βουλευτής Πειραιώς κος Ευάγγελος Σαββόπουλος, είχε γίνει πανελλήνια γνωστός από την διαχείριση του θέματος της αποδέσμευσης των καταθέσεων Δημοσίου και ιδιωτών στην Αυστρία, καταθέσεις που έφταναν τότε το ποσό των 7 εκατομ. δολαρίων  Ήταν αυτός που ανακίνησε το θέμα αποζημιώσεως των βομβοπλήκτων και πολεμοπαθών. Το 1953 παρότι ήταν κυβερνητικός βουλευτής είχε καταθέσει ερώτηση για τις αποζημιώσεις σε βάρος της Γερμανίας (300 εκατομ. δολάρια  πλέον των 28 εκατομ. για τις αποζημιώσεις ιδιωτών). Εξαιτίας αυτής της θαρραλέας στάσης του το 1958 είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης πολλών Κρητικών πόλεων και χωριών.

Ο Σαββόπουλος γεννήθηκε στον Πειραιά το 1916 από πατέρα Αρκάδα και μητέρα Σπετσιώτισσα. Υπήρξε μαθητής της Αναργύρειου και Κοργιαλένειου Σχολής Σπετσών.
Κατά την διάρκεια της κατοχής είχε ιδρύσει ομάδα αντίστασης.  Η τόλμη του χαρακτήρα του και η στάση του στα θέματα των πολεμικών αποζημιώσεων τίμησαν την πόλη του Πειραιά. Ήταν βουλευτής κόμματος μεν αλλά ποτέ δεν υπήρξε κομματικό στέλεχος, όπως συνήθως συμβαίνει σήμερα.
Τέλος αξίζει να αναφέρουμε ότι είχε προταθεί και μια λίστα με 21 ονόματα Πειραιωτών, οι προτομές των οποίων θα κοσμούσαν το ανωτέρω πάρκο.  

Έτσι Συνέβη...του Γεωργίου Σιαφλά



Την Τετάρτη 22 Μαΐου 2013, πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η παρουσίαση του βιβλίου  " Έτσι συνέβη " του Γιώργου Σιαφλά. Πρόκειται για την πρώτη του ποιητική συλλογή, την πρώτη του απόπειρα συγγραφικής δημιουργίας. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς και του Πειραϊκού Συνδέσμου, των δύο ιστορικότερων συλλόγων του Πειραιά. 

Στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη του Πειραϊκού, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τον Γιώργο Σιαφλά και την ποίησή του. Η εκδήλωση ξεκίνησε με προβολή video, που αφορούσε τη ζωή του μέσα από φωτογραφίες της ιδιαίτερης πατρίδας του, του Πλάτανου Αιγιαλείας και της μετέπειτα σταδιοδρομίας του. Αμέσως μετά έγινε η παράδοση αντιτύπων του βιβλίου στην κυρία Τσανάκη, Πρόεδρο του "Πειραϊκού Συνδέσμου" και στους κ.κ. Γιάννη Χατζημανωλάκη και Νίκο Παπαγιαννάκη, τέως και νυν προέδρους της "Φιλολογικής Στέγης". Ακολούθησε η ομιλία - εισαγωγή για τον άνθρωπο Γιώργο Σιαφλά από την κυρία Κυριακή Κανελλακοπούλου, ιατρό, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία με συγκίνηση, μας θύμισε τις δύσκολες στιγμές που βίωσε ο συγγραφέας με τις απώλειες της συζύγου του Μπέττυς και του αδελφού του Ανδρέα. Οι απαγγελίες των ποιημάτων που ακολούθησαν καθώς και τα μελοποιημένα τραγούδια πρόσφεραν στο ακροατήριο ακόμα μεγαλύτερη συγκίνηση, αφού το ταλέντο στην απόδοση των νοημάτων και στις μουσικές επενδύσεις ξεχείλισε. Οι ηθοποιοί Μάνος Χατζηγεωργίου, Μαρία Βλαχοδημήτρη και Κωνσταντίνος Σταματάκος, ζωντάνεψαν με τις φωνές τους την ποίηση του Γιώργου Σιαφλά. Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η Ειδική Γραμματέας της "Στέγης" κυρία Ειρήνη Σκαράκη.

Τελευταίος, τον λόγο πήρε ο ίδιος ο συγγραφέας που εμφανώς συγκινημένος ευχαρίστησε όλους για την στήριξή τους στην πρώτη του αυτή συγγραφική προσπάθεια.


Ο Γιώργος Σιαφλάς

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η Πρόεδρος του Πειραϊκού Συνδέσμου Μαίρη Σορώτου - Τσανάκη, ο Επίτιμος Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Γιάννης Χατζημανωλάκης, ο Πρόεδρος του "Ιδρύματος Χριστουλάκη" Μανώλης Χριστουλάκης, ο Πρόεδρος του ΟΔΕΓ κος Παυλίδης, η ιατρός λογοτέχνιδα Τούλα Μπούτου, ο αντιπρόεδρος της "Στέγης" και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Πειραϊκών Μελετών Δημήτρης Κρασονικολάκης, ο έφορος Φιλολογικού του Π.Σ. Θεόδωρος Καστικάρος, ο Γεν. Γραμματέας της "Στέγης" Παύλος Μπαλόγλου, η πρ. πρόεδρος του "Ζήνωνα" Αγγελική Μπουλιέρη, η Διευθύντρια του "Ωδείου Τερψιθέας" Γεωργία Χατζημανωλάκη - Τσαγκάρη. Παρευρέθηκαν επίσης πολλά μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων, συλλόγων και φορέων του Πειραιά. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε και παρουσία πολλών συμπατριωτών του Γιώργου Σιαφλά από τον Πλάτανο Αιγιαλείας. 

