 |
- Ένας κύκνος, ένας κύκνος !!
Στην είσοδο του λιμένα, έχει κάνει την εμφάνισή της μια αρχαία τριήρης στο κέντρο της οποίας δεσπόζει η βασίλισσα της Αποκριάς. Αυτή την τριήρη όμως την σύρει με μια γαλάζια ταινία, ένας τεράστιος Κύκνος!
|
Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης
Το 1900 ο Πειραιάς ήταν το κύριο εισαγωγικό λιμάνι και η κεντρική πανελλήνια αγορά προϊόντων, που τροφοδοτούσε όλη την χώρα. Τον Ιανουάριο όμως του 1901 δέχθηκε μια περίεργη εκστρατεία από συντάκτες και ανταποκριτές αθηναϊκών εφημερίδων οι οποίες ανέγραφαν καθημερινώς "αποκλειστικές πληροφορίες" σύμφωνες με τις οποίες, μέχρι τον μήνα Αύγουστο (του 1901) η οικονομία του Πειραιά θα αποκάλυπτε παθογένεια στην λειτουργία της η οποία θα προκαλούσε κρίση σε όλη την ελληνική οικονομία. Η κριτική αυτή από τον Αθηναϊκό Τύπο ήταν τόσο έντονη που προκάλεσε τότε την ζωηρή διαμαρτυρία της πειραϊκής εφημερίδας "ΣΦΑΙΡΑ", ο ιδρυτής της οποίας Ιωάννης Καλοστύπης απαντούσε καθημερινά με δημοσιεύματα κατά των συκοφαντών. Μάταια όμως καθώς το κλίμα δυσφορίας της αγοράς από τις ειδήσεις αυτές ήταν τόσο έντονο, που ακόμα και ο Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Στέφανος Στρέϊτ μαζί με τον Διοικητή του Πειραϊκού υποκαταστήματος της Τραπέζας Αθηνών, έγραφαν αναφορές με τις οποίες διαβεβαίωναν για την οικονομική υγεία της πειραϊκής αγοράς. Τότε στο παιχνίδι των αντιδράσεων μπήκε και η Δημοτική Αρχή η οποία σε συνεργασία με τους φορείς της πόλης, αποφάσισαν να αντιδράσουν με μέσα "ψυχαγωγικά".
Το 1901 το Τρίωδιο άνοιγε στις 28 Ιανουαρίου. Σκέφτηκαν λοιπόν να πρωτοστατήσει ο Πειραιάς στον αποκριάτικο πανηγυρισμό ώστε να πετύχουν την μεταφορά του αποκριάτικου κλίματος από την Αθήνα στον Πειραιά. Από τις απόκριες τα αθηναϊκά καταστήματα, ανέμεναν κέρδη. Ανάλογη ήταν η ζημία όμως των Πειραϊκών επιχειρήσεων από τον πόλεμο δυσφήμησης που είχαν δεχθεί.
Η Μουσική Εταιρεία των Αθηνών που ήταν υπεύθυνη για την σχεδίαση της "Αθηναϊκής αποκριάς" εξέδωσε το πρόγραμμα στις 8 Ιανουαρίου. Μόλις εκδόθηκε το πρόγραμμα αυτό, οι Πειραιώτες απαίτησαν, πρώτον να λάβουν μέρος κι αυτοί στην επιτροπή των εορτών και δεύτερο η πρώτη Κυριακή της ενάρξεως του Τριωδίου να αφιερωθεί υπέρ του Πειραιώς ο οποίος διαρκώς στις εκδηλώσεις αυτές παραγκωνίζονταν.
Δήμαρχος του Πειραιά ήταν τότε ο Τρύφων Μουτζόπουλος. Ο γηραιός Δήμαρχος αν και συντηρητικός στον τρόπο σκέψης του βρίσκεται σε δυσφορία. Καλεί σε έκτακτη σύσκεψη όλα τα Μέλη της Επιτροπείας του Δημοτικού Θεάτρου, αντιπροσώπους του Πειραϊκού τύπου, ενώ ο προσωπικός του Γραμματέας ο Ηρακλής Παπαμανώλης μεσολαβεί και λαμβάνει την έγκριση για το εγχείρημα όλου του εμπορικού κόσμου του Πειραιά.
