Το Αρχείο του Καθηγητή Παρασκευά Ευαγγέλου

Ένα μόνο χρόνο πριν από τον θάνατό του, προχώρησε στην ανατύπωση καρτών από το αρχείο του, ανατύπωση που έχω την τύχη να διαθέτω και εγώ και της οποίας μερικές κάρτες σας παραθέτω.  

Του Στέφανου Μίλεση

Τότε που τελείωνα το Έκτο Λύκειο Πειραιά, δεν φανταζόμουν ποτέ, ότι η μετέπειτα ενασχόλησή μου, θα με οδηγούσε να γράψω χρόνια αργότερα, για έναν πολύ γνωστό στο σχολείο εκείνο, τον Φιλόλογο Παρασκευά Ευαγγέλου!

Βλέπετε, η ορμή να τελειώσουμε τις θερινές εξετάσεις και να φύγουμε μακριά από εκείνο το "κτήριο" που βλέπαμε τότε ότι μας βασανίζει, ήταν τέτοια, που δεν άφηνε περιθώρια για αποχαιρετισμούς και άλλες φιλοφρονήσεις.

Όμως τώρα που τα χρόνια πέρασαν και οι εντυπώσεις των εφηβικών μας χρόνων αντικαταστάθηκαν από νοσταλγία, ομολογώ ότι θυμάμαι έντονα την τελευταία χρονιά, όταν τον συναντούσα στα διαλείμματα ιδιαίτερα σκεπτικό, καθώς ήταν κατά την προσφιλή του συνήθεια, αφοσιωμένος στην συγγραφή κάποιου από τα μεγάλα σε όγκο και δυσκολία έργα που είχε καταπιαστεί. Όμως αυτά που τον απασχολούσαν τότε ιδιαίτερα, αργότερα θα αποδεικνύονταν μοναδικά για τον Πειραιά και την μελέτη της τοπικής ιστορίας του. Καρπός της απορροφημένης σκέψης του, ήταν η συγγραφή του Λευκώματος "Ο Πειραιάς στην Επανάσταση του 1821" (1977) και το τρίτομο έργο "Πειραϊκό Αρχείο", που ο πρώτος τόμος του, φέρει στο κάτω μέρος του την ένδειξη "Πειραιάς 1981" ενώ το τρίτος "Πειραιάς 1986"! 

Ο ίδιος σεμνός και λιγόλογος, απέφευγε να ομιλεί για την προσπάθεια που κατέβαλε για την συγγραφή του. Αν και δεν τον γνώριζα προσωπικά, ούτε και δίδασκε στο δικό μου τμήμα, είχα την τύχη να γνωριστούμε όταν με "επιστράτευσε" να τον βοηθήσω μαζί με άλλους, στην μεταφορά βιβλίων που βρίσκονταν ντανιασμένα κατά τάξη και κατά μάθημα, στον ισόγειο χώρο του σχολείου, αναμένοντας την μεταφορά και την διανομή τους στις τάξεις. Ωστόσο και από αυτή την ελάχιστη συνάντηση που είχα τότε, με τον Φιλόλογο κάποιας άλλης τάξης, προέκυψε αυτή η γνωριμία μαζί του και η πληροφορία ότι ήδη κατέβαλε προσπάθεια να συγγράψει την ιστορία της πόλης του Πειραιά.

Το Ξενοδοχείο Κοντινένταλ

 Αργότερα ο ίδιος ομολογεί στον πρόλογο του βιβλίου του, ότι κατά τις έρευνες που έκανε για την συγκέντρωση στοιχείων, διέγνωσε την πλήρη έλλειψη και ανυπαρξία πηγών που να αναφέρονται στην σύγχρονη εποχή κι έτσι η αρχική του προσπάθεια για την "ιστορία του Πειραιά" εξελίχθηκε στην συγγραφή ενός έργου πολύ πιο δύσκολου, αυτού της συγκέντρωσης και ταξινόμησης των πηγών εκείνων που αναφέρονται στην πόλη που στην οποία γεννήθηκε, έζησε, εργάσθηκε και πέθανε...

Μικρό Βιογραφικό:

Ο Παρασκευάς Ευαγγέλου, γεννήθηκε στον Πειραιά το 1928 και πέθανε το 1989. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1960 διορίσθηκε Καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης και διακρίθηκε τόσο για τον σεμνό του χαρακτήρα, όσο και το συγγραφικό του έργο.

Λεωφόρος Σωκράτους

Το 1972 εξέδωσε  τα "Στοιχεία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" και την "Μέθοδο Ορθογραφίας", το 1974 τα "Μαθήματα και Ασκήσεις Συντακτικού" και το 1980 σε συνεργασία με την μαθητική κοινότητα του 6ου Λυκείου Πειραιά το βιβλίο "Ο Ελύτης κοντά μας".

Και αφού με αυτά είχε προετοιμάσει τον δρόμο της συγγραφικής του άσκησης, αποφάσισε να κρατήσει τελευταία τα βιβλία της πόλης που αγάπησε. Στο τελευταίο του βιβλίο μάλιστα της σειράς του "Πειραϊκού Αρχείου" που το ολοκλήρωσε όπως αναφέραμε το 1986, κωδικοποίησε τις πηγές που αναφέρονται στον Πειραιά από τον 11ο αιώνα μέχρι και το 1835.  Μεταξύ του υλικού που συνέλεξε περιλαμβάνονται χάρτες, που παρουσίασε σε τρεις εκθέσεις στον Πειραιά, σε συνεργασία με τον Δήμο και την "Παμπειραϊκή Ένωση". 

Ένα μόνο χρόνο πριν από τον θάνατό του, προχώρησε στην ανατύπωση καρτών από το αρχείο του, ανατύπωση που έχω την τύχη να διαθέτω και εγώ και της οποίας μερικές κάρτες σας παραθέτω. Από το αρχείο του Παρασκευά Ευαγγέλου, προέρχεται άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος καρτών που κυκλοφορούν σήμερα και διατηρούν τη μνήμη των Πειραιωτών για το παρελθόν της πόλης τους ζωντανή.

Σκοπός του ήταν η έκδοση και ενός τετάρτου τόμου της σειράς "Πειραϊκό Αρχείο" που όμως δεν πρόλαβε. Παράλληλα ατέλειωτη παρέμεινε και μια μελέτη για την ελληνική γλώσσα.

Κλείνοντας να αναφέρουμε ότι αν και παρόμοια έργα, κωδικοποίησης πηγών, υποστηρίζονται από "ιδρύματα" και "κρατικούς ή δημοτικούς φορείς", το έργο του Παρασκευά Ευαγγέλου, αποτέλεσε καρπό αποκλειστικά δικής του πνευματικής και οικονομικής προσπάθειας, με μια μικρή βοήθεια του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 6ου Λυκείου Πειραιώς.

Η Πλατεία Κοραή με τις σκηνές των Γάλλων στρατιωτών

Θα κλείσω με τα ίδια τα λόγια του Παρασκευά Ευαγγέλου όπως κατεγράφησαν μέσα από τις εκδόσεις του:

"Για την πόλη λοιπόν αυτή, τον Πειραιά των νεώτερων χρόνων, δεν υπάρχει ένα βιβλίο που να δίνει την ιστορία του. Δηλαδή πως δημιουργήθηκε, πως εξελίχθηκε, ποιοι παράγοντες συντέλεσαν στην ανάπτυξή του, ποιες δυσκολίες παρουσιάσθηκαν, ποια στοιχεία στάθηκαν ανασταλτικοί παράγοντες στην πρόοδό του.

Την έλλειψη αυτού του βιβλίου με την ιστορία του Πειραιά, θέλησα να καλύψω αρχικά. Κι άρχισα την έρευνα. Από τα πρώτα όμως βήματα της έρευνας, διαπίστωσα ότι ούτε υλικό συγκεντρωμένο υπήρχε, για να το μελετήσω, ούτε οι πηγές, τουλάχιστον όλες οι πηγές ήταν γνωστές, για να ερευνηθούν και να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που ήταν απαραίτητα για τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου. Έτσι με την πρόοδο της έρευνας άλλαξε κι η αρχική ιδέα και επιθυμία. Αντί για τη συγγραφή της ιστορίας του Πειραιά, προτίμησα τη συγκέντρωση όλου του υλικού, που αναφέρεται στον Πειραιά, γιατί έκρινα ότι η προσφορά θα ήταν μεγαλύτερη. Η έρευνα κράτησε δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια, από τον ελεύθερο φυσικά χρόνο που μου άφηναν τα κύρια καθήκοντά μου ως καθηγητή. ......

Θα ήταν παράλειψη, αν δεν ευχαριστούσα και δημόσια προς τους συναδέλφους, τους φίλους, τους μαθητές και τις μαθήτριές μου, το Προεδρείο του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 6ου Λυκείου Πειραιώς, για την συμπαράστασή τους ν΄ αντιμετωπίσω την υπέρογκη δαπάνη της εκδόσεως" (Σεπτέμβριος 1981).