Το κοινό με ενθουσιασμό χάρισε το χειροκρότημά του προς τους συντελεστές της εκδήλωσης για την αξιόλογη προσπάθεια που κατέβαλαν και βεβαίως προς τον Γιώργο Σιαφλά για την έκδοση του πρωτόλειου πονήματός του. 

Η εκδήλωση έκλεισε με δεξίωση που περιελάμβανε πολύ πλούσιο μπουφέ με ποικίλα εδέσματα.

Το βιβλίο "Έτσι συνέβη" του Γιώργου Σιαφλά, μοιράστηκε δωρεάν σε όλους τους παρευρισκόμενους.
Ευχόμαστε απ΄ την καρδιά μας στον Γιώργο, καλή δύναμη, καλή συνέχεια και να μας δώσει σύντομα και άλλα στοιχεία του ψυχικού του κόσμου, με αφορμές όχι πλέον του πόνου και της θλίψης, αλλά της αισιοδοξίας.


                                                         Νίκος Παπαγιαννάκης
                                         Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιά   



Διαβάστε το βιογραφικό του Γιώργου Σιαφλά εδώ
Διαβάστε το βιβλίο εδώ 
Δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση, μέσα από τον φακό της "Φωνής των Πειραιωτών", εδώ



Άγαλμα της Μητέρας, από την Ένωση Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος"

Το άγαλμα της Μητέρας σε αναμονή στο ατελιέ του γλύπτη Γιάννη Παππά



του Στέφανου Μίλεση

Ήταν μεσημέρι Κυριακής της 29ης Μαρτίου του 1959, όταν έγιναν στον Πειραιά τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος της Μητέρας, που στήθηκε στην διασταύρωση των Λεωφόρων Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και της τότε Βασιλίσσης Σοφίας (νυν Γρηγόρη Λαμπράκη). Στην βάση του αγάλματος έφερε επιγραφή

Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ ΣΤΗ ΜΑΝΑ
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ
1959

Στα αποκαλυπτήρια παρέστησαν οι Υπουργοί κ.κ. Ανδριανόπουλος και Αλιμπράντης. Δήμαρχος Πειραιώς ήταν τότε ο κ. Λεούσης. 

Το άγαλμα αυτό λαξευμένο από τον Γλύπτη Γιάννη Παππά (1913 - 2005) και  αφιερωμένο στην μητέρα,  παρέμεινε αρκετό χρόνο στο ατελιέ του καλλιτέχνη στου Ζωγράφου, σε αναμονή απόφασης της Δημοτικής Αρχής Πειραιά για το σημείο της  τοποθέτησής του. Το ύψος του φτάνει τα 3.60 μέτρα και είναι κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο. 

Η δαπάνη για την κατασκευή του έφτασε τις 120 χιλιάδες δραχμές εκ των οποίων οι 25 χιλιάδες δόθηκαν από την Ένωση Ελληνίδων Πειραιώς. Το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από εράνους που διενεργήθηκαν μεταξύ των μαθητών των σχολείων του Πειραιά. Αξιόλογο ποσό προσέφερε και ο εφοπλιστής Λουκάς Νομικός, η ΕΒΕΠ, η "Γωνιά του Παιδιού" κ.α.




Γιατί στο σημείο εκείνο;

 Αποφασίστηκε να τοποθετηθεί στο προαναφερόμενο σημείο, ως ένδειξη τιμής και σεβασμού προς την κυρία Αικατερίνη (Κατίνα) Ορφανού, αφού στην περιοχή της Ευαγγελίστριας είχε αναπτύξει το φιλανθρωπικό της έργο, η εμπνευσμένη αυτή Πειραιώτισσα όπως θα δούμε πιο κάτω. 

Η Ορφανού αποφάσισε να τιμηθεί η "Μητέρα" και στον Πειραιά (τρία χρόνια πριν το 1956, αποκαλυπτήρια ενός παρόμοιου αγάλματος, αφιερωμένο στην Μητέρα, είχαν γίνει στον Ασπρόπυργο). 

Και η ωραία αυτή πρωτοβουλία, φυσικά δεν θα είχε υλοποιηθεί ποτέ χωρίς την συμβολή της κυρίας Αικατερίνης Ορφανού και της Ένωσης Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος". 

Ένα σημείο που είχε προταθεί να τοποθετηθεί, ήταν στο Πασαλιμάνι ώστε να είναι ορατό από περισσότερο κόσμο.

Πρόεδρος Ένωσις Ελληνίδων Πειραιώς, κυρία Αικατερίνη Ορφανού

Ποια ήταν η Αικατερίνη Ορφανού:

Όλη της η ζωή χαρακτηρίστηκε από προσφορά προς την πόλη που αγάπησε. Η δράση της ξεκινά το 1942 όταν ως εντεταλμένη της Ενορίας του Ιερού Ναού Ευαγγελίστριας Πειραιά, για την περίθαλψη αγνοουμένων, απόρων, κρατουμένων, εκτελεσθέντων κ.λ.π., Πρόεδρος της Εστίας της Ενορίας για τα συσσίτια της προσχολικής ηλικίας, Βρεφικού Σταθμού και Προστασίας της Μητρότητας. Ιδρυτικό Μέλος του γυναικείου Σωματείου "Κρητική Αλληλεγγύη" ενώ παράλληλα ήταν και υπεύθυνη για τις Κατασκηνώσεις Δημοτικής Εκπαίδευσης Β΄ περιφέρειας Πειραιά. 