Στον Πειραιά και στις αποκριές όπως και σε κάθε άλλη εορτή του έτους, δεν γίνονταν απολύτως τίποτα με το γνωστό επιχείρημα "αφού η εορτή γίνεται στην Αθήνα, στον Πειραιά δεν μπορεί να γίνει απολύτως τίποτα".
Η Επιτροπή του Δημοτικού Θεάτρου υπολογίζει να συλλέξει ερανικώς 4.000 δραχμές, αρκετές για την διακόσμηση της πόλης. Η Λιμενική Επιτροπή προσφέρεται να συμβάλει με ανάλογο ποσό καθώς επίσης και η Εμπορική Λέσχη. Τότε πλέον γίνονται άμεσα διαβήματα προς την Αθηναϊκή Επιτροπή Εορτών η οποία αρνείται την συμμετοχή του Πειραιά στις εκδηλώσεις. Με την άρνηση της επιτροπής υποβάλλεται εκ μέρους των Πειραιωτών υπόμνημα, σύμφωνα με το οποίο "Η πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, θα είναι αφιερωμένη στο Λιμάνι και η είσοδος της Βασίλισσας της Αποκριάς θα γίνει δια θαλάσσης στον Πειραιά!!"
Ενθουσιασμός αφάνταστος τότε ξεσπά στον Πειραιά. Την απογοήτευση για τον οικονομικό πόλεμο δια του τύπου που έχει δεχθεί ο εμπορικός κόσμος του Πειραιά, διαδέχεται η αισιοδοξία. Το φρόνημα αναπτερούται! Το ηθικό ανυψούται!
Και ο Σουρής ψάλλει τον "Πειραϊκόν Καρναβαλλόμενον"
 |
| Το ποίημα του Σουρή "Αλλ΄ όμως ω πρωτεύουσα που βγάζει τέτοιο πλήθος, αναίσθητη σαν λίθος" |
Όμως ήταν σχετικά εύκολο να κοροϊδεύουν οι Πειραιώτες τους Αθηναίους ως "Αριστοκράτες της Αργίας". Το δύσκολο ήταν για την Δημοτική Αρχή να επιτύχη την αναβίωση στον Πειραιά των αρχαίων ανθεστηρίων και προσδώσει στο Πειραϊκό καρναβάλι την καλαισθησία και την μεγαλοπρέπεια όχι των Αθηνών, αλλά της Βενετίας!
Το Δημαρχείο του Πειραιά είχε μεταβληθεί σε Στρατηγείο. Ο Δήμαρχος ο ίδιος επισκέπτονταν στην Εθνική Τράπεζα τον Στρέϊτ για χρήματα, τον Υπουργό Ναυτικών για να ζητήσει σημαίες για τον σημαιοστολισμό της πόλης, ενώ οι μηχανικοί της πόλης μαζί με αυτούς της Λιμενικής Αρχής είχαν ξεκινήσει να σχεδιάζουν το "Πλωτόν Άρμα" του Ποσειδώνος και την τεράστια εξέδρα για τους θεατές. Η φιλαρμονική του Δήμου και η μπάντα του Ορφανοτροφείου Πειραιώς, τέθησαν υπό "τις διαταγές" του Κομιτάτου της Αποκριάς (όπως ονόμαζαν την Επιτροπή), το οποίο πλέον έδρευε εντός του Δημαρχείου.
 |
1901 - Το επίσημο Πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΣΦΑΙΡΑ |
Εν τω μεταξύ δημιουργήθηκε διένεξη καθώς η Λιμενική Επιτροπή δεν ήθελε άρμα για τον Ποσειδώνα αλλά Αρχαϊκή Τριήρη κι έτσι δόθηκε μια παράταση στην απόφαση.
