Η καταστροφή του Πειραιά από τον Σύλλα (86 π.Χ.)





Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης

Το 88 π.Χ. ο Στρατηγός Αρχέλαος, καταφθάνει στην Ελλάδα, από τον Βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη Στ΄, με αποστολή να κερδίσει Ελληνικές πόλεις ως συμμάχους.  

Ο Μιθριδάτης έχει πετύχει να δημιουργήσει ένα πανίσχυρο βασίλειο του Πόντου, το οποίο λόγω της επέκτασής του επί της Καππαδοκίας, ονομάζεται και Βασίλειο της Καππαδοκίας (η Καππαδοκία την εποχή εκείνη ήταν Ρωμαϊκή αλλά ο Μιθριδάτης την συνένωσε με το Βασίλειό του), στην οποία κυρίαρχη θέση είχαν τα ελληνικά γράμματα και η ελληνική παιδεία. Επί της ουσίας το βασίλειο του Πόντου (ή Καππαδοκίας) την εποχή εκείνη αποτελούσε το νέο κέντρο του Ελληνισμού ενώ σε έκταση είχε απλωθεί προς Κριμαία, Καύκασο, Κολχίδα ακόμα και στην Συρία!

Ο χάρτης που απεικονίζει την κατανομή το 90 π.Χ. λίγο πριν τους Μιθριδατικούς πολέμους. Οι αποχρώσεις μπλε χρώματος απεικονίζουν το βασίλειο του Πόντου με το συμμαχικό βασίλειο της Αρμενίας και τους συμμάχους τους. Με κόκκινο χρώμα οι Ρωμαϊκές επαρχίες




Μιθριδάτης ΣΤ', ο Βασιλιάς του Πόντου (προτομή που βρίσκεται στο Λούβρο). Στα μάτια των Ελλήνων την εποχή εκείνη εμφανίσθηκε ως Νέος Μέγας Αλέξανδρος και απελευθερωτής της Ρωμαϊκής κατοχής

Πρόκειται για ένα καθαρά ελληνιστικό βασίλειο, που στηριζόμενο στην παρουσία ελληνικών αποικιών του παρελθόντος, ειδικά αυτών πέριξ της Μαύρης Θάλασσας, αναπτύχθηκε πολιτισμικά με βάση καθαρά ελληνική.

Έτσι πολλοί Έλληνες πίστεψαν ότι από εκεί θα έρχονταν η σωτηρία έναντι των Ρωμαίων και συμμάχησαν μαζί του.

Ο Αρχέλαος γνωρίζοντας την ευαισθησία των Ελλήνων για το ιερό νησί την Δήλο, εισβάλει σε αυτήν την ελευθερώνει από την Ρωμαϊκή φρουρά της και επιστρέφει όλο τον ιερό θησαυρό στην Αθήνα, συνοδεία 2000 στρατιωτών με επικεφαλής τον Αριστίωνα. Με την βοήθεια αυτών των στρατιωτών ο Αριστίωνας που είναι Αθηναίος πολίτης και γνωστός των Αθηναίων αφού ήταν Πρεσβευτής του Μιθριδάτη, τους πείθει ότι η σωτηρία τους βρίσκεται στο πρόσωπο του Βασιλιά του Πόντου. Παράλληλα τους επιβάλλεται πολιτικά, αφού διαθέτει πλέον στρατό Καππαδοκικό και χρήματα από την Δήλο.

Φυσικά οι Ρωμαίοι αυτό δεν θα το άφηναν να περάσει έτσι. Η τιμωρία των Ρωμαίων βρίσκεται στο πρόσωπο του Λεύκιου Κορνήλιου Σύλλα (138-73 π.Χ.) ύπατου της Ρώμης, αχαλίνωτο και υπερόπτη άνδρα που αναλαμβάνει να κινήσει πόλεμο και να τιμωρήσει την Αθήνα παραδειγματικά σαν σύμμαχο πόλη του Μιθριδάτη.

Κάθοδος του Σύλλα:
Προτομή του Λεύκιου Κορνήλιου Σύλλα

Ο Σύλλας κατεβαίνει στην Ελλάδα περί τα τέλη του 87 π.Χ. με πέντε λεγεώνες και ίλες ιππικού και αρχίζει να συγκεντώνει αμέσως χρήματα και προμήθειες από την Αιτωλία και την Θεσσαλία. Καθώς περνά μέσα από την Βοιωτία ολόκληρη η περιοχή, πάει με το μέρος του ακόμα και η ίδια η πόλη της Θήβας που αρχικά είχε πάει με το μέρος του Μιθριδάτη, αλλάζει και στήριζει τον Σύλλα.
  
Ο Σύλλας φθάνωντας στην Αττική στέλνει ένα μέρος του στρατού του να πολιορκήσει την Αθήνα που βρίσκονταν ο Αριστίωνας. Ο Αππιανός αναφέρει ότι ο Σύλλας προτίμησε να κατέβει ο ίδιος στον Πειραιά καθώς η άμυνά του, είχε ανατεθεί στον Αρχέλαο που ο Σύλλας γνώριζε τις στρατιωτικές του ικανότητες και τον υπολόγιζε. 

Πολιορκία Πειραιά:

Έτσι ξεκινά η πολιορκία της πόλης του Πειραιά. Η πόλη προστατεύεται από τείχη πάνω από σαράντα πήχεις ψηλά, που ήταν κατασκευασμένα από μεγάλες τετράγωνες πέτρες, έργο του Περικλή, την εποχή που ήταν στρατηγός των Αθηναίων. Παρά το ύψος των τειχών ο Σύλλας τοποθέτησε αμέσως σκάλες αλλά δέχθηκε τόσο ισχυρή άμυνα από Καππαδόκες και κατοίκους του Πειραιά, που υποχώρησε στην Ελευσίνα και στα Μέγαρα για να κατασκευάσει πολεμικές μηχανές καθώς είχε σχέδιο να επιτεθεί ξανά με ξύλινες πολιορκητικές μηχανές ψηλότερες από το Πειραϊκά τείχη αλλά και με κατασκευές αναχωμάτων. 

Έτσι ο Σύλλας περικυκλώνει εκ νέου τον Πειραιά και δίνει μάχες για πολλούς μήνες. Αν και θα μπορούσε να τον κυριεύσει με μακροχρόνια πολιορκία με σύμμαχο την πείνα, προτιμά να εμπλακεί σε κινδύνους μεγάλους και δαπάνες για το Ρωμαϊκό Κράτος γιατί φοβόταν την μακροχρόνια απουσία του από την Ρώμη. Γκρεμίζει τα Μακρά Τείχη, που ενώνουν την Αθήνα με τον Πειραιά, μήκους 40 σταδίων, και τα χρησιμοποιεί ως μπάζα για κατασκευάσει ψηλά αναχώματα έξω από τα τείχη του Πειραιά. Και η πολιορκία αυτή την φορά είναι ασφυκτική. 



Με υλικά από τα Μακρά Τείχη δημιουργεί έξω από τα τείχη του Πειραιά αναχώματα πάνω στα οποία τοποθετεί ξύλινους πύργους και μηχανές για την κατασκευή των οποίων απογυμνώθηκε όλη η Αττική από δάση

Το μέγεθος του Ρωμαϊκού Στρατού που πολιορκεί τον Πειραιά είναι τεράστιο σε δύναμη και μέσα. Μόνο για το μεταφορικό τμήμα του Ρωμαϊκού Στρατού, χρησιμοποιεί για την πολιορκία 20.000 υποζύγια (κατ΄ άλλους 10.000).

Οι ξύλινες πολιορκητικές του μηχανές που συνεχώς καταστρέφονταν, από τον ηρωισμό και την αντίσταση των πολιορκούμενων ανδρών στον Πειραιά ανακατασκευάζονται διαρκώς.  Ξυλεία πέριξ του Πειραιά δεν υπάρχει και την λιγοστή που υπήρχε οι πολιορκούμενοι είχαν φροντίσει να την καταστρέψουν, βάζοντας φωτιά στα κοντινά δάση. Έτσι ο Σύλλας απογυμνώνει όλη δασική έκταση της Ακαδημίας και του Λυκείου. Κι επειδή τα Ρωμαϊκά έργα συνεχώς καταστρέφονταν, από τις βολές των πολιορκουμένων, η ανάγκη σε ξυλεία ήταν μεγάλη. Έτσι όλη η Αττική απογυμνώθηκε από δάση, από άλση ακόμα και από τα ιερά αλσήλια, ενώ πήρε από την Επίδαυρο και την Ολυμπία τα χρήματά τους. 