Το 1951 υπήρξε ιδρυτικό Μέλος της Λέσχης Εργαζόμενου Νέου στον Πειραιά. Το ίδιο έτος εξελέγη Δημοτική Σύμβουλος Πειραιά, Μέλος του Συμβουλίου Πατριωτικού Ιδρύματος. 

Ίδρυσε την Ένωση Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος", με σκοπό την πνευματική εξύψωση της γυναίκας και την αναγνώριση της προσφοράς της στην ζωή. Με την Ένωση Ελληνίδων Πειραιώς, πέτυχε την ίδρυση νυχτερινού σχολείου, για την δωρεάν θεωρητική κατάρτιση των πρακτικών νοσοκόμων. Ο σύζυγός της Ιωάννης Ορφανός διετέλεσε βουλευτής Πειραιώς και ήταν γιατρός.

Ένωση Ελληνίδων Πειραιώς "Πρόοδος"
Ένωσις Ελληνίδων Πειραιώς "Η ΠΡΟΟΔΟΣ":

Η Ένωση ιδρύθηκε την 26η Μαρτίου του 1952 με κύριο σκοπό την αφύπνιση της εργαζόμενης γυναίκας. Πέτυχε την ίδρυση Νυχτερινού Σχολείου για την δωρεάν επιμόρφωση των πρακτικών νοσοκόμων. Τα πρώτα μόλις 5 χρόνια της λειτουργίας της αποφοίτησαν 205 πρακτικές νοσοκόμες.  Για την ανέγερση του Μνημείου της Μητέρας οργάνωσε Επιτροπή Παμπειραϊκή. 

Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείτο: Αικατερίνη Ορφανού (Πρόεδρος), Ελένη Καραντώνη (Αντιπρόεδρος), Σταυρούλα Κοτσώνη (Γεν. Γραμματεύς), Ευγενία Συθιακάκη (Ταμίας) και μέλη Αναστασία Ναυπλιώτου (ιατρός), Σοφία Στάη (οικονομολόγος), Σοφία Ανδρουλιδάκη (Καθηγήτρια Σωματικής Αγωγής), Άννα Χατζηδάκη, Νίτσα Θεοφανίδου (οδοντίατρος), Παπαμήτρου, Κούλα Καλλιγά (Καθηγήτρια Μουσικής), Αικατερίνη Ιωάννου, Αθηνά Πουρναράκου (οδοντίατρος) και Ευγενία Κατσούλη (Δικηγόρος).

Ο γλύπτης Γιάννης Παππάς:

Σήμερα το εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά στου Ζωγράφου λειτουργεί ως μέρος του Μουσείου Μπενάκη, προσφορά από τον γιο του γλύπτη, Αλέκο Παππά. Ο Γιάννης Παππάς ήταν ο δημιουργός των περισσότερων γλυπτών που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ο ανδριάντας του Ελευθερίου Βενιζέλου στον προαύλιο χώρο της Βουλής, του Οδυσσέα Ελύτη στο Κολωνάκι, των Στρατηγού Μακρυγιάννη, Χαρίλαου Τρικούπη, Δημητρίου Υψηλάντη και ο κατάλογος ατελείωτος. Χαρακτηριστικό είναι ότι το έργο του "Άγαλμα της Μητέρας" στον Πειραιά δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά...


Στον Πειραιά άλλο ένα έργο του ιδίου γλύπτη ήταν και η Προτομή του ιερέα Βασιλείου Αθανασίου στο Γηροκομείο Πειραιά.
  

Ο καλός μας άνθρωπος ! Μια άλλη μαρτυρία για τον Θανάση Βέγγο




Γράφει η Νανά Ιωαννίδου

Τον Θανάση Βέγγο τον γνώριζα από νεαρά ηλικία.  Ο Βέγγος ήταν τις εποχές του '50 Νεοφαληριώτης.
Τα χρόνια εκείνα Μοσχάτο - Νέο Φάληρο, σχεδόν γνωριζόμασταν όλοι. Ο πατέρας μου εργαζόταν στην ΗΕΑΠ στην Ηλεκτρική στο Νέο Φάληρο, ήταν συνάδελφος του πατέρα του και πολλοί της Ηλεκτρικής είχαν για στέκι τους το καφενείο της "Τέρψις" του Μιχάλη Πιαδίτη κοντά στην παραλία προς την μεριά του Κηφισού. 

Εκεί ερχόταν τακτικά και ο Θανάσης. Ο πατέρας μου δεν ήταν καθόλου θεατρόφιλος, Μικρασιάτης μεν, αλλά είχε νομίζω αυτό που νοιώθω τώρα μεγαλώνοντας, το πνεύμα μελαγχολίας ως συλλογική αίσθηση, ενός κόσμου που βίωσε την τραυματική παρακμή ενός πολιτισμού το 1922 και έκανε εισβολή σε μια άλλη εξίσου τραυματική εποχή γεμάτη από κακουχίες και πολέμους. 
Στην εποχή εκείνη γενικά ο καλλιτέχνης ήταν μια οδυνηρή εμπειρία για τους ανθρώπους σαν επάγγελμα, γιατί ήξεραν το πόσο υποφέρει να επιβιώσει. 