Έφτασε επιτέλους η μέρα για την οποία είχε γίνει όλη αυτή η προετοιμασία. Η 28η Ιανουαρίου του 1901 ημέρα Κυριακή. Και ξαφνικά ξημερώνει με καιρό βροχερό!
Τι συμφορά μεγάλη εαν βρέξει!
Ευτυχώς η ημέρα έμεινε μόνο συνεφιασμένη σε όλη την διάρκειά της άνευ βροχής. Ο κόσμος, πλήθος τεράστιο, κατέβαινε προς την Βασιλική αποβάθρα (έναντι Ρολογιού και Αγίου Σπυρίδωνος) όπου είχε στηθεί και μια τεράστια εξέδρα. Η εορτή θα άρχιζε από τις 10.00΄ ώρα το πρωί. Εν τω μεταξύ ο ατμήλατος τότε σιδηρόδρομος Αθηνών - Πειραιώς μετάφερε πλήθη Αθηναίων εκ των οποίων πολλοί είχαν προμηθευτεί εισητήρια για την εξέδρα, η ανεπάρκεια της οποίας ευεργέτησε τον ιδιοκτήτη του καφενείου του Ρολογιού ο οποίος νοίκιαζε τα καθίσματα του καταστήματος!
Από τους εξώστες τους Δημαρχείου είχαν λάβει θέση οι Δημοτικοί άρχοντες μεταξύ των οποίων βρίσκονταν και επίσημοι που κάθε χρόνο πήγαιναν στον αθηναϊκό εορτασμό, όπως ήταν ο τότε Υπουργός Παιδείας Σπύρος Στάης, ο Νομάρχης, ο Διευθυντής Ταχυδρομείων και Τηλεγράφων Αριστείδης Ρούκης και πολλές ωραίες κυρίες της αθηναϊκής αριστοκρατίας.
Κατά τις 02.00 μ.μ. ο συνωστισμός του πλήθους τόσο στο Δημαρχείο όσο και στην βασιλική Αποβάθρα ήταν απίστευτος. Η αστυνομία ανησυχεί τόσο που των μέτρων επικεφαλής βρίσκεται ο Διευθυντής της Αστυνομίας Αθηνών Βούλτσος ο οποίος έχει κατέβει στον Πειραιά αν και στην Αθήνα γίνονταν ανάλογες εκδηλώσεις!
Στις δύο τοπικές φιλαρμονικές (Δημοτική και Ορφανοτροφείου) έρχεται λίγο αργότερα να προστεθεί και αυτή της Μουσικής Εταιρίας Αθηνών που προστίθεται στην Βασιλική Αποβάθρα. Και ξαφνικά μια φωνή από το πλήθος ακούγεται...
- Ένας κύκνος, ένας κύκνος !!
Στην είσοδο του λιμένα, έχει κάνει την εμφάνισή της μια αρχαία τριήρης στο κέντρο της οποίας δεσπόζει η βασίλισσα της Αποκριάς. Αυτή την τριήρη όμως την σύρει με μια γλάζια ταινία, ένας τεράστιος Κύκνος! Δεξιά κι αριστερά πλέουν σε απόσταση Τρίτωνες, Δελφίνια και Ιχθείς. Το θέαμα καθώς προσεγγίζει την αποβάθρα είναι εξωπραγματικό. Σαν παραμύθι. Ανάλογη μουσική παίζουν και οι τρεις φιλαρμονικές που δημιουργούν ανάλογη ατμόσφαιρα στο οπτικό μέρος.
 |
| Από το Πειραϊκό Καρναβάλι, δύο χρόνια αργότερα το 1903 |
Όταν επιτέλους προσέγγισε η Τριήρης τα μαρμάρινα σκαλιά της Βασιλικής αποβάθρας, η Βασίλισσα του Καρναβαλιού εξέρχεται. Την υποδέχεται πλήθος παιδιών ντυμένα Τρίτωνες. Η βασίλισσα ανέρχεται σε άλλο μεγαλοπρεπές άρμα, τροχοφόρο αυτή την φορά. Παράλληλα όλα τα πλοία στο λιμάνι, ατμόπλοια και ιστιοφόρα χαλούν τον κόσμο με τις μπουρού, καιόμενους πυρσούς και κρότους. Το τροχοφόρο άρμα της Βασίλισσας, ακολουθείται από πλήθος άλλων αρμάτων κυρίως ανθοστόλιστων που απεικονίζουν μύλους, εργοστάσια και ότι άλλο συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη του Πειραιά...