Η πολιορκία ήταν από ξηράς και από θαλάσσης. Από πλοία χρησιμοποιούσαν κινητή γέφυρα που ονομάζονταν Σαμβύκη που το ύψος της έφθανε ανάλογα με το ύψος των τειχών. Ήταν δημιούργημα του Επίμαχου του Αθηναίου αλλά χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους στην πολιορκία του Πειραιά

Μέσα στην πόλη του Πειραιά, εξαιτίας της πολιορκίας οργιάζει η έλλειψη τροφής και η μαύρη αγορά. Ένας μέδιμνος (59 σημερινά λίτρα) κοστίζει για την αγορά του 1.000 δραχμές. Οι Πειραιώτες τρώνε τα άγρα χόρτα, τα δερμάτινα σανδάλια τους και τα επίσης δερμάτινα δοχεία του λαδιού!


Σύγχρονο αντίγραφο χελώνης μετά κριού

Προδοσία στον Πειραιά:

Ότι δεν καταφέρνει ο Σύλλας με την δύναμη και τα μέσα που διαθέτει, το καταφέρνουν υπηρέτες που ζουν στον Πειραιά, οι οποίοι είτε κινούμενοι από φιλορωμαϊκά αισθήματα, είτε για να σώσουν τον εαυτό τους στην επικείμενη καταστροφή που διέβλεπαν, γράφουν μηνύματα πάνω σε στρογγυλά σφαιρίδια από μολύβι και τα εκσφενδονίζουν στο Ρωμαϊκό Στρατόπεδο. Τα μηνύματα αν και συνοπτικά ήταν αρκετά να κάνουν ζημιά. Όπως "την επομένη επίθεση από πεζικό κατά εργατών" ή "την επομένη επίθεση από ιππικό".

Έτσι κάθε φορά που οι αμυνόμενοι επιχειρούν να αιφνιδιάσουν του Ρωμαίους καταλήγουν σε αποτυχία!

Από προδοσία πάλι ο Σύλλας στήνει ενέδρα σε αποστολή σταριού στους πολιορκούμενους, της οποίας γνωρίζει από σφαιρίδιο το δρομολόγιο κι έτσι στερεί την πολύτιμη τροφή από τον πληθυσμό. 

Ο Αρχέλαος αργά πλέον μαθαίνει για την προδοσία και καταστρώνει ένα σχέδιο. Επαναλαμβάνει την αποστολή σταριού με ελάχιστη φρουρά καθώς γνωρίζει πλέον ότι η φρουρά αυτή θα πέσει στα χέρια των Ρωμαίων. Και την στιγμή που ο Σύλλας έχει συγκεντρώσει την προσοχή του εκεί, ο Αρχέλαος επιτίθεται και καίει όλες τις μηχανές του Σύλλα!

Όταν τα αναχώματα του Σύλλα γίνονται πολύ ψηλά τότε ο Αρχέλαος από την μέσα πλευρά του τείχους, αρχίζει και αυτός να κατασκευάζει αναχώματα πιο ψηλά από τα εξωτερικά, ώστε να έχει το πλεονέκτημα. 

Η διαφορά του Αριστίωνα της Αθήνας και του Αρχέλαου του Πειραιά:

Μετά από αυτό ο Σύλλας εγκαταλείπει για λίγο τον Πειραιά χωρίς βέβαια να λύσει την πολιορκία, ανεβαίνει στην Αθήνα γιατί εκεί ο Αριστίωνας γνωρίζοντας ότι ο Πειραιάς αντέχει, εκτοξεύει από τα τείχη, που πιστεύει ότι είναι πιο ισχυρά από αυτά του Πειραιά, κάθε μέρα υβριστικά άσματα και χορούς και ειρωνείες και βωμολοχίες τις οποίες ο Σύλλας μαθαίνει. Ο Αθηναίος Αριστίωνας δεν είχε βεβαίως καμία σχέση με τον Καππαδόκη Αρχέλαο στον Πειραιά.

Ο Αριστίωνας ήταν άνθρωπος που συγκέντρωνε πάνω του τα χειρότερα πάθη, μαστίζονταν από ακράτεια και ωμότητα, ήταν φιλήδονας και ακόλαστος άνθρωπος. Ο Αριστίωνας ήταν για την Αθήνα μια μάστιγα που είχε πέσει πάνω στην πόλη σαν αρρώστια. Και ενώ οι Αθηναίοι μαστίζονταν εξαιτίας της πολιορκίας από την πείνα, αυτός κάνει συνεχώς γλέντια και συμπόσια, ενώ φέρεται γελοία από τα τείχη έναντι των εχθρών. Και ενώ οι Αθηναίοι τον παρακαλάνε να συμφιλιωθεί με τον Σύλλα αυτός τους βρίζει χωρίς να καταλαβαίνει την κατάσταση που έχει περιέλθει ο ίδιος και η πόλη. Κι όταν κάποια στιγμή κάποιοι από τον κύκλο του το καταλαβαίνουν και πηγαίνουν στον Σύλλα να του μιλήσουν, αντί για ειρήνη του μιλούν για την δόξα και των ηρωισμό του Θησέα και τα Μηδικά. 

Τότε ο Σύλλας τους λέει: "Πηγαίνετε και πέστε αλλού αυτά τα λόγια, γιατί εγώ δεν στάλθηκα από τους Ρωμαίους στην Αθήνα για να σπουδάσω, αλλά για να καταστρέψω τους επαναστάτες!"

  Έτσι την κυριεύει, την καταστρέφει και επιτίθεται στον Πειραιά και από την πλευρά της Αθήνας που ήταν ουσιαστικά ανυπεράσπιστος καθώς η τειχοποιία του Πειραιά ήταν τέτοια ώστε να προστατεύει την Αθήνα και όχι η Αθήνα τον Πειραιά. Ο Πειραιάς πέφτει τον Μάρτιο του 86 π.Χ. 

Καταστροφή και λεηλασία:

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι τα στρατεύματα του Σύλλα κατέκαψαν και ισοπέδωσαν όλη την πόλη του Πειραιά ειδικά την περιοχή που βρίσκονταν πέριξ της ιερής πόλης (κοντά στην σημερινή Αγία Τριάδα). Οι Ρωμαίοι προκαλώντας θόρυβο από σάλπιγγες και αλαλαγμούς έτρεχαν μέσα στον Πειραιά κρατώντας στα χέρια τους γυμνά σπαθιά και έσφαζαν και λεηλατούσαν. Στον χώρο της αγοράς, το αίμα από εκείνους που εσφάγησαν, κατέλαβε όλο τον χώρο, ενώ το ίδιο συνέβη και στην περιοχή του Κεραμεικού. Ο Σύλλας έκαψε όλα τα κτήρια του Πειραιά, όπως και την περίφημη σκευοθήκη του Φίλωνος, που ήταν ένα από τα πλέον αξιοθαύμαστα έργα στον Πειραιά. Αλλά από αυτούς που σκοτώθηκαν δεν ήταν λίγοι και αυτοί που αυτοκτόνησαν από λύπη για την πατρίδα τους που έβλεπαν να καταστρέφεται. Επίσης οι κάτοικοι ήταν αδύναμοι από την έλλειψη τροφής και δεν μπορούσαν να τρέξουν για να ξεφύγουν ενώ η σφαγή ήταν αδιάκριτη και δεν εξαιρούνταν οι γυναίκες και τα παιδιά. 

Πολλοί για να τελειώνουν γρηγορότερα το μαρτύριό τους, έπεφταν πάνω στα σπαθιά των Ρωμαίων. Όσοι απέμειναν την επόμενη ημέρα φορτώθηκαν σε πλοία και πήγαν στην Ρώμη όπου πουλήθηκαν σαν σκλάβοι! Η σφαγή έληξε μόνο όταν δύο Έλληνες φίλοι του Σύλλα ο Μείδιος και ο Καλλιφών τον έπεισαν να σταματήσει.