Στις 23 Ιουνίου του '59 είπε στη μητέρα μου το πρωί να του ετοιμάσει τα καλά του ρούχα, θα πάω με την "μεγάλη" το βράδυ στο θέατρο! Τότε οι άνθρωποι είχαν βέβαια μια ως δύο καλές φορεσιές, κοπελιά κι εγώ σενιαρίστικα όλο χαρά γι΄ αυτό το γεγονός που λίγες φορές γευόμασταν.

Θέατρο Περοκέ κατάμεστο, ο πατέρας έδωσε ένα πουρμπουάρ κι αμέσως πήραμε καλές θέσεις. Το έργο ήταν σατιρική επιθεώρηση, ο πατέρας δεν γελούσε απλώς χαιρόταν, περίμενε τον Θανάση μου είπε....Ήταν το πρώτο θεατρικό έργο που λάμβανε μέρος.

Όταν βγήκε ο Θανάσης να πει και να κάνει τα δικά του, ο πατέρας μου, τώρα που τον σκέπτομαι και ενώ έλεγε αστεία, τον κοιτούσε κι άκουγε όλο προσοχή, στο διάλειμμα τον ρώτησα
- "Μπαμπά είναι ηθοποιός καλός ο Θανάσης;" και πήρα την απάντηση
- "Ναι είναι εξαιρετικός άνθρωπος! "
Κι αυτό έμεινε.
Όλα μου τα χρόνια που τον άκουγα και τον έβλεπα τον Βέγγο ποτέ δεν μπόρεσα να γελάσω τρανταχτά.
Καταλάβαινα πάντα ότι πίσω από όλα αυτά που έλεγε, έκρυβε άλλα. Πολλές φορές καταλάβαινα, πολλές φορές όχι.
Έπρεπε να κλείσει ο κύκλος της εμβληματικής αυτής Ελληνικής φιγούρας για να νιώσω ότι ο Θανάσης ήταν ένας από εμάς αλλά χαρισματικός, που πάντα ήθελε να μας ξυπνά από το λήθαργο της ψευδεπίγραφης ευδαιμονίας μας. Επίκαιρος τώρα παρά ποτέ.

"Καλέ μου άνθρωπε Θανάση", σε θυμόμαστε και μας λείπεις.



Υ.Γ.
Το θεατρικό πρόγραμμα είναι από την βραδιά εκείνη 23 Ιουνίου 1959 και είναι η πρώτη θεατρική παράσταση του Θανάση Βέγγου στο Περοκέ με το έργο των Δ. Βασιλειάδη και Ν. Ελευθερίου "Ομόνοια πλατς-πλουτς".


Αγία Τριάδα (ένας Καθεδρικός Τρισυπόστατος Ναός)

Ο πρώτος ναός της Αγίας Τριάδας 

Η πρώτη εκκλησία της Αγίας Τριάδας περατώθηκε το 1844 επί δημαρχίας Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση σε έκταση που ανήκε στη Μονή του Αγίου Σπυρίδωνος. Η κατασκευή της είχε αρχίσει επτά με οκτώ χρόνια νωρίτερα, επί Δημαρχίας του πρώτου Δημάρχου Πειραιά Κυριάκου Σερφιώτη. 

Τέσσερις γενιές Πειραιωτών είχαν για αυτήν την πρώτη εκκλησία της Αγίας Τριάδας, αντιρρήσεις που αφορούσαν τον σχεδιασμό της, την έλλειψη παραθύρων, τον προσανατολισμό της, ο οποίος δεν ήταν σύμφωνος με τους κανόνες των ορθοδόξων εκκλησιών που ήθελε να έχουν κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά, για την έλλειψη κτιστών κωδωνοστασίων (τα κωδωνοστάσια προστέθηκαν στο κτήριο το 1936, ενώ πριν υπήρχαν ως ανεξάρτητη κατασκευή). 

Ναός Αγίας Τριάδας με δύο κωδωνοστάσια το 1939

Για κανένα άλλο πειραϊκό έργο δεν ακούστηκε τόση γκρίνια όσο για την εκκλησία αυτή. Ακόμα και ο Ίλαρχος Αγγελόπουλος, τότε Φρούραρχος του Πειραιά, έλεγε ότι τα θεμέλια της εκκλησίας δεν ήταν εντάξει και ότι κάποτε αυτή θα κατακρημνισθεί. 

St. Trinite - Piree
Η "προφητεία" αυτή θα πραγματοποιηθεί, όχι επειδή τα θεμέλια της εκκλησίας δεν ήταν σωστά, αλλά μετά τον Αγγλο-αμερικανικό βομβαρδισμό της 11ης Ιανουαρίου 1944, όταν οι σύμμαχοι βομβάρδισαν αεροπορικώς τον Πειραιά, με αποτέλεσμα βόμβες να πέσουν και στο ναό της Αγίας Τριάδας. Στα ερείπια της εκκλησίας θάφτηκαν πολλοί Πειραιώτες που είχαν καταφύγει εκεί για να προστατευθούν.

Από την καταστροφή της Αγίας Τριάδας, νέα γκρίνια εκδηλώθηκε. Κατ΄αρχάς διότι καθυστερούσε η αναστήλωση παρά τους εράνους που γίνονταν για τις κατεστραμμένες εκκλησίες της Ελλάδας και στην συνέχεια διότι διχάστηκαν οι γνώμες για το εάν θα έπρεπε να ανακατασκευασθεί η εκκλησία καθ΄ ολοκληρίαν ή να αναστηλωθεί. Η αναστήλωση της παλαιάς εκκλησίας ήταν κάτι που επικρατούσε τότε ως ιδέα στον ημερήσιο τύπο.
Δημοσίευμα του 1945 που υποστήριζε τους λόγους αναστήλωσης του υπάρχοντος ναού. Κύρια αιτία ήταν η πεποίθηση ότι θα γκρεμισθεί η παλαιά και δεν ανεγερθεί νέος ναός

Οι έριδες συνεχίστηκαν για το αν ο νέος ναός θα είναι μεγάλος ή μικρός. Στο μεταξύ μια μικρή πρόχειρη εκκλησία είχε στηθεί στην πλατεία. Νέες έριδες εμφανίσθηκαν όταν κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν ψηφιδωτά και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα, για τα οποία αποφάσισε ο αρχαιολόγος Παπαγιαννόπουλος - Παλαιός, ότι ήταν μεγάλης αξίας γιατί από αυτά μπορούσαν οι επιστήμονες να αποκαλύψουν τον πραγματικό χώρο που ήταν οι πέντε στοές της αρχαιότητας και το πρώτο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του κόσμου. Το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά με αλλεπάλληλες αποφάσεις του που ήταν όλες παμψηφεί ήταν υπέρ της αναστολής των εργασιών ανεγέρσεως της Εκκλησίας. Αντίθετες αποφάσεις εξέδιδε ωστόσο η Επιτροπή Ανεγέρσεως που είχε συσταθεί με Πρόεδρο τον Μιλτιάδη Πουρή (του Δημοσθένη), μια επιτροπή που είχε δημιουργηθεί το 1950.

Παμπειραϊκή Ένωση Αναστηλώσεως Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος ήταν το πλήρες όνομα. Οι Πειραιώτες την έλεγαν απλά "Επιτροπή Ανεγέρσεως".  Ο Πρόεδρος  αυτής Μιλτιάδης Πουρής μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δωρόθεο, ήταν αυτοί που τελικά πέτυχαν την ανέγερση του νέου ναού 
Από την διαφωνία αυτή που είχε προκύψει, προκλήθηκε τελικώς η επέμβαση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δωροθέου, που ήταν παλαιός κάτοικος Πειραιώς. Επικράτησε η άποψη ότι το ορθότερο θα ήταν να αναγερθεί μια μικρή εκκλησία στο σημείο και μια άλλη μεγάλη κάπου αλλού αλλά εντός της περιφέρειας της Αγίας Τριάδας. Από την σύσκεψη αυτή είχαν αποχωρήσει όλοι οι εκκλησιαστικοί επίτροποι και ο τότε προκαθήμενος της εκκλησίας διέκοψε την συνεδρίαση και η μεσολαβητική του προσπάθεια έλαβε τέλος. 

Όμως στο μεταξύ και εν μέσω διαφωνιών, η Αγία Τριάδα ανεγείρεται με τις προσπάθειες και το πείσμα του Αρχιεπισκόπου Δωροθέου και του Προέδρου κ. Μιλτιάδη Πουρή, στον ίδιο χώρο και υπερμεγέθης και με βασικό πόρο τον δεκάλεπτο που επιβλήθηκε στο εισιτήριο σε 12 λεωφορειακές γραμμές στην περιοχή του Πειραιά. 

Αγία Τριάδα επί Δημαρχίας Αριστείδη Σκυλίτση. Μπροστά από τον Τινάνειο Κήπο υπήρχε αφετηρία λεωφορείων. Βασικός πόρος ανέγερσης ήταν το από την δεκαετία του '50 δεκάλεπτο, που είχε μπει στο εισιτήριο σε 12 Πειραϊκές γραμμές υπέρ ανεγέρσεως του κατεστραμμένου από τον βομβαρδισμό, ναού.

Ο θεμέλιος λίθος του νέου Ναού τίθεται στις 17 Ιουνίου 1956, ενώ ο νέος ναός εγκαινιάσθηκε στις 17 Μαΐου 1964 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γεωργίου Νομικού και σε αντίθεση με τον αρχικό ναό που δεν είχε παράθυρα, ο νέος διέθετε 40 μόνο στον τρούλο. Μέχρι το 1979 όμως συνεχίζονταν οι εργασίες στο εσωτερικό του ναού, που αφορούσαν κυρίως την αγιογράφηση. Μεγάλη ώθηση στην αγιογράφηση είχε δοθεί επί Δημαρχίας Σκυλίτση όταν ο βιομήχανος Μποδοσάκης είχε προσφέρει ως δωρεά μεγάλο χρηματικό ποσό.


Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό αποτελεί το γεγονός ότι ο ναός είναι τρισυπόστατος. Το κεντρικό του μέρος είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα, το δεξιό στους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο και το Αριστερό στην Αγία Σκέπη. Ακόμα σε αυτός βρίσκονται ενσωματωμένα δύο παρεκκλήσια. Του Αγίου Νεκταρίου και το παρεκκλήσι του Κύριλλου και Μεθόδιου (μέσα στο οποίο μπορεί κάποιος να δει υπολείμματα των Μακρών Τειχών).

