Τα Δημόσια Ρολόγια του Πειραιά



Του Στέφανου Μίλεση

Αν και η πόλη του Πειραιά ταυτίστηκε και έγινε γνωστή για το ρολόι που δέσποζε πάνω στο παλιό δημαρχείο της, λίγοι θα έχουν παρατηρήσει, την επιλογή ή προτίμηση που έχει ο Πειραιάς στα δημόσια ρολόγια, που στολίζουν κάθε πλατεία της και κάθε κτήριο, που φιλοδοξεί να παίξει κάποιο ουσιαστικό ρόλο στην λειτουργία της πόλης.

Η πρώτη φορά που έγινε λόγος για δημόσιο ρολόι στην πόλη ήταν για αυτό του τότε Δημάρχου Α. Μουτζόπουλου (το ρολόι του Παλαιού Δημαρχείου), το οποίο τοποθετήθηκε με απαίτηση δική του. Φυσικά επρόκειτο περί αρνητικού λόγου, καθότι οι αντιδράσεις που υπήρξαν ήταν πολλές και αναφέρονταν "στην κενοδοξία του Δημάρχου".  Έκτοτε κύλισε πολύς χρόνος, οι αντιδράσεις ξεχάστηκαν και το τετράπλευρο ρολόι του Α. Μουτζόπουλου έγινε το σύμβολο της πόλης, τόσο που ακόμα και κατεδαφισμένο, συνεχίζει να απεικονίζεται σε γραμματόσημα ή τηλεκάρτες που αναφέρονται στα σύγχρονα σύμβολα μιας πόλης!


Τηλεκάρτα του 1997 με θέμα το "Παλαιό Ρολόι". Στο βάθος αριστερά διακρίνεται ο αντικαταστάτης του, που είναι το Ρολόι γίγας του Σιλό (Σιταποθήκης)

Ένα ακόμα εντυπωσιακό ρολόι είναι το ρολόι γίγας βάρους πέντε τόννων, που είναι τοποθετημένο πάνω στην σιταποθήκη (silo) σε ύψος 50 μέτρων και που ανά μια ώρα ειδοποιεί τους Πειραιώτες με τον γνωστό σκοπό "τα παιδιά του Πειραιά". (Παλαιότερο αφιέρωμα εδώ). Το ρολόι γίγας είναι τετράπλευρο και κυριαρχεί σε όλο το λιμάνι και στα πλοία που εισέρχονται.


Φυσικά και οι εκκλησίες, ως σημαντικά δημόσια κτήρια, φέρουν έναν σεβαστό αριθμό ρολογιών. 
Γιαυτό και ο Μητροπολιτικός Ναός Πειραιώς, η Αγία Τριάδα, διαθέτει τέσσερα ρολόγια προς όλες τις κατευθύνσεις. Τα ρολόγια αυτά δεν προβλέπονταν στην αρχική κατασκευή της εκκλησίας. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε λεπτομέρεια από φωτογραφία της δεκαετίας του '60 στην οποία φαίνεται η απουσία ρολογιών.

Η Αγία Τριάδα άνευ ρολογιών
Στο κωδωνοστάσιο της Αγίας Τριάδας έχουν τοποθετηθεί τέσσερα ρολόγια προς όλες τις κατευθύνσεις
Πίσω από το αντίγραφο του Λιονταριού ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής διαθέτει επίσης τέσσερα ρολόγια, που είναι ορατά σε όλες τις πλευρές του προλιμένα. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός το κωδωνοστάσιο βρίσκεται υπό γωνία σε σχέση με την υπόλοιπη εκκλησία.

Ζωοδόχος Πηγή

Ο ναός της Υδραϊκής συνοικίας, ο Άγιος Νικόλαος διαθέτει δύο ρολόγια στην πρόσοψη (έναντι παγόδας Ο.Λ.Π.) και ένα ακόμα προς βορρά (προς την Ακτή Μιαούλη). Νότια προς την οδό Τομπάζη αλλά και ανατολικώς δεν διαθέτει, αλλά η σχεδίαση του Ναού είναι τέτοια, που δημιουργεί την εντύπωση ύπαρξης ρολογιών πανταχόθεν. Συνολικά διαθέτει τρία ρολόγια.


Δύο ρολόγια βρίσκονται στην πρόσοψη του Αγίου Νικολάου

Και ένα τρίτο, με πρόσοψη στην Ακτή Μιαούλη
Στην κορυφή του λόφου της Καστέλλας βρίσκεται η εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Διαθέτει επίσης τέσσερα ρολόγια τα οποία είναι και τα πιο ψηλά ρολόγια της πόλης.

Τα τέσσερα ρολόγια της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία, είναι τα πιο υψηλά ρολόγια της πόλης
Ρολόγια δεν έχουν μόνο οι εκκλησίες στον Πειραιά, αλλά και οι σταθμοί. Από ένα ρολόι συναντούμε στην κορυφή του κτηρίου του Σταθμού τρένων του Αγίου Διονυσίου καθώς και στον Σταθμό τρένων Πελοποννήσου πάνω από τις πέντε χαρακτηριστικές μακρόστενες καμάρες.