Λέγεται ότι ο Σύλλας φέρθηκε τόσο σκληρά προς ανταπόδοση της λεγόμενης "ασιατικής σφαγής" ή αλλιώς γνωστής και ως "ασιατικός εσπερινός" όταν ο Μιθριδάτης το 88 π.Χ. είχε κατασφάξει  80.000 (άλλοι ομιλούν για 150.000) Ρωμαίους για να απαλλάξει την Ασία από την παρουσία τους. Λέγεται ότι εκτελούσε ακόμα κι αυτούς που μιλούσαν με λατινική προφορά!
Η καταστροφή της πόλης ήταν τόσο μεγάλη που ο Πειραιάς δεν ξανακούσθηκε έκτοτε ως πολιτεία. Σποραδικά μόνο υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξή του. Η καταστροφή που προκάλεσε ο Σύλλας ήταν μοιραία για την πόλη. Όπως αναφέρει και ο Στράβων που επισκέφθηκε ο ίδιος τον Πειραιά λίγες δεκαετίες μετά την καταστροφή η πόλη είχε μεταβληθεί πλέον σε έναν μικρό οικισμό! 

Ο Σύλλας από την εποχή εκείνη και μετά έφτανε στην Ελλάδα για διάφορους λόγους και μεταξύ αυτών ήταν και οι επισκέψεις του στα λουτρά της Αιδηψού, για ιαματικά λουτρά γιατί πίστευε ότι έπασχε από αρθριτικά. Το 84 π.Χ. συγκέντρωσε πολλά έργα τέχνης και μνημεία και τα μετέφερε στην Ρώμη. 


Η τύχη του Αριστίωνα και η τύχη του Αρχέλαου:

Όσο για την τύχη του Αριστίωνα, αυτός κατέφυγε στην Ακρόπολη, μαζί με πολλούς άλλους βέβαια, όπου τον πολιόρκησαν. Αφού κράτησε για λίγο καιρό, αναγκάσθηκε στο τέλος να παραδοθεί από την δίψα. Μάλιστα την στιγμή που παραδίδονταν μαζεύτηκαν σύννεφα και ξέσπασε βροχή που γέμισε την ακρόπολη με νερό! Ο Σύλλας πήρε ως αποζημίωση για τον πόλεμο αυτό ,από το ταμείο της Ακρόπολης 20 κιλά χρυσού και 600 κιλά ασήμι!

Ο Αρχέλαος διέφυγε στην Θεσσαλία μέσω Βοιωτίας μαζί με ότι είχε απομείνει από τον στρατό του ο οποίος δεν υποχωρεί οργανωμένα αλλά άτακτα, αφού προηγουμένως έχει δώσει ως σημείο συνάντησης στις Θερμοπύλες. Ο Αρχέλαος αργότερα θα συγκρουστεί άλλες δύο φορές με τους Ρωμαίους, στην Χαιρώνεια και στον Ορχομενό που θα ηττηθεί και τις δύο φορές. Φοβούμενος την οργή του Μιθριδάτη θα ζητήσει προστασία στους εχθρούς του τους Ρωμαίους, οι οποίοι γνωρίζουν την ανδρεία του και την στρατιωτική του αξία θα τον υποδεχθούν με τιμές και θα τον κάνουν στρατιωτικό διοικητή Ρωμαϊκής Μονάδας που θα λάβει μέρος μάλιστα στον Τρίτο Μιθριδατικό πόλεμο στο πλευρό του Λικίνιου Λούκουλλου.

Ποιος ήταν ο Μιθριδάτης και το βασίλειο της Καππαδοκίας;
Η κεφαλή του Βασιλιά Μιθριδάτη σε νόμισμα
Ο Μιθριδάτης Στ΄ο Ευπάτωρ, ήταν αυτός που ένωσε όλη την Καππαδοκία, δημιουργώντας μια Μεγάλη Καππαδοκία στην οποία αναπτύχθηκε με ζήλο η ελληνική παιδεία. 
Η Καππαδοκία έφθασε σε τέτοια δύναμη, που αφενός πολλοί Έλληνες πίστεψαν ότι από εκεί θα έρχονταν η σωτηρία. Όντως η Καππαδοκία συγκρούστηκε με την Ρώμη, με την οποία διεξήγαγε τρεις πολέμους που έμειναν γνωστοί ως Μιθριδατικοί Πόλεμοι. Σπουδαιότερος από όλους ήταν ο πρώτος Μιθριδατικός πόλεμος (από το 88 έως το 85 π.χ.) περίοδος που έλαβε χώρα και η πολιορκία και καταστροφή του Πειραιά. Έληξε με νίκη του Σύλλα και την υπογραφή της Συνθήκης της Δαρδάνου. Μετά το τέλος και των τριών Μιθριδαϊκών Πολέμων η Καππαδοκία έγινε Ρωμαϊκή επαρχία.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου