Σιδηρόδρομος Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου (Σ.Π.Α.Π.)

Ένα δύσκολο τεχνικά τμήμα του Σιδηροδρομικού δικτύου Πειραιώς Πελοποννήσου, αυτό της Κακής Σκάλας, προκαλεί θαυμασμό και πλήθος απεικονίσεων που καταλαμβάνουν ακόμα και πρωτοσέλιδα της εποχής (1885)

Του Στέφανου Μίλεση

Στις 19 Απριλίου του 1882 η Γενική Πιστωτική Τράπεζα υπογράφει σύμβαση με το Κράτος (με Πρωθυπουργό τον Χαρίλαο Τρικούπη), για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς - Πατρών. Η τράπεζα αμέσως δημιουργεί την εταιρεία Σ.Π.Α.Π. δηλαδή την εταιρεία "Σιδηροδρόμων Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου". Έτσι στις 8 Νοέμβριου του 1882 ξεκινά η κατασκευή της γραμμής και παράλληλα ξεκινούν και τα έργα για την ανέγερση των Σταθμών Α΄Τάξεως σε Πειραιά και Αθήνα. Δεκαοκτώ μήνες αργότερα, στις 21 Μαΐου 1884 παραδίδεται το πρώτο τμήμα της γραμμής Πειραιάς - Κόρινθος. Σταδιακά ετοιμάζονται και δίνονται σε χρήση και τα υπόλοιπα τμήματα. Η γραμμή φτάνει στο Κιάτο τον Σεπτέμβριο του 1885 και τελικώς στην Πάτρα το 1887 με ένα χρόνο καθυστέρηση από την αρχική ημερομηνία.



Κάθε τμήμα που ετοιμάζεται αναγγέλλεται θριαμβευτικά από τον τύπο της εποχής, με πρωτόγνωρα ενθουσιώδη κείμενα και φωτογραφίες για το τεχνικό επίτευγμα, καθώς η διαδρομή περιελάμβανε δύσκολα τμήματα όπως την διάβαση της "Κακής Σκάλας". 


Το πέρασμα της γραμμής από φαράγγια, βουνά και χαράδρες επιτεύχθηκε με την κατασκευή 481 γεφυρών και άλλων παρεμβάσεων! 


Η ευκολία που παρέχει πλέον ο Σιδηρόδρομος Πειραιώς - Πελοποννήσου ανακοινώνεται δια του τύπου με παραδείγματα όπως "Εάν ξεκινήσει κάποιος το πρωί της Δευτέρας για Κόρινθο, θα προλάβει το μεσημεριανό πλοίο της ατμοπλοΐας Λόϋδ, θα φθάσει στην Κέρκυρα το μεσημέρι της Τρίτης και την Τετάρτη κατά την Ανατολή του Ηλίου θα έχει φθάσει στο Βρινδήσιον! (Μπρίντεζι)".

Η διαδρομή του συρμού αποτελούσε μάθημα ιστορίας:

Ξεκινώντας κάποιος από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του Πειραιά, στο Λιμένα Αλών (που από λάθος όπως έχουμε πολλές φορές πει, καλούνταν τότε Ζέα), διέρχονταν από τον Ρέντη και από τον ελαιώνα που υπήρχε ακόμα έφτανε στην Αθήνα. Εκεί ανέμενε για κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου να γίνει η μετεπιβίβαση επιβατών από την Εταιρεία του Σιδηροδρόμου του Λαυρίου, με την οποία είχε γίνει συμφωνία για την από κοινού άφιξη των συρμών στον Σταθμό Πελοποννήσου Αθηνών.

Μετά μιας περίπου ώρας το τραίνο αναχωρούσε για ένα ταξίδι στον χρόνο και στην ιστορία αφού όλα τα μέρη που διέρχονταν ήταν μέρη ιστορικά τα οποία όλοι οι περιηγητές και κυρίως οι ξένοι ήθελαν να δουν. 


Φεβρουάριος 1886 


- Περνώντας από τους πρόποδες των λόφων της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Κολωνού, προσέγγιζε τον Πύργο της πρώην Βασιλίσσης Αμαλίας, Άνω Λιόσια και Πάρνηθα όπου συναντούσαν ερείπια του τείχους που κάποτε είχαν κτίσει οι Αθηναίοι για να αποκρούουν τις εισβολές των Πελοποννησίων.

- Από εκεί κατέρχονταν στο Θριάσιο Πεδίο της Ελευσίνας, όπου η γραμμή παραλλήλως βαίνουσα με την Ιερά Οδό, έφθανε στην Ελευσίνα σε μικρή απόσταση από το ναό της Θεάς Δήμητρας.

- Από την Ελευσίνα η γραμμή διέρχονταν την ακτογραμμή από την δεξιά πλευρά του πορθμού της Σαλαμίνας που είχε λάβει χώρα η περιώνυμος ναυμαχία κατά των Περσών, διατρέχοντας τους πρόποδες του όρους απ΄ όπου ο Ξέρξης έβλεπε την καταστροφή του στόλου του.

- Εξερχόμενη των Μεγάρων η γραμμή συναντά τα Σκειρώνια Όρη (Κακή Σκάλα) όπου ο Θησέας προχώρησε στην εξόντωση των διαβόητων ληστών Σκείρωνα, Προκρούστη και Σίνεως του Πιτυοκάμτου, όπου εξόντωναν τους αρχαίους οδοιπόρους. Η γραμμή σε μια διαδρομή 7 περίπου χιλιομέτρων κρέμεται σε ύψος 50 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας!


Επάνω η γέφυρα της "Κακής Σκάλας" κάτω η αμαξιτή οδός (Ιούλιος 1887)

- Μετά το κατόρθωμα της διέλευσης των Σκειρώνιων Ορέων, ο επιβάτης για 20 χιλιόμετρα χαλάρωνε στην θέαση του πευκόφυτου δάσους της Κινέτας και έφτανε στο Καλαμάκι (επίνειο της Νέας Κορίνθου). Από το Καλαμάκι μια μικρή σιδηροδρομική διακλάδωση πήγαινε στα Ίσθμια, μια μικρά κωμόπολη του Σαρωνικού. Η κύρια γραμμή όμως συνέχιζε από το Καλαμάκι και διερχόμενη την σιδηρά γέφυρα του ισθμού περνούσε από την Στερεά στην Πελοπόννησο και έφθανε στον σταθμό της Νέας Κορίνθου. 


Απεικόνιση από  την άφιξη στη νέα πόλη των Ισθμίων (Απρίλιος 1886)

Τα 101 χιλιόμετρα με τα 481 έργα:

 Από τον Πειραιά μέχρι και την αποβάθρα της Νέας Κορίνθου το μήκος της πρώτης αυτής γραμμής, ανέρχονταν τότε σε 101 χιλιόμετρα από τα οποία μόνο τα 30 ήταν οριζόντια (ευθεία) ενώ τα υπόλοιπα ήταν είτε ανωφέρεια είτε κατωφέρεια. Σε αυτά τα 101 χιλιόμετρα έγιναν 481 τεχνικά έργα όπως: 
- 76 γέφυρες ανοίγματος 3 - 4 μέτρων, 
- 23 γέφυρες ανοίγματος 5 - 6 μέτρων,
- 16 γέφυρες ανοίγματος 7 - 9 μέτρων,
- 7 γέφυρες ανοίγματος 10 - 20 μέτρων,
- 1 γέφυρα των 27 μέτρων πλαγίως τοποθετημένη στον Κηφισό ποταμό, 
- 2 γέφυρες των 35 μέτρων και 
- 1 γέφυρα των 50 μέτρων. Οι δε γέφυρες που το μήκος τους ποικίλει από μισό έως τρία μέτρα αποτελούν μεγάλο μέρος από το υπόλοιπο των 481 έργων!




Είχε προβλεφθεί η ίδρυση Φυλακίου κάθε 4 χιλιόμετρα για την ασφάλεια της γραμμής, όπως και σε κάθε ισόπεδη διάβαση. 


Το ολοκληρωμένο πλέον δίκτυο του 1902 (είκοσι χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής του) αριθμούσε για την ακρίβεια 763 χιλιόμετρα!

Σιδηροδρομικός Σταθμός Πειραιώς:

Σπάνιο σχέδιο που απεικονίζει την τελετή εγκαινίων κατασκευής της Σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς - Πελοποννήσου και την εκ παραλλήλου ανέγερση του Σταθμού του Πειραιά (Λιμάνι Αλών - 8 Νοεμβρίου 1882)

Ο θεμέλιος λίθος ανέγερσης του Σιδηροδρομικού Σταθμού Πειραιώς τέθηκε παράλληλα με τα εγκαίνια έναρξης εργασιών της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς Πελοποννήσου στις 8 Νοεμβρίου 1882. Λαμπρή τελετή έλαβε χώρα στο Λιμάνι του Πειραιά, ακριβώς στο σημείο που εδρεύει σήμερα ο Σταθμός. Η εορτή ξεκίνησε με αγιασμό στον οποίο παρέστησαν οι Βασιλείς Γεώργιος Α΄και Όλγα και όλα τα πολιτικά πρόσωπα που δέσποζαν τότε. Στήθηκε ένα ξύλινο ικρίωμα (όπως φαίνεται και στο ανωτέρω σχέδιο) διακοσμημένο από μύρτα και σημαίες, ενώ ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ που την ημέρα εκείνη έφερε την στολή Στρατηγού, έθεσε τον θεμέλιο λίθο ο οποίος ανέγραφε τα εξής:
Στα θεμέλια του Σιδηροδρομικού Σταθμού την 8η Νοεμβρίου 1882 από γεννήσεως Χριστού ο Βασιλεύς Γεώργιος και η Όλγα έθεσαν τον θεμέλιον λίθον εκ θεού γένοιτο, τύχη δ΄ αγαθή επίσποιτο

Κατασκευασμένος δίπλα στο αρχικά παλαιό κτήριο του Σταθμός Σιδηροδρόμου Αθηνών Πειραιώς (αργότερα ΗΣΑΠ) αποτελούσε σταθμό Α΄ τάξεως. Πρώτης τάξεως Σταθμοί, εκτός του Πειραιά, ήταν αυτός της Αθήνας και ο τότε Τερματικός της Νέας Κορίνθου. Υπήρχαν άλλοι τρεις Β΄ τάξεως (Ελευσίνα, Μέγαρα, Καλαμάκι) και επτά απλές στάσεις (Άγιο Ιωάννη Ρέντη, Μύλοι Κηφισού, Κάτω Λιόσια, Καλύβια, Κινέτα και Άγιοι Θεόδωροι). 


Ο Σταθμός των Σιδηροδρόμων Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου γνωστός ως Σταθμός Πελοποννήσου Πειραιά

Στο Σταθμό του Πειραιά υπήρχε επίσης Τηλεγραφείο, έδρευε η κεντρική αποθήκη των υλικών με μικρότερες στην Αθήνα και Κόρινθο. Επίσης στον Πειραιά έδρευε και το συνεργείο για την συντήρηση του κινητού υλικού καθώς και σταθμός υδρεύσεως ατμαμαξών. Σε όλους τους σταθμούς Α΄ και Β΄ τάξεως υπήρχαν καφενεία, αλλά ειδικά στην άλλη άκρη της γραμμής στην Κόρινθο, η Εταιρεία είχε συστήσει και εστιατόριο το οποίο ήταν παράρτημα του μεγαλοπρεπούς ξενοδοχείου Μεγάλης Βρετανίας των Αθηνών!


Ο Σταθμός Πελοποννήσου με το ρολόι του, που μαζί με τα δημόσια ρολόγια των παρακείμενων κτηρίων συνθέτουν μια παράξενη εικόνα στο λιμάνι

Χρονικές αντιπαραβολές






Γαλλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στον Πειραιά το 1917 και περνούν μπροστά από τον Άγιο Νικόλαο του 2013




Ο Ηλεκτρικός Σταθμός του Πειραιά με φόντο τον πίνακα του Μιχάλη Γιώργα και εστίαση τις αποβάθρες σήμερα

Η Έπαυλη του Οριγώνη στην Καστέλλα όπως την ζωγράφισε ο Αντώνης Κανάς, τοποθετημένη στο σημερινό τοπίο 

Η παραλία βοτσαλάκια στην Καστέλλα με φόντο την οργανωμένη πλαζ που παραδόθηκε προς χρήση την δεκαετία του '70

Έπαυλη Αλέξανδρου Κουμουνδούρου

Έπαυλη Κουμουνδούρου το 1931



του Στέφανου Μίλεση

Ήταν Φεβρουάριος του 1935 όταν η κατεδάφιση της Έπαυλης Κουμουνδούρου στο Τουρκολίμανο (Μικρολίμανο) είχε σχεδόν ολοκληρωθεί. 

Ότι απέμεινε από την Έπαυλη του Κουμουνδούρου τον Φεβρουάριο του 1935

Η Έπαυλη Κουμουνδούρου στις 24 Ιανουαρίου 1935

Η Έπαυλη αυτή αποτελούσε μια εμβληματική παρουσία που δέσποζε στην κορυφή του λοφίσκου του γραφικού όρμου του Τουρκολίμανου και αποτέλεσε τοπωνύμιο της εποχής, δίνοντας όνομα ακόμα και στην παρακείμενη νησίδα που από πολλούς καλείτο νήσος Κουμουνδούρου (Σταλίδα επισήμως και Παρασκευά αργότερα).


Η Έπαυλη αποτελούσε ιδιοκτησία του πολιτευτή Μάνης Αλέξανδρου Κουμουνδούρου που διετέλεσε και Πρωθυπουργός και που περνούσε τους θερινούς μήνες εντός αυτής. Τότε οι μεγάλοι και σπουδαίοι άνδρες της εποχής συγκεντρώνονταν σε ακτές της Πειραϊκής Χερσονήσου όπως ο Βασ. Γεώργιος Α΄ στην συνοικία Τσίλλερ, ο Πρωθυπουργός Κυριακούλης Μαυρομιχάλης στην έπαυλή του στην Καστέλλα (δίπλα στην Έπαυλη του Οριγώνη), αλλά και ο Υπουργός Οικονομικών Σιμόπουλος επί Κυβερνήσεως Δεληγιάννη.


Η Έπαυλη Αλέξανδρου Κουμουνδούρου το 1903

Στην Έπαυλη του Κουμουνδούρου δίνονταν εορτές και γεύματα που μετείχαν επιφανείς ξένοι, Πρεσβευτές και Βασιλείς, Πρίγκιπες, πολιτικοί και επιχειρηματίες. Ο Κουμουνδούρος διέθετε τεράστια περιουσία μεταξύ άλλων στην γνωστή σήμερα ως "λίμνη Κουμουνδούρου", άλλη έπαυλη στην Τροιζήνα και σε πολλά άλλα μέρη. 


ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ

Στην Έπαυλη του Τουρκολίμανου, είχε κρυφτεί ο Έλληνας Πρίγκιπας Μουρούζης μετά το επεισόδιο που είχε με τον Πρίγκιπα Νικόλαο. 


Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος είχε αποκτήσει τρία παιδιά. Τον Κωνσταντίνο, τον Σπυρίδωνα και την Όλγα. Η τελευταία συνάπτει γάμο με τον εφοπλιστή Επαμεινώνδα Εμπειρίκο. Ο γιος εκ του γάμου αυτού είναι και ο τελευταίος ιδιοκτήτης της επαύλεως, ο οποίος την πωλεί το 1934 στον σημερινό Ναυτικό Όμιλο Ελλάδος, Πρόεδρος του οποίου τότε ήταν ο Αντώνιος Μπενάκης.

Τα τελευταία χρόνια πριν τη πώλησή της, οι απόγονοι του Κουμουνδούρου δεν πήγαιναν στην έπαυλη με αποτέλεσμα να παρουσιάζει εικόνα εγκατάλειψης. Για χρόνια ολόκληρα μόνο ένας γέρο-φύλακας μπαινόβγαινε ανήμπορος να τη συντηρήσει. Οι Πειραιώτες της περιοχής που είχαν συνηθίσει για χρόνια ολόκληρα να διακρίνουν τις νύχτες τα φώτα της έπαυλης, δεν μπορούσαν να πιστέψουν το τραγικό τέλος της.

Το ιερό της Θεάς Άρτεμης:

Όταν κατεδαφίσθηκε το 1935 η Έπαυλη Κουμουνδούρου, έγιναν ανασκαφές υπό την εποπτεία του Αρχαιολόγου Ι. Θρεψιάδη ύστερα από έγγραφο υπόμνημα του αρχαιολόγου και λογοτέχνη Αλέξανδρου Φωτιάδη, που αναζητούσε επίμονα στοιχεία για να ταυτίσει το φαληρικό λιμένα της αρχαίας Αθήνας με τον λιμένα της Μουνυχίας. Από τις ανασκαφές αυτές βρέθηκαν μάλιστα και σχετικά αναθήματα.(Πήλινα ειδώλια αγοριών και κοριτσιών). Σχετικές με την Θεά εορτές γίνονταν κατά τον Αττικό μήνα Μουνιχιών. Τα Μουνίχια τελούνταν την 16η ημέρα αυτού του μήνα στο ναό στην θέση του οποίου όπως αναφέραμε βρίσκονταν η Έπαυλη. Η εορτή αυτή γίνονταν για το περιστατικό με τον Έμβαρο και γιαυτό γίνονταν υπό την εποπτεία του γένους των Εμβαριδών.

Στην θέση της Έπαυλης Κουμουνδούρου
δεσπόζει σήμερα το Ναυτικός Όμιλος Ελλάδος
Η Έπαυλη αποτέλεσε σημείο αναφοράς στην περιοχή ώστε καρτ ποστάλ εποχής εκτυπώνονται με την ένδειξη "Θέσις Κουμουνδούρου"
Επίσης βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία έπεισαν τους αρχαιολόγους ότι το Τουρκολίμανο ήταν ο αρχαίος ναύσταθμος του Φαλήρου. Στη νότια πλευρά του λόφου και σε βάθος 2 μέτρων ανακαλύφθηκαν πληθώρα αρχαίων αγγείων που ανήκουν στον 4ο π.Χ. αιώνα και γυναικεία εδώλια καθιστού τύπου της εποχής αυτής. Συνεχιζόμενης της ανασκαφής και σε βάθος 3 μέτρων αποκαλύφθηκε αμιγές αρχαιολογικό έδαφος της εποχής των "γεωμετρικών χρόνων" γεγονός που έδωσε στοιχεία για τους πρώτους οικιστές της Αττικής που μέχρι εκείνη την στιγμή βασίζονταν μόνο σε εικασίες και υποθέσεις.


Ο λεγόμενος λόφος Κουμουνδούρου το 1935. Στην κορυφή του λόφου δεσπόζει αντί της έπαυλης που μόλις έχει κατεδαφιστεί το ημιτελές κτήριο του Ναυτικού Ομίλου Αθηνών όπως λέγονταν τότε.

Στις 18 Φεβρουαρίου του 1935 στο ίδιο σημείο που κάποτε δέσποζε η Έπαυλη του Κουμουνδούρου τέθηκε ο θεμέλιος λίθος για το εντευκτήριο του Ναυτικού Ομίλου. Τα σχέδια του Ναυτικού Ομίλου εκπονήθηκαν από τον αρχιτέκτονα Λάσκαρη ο οποίος έπρεπε να κατασκευάσει ένα μεγάλο σε όγκο κτήριο εντός των περιορισμένων ορίων που έθετε η κορυφή του λόφου. Η παραγγελία προς τον Λάσκαρη ήταν να απομακρυνθεί από τον νεοκλασικισμό στην οικοδομή η οποία θα έπρεπε να θυμίζει γέφυρα πλοίου.

Ο ναυτικός όμιλος με τις εγκαταστάσεις του σκοπό είχε να ενθαρρύνει την αγάπη για τη θάλασσα, την ιστιοπλοΐα και τα θαλάσσια σπορ γενικότερα.


Το σχέδιο του Ναυτικού Ομίλου του Λάσκαρη

Μια πτυχή από την πολυτάραχη ζωή του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου καταγράφηκε από τον λογοτέχνη Στέφανο Δάφνη σε χρονογράφημά του. Σύμφωνα με αυτό ο Κουμουνδούρος σε μια από τις κρητικές επαναστάσεις (αυτή του 1841), κατέβηκε στην Κρήτη για να συμμετάσχει. Στις 25 Μαρτίου εκείνης της χρονιάς μπήκε σε ένα καΐκι φορτωμένο με όπλα και πολεμοφόδια και με άλλους οπλισμένους Κρητικούς και Μανιάτες έφυγε για το εξεγερμένο νησί. Στη ζώνη του έφερε δύο πιστόλια που του είχε δωρίσει ο φίλος του από τον Πειραιά (κρητικής καταγωγής) Μανώλης Αντωνιάδης. Ύστερα από δύο ημερών πελαγοδρομία το καΐκι έφτασε στα Αντικύθηρα καθώς δεν μπορούσε να πλησιάσει τα κρητικά παράλια εξαιτίας τουρκικών πολεμικών που περιπολούσαν στο νησί. Τελικώς όταν κατάφεραν να βρουν ακτή για να αποβιβασθούν, ένα τουρκικό πολεμικό εμφανίσθηκε και κανονιοβόλησε το καΐκι με αποτέλεσμα να εκραγεί. Οι επιβάτες του μόλις που πρόλαβαν να πηδήξουν στα βράχια της στεριάς. Εφτά μήνες διήρκεσε αυτή η κρητική εξέγερση και τόσο έμεινε πάνω στα κρητικά βουνά ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα εξακολούθησε τις σπουδές, έγινε διδάκτωρ και στη συνέχεια ακολούθησε τη γνωστή πολιτική του σταδιοδρομία. 






Ναός Αγίας Παρασκευής Πειραιά (Νέα Καλλίπολη)




του Στέφανου Μίλεση

Τα εγκαίνια του ναού της Αγίας Παρασκευής έγιναν την Κυριακή 13 Οκτωβρίου 1940, όταν τα σύννεφα του πολέμου είχαν καλύψει ήδη την Ευρώπη και πλησίαζαν αμείλικτα την χώρα μας. Στις εφημερίδες της εποχής κυριαρχούν τα νέα των πολεμικών συγκρούσεων ενώ στον τοπικό τύπο μεταξύ άλλων αναγγέλλεται ο νέος κινηματογράφος "Καλιφόρνια" στην Αγία Σοφία υπό την διεύθυνση του Μιχαήλ Κόμη με το νέο τύπο μηχανής προβολής τύπου "Σινεμεκάνικα Νο 7, διφωνικού τύπου", ενώ ο Δήμαρχος Μιχάλης Μανούσκος που πρωτοστατεί των εγκαινίων ολοκληρώνει παράλληλα και την κατασκευή του "Ρομαντικού περιπάτου" στην Καστέλλα. Στον λόγο της τελετής εγκαινίων είναι που ανακοινώνει και την έναρξη λειτουργίας του Θεμιστόκλειου Δημοτικού Γυμναστηρίου και καλεί συλλόγους να το κάνουν σπίτι τους.

"Ο ύμνος της αγάπης και της αλληλεγγύης έχει πλέον φυγαδευθεί και τα έργα της ευημερίας και της προόδου παραμερίσθηκαν" ακούγεται την μέρα εκείνη. Κι ο κόσμος αναρωτιέται "θα είναι άραγε ο βίος της εκκλησίας αυτής, μακροχρόνιος;" 


Από τα εγκαίνια του ναού της Αγίας Παρασκευής Καλλίπολης. Ο Επίσκοπος Ταλαντίου κ. Παντελεήμων με τους ιερείς του Ναού. Γύρω τους τα μέλη της Επιτροπής Ανέγερσης. Ο ναός ανεγέρθηκε στην θέση που πριν υπήρχε παράπηγμα από το 1927. Το πρώτο εκείνο παράπηγμα είχε ανεγερθεί από τον ιερέα Μιχαήλ Καρακάση. Για την αποπεράτωση του ναού εργάστηκαν οι επίτροποι Θ. Θεοφανίδης, Τσόγκα, Γ. Καρακάση, Αντωνιάδη, Μολιτίδη και Φιλιππίδη.



Αναγγελία εγκαινίων ενοριακού ναού
Αγίας Παρασκευής Νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς

Ευγενική χορηγία της κυρίας Σοφίας Θεοφανίδου εγγονή της Σοφίας Θ. Θεοφανίδου που αναγράφεται στην Πρόσκληση της 17ης Ιανουαρίου 1939, με την οποία διενεργείται χοροεσπερίδα στην αίθουσα του "ΠΑΛΛΑΣ" προς αποπεράτωση του Ναού. Στην Επιτροπή διαβάζουμε τα ονόματα Θωμάς Θεοφανίδης, Χρήστος Τσόγκας, Αντώνιος Αντωνιάδης και Γεώργιος Καρακάσης! 
23 Σεπτεμβρίου 1934 - Τελετή καταθέσεως θεμελίου λίθου Ιερού Ναού Αγίας Παρασκευής
παρά του Προέδρου της Εκκλησιαστικής Επιτροπής κ. Θωμά Θεοφανίδου
(Η φωτογραφία ευγενική χορηγία της κ. Σοφίας Θεοφανίδου)


Η Αγία Παρασκευή και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος:

Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το 1946 αποτέλεσε την ενορία εκείνη στην οποία ασκούσε τα ιερατικά του καθήκοντα ο ιεροκήρυκας τότε Μακάριος Κυκκώτης, που αργότερα θα γίνει γνωστός σχεδόν σε όλο τον κόσμο ως ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος που θα διατελέσει και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας!

Ο Κυκκώτης και ο διορισμός του:

Ο Μακάριος γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1913 στην Κύπρο (Παναγιά Πάφου) με το κοσμικό όνομα Μιχαήλ Χριστοδούλου Μούσκος. Επειδή το 1926 θα γίνει δεκτός ως δόκιμος μοναχός στην Μονή Κύκκου, η μονή αυτή θα αποτελέσει έκτοτε σημαντικό σημείο αναφοράς, καθώς από εδώ θα ξεκινήσει την ιερατική του δράση. Έτσι όταν στις 7 Αυγούστου 1938 θα χειροτονηθεί Διάκονος, θα την τιμήσει λαμβάνοντας το όνομα Μακάριος Κυκκώτης.

Όταν στις 13 Ιανουαρίου 1946 θα χρισθεί στην Αθήνα Αρχιμανδρίτης, θα τοποθετηθεί στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως όπου θα παραμείνει μέχρι τον Ιανουάριο του 1947 να μεταβεί στη Βοστόνη για σπουδές. Όταν ακόμα βρίσκεται εκεί το 1948 μαθαίνει ότι εκλέγεται Μητροπολίτης Κιτίου (Κύπρου) όπου και χειροτονείται στις 13 Ιουνίου 1948. 


Ωστόσο στις 9 Ιουνίου 1948, δηλαδή μόλις τέσσερις μέρες πριν την χειροτονία του, ο Μακάριος Κυκκώτης αναχωρεί αεροπορικώς για την Κύπρο, όχι από τις Η.Π.Α. όπως έχει γραφτεί στην επίσημη βιογραφία του, αλλά από την Καλλίπολη του Πειραιά, καθώς νιώθει την ανάγκη  να χαιρετίσει την ενορία του, πριν την αναχώρησή του.  

Τέσσερις μέρες πριν την χειροτονία του (9 Ιουνίου 1948) 
Ο Μακάριος και με την ανάληψη των νέων καθηκόντων του όμως δεν ξεχνά την πρώτη ενορία, από την οποία ξεκίνησε, γιαυτό και την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 1949 λειτουργεί στο Ναό της Αγίας Παρασκευής, στο μνημόσυνο των κτητόρων, ενώ στις 24 Σεπτεμβρίου λειτούργησε και στο Ναό της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας καθώς η επίσκεψή του συνέπεσε με την εορτή της ανεύρεσης της εικόνας των Κυθήρων.

(Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 1949) Ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος θα λειτουργήσει στο Ναό της Αγίας Παρασκευής Νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς.

Το 1952 θα επιστρέψει ξανά στην εκκλησία ως Αρχιεπίσκοπος Κύπρου.


Η ιστορία της εκκλησίας:

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της Μητροπόλεως Πειραιώς (imp.gr) οι ρίζες της εκκλησία της Αγίας Παρασκευής βρίσκονται στην περιοχή της Βιθυνίας στην περιοχή Κατιρλί.  Ένα μικρό λιμάνι στη νότια ακτή της θάλασσας του Μαρμαρά.


Το Κατιρλί σήμερα (Οι Τούρκοι το ονομάζουν Esenkoy)

Από εκεί στις 21 Ιουνίου 1921 ο τελευταίος ιερέας του Ναού ο πατήρ Μιχαήλ Καρακάσης - Καραγιώργης αναχώρησε με πολλούς άλλους συγχωριανούς για μια νέα πατρίδα. Μετά την Κίο έφθασαν στον Πειραιά όπου και βρέθηκαν ανάμεσα σε άλλους πρόσφυγες από την Καππαδοκία, την Σινασό, την Κάρπαθο, την Χίο.

Το 1924 η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής ήταν μια ξύλινη παράγκα, ενώ το 1927 άρχιζε η ανοικοδόμηση του σημερινού ναού. Με αίτηση προς τις τουρκικές αρχές επιτράπηκε στην συνέχεια και η μεταφορά των λατρευτικών σκευών από τον αρχικό ναό στο Κατιρλί.

Η ενορία της Αγίας Παρασκευής έχει εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο "Η Αγία Παρασκευή της Νέας Καλλίπολης Πειραιώς, Οδοιπορικό στις Αλησμόνητες πατρίδες" που αναφέρεται στην εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Καλλίπολη καθώς και στην ιστορία του ναού. 

Στην Αγία Παρασκευή ανήκει και το παρεκκλήσιο του Αγίου Σώζοντος στην Πειραϊκή.




Στον περίβολο του Ναού βρίσκεται η προτομή του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης.




Στις 13 Σεπτεμβρίου 1966 ο Πειραιώτης τότε Υπουργός Παιδείας κ. Σαββόπουλος θα καταθέσει τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση του Πνευματικού Κέντρου του Ναού.

Η μνήμη της Αγίας Παρασκευής τιμάται στις 26 Ιουλίου.

  

Ορφανοτροφείο Αρρένων Ελένης Ν. Ζαννή

Το Ορφανοτροφείο Αρρένων Ελένης Ν. Ζαννή, γνωστό ως Ζάννειο Ορφανοτροφείο σε φωτογράφιση του 1896

Η δημιουργία ενός τέτοιου ιδρύματος γεννήθηκε κατόπιν ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όταν κάποιοι Πειραιώτες έβλεπαν ότι στους δρόμους του Πειραιά, περιφέρονταν πλήθος ορφανών και άπορων αγοριών που αδυνατούσαν να εξασφαλίσουν κατοικία, τροφή, ενδυμασία, εκπαίδευση και γενικά στερούνταν τους απαραίτητους πόρους διαβίωσης.

Ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους αυτή στην Δημοτική Αρχή Πειραιώς, η οποία και το αποδέχθηκε προσφέροντας 5.000 δραχμές ετησίως. Οι ιδιώτες θα προσέφεραν όσα χρήματα μπορούσε ο καθένας.  Έτσι με αυτούς τους λιγοστούς πόρους μισθώθηκε αρχικά οίκημα που διατελούσε υπό την προστασία του Δήμου Πειραιώς (ψήφισμα Δ.Σ. 316/5 Μαρτίου 1874) και με βάση το σχετικό Βασιλικό Διάταγμα που αργότερα θα εκδοθεί, ξεκίνησε να λειτουργεί ίδρυμα στις 24 Μαρτίου 1874, που έφερε την επωνυμία "Παιδαγωγείο Ορφανών και απόρων παίδων".


Το Βασιλικό Διάταγμα βεβαίως φέρει λάθος τελική ημερομηνία
αφού πρόκειται για 6 Ιουλίου 1874 και όχι 1871 όπως αναγράφει!

Την χρονιά εκείνη (1874) που ιδρύθηκε το Παιδαγωγείο ζούσε στον Πειραιά μια ευσεβής και εύπορη γυναίκα η Ελένη Ζαννή (σύζυγος του Νικίτα) η οποία διακατέχονταν από την επιθυμία, να προσφέρει έργο φιλανθρωπικό. Για τον σκοπό αυτό την επισκέφθηκαν τα μέλη του πρώτου συμβουλίου του Παιδαγωγείου που την γνώριζαν και την παρακάλεσαν να επισκεφθεί το ίδρυμα. Από την επίσκεψη αυτή και ειδικώς μετά από ενέργειες τόσο των μελών του Παιδαγωγείου όσο του διαμένοντος στην Αθήνα, ανιψιού της του Ιωάννη Χατζηκυριακού πείσθηκε για την μέγιστη αξία ύπαρξης ενός τέτοιου ιδρύματος.
Όταν η Ελένη Ζαννή απεβίωσε, αποδείχθηκε ότι το είχε καταστήσει κληρονόμο όλης της περιουσίας της (Διαθήκη υπ΄ αριθμ. 21.754/24 Μαΐου 1874) η οποία αποτελείτο κυρίως από δύο οικίες που απέφεραν ετήσιο εισόδημα 10.000 δραχμών. 
Για την πράξη της αυτή το Συμβούλιο του Παιδαγωγείου Ορφανών σε ένδειξη ευγνωμοσύνης το μετονόμασε σε "Ορφανοτροφείο Ελένης Ν. Ζαννή". 
(Με το Β.Δ. της 2 Αυγούστου 1875 εγκρίθηκε η μετονομασία του Παιδαγωγείου)  


Με την απόκτηση αυτής της κληρονομιάς το Συμβούλιο επίσης αποφάσισε να αναγείρει ιδιόκτητο μέγαρο για τους σκοπούς του Ορφανοτροφείου. Για τον σκοπό αυτό έλαβε δάνειο ύψους 50.000 δραχμών το οποίο θα αποπληρώνονταν από τα έσοδα των δύο οικιών της κληρονομιάς. Επειδή ο Δήμος την ίδια χρονιά το 1875, είχε παραχωρήσει δημόσια έκταση (ψήφισμα 122/1875) προτιμήθηκε δίπλα σε αυτήν να αγορασθεί ένα οικόπεδο πο τότε προσφέρονταν, ώστε να δημιουργηθεί έκταση 15.000 τετραγωνικών πήχεων επί της οποίας ανεγέρθηκε το αρχικό κτήριο στην συμβολή των οδών Ευαγγελιστρίας και Νοταρά.
Όμως το κτήριο που προβλέπονταν στα σχέδια κολοσσιαίο, στην πραγματικότητα δεν μπορούσε να οικοδομηθεί καθώς μόλις ανεγέρθηκε τμήμα αυτού εξαντλήθηκε το ποσό των 50.000 δραχμών. Μόλις το 1877 από συνδρομές και ευεργεσίες τέθηκαν τα πατώματα και ετοιμάσθηκε μια μόλις αίθουσα του μεσαίου πατώματος, προκειμένου να εγκατασταθούν τα ορφανά, τα οποία είχαν ελαττωθεί σε 30 μόλις ορφανά, λόγω των εξόδων που είχε δημιουργήσει η οικοδομή.




Το 1878 Διοικητικό Συμβούλιο κατόρθωσε να συστήσει τέσσερα εργαστήρια προς τεχνική διδασκαλία των ορφανών, που ήταν σιδηρουργείο, ξυλουργείο, υποδηματοποιείο και ραφείο. Μέχρι και το 1882 γίνονταν συνεχώς εργασίες προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο ανέγερσης και αποπεράτωσης του τεραστίου αυτού κτηρίου.



Να θυμίσουμε ότι ο σύζυγος της Ελένης Ζαννής ο Νικήτας Ζαννής  (Τζάνες) ήταν ο ιδρυτής του Ζαννείου Νοσοκομείου. Δύο συνεπώνυμα ιδρύματα στον Πειραιά, το Ζάννειο Ορφανοτροφείο και το Ζάννειο Νοσοκομείο είχαν την ίδια προέλευση. Επίσης ο Ιωάννης Χατζηκυριακός που είναι ανιψιός της Ελένης Ζαννής, που όπως προαναφέραμε είχε συμβάλει πείθοντας την θεία του για την ευεργεσία του Ορφανοτροφείου Αρρένων, είναι αυτός που θα προχωρήσει στην δημιουργία Ορφανοτροφείου Θηλέων, του γνωστού σήμερα ως Χατζηκυριάκειου Ορφανοτροφείου Θηλέων το 1889. (Το ορφανοτροφείο Θηλέων δημιουργείται δηλαδή 15 χρόνια αργότερα).

Στις αρχές του 1882 το Συμβούλιο του Ορφανοτροφείου έλαβε νέο δάνειο από την Εθνική Τράπεζα, 30.000 δραχμών αυτή την φορά, στο οποίο όφειλε να καταβάλλει μηνιαίως 2.200 δραχμές από τις 10.000 δραχμές που εισέπραττε από τις οικίες της Ελένης Ζαννή. 
Στο μεταξύ τα έσοδα του Ορφανοτροφείου είχαν αυξηθεί αφού νέοι ευεργέτες είχαν εμφανισθεί όπως θα δούμε. Σημαντική ήταν και η συμβολή την κρίσιμη εκείνη στιγμή του Δήμου Πειραιώς όταν το Δημοτικό Συμβούλιο ψήφισε τον διπλασιασμό του ποσού για την ενίσχυσή του, που έκτοτε έγινε 10.000 δραχμές.
Το 1884 εισήχθη το μάθημα της μουσικής για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω.
Το 1888 ανεγέρθηκε η Δυτική πτέρυγα του καταστήματος και κατασκευάσθηκε η μαρμάρινη κλίμακα της εισόδου.
Στο μεταξύ επήλθε και αναδιοργάνωση του κανονισμού εσωτερικής υπηρεσίας που θεωρήθηκε "σύγχρονος" για την εποχή εκείνη, αποτελούμενος από 540 άρθρα και που βραβεύεται με το χρυσό μετάλλιο από την Γαλλική Κυβέρνηση

Οι μεγάλοι ευεργέτες του Ορφανοτροφείου:

Μεγάλη συμβολή στην λειτουργία του ιδρύματος υπήρξαν οι ευεργέτες του όπως ο Δήμαρχος Πειραιά Τρύφων Μουτζόπουλος που διέθετε επί δύο τετραετίες όλες του τις αποδοχές για την ανοικοδόμηση της βορειοδυτικής πτέρυγας του ιδρύματος.
Ο Δημήτριος Σαλέπουλας που ανήγειρε τις αποθήκες και τα τεχνικά εργαστήρια γύρω από τον περίβολο του ιδρύματος. Από το 1897 έως και το 1922 το Ζάννειο Ορφανοτροφείο δεινοπαθεί βεβαίως όπως και όλα τα κοινωφελή ιδρύματα στον Πειραιά από τις πολεμικές προσπάθειες της χώρας. Πότε γίνεται στρατιωτικό νοσοκομείο, πότε κέντρο στεγάσεως προσφύγων, πότε σχολείο....

17 Ιουλίου 1909 - Πρόεδρος ο Νικόλαος Οικονομόπουλος,
συγγενής της Ελένης Ζαννής


Το 1930 - 1931 νέα δωρεά ολοκληρώνει το οικοδομικό συγκρότημα του Ορφανοτροφείου που αποκτά νέα μεγάλη πτέρυγα, με ευεργέτες αυτή την φορά τους Ελένη και Δημήτριο Ρετσίνα, καθώς προβλέπουν στην διαθήκη τους το ποσό των οκτώ εκατομ. δραχμών, ποσό υπέρμετρα υψηλό για την εποχή εκείνη, με το οποίο αναγείρεται η νοτιοανατολική πλευρά του ιδρύματος.
Σταδιακά δημιουργούνται και άλλοι πόροι για το ίδρυμα, όπως οι Σύλλογοι "Καλός Σαμαρείτης" και "Άγιος Παντελεήμων" που με δωρεές συμπληρώνουν την κτιριακή εγκατάσταση, η Ελ. Κακοβούλη το μηχανουργείο,  ο Αντώνιος Κανελλόπουλος και η σύζυγός του Σταματίνα που δώρισαν το 1936 το θέρετρο της Εκάλης αποτελούμενο από 28 στρέμματα πευκοφύτου εκτάσεως με δύο κτήρια εντός αυτής, άρτια εξοπλισμένα συνολικής αξίας 3.500.000 δραχμών.

Έτσι με τις ευεργεσίες αυτές το άλλοτε δημοσυντήρητο ίδρυμα που κυριολεκτικά ζούσε πενιχρά, έφτασε το 1939 να διαθέτει δύο εκατομ. δραχμές ετησίως για 144 ορφανά αγόρια.


Τμήμα Ξυλουργείου του Ορφανοτροφείου στο οποίο εκπαιδεύονταν οι τρόφιμοι του ιδρύματος


Καθώς όμως οι κοινωνικές ανάγκες αυξάνονται, μπαίνουν περιορισμοί στην εισαγωγή παιδιών, καθώς προσδιορίζεται οι τρόφιμοι που θα εισάγονται να είναι ορφανοί από πατέρα ή μητέρα και να βρίσκονται σε ηλικία μεταξύ εννέα και δώδεκα ετών.
Το περίπτερο του Ζαννείου Ορφανοτροφείου στην Βαλκανική έκθεση Ζαππείου το 1936 για την προστασία των παιδιών
(ORPHELINAT ZANNION LE PIREE)
Από το συνολικό αριθμό των παιδιών, τα περισσότερα φοιτούσαν σε πλήρες δημοτικό σχολείο που λειτουργούσε εντός του ιδρύματος, ενώ περίπου τα μισά μάθαιναν τέχνες στα διάφορα εργαστήρια του Ορφανοτροφείου και συμπληρώνοντας την θεωρητική τους μόρφωση σε Νυχτερινές Σχολές Μηχανικών.
Από αυτά τα εργαστήρια του ιδρύματος εκπαιδεύονταν για επιπλοποιοί, Μηχανικοί, υποδηματοποιοί, ράφτες, μάγειροι κ.α.
Το Ορφανοτροφείο μόνο προπολεμικά είχε εκπαιδεύσει και παραδώσει στην Πειραϊκή κοινωνία δύο χιλιάδες περίπου παιδιά!

Τα παιδιά του Ζαννείου στην Εκάλη

Πόλεμος και κατοχή:

Ο πόλεμος ξεσπάει όμως και τα ορφανά και άπορα παιδιά πληθαίνουν. Το ίδρυμα παλεύει και στο τέλος νικά! Οργανώνει παιδικά συσσίτια στην Εκάλη για τα παιδιά για τα παιδιά των εφέδρων που μάχονται στο μέτωπο. Στον Πειραιά άλλα συσσίτια για 3.500 παιδιά, που αγωνίζονται να διασωθούν από τον θάνατο!

Παιδιά του Ζαννείου Ορφανοτροφείου το 1945


Τέλος κατοχής - 1945

Μετακατοχικοί ευεργέτες:

Όμως χάνονται τα τεράστια ποσά των ευεργεσιών. Το ίδρυμα κινδυνεύει. Και πάλι παρουσιάζονται νέοι ευεργέτες σαν από "μηχανής θεός". 

Οι αδελφοί Ι. Γαβριήλ και ο Ι. Γερολυμάτος που αναγείρουν στην Εκάλη,νέο διώροφο μέγαρο αξίας 1.200.000 δραχμών. 
Ο Στ. Κουβερτάρης εξοπλίζει το κτήριο με ποσό 150.000 δραχμών. Αλλά και πάρα πολλοί άλλοι ευεργέτες που παρουσιάζονταν διαχρονικά όπως ο Αντώνιος Σαμπάνης  δημιουργός νέας πτέρυγας στην Εκάλη αξίας 1.000.000 δραχμών.

Η Ελένη Ζαννή και μετά θάνατο συνεχίζει να ευεργετεί το ίδρυμα, καθώς το σπίτι της στην διασταύρωση των οδών Καθολικής Εκκλησίας και Εθνικής Αντιστάσεως ανεγείρεται οκταώροφη πολυκατοικία από την οποία το Ζάννειο εξασφαλίζει πόρους. Το κτήριο αυτό ανοικοδομείται με δωρεά του Γεωργίου Σγούτα.

Η μεταπολεμική εποχή βρίσκει το Ζάννειο να φροντίζει περίπου 350 παιδιά, που άλλα φοιτούν στο Δημοτικό σχολείο της Εκάλης, άλλα σε τεχνικές σχολές του Πειραιά κι άλλα στο Γυμνάσιο.

Επίσκεψη 135 παιδιών του Ζαννείου Ορφανοτροφείου σε πλοία του αμερικανικού στόλου που βρίσκεται στον Πειραιά το 1947

Η διαδικασία που συνήθως ακολουθούσαν τα παιδιά ήταν η εξής. Το ορφανό και άπορο παιδί ξεκινά στο Δημοτικό Σχολείο της Εκάλης, μετά φοίτηση στο Γυμνάσιο εντός του Ιδρύματος στον Πειραιά που συνήθως τα χρόνια εκείνα ακολουθούσε φοίτηση σε κάποια τεχνική σχολή. 



Από το 1980 και μετά το "Ζάννειο Ίδρυμα Παιδικής Προστασίας και Αγωγής Πειραιώς - Εκάλης" στεγάζεται πλέον μόνο στις εγκαταστάσεις της Εκάλης φιλοξενώντας παιδιά από πολύτεκνες ή μονογονεϊκές οικογένειες με οικονομικά προβλήματα. 
Μόνο η Διοίκηση του ιδρύματος παραμένει στον Πειραιά.

Οι εγκαταστάσεις του Ζαννείου Ορφανοτροφείου στην Εκάλη
 (Φωτογραφία από εφημερίδα Ελευθεροτυπία)

Η Φιλαρμονική των Ορφανών γίνεται η Φιλαρμονική της πόλης του Πειραιά:

Οι μόνες φιλαρμονικές που υπήρχαν στην πόλη του Πειραιά από την ίδρυσή της και μετά ήταν αυτές των ξένων πολεμικών πλοίων όταν κάποιες Κυριακές παιάνιζαν σε κεντρικό σημείο της πόλης. Ο τότε Δήμαρχος Μουτζόπουλος (1866-1874) που θέλει να δημιουργήσει ένα μελλοντικό φυτώριο αποφασίζει να επενδύσει στα παιδιά του Ζαννείου Ορφανοτροφείου. Με δική του πρόταση εισάγονται αποσπασματικά κάποια μαθήματα μουσικής και όργανα στο Ορφανοτροφείο. Κάποιες εμφανίσεις γίνονται αρχικά αλλά στην συνέχεια αυτή η "φιλαρμονική ορφανών" εξαφανίζεται.

Γύρω στα 1888 ο Δήμαρχος Θεόδωρος Ρετσίνας, επαναφέρει το θέμα της φιλαρμονικής στο προσκήνιο, αφού με πρότασή του εισάγεται στο Ζάννειο Ορφανοτροφείο το μάθημα της μουσικής. Αυτοί που γνωρίζουν από μουσική, ήταν τα παιδιά μόνο των καλών οικογενειών, οι οποίες οικογένειες φυσικά δεν επιτρέπουν στα παιδιά τους να παιανίζουν στους δρόμους της πόλης. Ο Ρετσίνας αναζήτησε την τύχη των παιδιών που είχαν τελειώσει το Ζάννειο Ορφανοτροφείο επί εποχής Μουτζόπουλου και που είχαν λάβει μουσική εκπαίδευση. Αυτά τα παιδιά στο μεταξύ έφηβοι και άντρες πλέον, είχαν στελεχώσει το εργατικό δυναμικό εργοστασίων και βιοτεχνιών. Ο Ρετσίνας μαζί με τον τότε Διευθυντής του Ζαννείου Ορφανοτροφείου, αναζητά στα αρχεία τα διάσπαρτα σε όλη την Αττική, ορφανά.
Κάποια εξ αυτών δέχονται άλλα όμως όχι. Αυτά συμπληρώνονται με κάποιους απόστρατους σαλπιγκτές, τυμπανιστές, συγκεντρώνονται πίσω στον Πειραιά, όπου ο Ρετσίνας αναλαμβάνει την διαβίωσή τους, τοποθετώντας τους ως υπαλλήλους στα εργοστάσιά του. 
Έτσι με την εμμονή του ο Ρετσίνας, δημιουργεί το 1892, έναν πυρήνα 35 μουσικών, που δεν ζουν βεβαίως από την μουσική, αλλά από την εργασία που προσφέρουν ως υπάλληλοι στις επιχειρήσεις του. 
Το πρωί στα εργοστάσια και το απόγευμα παιανίζουν στην Τερψιθέα και στον Τινάνειο Κήπο.

Στα παιδιά του Ζαννείου Ορφανοτροφείου, οφείλεται λοιπόν σε μεγάλο βαθμό, η ύπαρξη αυτής της πρώτης Φιλαρμονικής του Πειραιά!      

Το Ζάννειο Γυμνάσιο Πειραιά:

 Το 1956 ο Διευθυντής του Ζαννείου Ορφανοτροφείου Γεώργιος Οικονόμου ιδρύει το "Ζάννειο Γυμνάσιο" που λειτουργεί ως παράρτημα του Γ΄ Γυμνασίου Πειραιώς με μια μόνο τάξη. Ακολουθώντας το πνεύμα του Ορφανοτροφείου Αρρένων, που παρείχε κυρίως τεχνική επαγγελματική κατάρτιση δίνει έμφαση στα Μαθηματικά και στην εργαστηριακή άσκηση. Το 1959 δέχεται πλέον και εξωτερικούς μαθητές και από το 1961 λειτουργεί ως Γυμνάσιο Τεχνικής κατεύθυνσης. Τα εργαστήριά του εξοπλίζονται με δωρεές της αμερικανικής βοήθειας. Η τεχνική κατεύθυνση του Γυμνασίου θα σταματήσει το 1983 με την μεταφορά των οικοτρόφων του Ζαννείου Ορφανοτροφείου στην Εκάλη, όπως προαναφέραμε. Έκτοτε θα συνεχίσει την λειτουργία του ως πρότυπο σχολείο και αργότερα ως πειραματικό. 

Σχετικές αναρτήσεις:







"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"