 |
| Η βασίλισσα αφήνει την Τρίηρη και ανέρχεται σε άλλο μεγαλοπρεπές άρμα, τροχοφόρο αυτή την φορά |
Οι "αριστοκράτες της αργίας" που παρακολουθούν τις εκδηλώσεις από κοντά, δέχονται ότι "οι άνθρωποι της εργασίας, της μουτζούρας και της μαούνας" επικράτησαν!
Η Ελλανόδικος Επιτροπή του Κομιτάτου απαρτίζετο από τους Πέτρο Μουτζόπουλο και Παύλο Δαμαλά εκ μέρους του Πειραιά και από τους Ι. Αξελό, Α. Ηπίτη και Μιχαληνό εκ μέρους της Μουσικής Εταιρείας Αθηνών. Διένεμε χρηματικά βραβεία και τιμητικούς επαίνους σε 15 παραστάσεις.
Από τις στολισμένες άμαξες διακρίθηκαν αυτές του Δημ. Παπαλεονάδου, Αλ. Σταυριανοπούλου, Η. Παπαδοπούλου και Δροσίνη.
Η απάντηση που δόθηκε στον αθηναϊκό τύπο μέσα από το καρναβάλι ήταν "Γλεντούμε άρα ευημερούμε"!
 |
| Κατάλογος με την σατυρική θεματολογία των αρμάτων του 1901 |
Το συμπλήρωμα της θριαμβευτικής επιτυχίας του καρναβαλιού στον Πειραιά ήταν το φιάσκο της αθηναϊκής αποκριάς που έγινε την 6η Φεβρουαρίου του 1901 με ομολουμένη πλήρη αποτυχία. Οι αθηναϊκές εφημερίδες έγραφαν:
"Και με όλο τον ήλιο και με όλη την διαύγεια του αθηναϊκού ουρανού η εορτή των αποκρεών διεξήχθη με τόση ψυχρότητα, ώστε ενόμιζε κανείς, ότι ο ψυχρός βορράς μετά χαλάζης, ο πνεύσας προχθές ενέπνευσε τους Αθηναίους. Η πενιχρά εικών της παρελάσεως περιωρίσθη εις μια σειράν εστολισμένων αμαξών με ντομινοφόρους."
Από το περιστατικό αυτό και για κάποια χρόνια. Ανάλογη επιτυχία είχε ο Πειραιάς που τελούσε την είσοδο της Βασίλισσας του Καρναβαλιού, στο λιμάνι και το 1902 και 1903. Δυστυχώς οι εκδηλώσεις αυτές που έγιναν ¨έθιμο" στην Περαϊκή ζωή, δεν κράτησαν για πολλά χρόνια.
Ο μαρασμός στην οικονομική ζωή του Πειραιά έφτασε έστω και αργότερα. Πολλές δημοτικές αρχές -με τελευταία αυτή του Σκυλίτση επί επταετίας -προσπάθησαν να επαναφέρουν αυτό τον ενθουσιασμό της "Πλωτής Αποκριάς του 1901", αλλά μάλλον μάταια και αν το κατάφεραν ήταν περιορισμένης μορφής...με τελευταίο αυτό του 1970.
 |
| Άρμα του "Συνδέσμου Υδραίων Πειραιώς" το 1937 σε μια από τις πολλές παρελάσεις που έγιναν στον Πειραιά, με σκοπό την αναβίωση του "Πειραϊκού Καρναβαλιού του 1901" |
 |
| Πρόγραμμα Πειραϊκού καρναβαλιού 1951 - Πολλές προσπάθειες έγιναν για την αναβίωση του εορτασμού του 1901, με τελευταία αυτή του 1970 χωρίς όμως επιτυχία |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου