Γεώργιος Σουρής. 95 χρόνια από την απώλειά του

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΟΥΡΗΣ (1853 - 1919)

Του Παύλου Ρ. Μπαλόγλου

Συμπληρώθηκαν ενενήντα πέντε χρόνια από την απώλεια του Νεοφαληριώτη σατιρικού ποιητή Γεωργίου Σουρή.

Την 26^η Αυγούστου 1919 στις 10:00 το πρωί ο υμνητής της Ρωμιοσύνης αποχαιρέτησε τη ματαιότητα του κόσμου τούτου στην ιδιόκτητη οικία του στο Νέο Φάληρο, τότε κοσμοπολίτικο παραθαλάσσιο θέρετρο, όπου κάθε καλοκαίρι συνήθιζε να παραθερίζει, διακόπτοντας την έκδοση της σατιρικής εφημερίδας του «Ο ΡΩΜΗΟΣ» με τους γνωστούς στίχους:

«Μαζί με τα κοψίματα που φέρνει κάθε φρούτο

   θα πάψει πάλι κι ο ¨Ρωμηός¨ από το φύλλο τούτο

   θα πάψει κάμποσον καιρό, όπως το συνηθίζει

   κι όπου παρά θιν’ αλός πηγαίνει και καθίζει.

   Με άλλους λόγους δηλαδή πάει στον Φαληρέα του

   μαζί με την παρέα του.» 

Στο Νέο Φάληρο ο Γ. Σουρής έμενε αρχικά με ενοίκιο στην επί της οδού Σουρή 1 οικία Αντωνιάδη. Αργότερα οικοδομική εταιρεία, της οποίας πρόεδρος ήταν ο Δημ. Σγούτος, φίλος του ποιητή, προσέφερε στον Γ.Σ. ιδιόκτητη διώροφη οικία στη σημερινή οδό Θρασυβούλου Ζαΐμη 18 με πολύ ευνοϊκούς όρους και με τμηματική καταβολή του τιμήματος. Έτσι ο Σουρής έγραψε στο ‘’Ρωμηό’’.

‘’Να με φτύσεις Περικλή, αν έχω ως τώρα νοιώσει πως έγινε, ποιος το ‘κτισε και ποιος θα το πληρώσει’’.

Έτσι ο ποιητής έγραψε στο ‘’Ρωμηό’’ του:

«Η νέα οικοδομική εκείνη εταιρεία που αγαθά στο Φάληρο προσέφερε μύρια διά του προεδρεύοντος του Σγούτ’ αναλαμβάνει να κτίσει ένα Μέλαθρον ιδία της δαπάνη με δυο γερά πατώματα και τα’ αναγκαία όλα εις τον ιππότην Φασουλήν όπου του πρέπει φόλα. Υποχρεούται δε κι αυτός το σπίτι να πληρώνει με την εν χρήσει μέθοδον την χρεωλυτικήν και πριν περάσουν συν Θεό δέκα και πέντε χρόνοι να μην οφείλει τίποτα στην οικοδομικήν; Συμφώνως σε προς τας ρητάς κι εγγράφους συμφωνίας να προπληρώνει στην αρχήν εκάστης τριμηνίας. Αν δ’ ο δεσπότης Φασουλής εις την ροήν των χρόνων καθυστερήσει έξαφνα και μιαν δύσης μόνον συνισταμένη εις δραχμάς υπερτριακοσίας εκτίθεται το σπίτι του επί δημοπρασίας και μένει ως και πρότερου φιλόσοφος ακτήμων μη έχων που την κεφαλήν να κλίνει ο παντλήμων».

Η οικία επί οικοπέδου 644 τ.τ.π. πωλήθηκε στο δημοφιλή ποιητή αντί του ποσού των 12.545 δρχ. με υποχρέωση να καταβάλει κάθε τρίμηνο το ποσό των 339,40 δρχ.

Οικία Γεωργίου Σουρή

Επί την οδού Ζαΐμη στο Νέο Φάληρο (σημερινός αριθμός 18)

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρίθμηση των οδών παλαιότερα ήταν αντίθετη της σημερινής, δηλαδή τα μονά δεξιά και τα ζυγά αριστερά.

Ο θεμέλιος λίθος της οικίας Γ. Σουρή στο Νέο Φάληρο τέθηκε τον Ιούλιο του 1891 σε πανηγυρική τελετή. Περιγράφοντας την τελετή των θεμελίων ο ποιητής γράφει:

«Ψαλέντων δ’ ως έγγιστα τριών ευαγγελίων

 ηκούσθη σύγχυσις πολλή και θόρυβος κι αντάρα 

κι ο Φασουλής κατέριψεν επί των θεμελίων 

μια σφάτζικα του Όθωνος και μια χρυσή πεντάρα 

κι αρπάξας ως φρενόπληκτος το πιο μικρό μωρό του 

το έβαλ’ έτσι για καλό να κάνει το νερό του 

και κάθε πνεύμα πονηρόν επήγε κατά κράτος 

κι εσφάγη κόκορας παχύς και νυχοποδαράτος».

Χαρακτηριστικό της διαθέσεως του Σουρή να σατιρίζει την καθημερινότητα, είναι και ο τρόπος με τον οποίο ανήγγειλε αύξηση της τιμής πωλήσεως του φύλλου του: «μεσ’ των φόρων την αντάρα ο ‘’Ρωμηός’’ μας μια δεκάρα»

Ο Νεοφαληριώτης λογοτέχνης, ακαδημαϊκός και φίλος του ποιητή Παύλος Νιρβάνας έγραφε: «Το σπίτι του Σουρή ήταν ανοικτό εις όλους. Δεν υπήρξε ό,τι εννοούμε συνήθως ένα σπίτι, υπήρξε ένα πανδοχείον συμπαθητικόν, εις το οποίον συνηντήθη κι από όπου επέρασε όλη η πόλις, όλη η Ελλάς».

Το σπίτι του Σουρή ήταν ανοικτό εις όλους...εις το οποίον συνηντήθη κι από όπου επέρασε όλη η πόλις, όλη η Ελλάς.

Κι αλλού ο Παύλος Νιρβάνας σημείωνε: ‘’Ο Σουρής υπήρξε κυρίως εκείνο που υπήρξε. Δεν εμιμήθη κανένα, δεν εφιλοδόξησε ποτέ να γίνη ούτε διδάσκαλος, ούτε μαθητής κανενός. Υπήρξεν ένας αυθόρμητος και μια πηγή πλουσίων δροσισμών. Η εποχή του τον ηγάπησε. Και εκείνοι που θα έλθουν κατόπιν δεν θα τον λησμονήσουν’’.

Σχετικά με την ιδιότυπη, ρέουσα, μικτή γλώσσα του ποιητή ο Γρηγόρης Ξενόπουλος στο ειδικά αφιερωμένο φύλλο της εφημερίδας ¨ΕΣΤΙΑ¨ στις 3 Σεπτεμβρίου 1919 σημείωνε:

«Πλανώνται όσοι νομίζουν, ότι η γλωσσική ακαταντασία του Σουρή τον καταδικάζει δια παντός εις λήθην. Η ποίησίς του θα δειχθεί μια ημέραν ανωτέρα της Γραμματικής και οι σοφοί του μέλλοντος, με πολύ ευρύτερον πνεύμα από το σημερινόν το σχολαστικώτατον, θα διακρίνουν ασφαλώς ότι ο έξοχος σατιρικός είχε γλώσσαν εντελώς ιδικήν του, ότι έπαιξε ευθύμως με τους γλωσσικούς τύπους όλων των ελληνικών αιώνων και ότι, δια το αυτό κωμικό αποτέλεσμα εδανείζετο εναλλάξ από το αρχαίον βιβλίον, από την μεσαιωνικήν φυλλάδα ή από την σύγχρονον αγοράν».