Ο νέος ναός της Αγίας Τριάδας Πειραιά

Κάτι που αξίζει να αναφέρουμε είναι ότι κατά την εκκαθάριση της πλατείας από τον παλαιό ναό, όταν αποφασίστηκε να κατασκευαστεί νέος, πλήθος μαρμάρινων κατασκευών από την παλιά εκκλησία της Αγίας Τριάδας διασκορπίστηκαν είτε σε εργαστήρια κατασκευής μαρμάρων, είτε σε άλλες εκκλησίες και μερικά μόνο κατέληξαν δυστυχώς να διασωθούν σε Μουσεία.


Προσκυνητάρι δρόμου. Το συγκεκριμένο ήταν τοποθετημένο μπροστά από την είσοδο του παλαιού ναού της Αγίας Τριάδας Πειραιά, με σκοπό βεβαίως την συγκέντρωση χρημάτων. Φέρει την επιγραφή "ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΥΠΕΡ ΑΝΑΓΕΙΡΟΜΕΝΟΥ ΝΕΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ. ΔΑΠΑΝΗ ΑΔΕΛΦΩΝ Γ. ΖΕΡΒΟΥ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1930" Οι κατασκευαστές μαρμαράδες το ονομάζουν παραστατικά "ζητιάνο". Το συγκεκριμένο βρίσκεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο. Φωτογραφία από Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
Μαρμάρινος δικέφαλος αετός δαπέδου. Είναι φθαρμένος από την χρήση (πατήματα). Προέρχεται επίσης από τον παλαιό ναό της Αγίας Τριάδος Πειραιώς που καταστράφηκε από του βομβαρδισμούς. Βρίσκεται στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Τήνου. Φωτογραφία από Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.

Μια φωτογραφία, μια ιστορία: Βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρα (1905)

26 Απριλίου 1905. Πειραιώτες αναμένουν να δουν από κοντά την Βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρας που θα αναχωρούσε από τον Πειραιά για Μάλτα. Βρίσκονται συγκεντρωμένοι έξω από τον ηλεκτρικό σταθμό Πειραιά, κάτω από μια ψεύτικη αψίδα που κατασκεύασε για την περίσταση ο μηχανικός του Δήμου Πειραιώς κ. Ροΐλος


Του Στέφανου Μίλεση

Ήταν Τετάρτη 26 Απριλίου 1905 όταν η Βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρα, η οποία είχε φτάσει στην Ελλάδα για εθιμοτυπική επίσκεψη με την θαλαμηγό της "Βικτόρια και Αλβέρτος". Στην συνέχεια θα πραγματοποιούσε επίσκεψη στην Μάλτα. Η Αλεξάνδρα είχε φτάσει στην χώρα μας στις 19 Απριλίου μέσω πάλι του Λιμένος Πειραιώς.

η Βασίλισσα της Αγγλίας Αλεξάνδρα

Πυρετός ετοιμασιών στο Λιμάνι για την αναχώρηση, όπως συνέβαινε κάθε φορά βέβαια με όλους τους ξένους και εγχώριους επίσημους, αφού ο Πειραιάς ήταν το σημείο εισόδου, εξόδου όλων των υψηλών προσκεκλημένων.

Ο μηχανικός του Δήμου Πειραιώς Ροΐλος από την προηγούμενη ημέρα ανέλαβε να στήσει την ψεύτικη αψίδα η οποία στέκονταν κάθε φορά ανάμεσα από την είσοδο του Σταθμού και στα σκαλιά της προβλήτας που για συντομία έπεφταν οι ατμάκατοι των θαλαμηγών για να βρίσκονται οι εκλεκτοί επίσημοι πιο κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό. Η προετοιμασία αυτή εκτός από την ψεύτικη αψίδα περιελάμβανε και το στήσιμο ενός ξύλινου διαδρόμου κάτω από αυτήν καθώς και την διακόσμηση του σιδηροδρομικού σταθμού με άνθη, σημαίες και βασιλικούς θυρεούς αναλόγως των προσκεκλημένων. 

Η ψεύτικη αψίδα που στήνονταν κάθε φορά για την άφιξη ή αναχώρηση των ξένων επισήμων στο λιμάνι. Στην κορυφή της αψίδας ήταν γραμμένο "WELCOME"

Κάτω από την ψεύτικη αψίδα διέρχονταν ξύλινος διάδρομος πλαισιωμένος από ξύλινη κατασκευή στην οποία βρίσκονταν αναρτημένες σημαίες και θυρεοί αναλόγως των υψηλών προσκεκλημένων
Ο ειδικά διαμορφωμένος "Βασιλικός συρμός" αποτελείτο από 4 βαγόνια και το λεγόμενο "βασιλικό" που ήταν διαμορφωμένο στην Ευρώπη. Το βαγόνι αυτό εσωτερικώς ήταν διαιρεμένο σε τρία διαμερίσματα, το ένα ήταν καπνιστήριο και ήταν επενδεδυμένο με μετάξι κίτρινου χρώματος, ενώ τα άλλα δύο διαμερίσματα ήταν επενδεδυμένα με μπλε μετάξι. Εξωτερικώς το βασιλικό αυτό βαγόνι ήταν χρώματος μπλε και έφερε τους βασιλικούς θυρεούς. 
  
Από το εσωτερικό του ειδικά διαμορφωμένου βασιλικού βαγονιού
Το βασιλικό βαγόνι ήταν χωρισμένο σε τρία διαμερίσματα, το ένα εκ των οποίων ήταν το καπνιστήριο
Μεταγενέστερη φωτογραφία (του 1936) που απεικονίζει τον βασιλικό συρμό στον σταθμό του Πειραιά. Εξωτερικά ήταν χρώματος μπλε, έφερε τους βασιλικού θυρεούς και αποτελείτο από 4 βαγόνια και το λεγόμενο βασιλικό 

Οι Πειραιώτες που είχαν συγκεντρωθεί στο λιμάνι για να δουν από κοντά -την πρώτη επίσκεψη της Βασίλισσας της Αγγλίας στην Ελλάδα-. Άρχισαν να συγκεντρώνονται μετά το μεσημέρι αφού η αγγλική αποστολή κατέφθασε το απόγευμα στις πέντε στον Πειραιά, καθότι είχε αποφασιστεί να δοθεί ένα δείπνο επί της ελληνικής θαλαμηγού "Αμφιτρίτη",  και η αναχώρηση αυτών πραγματοποιήθηκε στις 22.00΄ ώρα.

Έξοδος εκ του λιμένος δια της πρύμνης:

Ήδη το ίδιο πρωί, η αγγλική θαλαμηγός είχε φροντίσει να εξέλθει του λιμένος και ανάμενε δεξιά της εισόδου, έτοιμη προς αναχώρηση, ενώ οι εφημερίδες της εποχής, ασχολούνταν με το αγγλικό καταδρομικό "Αβουκίρ" το οποίο πρωτοφανώς για τα ναυτικά χρονικά εξέπλευσε δια της πρύμνης από το λιμάνι, που θεωρείτο τότε δύσκολο ναυτικό κατόρθωμα.

Στην αναχώρηση της Βασίλισσας της Αγγλίας, όπως και στην υποδοχή αυτής, παιάνιζε και η φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς μαζί με την φιλαρμονική του "Πειραϊκού Συνδέσμου" επί ειδικά διαμορφωμένης εξέδρας, ενώ στο λιμάνι ανάμεσα στο πλήθος σκαφών ξεχώριζε η φαλαινίδα του Ομίλου Ερετών. Η αγγλική ατμάκατος με την οποία θα μετέβαινε η αγγλική αποστολή στην θαλαμηγό λέγονταν "ΔΑΓΜΑΡ". Προ της αγγλικής θαλαμηγού, βρίσκονταν η Ελληνική βασιλική θαλαμηγός "Αμφιτρίτη" επί της οποία όπως είπαμε θα δίνονταν δείπνο. Για τον λόγο αυτό η "ΔΑΓΜΑΡ" πλεύρισε την "Αμφιτρίτη" ενώ κατά τις 22.00 την άφησε και κατέφθασε στην αγγλική θαλαμηγό η οποία και ανεχώρησε για Μάλτα. Από εκεί στην συνέχεια μέσω Γιβραλτάρ θα επέστρεφε στην Αγγλία. 

Εικόνες από την άφιξη της Βασίλισσας Αγγλίας Αλεξάνδρας στον Πειραιά, την 19 Απριλίου 1905:

Η Αγγλική Θαλαμηγός "Βικτόρια και Αλβέρτος"

(φωτογραφίες από ΕΛΙΑ) 

Μια φωτογραφία, μια ιστορία: Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄

Ο διάδοχος του Ιταλικού Θρόνου Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄στο Λιμάνι του Πειραιά. Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι η τελευταία ως Διαδόχου του Ιταλικού θρόνου αφού την επομένη ημέρα ο πατέρας Ουμβέρτος θα δολοφονηθεί

Του Στέφανου Μίλεση

Είναι 16 Ιουλίου 1900, όταν ο διάδοχος του Ιταλικού Θρόνου, Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄, στις 08.00 το πρωί φτάνει στο λιμάνι του Πειραιά. Ήδη απουσιάζει δύο μήνες από την χώρα του και κατά το διάστημα αυτό ταξιδεύει με την σύζυγό του στην Ανατολική  Μεσόγειο υπό αυστηρό ιγκόγνιτο, επιβαίνων στην θαλαμηγό του "Ζέλλα".

Αφού επισκέφθηκε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας, επισκέφθηκε και την Κωνσταντινούπολη όπου συνάντησε τον Σουλτάνο. Μετά από αυτή την περιοδεία, κατέφθασε στο Λιμάνι του Πειραιά. 

Από το σημείο αποβίβασης με ατμάκατο, επιβιβάσθηκε στον σιδηρόδρομο (σε ειδικά διαμορφωμένο βαγόνι υποδοχής υψηλών επισήμων, που πάντα υπήρχε στον σταθμό του Πειραιά) ανέβηκε στην Αθήνα. Στις 14.00 επέστρεψε στην θαλαμηγό του και δύο ώρες αργότερα (16.00΄) αναχώρησε  με προορισμό τη Νεάπολη.

 Επειδή όμως ο Ισθμός λειτουργούσε μέχρι την δύση του ηλίου (τον Ιούλιο μήνα, έκλεινε στις 20.00) και η θαλαμηγός "Ζέλλα" αδυνατούσε από τον Πειραιά σε 4 ώρες να διέλθει τον Ισθμό, ο διάδοχος αποφάσισε να ξεκινήσει την επομένη στις 0800 το πρωί από τον Πειραιά και να εκτελέσει το γύρο της Πελοποννήσου με ενδιάμεσες στάσεις, τις οποίες όμως δεν ανακοινώνει από πριν στις ελληνικές αρχές. 

Δολοφονία του πατέρα του Ουμβέρτου:

Στις 17 Ιουλίου (την επόμενη μέρα) ο πατέρας του Ουμβέρτος, Βασιλιάς της Ιταλίας την στιγμή που έβγαινε από κάποιο γυμναστήριο (παλαίστρα) όπου παρακολουθούσε γυμναστικούς αγώνες, πέφτει νεκρός από τις σφαίρες περιστρόφου άγνωστου μέχρι εκείνη την στιγμή δράστη. Βασιλιάς της Ιταλίας ανακηρύσσεται ο μέχρι τώρα διάδοχος αυτού, Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄, πρίγκηπας της Νεαπόλεως. 


Ο Βίκτωρ Εμμανουήλ όμως ήδη έχει αναχωρήσει από το Λιμάνι του Πειραιά για τον γύρο της Πελοποννήσου και το σημείο στο οποίο βρίσκεται δεν είναι γνωστό. Η Ιταλική Πρεσβεία στην Ελλάδα, βρίσκεται λοιπόν σε στενάχωρη θέση, διότι αδυνατεί να πληροφορήσει τον Εμμανουήλ για τα συμβαίνοντα. Τότε ο α΄ γραμματέας της Ιταλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα, Νόμπιλι παρουσιάζεται στον Έλληνα Πρωθυπουργό (Θεοτόκη) και ζητά την βοήθειά του. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Θεοτόκης που διατηρούσε παράλληλα και την ιδιότητα του Υπουργού Ναυτικών, διατάσσει όλους του Λιμενάρχες της Πελοποννήσου εάν καταπλεύσει στο λιμένα τους η θαλαμηγός "Ζέλλα" να παραμείνει εκεί ώστε να γίνει η μεταβίβαση των σπουδαίων τηλεγραφημάτων. Επειδή όμως θεώρησε ο Θεοτόκης εξίσου πιθανό η θαλαμηγός να μην καταπλεύσει πουθενά αλλά να πλεύσει κατευθείαν για τη Νεάπολη, δόθηκαν διαταγές και στα πολεμικά πλοία να εκτελούν περιπολίες για να συναντήσουν το ιταλικό σκάφος.

Από τα πρωτοσέλιδα των Ελληνικών Εφημερίδων, που παρουσίαζαν το νέο Βασιλιά της Ιταλίας Εμμανουήλ Γ΄ δύο μέρες μετά την αναχώρησή του από τον Πειραιά
  
Στις ελληνικές εφημερίδες αρθρογράφοι της εποχής όπως ο Αθηναίος γράφουν: 

"Επί ένα ημερονύκτιο η θάλασσα απέραντος και έρημος άφησε τον Βίκτορα Εμμανουήλ, αγνοούντο ότι είναι βασιλεύς, ενώ υπό τα κύματά της τα τηλεγραφικά καλώδια έφρισσον από το άγγελμα "Ο βασιλεύς πέθανε  ζήτω ο βασιλεύς". Αυτή η μυθιστορηματικού τύπου λεπτομέρεια θα παρακολουθεί το νέο βασιλιά σε όλο του τον βίον με φωτεινά σήματα σηματογράφων, με κρότους τηλεγραφικών χειριστηρίων, με κινητοποιήσεις ατμακάτων, με διασταυρώσεις όλων των αγγελτήριων δυνάμεων οι οποίες τέθηκαν σε κίνηση ανά την Μεσόγειο για την εξεύρεση του νέου Βασιλέως."  

Ο Βασιλιάς της Ιταλίας αγνοεί τη δολοφονία του πατέρα του και την ανακήρυξή του .
 Η τελευταία εμφάνισή του, έγινε στο Πειραιά

 Ο Βασιλιάς βρέθηκε:

Τελικώς στις 19 Ιουλίου 1900 η θαλαμηγός φθάνει στο Ρήγιο της Καλαβρίας στις 11.30 το πρωί. Εκεί μαθαίνει τα νέα και αναχωρεί αμέσως σιδηροδρομικώς για τη Μόντζα. Από εκεί ανεχώρησε για την Ρώμη όπου θα γίνονταν η τελετή στέψεως. Η Βασιλεία του Εμμανουήλ του Γ΄, ήταν τραγική όπως είχε προλογίσει ο Έλληνας χρονογράφος, αφού κατά την διάρκεια της βασιλείας του η Ιταλία ενεπλάκη σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους και περιελάμβανε δυστυχώς και την άνοδο του ιταλικού φασισμού. Ο Εμμανουήλ ήταν αυτός που ανακήρυξε τον εαυτό του Αυτοκράτορα της Αιθιοπίας και Βασιλιά της Αλβανίας, παραιτήθηκε το 1946 κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και πέθανε το επόμενο έτος.

Το εθνόσημο του Εμμανουήλ Γ΄ χαραγμένο σε μάρμαρο στην Ρόδο


  

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"