Ο Σταθμός Τρένων Αγίου Διονυσίου

Σταθμός τρένων Πελοποννήσου
Βεβαίως από την απογραφή αυτή δεν θα μπορούσε να απουσιάζει τα ρολόγια στο Πασαλιμάνι, το μέρος στο οποίο σχεδόν όλοι μας κλείναμε τις συναντήσεις μας. Βεβαίως το πρώτο στο οποίο αναφερόμαστε είναι στο γνωστό αβγό (αυγό) από το σχήμα της πλατείας που υπήρχε πριν ακόμα από την κατασκευή του. Λίγοι όμως θα έχουν παρατηρήσει ότι πάνω και πίσω από το ρολόι του Μανούσκου (κατασκευής 1940) δεσπόζει ένα ακόμα ρολόι στην θέση που βρίσκονταν κάποτε ο κινηματογράφος Σπλέντιτ.

Το "αβγό" πριν από την κατασκευή του ρολογιού το 1937
 

Μπροστά το Ρολόι του Μανούσκου (Κατεσκευάσθη εν έτει 1940 επί Δημαρχίας Μ. Μανούσκου). Πάνω από το γνωστό ρολόι δεσπόζει ένα άλλο που λίγοι παρατηρούν πως  βρίσκεται πάνω από τα Carrefour. Συνήθως αυτά τα δύο ρολόγια σπανίως συμφωνούσαν ως προς την ώρα που έδειχναν!

Ρολόγια μέχρι τώρα βρέθηκαν σε σταθμούς, στο λιμάνι, σε εκκλησίες και πλατείες. Ρολόι υπάρχει και σε Τράπεζα. Πρόκειται για το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στην διασταύρωση των οδών Εθνικής Αντιστάσεων και Μακράς στοάς, έναντι της Αγίας Τριάδας.


Ρολόι πάνω από την κεντρική είσοδο της Εθνικής Τράπεζας επί της Εθνικής Αντιστάσεως
Και αν αυτά είναι περίπου τα κύρια και πλέον σημαντικά ρολόγια της πόλης να προσθέσουμε στην απογραφή μας και αυτά που δεν διασώθηκαν μέχρι σήμερα! Έτσι εκτός από το ιστορικό παλιό ρολόι που κατεδαφίστηκε, υπήρχε και το τετράπλευρο ρολόι του Ιωάννη Βρυώνη, το οποίο στάθηκε αιτία  να λάβει όνομα όλη η περιοχή.


Το ρολόι του Ιωάννη Βρυώνη που όλοι τον πείραζαν για την ύπαρξή του, αλλά εκείνος τους απαντούσε ότι από αυτό το ρολόι θα μείνει το όνομά του για πάντα, όπως και πραγματικά έγινε
Στην παρούσα καταμέτρηση δεν ελήφθησαν υπόψη ρολόγια που βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους ή σε σταθμούς αναμονής, αποβάθρες τρένων ή σε χώρους αναμονής πλοίων, παρά μόνο όσα βρίσκονται σε εξωτερικούς και δημόσιους χώρους, σημερινή ή του παρελθόντος που η παρουσία τους καταγράφηκε στην ιστορία της πόλης. Εξαίρεση στον κανόνα αυτό θα κάνουμε για το ρολόι του Σταθμού Η.Σ.Α.Π. που αν και εσωτερικά του σταθμού, είναι ένα από τα ρολόγια με ιστορία στον Πειραιά.


Μοναδική εξαίρεση στην καταμέτρηση είναι το ρολόι του Σταθμού Η.Σ.Α.Π. που θεωρείται ιστορικό πλέον ρολόι

Τέλος να αναφέρουμε ότι η μόνη περιοχή στην οποία ο Πειραιάς δεν διαθέτει ρολόι είναι αυτή της Πλατείας Κοραή, εκεί που βρίσκεται και το Δημαρχείο της Πόλης! Περιοχή που συνήθως στις περισσότερες πόλεις θα συναντήσει κάποιος ένα κεντρικό ρολόι. Ωστόσο το πλησιέστερο ρολόι που συναντούσε κανείς στο κέντρο του Πειραιά ήταν ένα διαφήμιση της Zenith στην πρόσοψη καταστήματος επί της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου 46 (σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου). 


Το ρολόι ZENITH που θυμόμαστε την δεκαετία του ΄70 επί της Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου 46 (σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου)
Κλείνοντας στατιστικά και μόνο να αναφέρουμε, ότι σε μια μικρή σχετικά περιοχή (κέντρο Πειραιά) καταμετρώντας όλα τα ρολόγια (που υπήρξαν ιστορικά ή που υπάρχουν σήμερα) όχι ως ανεξάρτητους μηχανισμούς αλλά ως απεικονίσεις ρολογιών (π.χ. ένας μηχανισμός κινεί τέσσερα ρολόγια), απαριθμήσαμε συνολικά 37 Δημόσια ρολόγια 

Πλατεία Καρπάθου 1973 - Στο κέντρο της κυριαρχεί ένα Ρολόι
Τα ρολόγια της Πλατείας Οδησσού αναρτημένα στο κτήριο του ΗΣΑΠ Πειραιώς
Ηλεκτρικό ρολόι υπήρχε τοποθετημένο και στο κέντρο της Πλατείας Κοραή φυσικά!!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"