Η γνωριμία μου με τον Παύλο Νιρβάνα



Του Δημητρίου Ταγκόπουλου

Η γνωριμία μου με αυτόν τον Πειραιώτη, έγινε υπό όρους....τραγικούς. Ανήκε κι αυτός στο μαντρί, στην παρέα των Τράγων, που την είχε ιδρύσει ο αρχιτσέλιγκάς μας Δημήτρης Καμπούρογλου, με τον Στρατηγό Δούσμανη, με τον Άδωνι Κύρου της "Εστίας", με το Νίκο Λάσκαρη, με τον Δάσιο και με μερικούς άλλους καλοφαγάδες, στην περίφημη μπυραρία του Κλάϊν στα Πατήσια, όπου άλλοτε βρισκόταν η ιστορική μπυραρία Φίσσερ και που αργότερα κάποια κλινική θαρρώ.

Ο Νιρβάνας ήταν τράγος κι αυτός, όπως ήμουν κι εγώ, και τα σαββατόβραδα μαζευόμασταν όλοι μας εκεί, στην πάνω σάλα της μπυραρίας και τρώγαμε έναν περίδρομο και πίναμε μπύρα με τα τραγικά ποτήρια που είχε φέρει επίτηδες ο Κλάϊν από την Γερμανία, ποτήρια φοιτητικά, που είχαν έναν ορθωμένο τράγο πάνω τους και τρώγαμε και πίναμε τόσο, ώστε ήταν ανάγκη ύστερα να ξεκουμπώσουμε τα γιλέκα μας, να ξετεντώσουμε τις τιράντες μας, και να μείνουμε μια δυο ώρες ξαπλωμένοι, σε έδρες αναπαυτικές για να χωνέψουμε.

Θυμάμαι ένα βράδυ, στην κρίσιμη αυτή στιγμή, μπήκε ο Κλάϊν μέσα στην σάλα και μας ανήγγειλε με γερμανική απάθεια, πως μας είχε ετοιμάσει κι ένα γουρουνόπουλο του γάλακτος ψητό και ξέχασε να μας το σερβίρει. Φρίξαμε! Εμείς δεν μπορούσαμε να χωνέψουμε ότι είχαμε φάει, όχι να φάμε και γουρουνόπουλο!
Ο Κλάϊν ωστόσο έφερε το ροδοκόκκινο γουρουνόπουλο, κι ο Άδωνις σηκώθηκε φυσώντας σαν φάλαινα, από την έδρα του, κάθισε στο τραπέζι και σιγά σιγά το ξεκοκάλισε όλο μοναχός του.

Άλλο Σαββατόβραδο πάλι, στην ίδια κρίσιμη στιγμή, μπήκε ο Κλάϊν στην σάλα και μας είπε με θλιμμένο τόνο:
- Ξέρετε κύριοι, πέθανε ο πατέρας μου στην Γερμανία και επειδή μου άφησε κάποια κληρονομιά, σας προσφέρω εγώ από την τσέπη μου το γεύμα, το ερχόμενο Σάββατο!
Τα χάσαμε δεν ξέραμε εάν έπρεπε να συλλυπηθούμε ή να ευχαριστήσουμε τον περίεργο αυτόν Γερμανό κι από την αμηχανία μας έβγαλε ο Πρόεδρος των Τράγων, με ένα εξυπνότατο ανακάτωμα συλλυπητηρίου και ευχαριστήριου μαζί. 

Έτσι, στην εύθυμη εκείνη συντροφιά, συνδέθηκα κι εγώ περισσότερο με τον Νιρβάνα. Βέβαια τον γνώριζα από τα φοιτητικά μου χρόνια, που σπούδαζε κι αυτός ιατρική (τριτοετής αυτός, πρωτοετής εγώ στην ίδια επιστήμη) και που έδειχνε από τότε πως θα γίνει ένας Ναύαρχος της ιατρικής, ενώ εγώ απόμεινα απότακτος υποκελευστής της θείας αυτής επιστήμης.

Όμως τότε τον γνώριζα ως Πέτρο Αποστολίδη, που δημοσίευε τακτικά στίχους στον Πειραιώτικο "Απόλλωνα", του τυφλού ποιητή Σακελλαρόπουλου. Αργότερα τον γνώρισα και ως Παύλο Νιρβάνα, χρονογράφο πια του "Άστεως" και λόγιο που είχε κάνει την καριέρα του στα φιλολογικά Σαββατόβραδα στο σπίτι του Παλαμά, όπου πήγαινα τακτικά με τον Γιάννη Καμπύση

Έξω από την φιλολογική εκτίμηση που του έχω, τον εκτιμώ ξεχωριστά κι ως άνθρωπο, που δεν θυμώνει ποτέ, όσο κι αν τον πειράξεις, φιλολογικά εννοώ πάντοτε. Δεν έχει νεύρα. Όσο κι αν τον πειράξεις θα σου απαντήσει πάντοτε ευγενικά, με το γάντι, αρχίζοντας την φράση του στερεότυπα έτσι
- Ω ο αγαπητός μου φίλος...

Με όλους και με όλα συμβιβάζεται, κι όλοι τον αγαπούν και με όλους είναι φίλος. Έτσι, από τον συμβιβαστικό του χαρακτήρα, καταλαβαίνω και πως τα κατάφερε, το 1903 στην "γλωσσική έρευνα" του περιοδικού "Παναθήναια", να οργανώσει την "ελευθέραν μικτήν γλώσσαν", που να συμβιβάζεται με όλα τα γούστα και όλους να ικανοποιεί! 

Απόσπασμα από τα "Φιλολογικά Πορτραίτα 1886 - 1922" του Δημητρίου Ταγκόπουλου, (Μάιος 1922) 

Οι ευεργέτες στον Πειραιά (Πάρκο Επιφανών Πειραιωτών)





Του Στέφανου Μίλεση


Άνθρωποι που με το έργο τους και την προσφορά τους, κόσμησαν τον Πειραιά με τις ευεργεσίες τους. Πολύτιμα και χρήσιμα ιδρύματα δημιουργήθηκαν, όχι μόνο για να προσφέρουν το έργο για το οποίο ανοικοδομήθηκαν, αλλά και για να αποτελούν ένα διαρκές παράδειγμα φιλοπατρίας και μεγαλοψυχίας. Μαθήματα αγάπης στην έννοια "Έθνος", συνεχίζουν μέχρι τις μέρες μας να προάγουν υπηρεσίες, που το ίδιο το κράτος αδυνατούσε να πράξει.

Ένας εξ αυτών, ο Πανταζής Βασσάνης γεννημένος στην Πορταριά το 1830, που εργάσθηκε ως μετανάστης στην Αίγυπτο στις επιχειρήσεις των αδελφών Κασσαβέτη. Αργότερα τον συναντούμε στην περιφέρεια Τάντα της Αιγύπτου σε πλήθος εμπορικών δραστηριοτήτων. Πεθαίνοντας αφήνει την περιουσία του σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα. Το μεγαλύτερο μέρος όμως (500.000 δραχμές εκείνης της εποχής), το διαθέτει για την ανέγερση Σχολής ώστε να εκπαιδεύονται οι ναυτικοί δόκιμοι. Το υπέρλαμπρο κτήριο ξεκινά να κατασκευάζεται στις 10 Μαρτίου του 1901 και στις 3 Οκτωβρίου 1905 είναι έτοιμο προς λειτουργία. Προς τιμή του ονομάζεται αρχικά «Βασσάνειος Ναυτική Σχολή» και δεν είναι άλλη από τη γνωστή σε όλους μας Σχολή Ναυτικών Δοκίμων στην Πειραϊκή Χερσόνησο. Έκτοτε λειτουργεί στην πόλη μας, τον Πειραιά. Ο ίδιος ο ευεργέτης ο Βασσάνης, παρά την πλούσια δωρεά του, παρέμενε θαμμένος και ξεχασμένος σε έναν οικτρό τάφο, χωρίς την παρουσία ενός ξύλινου σταυρού, στην Τάντα της Αιγύπτου. Όλοι ξέχασαν τον άνθρωπο εκείνο που δημιούργησε τη βάση που ήταν απαραίτητη για την σπουδή και εκπαίδευση τόσων λαμπρών αξιωματικών, που αργότερα χάρη σ΄ αυτούς η Ελλάδα θα διπλασιάσει τα εδάφη της, απελευθερώνοντας τα υπόδουλα μέρη της. Και αφού οι Έλληνες στάθηκαν αγνώμονες στον Βασσάνη, η μοίρα θέλοντας ίσως να τους θυμίσει την ύπαρξή του, τους οδήγησε στην Αίγυπτο. Στις 17 Μαΐου του 1942, η σχολή, λόγω της κατάληψης της χώρας μας από τους Γερμανούς, συνεχίζει την λειτουργία της πάνω στο Θωρηκτό Αβέρωφ, στην Αλεξάνδρεια. Το περιστατικό αυτό έτσι δημιουργεί ένα παράδοξο. Δηλαδή το ότι η Σχολή επισκέφθηκε έστω και δια αυτού του τρόπου, τον μέγα ευεργέτη της, στην Αίγυπτο όπου ήταν ενταφιασμένος. Μόλις το 1971 είναι η χρονιά που τα οστά του μεταφέρονται από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και τοποθετούνται σε ειδικό οστεοφυλάκειο μέσα στην σχολή, κάτω ακριβώς από το άγαλμά του. Ωστόσο το όνομά του παραμένει στους περισσότερους άγνωστο, όχι μόνο στην πόλη του Πειραιά που η σχολή λειτουργεί εδώ και 109 χρόνια, αλλά και στην Ελλάδα, παρότι έχει ανακηρυχθεί εθνικός ευεργέτης.





Άλλο σημαντικό ίδρυμα στην πόλη μας το Ζάννειο Ορφανοτροφείο που ιδρύθηκε το 1874. Μια ευσεβής και εύπορη γυναίκα η Ελένη Ζαννή, με την παρότρυνση του ανιψιού της Ιωάννη Χατζηκυριακού, καθιστά με διαθήκη της κληρονόμο το μέχρι τότε δημοτικό «Παιδαγωγείο Ορφανών και απόρων Παίδων» που λειτουργούσε από το 1871 κάτω από αντίξοες συνθήκες. Η πράξη της το καθιστά ένα βιώσιμο ίδρυμα που προσφέρει τροφή, στέγη και εκπαίδευση στα φτωχά αγόρια του δρόμου, που κατά εκατοντάδες ζούσαν μέχρι τότε σε πρόχειρα ξυλοκιβώτια πέριξ της Πλατείας Καραϊσκάκη. 



Αλλά και ο σύζυγος της Ελένης Ζαννή ο Νικήτας Ζαννής (ή και Τζανής) εμποροκτηματίας με καταγωγή από τα Κύθηρα, οικοδομεί το Δημοτικό Νοσοκομείο Πειραιώς το γνωστό σε όλους μας Τζάνειο Νοσοκομείο, που από το 1873 λειτουργεί ανελλιπώς στον Πειραιά.


Τζάννειο Νοσοκομείο



Δεν ξεχνάμε βέβαια και τον Ιωάννη Χατζηκυριακό, που αφού έχει πείσει την θεία του Ελένη Ζαννή να φτιάξει ένα ορφανοτροφείο αρρένων, φτιάχνει ο ίδιος κι ένα θηλέων! Το γνωστό μας Χατζηκυριάκειο. Και δεν σταματά εκεί. Εκτός του κεφαλαίου που ξοδεύει για την ανέγερση το κτηρίου αφήνει επιπρόσθετα και 1,5 εκατομμύριο χρυσές δραχμές και όλη την ακίνητη περιουσία του στο ίδρυμα αυτό. Δίπλα στον Ιωάννη Χατζηκυριακό από κοντά στέκεται και η σύζυγός του Μαρία (Μαριγώ) Χατζηκυριακού που ενίσχυε κάθε προσπάθειά του. Από το πρώτο κορίτσι που βρήκε αγάπη και στέγαση στο Χατζηκυριάκειο, την εννιάχρονη κρητικοπούλα Βιργινία Βουρβουμάκη μέχρι τα κορίτσια που μέχρι σήμερα δέχονται την φροντίδα του ιδρύματος, πόσα και πόσα κορίτσια δεν συνέδεσαν τις τύχες τους με την ύπαρξή του! Από κοντά στις ευεργεσίες και οι κάποιοι δήμαρχοι του Πειραιά, όπως ο Τρύφων Μουτσόπουλος. Η προσφορά του ήταν τέτοια που ο ίδιος ο Ιωάννης Χατζηκυριακός ζητά το όνομα του Δημάρχου να μπει στη μετόπη του ιδρύματος! 



Ο Ιάκωβος Ράλλης που το 1864 διέθεσε μεγάλο μέρος της περιουσίας του και στάθηκε ο ιδρυτής του πρώτου "Παρθενικού Σχολείου" του μετέπειτα Παρθεναγωγείου, που κάποτε έφθασε να λειτουργεί και ως Παιδαγωγική Ακαδημία Θηλέων.



Φυσικά δεν θα μπορούσαν όλοι οι ευεργέτες της πόλης να αναφερθούν σε μια μόνο ανάρτηση, καθώς ακολουθούν εκατοντάδες άλλοι, όπως το κληροδότημα του Δ. Σαλεπούλα, που ενίσχυσε την λειτουργία του Τζανείου Νοσοκομείου. 

Δεν υστερεί φυσικά στην ευεργεσία και ο Πρωθιερέας Αθανασίου, που με την στοργή του προς τα Πειραϊκά γηρατειά, στάθηκε ο δημιουργός του "Ασύλου Πενήτων Γερόντων" του σημερινού Γηροκομείου Πειραιώς.  


Το "Άσυλο Πενήτων Γερόντων" του Πρωθιερέα Αθανασίου

Στους μεγάλους ευεργέτες της πόλης συγκαταλέγεται και ο Άγγελος Μεταξάς που με την προσφορά του πέτυχε την θεμελίωση του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου "Μεταξά". Γόνος παλαιάς και ονομαστής πειραϊκής οικογένειας, άφησε ολόκληρη την περιουσία του σε ακίνητα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, που όταν εκποιήθηκαν απέφεραν κεφάλαιο 45.000 χρυσών λιρών! Το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο που ιδρύθηκε στον Πειραιά από Πειραιώτη, προσφέρει ανακούφιση σε χιλιάδες καρκινοπαθείς δίνοντας το καλύτερο φάρμακο όλων, που είναι η ελπίδα.




Αλλά και ο Ιωνίδης, ο Α. Αντωνιάδης, ο Φραγκιάδης, και οι πιο σύγχρονοι όπως οι Κρίτων και Αθηνά Δηλαβέρη, ακόμα και οι σημερινοί, θα έπρεπε σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε να τιμούνται ανάλογα. Και η τιμή αυτή μπορεί να γίνει, αν υλοποιηθεί μια παλαιά πρόταση περί δημιουργίας "Πάρκου (Άλσους) Επιφανών Πειραιωτών".







 Εκεί είχε λεχθεί (το 1966) να τοποθετηθούν όλες οι προτομές των Επιφανών Πειραιωτών, που άφησαν τις περιουσίες τους στην πόλη του Πειραιά ή τίμησαν αυτόν με τις πράξεις τους. Σήμερα θα ήταν αρκετή έστω και μια απλή μαρμάρινη πλάκα, όπου θα μνημονεύονταν όλοι εκείνοι σε μια ελάχιστη εκδήλωση ευγνωμοσύνης, ως στοιχειώδης φόρος προς εκείνους που έδωσαν το έργο της ζωής τους για να κάνουν την δική μας ζωή καλύτερη, για να περιθάλψουν τους ασθενείς, τους απόρους, να εκπαιδεύσουν τα παιδιά, να προσφέρουν ένα καλύτερο αύριο.  


Σχετικά άρθρα:

Χατζηκυριάκειον Ορφανοτροφείο Θηλέων



Ο Πειραιάς στον Κρητικό Αγώνα


Την περίοδο του  1866-68 ήταν που ξεσπούσε μια ακόμη επανάσταση των Κρητών, ο Πειραιάς δεν είχε περισσότερους από επτά με οκτώ χιλιάδες ψυχές που παρακολουθούσαν με αγωνία το ηρωικό δράμα της Κρήτης. Όσο περνούσε ο καιρός τόσο ο χαλασμός εξαπλωνόταν και τόσο τα καραβάνια προσφύγων που αποτελούνταν μόνο από γυναίκες και παιδιά καθώς οι άνδρες έμεναν να πολεμήσουν, κατέφθαναν στην πειραϊκή γη. Στην αρχή δεν έβρισκαν καράβια για να γλυτώσουν από το τουρκικό μαχαίρι, καθώς οι δυνατοί της γης, δεν άφηναν τα πλοία τους να προσεγγίσουν στην Κρήτη, μη τυχόν και παραβιάσουν τάχα την ουδετερότητα! Σιγά σιγά όμως κάθε μια από αυτές, έδινε οδηγίες στον Πρόξενό της στα Χανιά, πως αν υπάρξει ευρωπαϊκό καράβι καράβι να μεταφέρει γυναικόπαιδα, τότε κι αυτοί να βάλουν ένα! Αυτό δυστυχώς που αρνιόντουσαν από φιλανθρωπία το δέχονταν από αντιζηλία!

Και ποτέ δεν θα γίνονταν τίποτα, εάν πρώτη δεν γέμιζε με γυναικόπαιδα και δεν τα έφερνε στον Πειραιά, μια αμερικανική φρεγάτα. Αμέσως, αγγλικά και ρωσικά πλοία έκαναν το ίδιο και μάλιστα η ρώσικη φρεγάτα, προκαλούσε τεράστια εντύπωση στους Πειραιώτες με τα μεγάλα γράμματα στην πλώρη της που έγραφαν "Ο ΜΕΓΑΣ ΝΑΥΑΡΧΟΣ". 

Μόνο πλοία της Γαλλίας δεν έλαβαν μέρος σε αυτό το έργο, αν και η φρεγάτα ναυαρχίδα της Γαλλίας η "Μαζισιέν" στέκονταν μπροστά στο Τελωνείο Πειραιά και διαρκώς ξεκουράζονταν! Δεν θα ξεχάσουμε να αναφέρουμε βέβαια και το γαλλικό πολεμικό τροχήλατο πλοίο "Φορμπαίν" που πηγαινοερχόταν Πειραιά - Χανιά έχοντας οδηγίες να πνίξει τον ελληνικό ξεσηκωμό!

Σώματα Εθελοντών επιβιβάζονται στο λιμάνι του Πειραιά

Με την αμερικάνικη φρεγάτα λοιπόν αρχικά και τα αγγλορωσικά πολεμικά μετέπειτα, κατέφθαναν στον Πειραιά πάνω από τρεις χιλιάδες γυναικόπαιδα. Κι αυτοί σε μια πόλη που δεν ήταν καν κωμόπολη. Κι όμως ζήτημα στέγης δεν είχε παρουσιασθεί. Κανείς δεν είχε μείνει στον δρόμο! Κάθε καρδιά Πειραιώτη είχε γίνει και ένα λαμπρό παλάτι! Και ο Δήμος Πειραιά ακόμα, βοηθούσε να γλυκάνει την δυστυχία, καθώς εκείνες τις δύσκολες ώρες είχε για Δήμαρχο τον Λουκά Ράλλη, που ο ίδιος προσωπικά γνώριζε πολλά από τις σφαγές της Χίου. Ίσως γιαυτό ήταν γενναίος στην φιλανθρωπία, δίνοντας τεράστια ποσά από την τσέπη του! Αλλά και κάθε Πειραιώτης έψαχνε να βρει τρόπους, να μην μείνει πίσω στην προσφορά. Και τα παιδιά ακόμα, έχοντας την καθοδήγηση του Καθηγητή του Γυμνασίου Πειραιά, Αντώνιου Αντωνιάδη, που η ψυχή του δονούνταν δύο φορές, καθώς ήταν Κρητικός και Πειραιώτης μαζί, αλλά και δραματικός ποιητής οργάνωνε διαρκώς παραστάσεις για τους κρητικούς πρόσφυγες. Και ήταν μάλιστα και οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις του Πειραιά. Και οι "Μαρίες Τερέζες" έτσι έλεγαν οι Πειραιώτες τα τάληρα της εποχής εκείνης, έκαναν μεγάλο θόρυβο καθώς έπεφταν, καθώς ήταν μεταλλικά τάληρα, φτιαγμένα από καθαρό ασήμι!

Κρήτες πρόσφυγες στον Πειραιά

Αλλά και για όσο καιρό διαρκούσε το κρητικό ντουφέκι να αντιλαλεί στα οροπέδια, τόσο καιρό και οι Πειραιώτες βρίσκονταν σε μια διαρκή κατάσταση νευρικής επιστράτευσης, καθώς Πειραιώτες ήταν αυτοί που επάνδρωναν τα πληρώματα των πλοίων, που έστελνε η ελεύθερη Ελλάδα, με εθελοντές, φορτωμένα με εφόδια, τρόφιμα και πυρομαχικά, στην επαναστατημένη Κρήτη. Και κατόρθωναν αυτοί, με μικρά και αδύνατα σκάφη, να σπάζουν τους αποκλεισμούς, από τον πανίσχυρο τότε Τουρκικό στόλο του Σουλτάν Αζίζ, να ξεφορτώνουν χωρίς τα σημερινά μέσα, τόννους ολόκληρους σε έρημες ακτές κι ύστερα με τον ίδιο ή μεγαλύτερο κίνδυνο να επιστρέψουν πίσω στον Πειραιά ή στην Σύρα. Και με πρώτο από όλα το μικρό βαποράκι το "Πανελλήνιο" που εκτελούσε τέτοιες αποστολές με την σέσουλα! Και πίσω του τα "Ύδρα", το "Αρκάδι", το "Κρήτη" και το "Ένωσις". Κι όσο και εάν τα καταδίωκαν βαριά πολεμικά σκάφη και καταδρομικά με ανώτερη ταχύτητα, τα ατρόμητα αυτά μικρά βαποράκια, πάντα κατάφερναν να ξεφύγουν καθώς τρύπωναν σε άγρια βράχια και τραχιές ακτές μέσα σε άγριες τρικυμίες αδιαφορώντας για την καταστροφή. Και αφού ξεφόρτωναν χιλιάδες δέματα, σακιά, άλευρα, όπλα, κασέλες με πυρομαχικά, αποβίβαζαν σώματα εθελοντών και έπειτα έπαιρναν όσους περίμεναν στις ακτές, γυναικόπαιδα και τραυματίες και τους έφερναν στον Πειραιά. 

Σήμερα δυστυχώς κανένα από αυτά τα κατορθώματα δεν είναι γνωστό, αλλά με τέτοιες πράξεις έχει γραφτεί η ιστορία του Έθνους μας η σκεπασμένη από τους θρύλους. Αυτές οι φλούδες λοιπόν από ψιλή λαμαρίνα, που υπερβολικά κάποιος θα τις έλεγε πλοία, πότε τρύπωναν για να ξεφύγουν στα Αντικύθηρα, πότε σε βράχους που εξείχαν στην θάλασσα και ποιος Θεός ξέρει άραγε που βρίσκονται σήμερα τα ημερολόγια των Κυβερνητών τους που εξιστορούν την δόξα των ναυτικών μας.

Και για κάθε πειραιώτικο καράβι που αργούσε να γυρίσει, η καθυστέρηση έδινε τροφή σε πένθιμες σκέψεις, πως έπεσε στην τρικυμία ή πως το βούλιαξαν οι Τούρκοι ή πως το πρόδωσαν σε κάποια κρητική παραλία. Και όταν συνέβαινε αυτό, αρκετά συχνά μάλιστα, οι Πειραιώτες περπατούσαν στους δρόμους σκυφτοί, ακόμα και τα μαγαζιά ήσαν μισοανοιχτά και ένα πένθος βουβό ξαπλωνόταν στην πόλη. Τα πειραϊκά Καφενεία πολύ λίγους έβλεπαν, τούτες τις ώρες καθώς εργαζόμενοι και χασομέρηδες ανέβαιναν στο ψηλότερο μέρος της Πειραϊκής Χερσονήσου, στον Σηματογραφικό Σταθμό Πειραιά, κι αγνάντευαν την θάλασσα μήπως και δουν κάποιον καπνό πλοίου!


 Κι όσο περνούσαν οι μέρες, αυτό γίνονταν ακόμα και τη νύχτα! Ο περισσότερος όμως κόσμος μαζεύονταν κάτω στην Πλατεία Θεμιστοκλέους, εκεί που λίγο αργότερα θα γίνει το Δημαρχείο και που τότε δεν υπήρχε παρά μόνο η προτομή του Θεμιστοκλή πάνω σε μια ψηλή στήλη. Εκεί γεμάτοι νεύρα από την αγωνία περπατούσαν οι οικογένειες των πληρωμάτων σε μια ατέλειωτη διαδρομή Πλατεία Θεμιστοκλέους, Τινάνειο, Αγία Τριάδα την μικρή και ταπεινή ακόμα εκκλησία, και ξανά πίσω στην πλατεία. Και όταν κάποιος εκτός Πειραιά τους έβλεπε όλους αυτούς να αγναντεύουν, ρωτούσε παράξενα τι τάχα καρτερούν; Και να η απάντηση. Καθώς οι Πειραιώτες ναυτικοί γνώριζαν πως από την πόλη τους καρτερούν, όταν ζύγωναν στον Πειραιά, αν είχαν πετυχημένη αποστολή, αν ήταν μέρα σημαιοστολίζονταν  κι αν ήταν νύχτα άναβαν βεγγαλικά. Και για να είναι σίγουρος ο Σηματογραφικός της Πειραϊκής πως τα είδαν όλοι, τα αναπαρήγαγε κι αυτός με την σειρά του! Το τι ακολουθούσε τέτοιες επιστροφές, δεν περιγράφεται!

Gaziades - Piree

Όμως μια φορά το βαποράκι "Ένωσις" έφυγε για κάποιες ακτές της Δυτικής Κρήτης γεμάτο εθελοντές, κυρίως υπαξιωματικούς του πυροβολικού, που κατέβαιναν Κρήτη έχοντας μαζί τους δύο ορειβατικά πυροβόλα. Είχαν περάσει δώδεκα ημέρες και νέα δεν υπήρχαν. Αν και ήταν σχεδόν βέβαιο πως το πλοίο είχε καταποντιστεί, κόσμος ακόμα περίμενε στον Σηματογραφικό και στην Πλατεία Θεμιστοκλέους. Και κόσμος ανάμεικτος από όλες τις τάξεις καθώς στις ναυτικές οικογένειες δεν συμβαίνει το ίδιο με τις στεριανές. Και οι πόρτες της Αγίας Τριάδας διάπλατα ανοιχτές για να προσεύχονται γυναίκες με τα μωρά στην αγκαλιά. Ξαφνικά από τον Σηματογραφικό, που τώρα λέγεται της Νέας Καλλίπολης, διαγράφηκαν τρεις στήλες φωτός από βολίδες, που έσχιζαν το σκοτάδι της νύχτας. Κι όλος ο Πειραιάς δονήθηκε από μια ζητωκραυγή λες κι έβγαινε από ένα στόμα μονάχα! Πλοίο στον ορίζοντα. Τότε όλος ο κόσμος έτρεξε στα σκαλιά της Αγίας Τριάδας, που ήταν ήδη γεμάτη! Κόσμος που δεν έμπαινε στον πνιγμό, αλλά μπήκε στην χαρά να ευχαριστήσει για το θαύμα. Το ίδιο και στον Άγιο Νικόλαο των Υδραίων, που κατέληξε το λεφούσι κόσμου που βρίσκονταν στον Σηματογραφικό. Και ενώ ακόμα κρατούσαν οι λειτουργίες φουντάρισε η "Ένωσις" στο λιμάνι. 

Τα νέα έλεγαν πως αφού ξεφόρτωσε στην Κρήτη τους εθελοντές, τα όπλα και τα πυρομαχικά, καθώς ετοιμάζονταν να βγει από τον μικρό όρμο, το μπλοκάρισαν τέσσερα τουρκικά! Ένα εξ αυτών ήταν το καταδρομικό "Ιτζετίν" (τροχοφόρο ατμήλατο) που ξεπερνούσε σε ταχύτητα την "Ένωσις". Όμως τα Ελληνικό κατάφερε να ξεγλιστρήσει με ελιγμούς και τρόπους που μόνο τα ελληνικά θαλασσοπούλια ξέρουν. Τρύπωσαν σε κάποιον όρμο των Αντικυθήρων και μόλις ξέσπασε άγρια τρικυμία, οι Τούρκοι τράβηξαν για λιμάνι και τότε μόνο η "Ένωσις" βγήκε στο πέλαγος για Πειραιά. Ήξεραν καλά πως οι Τούρκοι δεν θα έβγαιναν να κυνηγήσουν στην καταιγίδα. 

Και αφού αυτά έγιναν γνωστά, ανέβηκε στο πάνω σκαλί της Αγίας Τριάδας, ο Θεόδωρος Αφεντούλης, που ήξερε σε τέτοιες περιπτώσεις να κορυφώνει τον ενθουσιασμό του κόσμου. Και ήταν παράξενη αντίθεση για τον Καθηγητή Φαρμακολογίας να διαθέτει εκτός από μεγάλη διάνοια και μεγάλη καρδιά και την ακλόνητη πίστη του στο εθνικό μεγαλείο.

Απόσπασμα "Από το ημερολόγιο της ζωής μου" του Εμμανουήλ Στυλ. Λυκούδη (1925). 

Σχετικές αναρτήσεις:

Αντώνιος Αντωνιάδης. Ο εκ Πειραιώς Γυμνασιάρχης, ποιητής και συγγραφέας



Τζάνειο (Ζάννειο) Νοσοκομείο Πειραιώς 

(Αναφορά στον Θεόδωρο Αφεντούλη)





   

Ο Αρχιτέκτονας Ιωάννης Λαζαρίμος



Του Γεωργίου Νικ. Σαχίνη

Μια από τις διαπρεπέστερες υδραιοπειραιώτικες φυσιογνωμίες που άφησαν πλήθος έργων στην πόλη του Πειραιά, ήταν και ο αρχιτέκτονας - μηχανικός Ιωάννης Λαζαρίμος.

Φυσιογνωμία, που άφησε εποχή στο πέρασμά της με πρωτοποριακές και παράτολμες καλλιτεχνικές αντιλήψεις της.

Η οικογένεια Λαζαρίμου είναι γνωστό πως κατάγεται από την Ύδρα, όπου κατά την Επανάσταση του 1821 διέπρεψαν τα μέλη της σε πολεμικές ναυτικές επιχειρήσεις και σε διοικητικές αποστολές. Το ιστορικό αρχείο της Ύδρας αναφέρει αρκετούς Λαζαρίμους. Η οικογένεια Λαζαρίμου ήταν από τις πιο εύπορες και τις πιο αναπτυγμένες στην Υδραϊκή κοινωνία. Ο παππούς του Ι. Λαζαρίμου, ονομαζόμενος Δημήτριος Λαζαρίμος ήταν ενορίτης της εκκλησίας των διαπρεπών Υδραίων, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Γιαννοπούλου). Ο αξέχαστος Αντώνης Μανίκης αναφέρει τον Ιωάννη Διονυσίου Λαζαρίμο ως "γνήσιον τέκνον της Ύδρας". Η οικογένειά του είναι από τις πρώτες που εγκαταστάθηκαν, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, στον Πειραιά.

Γεννήθηκε το 1849. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Σχολή Καλών Τεχνών των Παρισίων και ακολούθησε τα μαθήματα του Πολυτεχνείου του Βερολίνου. Διετέλεσε Καθηγητής του Μετσόβειου Πολυτεχνείου, αργότερα δε υποδιευθυντής του". 

Σ΄ αυτά συμπληρώνω, από τον ανεψιό του επίσης αρχιτέκτονα - μηχανικό Ανδριανό Λαζαρίμο (κατασκεύασε μεταξύ άλλων το Κινηματοθέατρο Παλλάς Πειραιώς), πως στο Πολυτεχνείο ήταν Καθηγητής από το 1878 μέχρι τον θάνατό του, που σημειώθηκε το 1912 (κατ΄ άλλους το 1914). Ακόμα διετέλεσε διευθυντής των σπουδών του Πολυτεχνείου  για περισσότερο από 30 χρόνια και της Σχολής Καλών Τεχνών. Καθηγητής διετέλεσε και στην Σχολή των Ευελπίδων και τη Σχολή των Ναυτικών Δοκίμων στις οποίες δίδαξε ανώτερα μαθηματικά και γεωδαισία, ενώ κατά τα τελευταία έτη τοπογραφία και γεωδαισία. Καθώς ήταν και διαπρεπής μαθηματικός, συνέγραψε την μελέτη "Διαφορικό και Ολοκληρωτικό Λογισμό". 

Ο Ιωάννης Λαζαρίμος όμως δεν περιόρισε την δράση του στα όσα ανέφερα. Εκτέλεσε πολλά σημαντικά έργα τα οποία θ΄ αναφέρω κατά χρονολογική σειρά, όσα βέβαια μας διασώζει ο Ανδριανός Λαζαρίμος:

  • Το Γυμνάσιο Πειραιά (τα σχέδια φέρουν χρονολογία 3/10/1874 με προϋπολογισμό δαπάνης δραχμών 39,552)

  • Πλατεία Κοραή, ο μεταξύ Θεάτρου και εκκλησίας Αγίου Κωνσταντίνου χώρος (1874)

  • Δημιουργία του λιμανιού Αλών (του άλλοτε ονομαζόμενου λανθασμένα ως Ζέας, μπροστά από τον Ηλεκτρικό Σταθμό Πειραιά) (Σχέδια 1878, εκτέλεση 1880)
  • Η πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου (1878)


  • Η μεγαλοπρεπέστατη εκκλησία του Αγίου Νικολάου με τον διπλό τρούλο (1888)

Εκτός από αυτά εκτέλεσε και αρκετά άλλα έργα, που δεν σώθηκαν οι χρονολογίες εκτέλεσής τους, όπως η διαρρύθμιση του λιμένος Κανάρη (Πασαλιμάνι), η δημιουργία πολλών πλατειών, η οικοδόμηση οικιών και πολλών σχολικών κτηρίων πάνω βεβαίως σε δικά του σχέδια.
Στα συμπλήρωμα αντιγράφω από τον Ανδριανό Λαζαρίμο "Μεταξύ δε των άλλων τεχνικών έργων του, εξαιρετικής σημασία υπήρξε το 1880 η ύδρευση του νησιού του Πόρου, από την απέναντι πηγή Μπόλεσι της Πελοποννήσου, στην οποία είχε μεταβεί να δει από κοντά το τότε Πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος."

Προσθέτω ακόμα ότι μου είπε προ ετών ο διαπρεπέστατος δικηγόρος του Πειραιά και επίσης ανεψιός του Διονύσιος Λαζαρίμος:
"Κατά την κατασκευή του μικρού τρούλου της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, οι τεχνικοί φοβήθηκαν από το παράτολμο σχέδιο του διπλού τρούλου και ο ίδιος ο αρχιτέκτονας αναγκάστηκε να βρίσκεται όλο το διάστημα μαζί τους, εκεί ψηλά, στα ικριώματα...."


Χριστούγεννα στο Τουρκολίμανο (1966)



Του Χρήστου Λεβάντα

Σε μια απόμερη κόχη της μεγάλης πολιτείας, πλάι στη ράχη της, στον γραφικό όρμο του Τουρκολίμανου, η μεγάλη νύχτα των Χριστουγέννων πάει κι ανταμώνει μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που την περιμένουν χωρίς προετοιμασίες αλλά και χωρίς βαριά καρδιά! Τους ψαράδες!

Είναι τα πιο συμπαθητικά πρόσωπα στην πολυσύνθετη φιγούρα του Πειραιά. Ζούνε πίσω ακριβώς από την ράχη της πολιτείας, στο χαμηλό στεριανό πέταλο του Τουρκολίμανου, απ΄ όπου τίποτα δεν φαίνεται που να θυμίζει την ύπαρξή του, και έχουν την δική τους ζωή, τους δικούς τους παλμούς και την δική τους γλώσσα. 

Μεγάλο μεράκι τους η θάλασσα και λαχτάρα τους καθημερινή ο ασημένιος πλούτος της. Όλες οι άλλες συγκινήσεις και τα ενδιαφέροντα είναι ξένα προς αυτούς, όπως είναι ξένη και η θαλπωρή και τα θέλγητρα της οικογενειακής γωνιάς. Μέρα και νύχτα κινούνται στην υγρή άμμο, πλάι στις ψαρόβαρκες τα παντοειδή πλεούμενα σαν φαντάσματα και η ζωή τους είναι δεμένη με τους ανέμους και το πέλαγος. Μερικοί μένουν σε χαμόσπιτα και παράγκες πλάι στην παραλία, άλλοι όμως έρημοι και πεντάρφανοι στον κόσμο μέσα στις βάρκες τους και στα ψαροκάικα. Έτσι η νύχτα των Χριστουγέννων πάει και τους ανταμώνει κάτω από το νοτισμένο μουσαμά της ψαρόβαρκας ν΄ αναπαύουν το κορμί τους ή μέσα στις παράγκες. 

Είναι τόσο σκληρή και πεντάρφανη η ζωή τους που ο γραφικός αυτός Πειραιώτικος μώλος δονείται πολλές φορές από τις απηχήσεις της. Πότε ο πνιγμός ενός ψαρά, πότε η δραματική περιπέτεια ενός άλλου στην ανοικτή θάλασσα, πότε ένας απροσδόκητος χαμός. Εδώ και 20 χρόνια, τα Χριστούγεννα του 1946, βρέθηκε νεκρός και παγωμένος απ΄ τα όργανα του Λιμενικού φυλακίου στην ψαρόβαρκα του ένας ψαράς, άρρωστος βαριά από καιρό. Η σχετική επίσημη αναφορά με λίγα λόγια έδινε το δράμα του. Ο πεντάρφανος αυτός ψαράς έπασχε από φυματίωση κι όλες οι προσπάθειες των αρχών για να τον μπάσουν σε κάποιο νοσοκομείο είχαν αποβεί μάταιες. Έτσι ο ψαράς πέθανε μέσα στην βάρκα του και μάλιστα τη Χριστουγεννιάτικη νύχτα. 
Δεν είναι η μόνη ιστορία της φτώχειας αυτών των ανθρώπων. Όταν τους συναντήσετε τις ψαράδικες ταβερνούλες του μώλου με το ωχρό φως του γκαζιού να βρέχουν το ξερό στόμα τους μ΄ ένα ποτήρι ρετσίνα ή στον "Γλάρο", το σωματείο τους, θ΄ ακούσετε απλά και μοναχά στα μάτια τους, θα δείτε να παιχνιδίζουν μερικές σκιές που θα προδίδουν την εικόνα της ψυχικής τους αναταραχής.


Οι ψαράδες του Τουρκολίμανου δουλεύουν πιο πολύ στα γρι - γρι. Μ΄ αυτά δένονται οι βιοποριστικές λαχτάρες τους. Γι΄ αυτό και όταν αναφέρονται στα ζητήματά τους, γι΄ αυτά θα κάνουν περισσότερο λόγο. Είναι κι άλλοι που δουλεύουν τη νύχτα με τις βαρκούλες τους, ειδικευμένοι σε διάφορες μεθόδους αλιείας. Μα κι αυτοί στις εποχές των μεγάλων αλιευτικών εξορμήσεων αφήνουν τα πυροφάνια και τις συρτές και "τσουρμάρουν" στα γρι - γρι που αποδίδουν ασφαλέστερα το ψωμί τους. Αυτή την εποχή δουλειά δεν υπάρχει στο Τουρκολίμανο. Όχι μόνο γιατί δεν υπάρχουν "περάσματα" αλλά και κάτι τέτοιες μέρες οι εργοδότες τους, δένουν τα σκάφη τους, φρεσκάρουν τα καΐκια τους κι έτσι -όπως μας λένε οι ψαράδες- ξεφεύγουν κι απ΄ τις υποχρεώσεις των έκτακτων επιδομάτων.

Το αποτέλεσμα είναι τα Χριστούγεννα να φθάνουν πιο μελαγχολικά γι΄ αυτούς τους φτωχούς ανθρώπους. Άλλοι προσπαθούν να περάσουν τις μέρες τους με μικροοικονομίες κι άλλοι -όσοι έχουν οικογένειες- μπαίνουν στα χρέη. Γι΄  αυτό και το παράπονό τους απέναντι στην πολιτεία είναι τρανό. Χρόνια ακούνε για προστασία της αλιείας. Χρόνια διαβάζουν υποσχέσεις που θα βελτιώσουν την ζωή και την απόδοση του κλάδου τους, που θα οργανώσουν καλύτερα την αλιευτική οικογένεια. Και όμως ουσιαστικά δεν είδαν ακόμα τίποτα, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις που σημειώθηκαν με την ενίσχυση της Αγροτικής Τράπεζας, σε αλιεργατικούς συνεταιρισμούς. Όμως ούτε οι περιπτώσεις αυτές ολοκληρώθηκαν σε σύστημα, σε πρόγραμμα προστατευτικό, ούτε ο μεγαλύτερος εχθρός του ψωμιού τους, η ανεμότρατα, έπαψε να εξοντώνει τον ενάλιο πλούτο μας, να θερίζει κυριολεκτικά τον γόνο από τα βάθη των θαλασσών μας. Και είναι το παράπονο τούτο, όχι μόνο των ψαράδων του Τουρκολίμανου, αλλά και των ψαράδων της Κούλουρης, του Ευβοϊκού και του Θερμαϊκού, που βλέπουν με την πάροδο του καιρού να απογυμνώνονται οι ελληνικές θάλασσες και να ρημάζεται ο κλάδος τους...

Ας ακούσει λοιπόν η πολιτεία τη φωνή τους κι ας τους δώσει τα μέσα να χαίρονται κι αυτοί όχι μέσα στις παράγκες του μώλου και τις ψαρόβαρκες, αλλά πλάι στο τζάκι κάποιου σπιτιού που θα σκεπάζει τους δικούς τους, τις μεγάλες μέρες και τις μεγάλες νύχτες της Χριστιανοσύνης!  

Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης (1855-1935)



Την Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2014, η Αδελφότης των Υδραίων Αθηνών, το Ινστιτούτο Πειραϊκών Μελετών της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς και η Ένωση Παλαιών Προσκόπων Νέου Φαλήρου, συνδιοργάνωσαν στην Εστία της Ένωσης των Παλαιών Προσκόπων Νέου Φαλήρου, εκδήλωση αφιερωμένη στον Παύλο Κουντουριώτη, ο οποίος υπήρξε κάτοικος του Νέου Φαλήρου, διατηρώντας ιδιόκτητο κατοικία επί των οδών Δημητρίου Φαληρέως και Μοσχοπούλου και που διατηρείται μέχρι σήμερα.

Οικία Κουντουριώτη (Δημητρίου Φαληρέως και Μοσχοπούλου, στο Νέο Φάληρο)

 Την εκδήλωση αυτή συντόνιζε ο ιατρός και ιστορικός ιατρικής Δρ. Λάζαρος Βλαδίμηρος, ο οποίος αναφέρθηκε και στην προσωπικότητα του ομιλητή Δρ. Αριστείδη Διαμαντή.

Χαιρετισμό απεύθυναν ο Πρόεδρος της Ένωσης Παλαιών Προσκόπων Νέου Φαλήρου κ. Ανάργυρος Σκληβανιώτης, ο Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς κ. Νικόλαος Παπαγιαννάκης και ο Πρόεδρος της Αδελφότητος Υδραίων Αθηνών κ. Γιάννης Σαχίνης.



Απαγγελία του ποιήματος "Παύλος Κουντουριώτης" του Πειραιώτη ποιητή Γεωργίου Στρατήγη (1877-1930), έγινε από την κυρία Μαρίνα Λάσκαρη, ενώ στην εκδήλωση παρέστη και η δισεγγονή του Παύλου Κουντουριώτη κυρία Δανάη Στεφάνου.

Από αριστερά η κυρία Αναστασία Λάσκαρη (Γεν. Γραμ. της Αδελφότητος Υδραίων Αθηνών), η κυρία Δανάη Στεφάνου (εγγονή του Παύλου Κουντουριώτη), ο Δρ. Αριστείδης Διαμαντής (ομιλητής της εκδήλωσης και Πλοίαρχος - Ιατρός του Πολεμικού Ναυτικού) και ο Στέφανος Μίλεσης (Γεν. Γραμματέας της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς και της Ένωσης Παλαιών Προσκόπων Νέου Φαλήρου)

Ο ομιλητής Πλοίαρχος - Ιατρός του Πολεμικού Ναυτικού Δρ. Αριστείδης Διαμαντής με άριστο χειρισμό λόγου, κατάφερε να σκιαγραφήσει την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα μιας μορφής, αυτής του Παύλου Κουντουριώτη. Μίλησε για το ριψοκίνδυνο αλλά και συνετό άνδρα, το γενναιόψυχο, τον σεμνό, τον πιστό στον Θεό και στους θεσμούς, τον πατριώτη, τον αφιλοκερδή, τον ιδεολόγο, τον ηγέτη, που θαυμάστηκε ακόμα και από τους αντιπάλους του. 


Παραθέτουμε μερικά μόνο αποσπάσματα από την ενδιαφέρουσα ομιλία του Α. Διαμαντή:

Παύλος Κουντουριώτης υπήρξε γόνος μιας εκ των επιφανέστερων υδραίικων οικογενειών. Γεννήθηκε στην Ύδρα στις 9 Απριλίου του 1855. Ο παππούς του Γεώργιος, μικρότερος αδελφός του Υδραίου προκρίτου Λάζαρου Κουντουριώτη, διετέλεσε Πρόεδρος του Εκτελεστικού επί Κυβερνήσεως Καποδίστρια καθώς και γερουσιαστής, υπουργός των Ναυτικών και Πρωθυπουργός επί Βασιλείας Όθωνα. Οι οικογενειακές καταβολές του Π. Κουντουριώτη καθώς και το περιβάλλον, στο οποίο μεγάλωσε, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και των ιδεών του, καθώς μεγάλωσε σε μια ατμόσφαιρα όπου οι λέξεις "πατρίδα", "έθνος", "Ελλάδα" έρχονταν συνεχώς στο μυαλό του, συνοδευμένες από αγώνες, μάχες και αυτοθυσία. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος υπήρξε αριστοκράτης, απόγονος αρχοντικής γενιάς, εντούτοις ο χαρακτήρας του τον βοηθούσε να προσεγγίζει εύκολα τους απλούς ανθρώπους του λαού και να τους μιλάει με την ίδια, την δική τους απλοϊκή και ειλικρινή γλώσσα. Ο μόνος φόβος που είχε ο Κουντουριώτης ήταν "μήπως φανεί κατώτερος από τους προγόνους του, που τους λάτρευε σαν αγίους. Όταν έγραψε το ιστορικό σήμα του, αυτούς είχε στο νου του..."

Καμιά λέξη και καμιά συλλαβή δεν μπορεί να αλλάξει στο ιστορικό αυτό σήμα, χωρίς να μεταβληθεί το νόημά του. Υπήρξε τόσο λακωνικό, αλλά και τόσο περιεκτικό σε νόημα, όπως ταίριαζε στην ασκητική προσωπικότητα του Κουντουριώτη (Αρ. Διαμαντής)

Το 1874 κατετάγη στο Ναυτικό όπου παρακολούθησε το "Ναυτικό Σχολείο" έχοντας δάσκαλο τον φημισμένο αξιωματικό του Ναυτικού Λεωνίδα Παλάσκα καθώς και τον κατά δύο χρόνια μεγαλύτερό του, αξιωματικό του στρατού Παναγιώτη Δαγκλή, με τον οποίο θα αναπτύξει φιλική σχέση, που θα διατηρήσει σε όλη του την ζωή. Το 1886 ο Κουντουριώτη συμμετείχε με επιτυχία στις επιχειρήσεις του Αμβρακικού επικεφαλής των κανονιοφόρων "Α" και "Β" με τις οποίες διέπλευσε ορμητικά τα στενά της Πρέβεζας, εμποδίζοντας εχθρικό αντιπερισπασμό. 



Το 1899 προάγεται σε αντιπλοίαρχο και γίνεται Κυβερνήτης στο εύδρομο "Ναύαρχος Μιαούλης". Το 1911 ο Κουντουριώτης μετά την βλάβη που υπέστη ο "Αβέρωφ" στο "παρθενικό" του ταξίδι, θα αναλάβει Κυβερνήτης του θωρηκτού, αντικαθιστώντας τον πλοίαρχο Ιωάννη Δαμιανό. Το τυχαίο αυτό γεγονός της αντικατάστασης του κυβερνήτη, είναι από εκείνες τις περιπτώσεις, που σφραγίζουν τη μοίρα όχι μόνο δύο ανθρώπων, αλλά και ενός ολόκληρου λαού, καθώς ο Κουντουριώτης είναι εκείνος και όχι ο Δαμιανός, που θα οδηγήσει τον στόλο μας στις νικηφόρες ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου που θα εξασφαλίσουν στην Ελλάδα τη ναυτική κυριαρχία.

Ο Παύλος Κουντουριώτης στο σαλόνι της οικίας του
Στην αντιπαράθεση των ψυχρών υπολογισμών της αριθμητικής υπεροχής του Τουρκικού στόλου έναντι του Ελληνικού, που προέτασσαν ορισμένοι αξιωματικοί κατά την διάρκεια των διάφορων προπολεμικών συζητήσεων, ο Κουντουριώτης, παίρνοντας τον λόγο, απαντούσε πολλές φορές με οργή και αγανάκτηση "Και την ψυχή, μωρέ, την ψυχή που τη βάζετε; Μήπως νομίζετε ότι οι παππούδες μας του Εικοσιένα έκαναν τέτοιους λογαριασμούς; Με την ψυχική υπεροχή ενίκησε πάντοτε το Έθνος μας και με αυτήν θα νικήσωμεν πάλιν!"

Ο ίδιος θεωρούσε πάντα τον εαυτό του ως απλό ναύτη, ανάμεσα σε πέντε χιλιάδες ομοίους του. Η αρχηγία, με την οποία τον είχε τιμήσει η Πολιτεία, του φαινόταν ως δικαίωμα να πεθάνει πρώτος από όλους. Γράφει το πρωινό της 5ης Ιανουαρίου 1913 λίγο πριν τη ναυμαχία της Λήμνου "Η σημερινή ναυμαχία θα κρίνη την τύχην του Ελληνισμού ολόκληρου. Πολεμήσατε ως λέοντες!".

Ο Κουντουριώτης την εποχή των Βαλκανικών πολέμων έπαθε γαστρορραγία και ο ιατρός του πρότεινε μεταφορά σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης. Το ίδιο επέμενε και ο Δουσμάνης. Τότε ο ναύαρχος τους απάντησε θυμωμένα: "Εγώ δεν πάω πουθενά. Μονάχα πεθαμένο θα με βγάλετε από δω μέσα. Ακούς εκεί νοσοκομείο. Έχουμε πόλεμο Σοφοκλή. Έτσι τα παρατάμε κι αφήνουμε να μας τρέχουνε στους γιατρούς ή πιάνουμε το κρεβάτι σαν τις λεχώνες;"

Τέλος θα αναφέρουμε την επιστολή παραίτησης, που ηλικιωμένος πια έστειλε στον Βενιζέλο, καθώς αποτελεί μνημείο ιδεαλισμού "Παραιτήθηκα, γιατί αυτό επέβαλε το εθνικό συμφέρον. Τα χέρια μου άρχισαν να τρέμουν. Όταν θα ήρχοντο να με επισκέπτονται ξένοι πρέσβεις, θα το αντιλαμβάνοντο. Οι σκέψεις και οι κρίσεις του θα ήσαν δυσμενείς δια την πατρίδα".

Ο ναύαρχος το πρωί της 22ας Αυγούστου του 1935, άφησε την τελευταία του πνοή. Οι κάτοικοι της Ύδρας συντετριμμένοι περίμεναν ολόκληρο το απόγευμα στο λιμάνι και στα γύρω υψώματα του νησιού το μικρό ατμόπλοιο που μετέφερε τη σορό του ναυάρχου, συνοδευόμενο από αντιτορπιλικό. 
Ο Κουντουριώτης είτε ως ιστορική μορφή είτε ως θρύλος ή σύμβολο συνεχίζει να ζει μέχρι σήμερα και αναμφίβολα θα συνεχίζει να επιζεί, εξακολουθώντας να συναρπάζει και να κυριαρχεί, γιατί στη μορφή του αντικρίζει κανείς με δέος και σεβασμό το σεμνό άνδρα με την αδάμαστη παλικαριά και την υπέρτατη τόλμη".




ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ:

Η αίθουσα κατάμεστη


Από αριστερά Ανάργυρος Σκληβανιώτης (Πρόεδρος Ένωσης Παλαιών Προσκόπων Νέου Φαλήρου), Γιάννης Σαχίνης (Πρόεδρος Αδελφότης των Υδραίων Αθηνών), η κυρία Αναστασία Λάσκαρη, ο Δρ. Λάζαρος Βλαδίμηρος (συντονιστής εκδήλωσης, ιατρός και ιστορικός της ιατρικής) μαζί με τον ομιλητή της εκδήλωσης Αριστείδη Διαμαντή.
Από αριστερά Γ. Σαχίνης, Α. Λάσκαρη και Νίκος Παπαγιαννάκης (Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς)



Η οικία του Τρύφωνος Μουτσοπούλου (1880)



του Στέφανου Μίλεση

Ποτέ ίσως μια απεικόνιση του 1880 ενός σπιτιού στον Πειραιά με τον δρόμο που διέρχεται μπροστά του, δεν μας δίνει τόσες πολλές πληροφορίες όσο το υδατογράφημα του Μ. Δημόκα. 

Η οικία που δεσπόζει είναι του μακροβιότερου Δημάρχου Πειραιά με συνολική θητεία, δεκαεπτά ετών, Τρύφωνα Μουτσόπουλου. Η οικία βρισκόταν στο πλαϊνό μέρος της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στην συμβολή με την οδό Φίλωνος

Ο  Δημόκας, απεικονίζει το σπίτι, του εν ενεργεία τότε Δημάρχου Πειραιώς εκείνης της περιόδου, αφού ο Τρύφωνας Μουτσόπουλος από το 1874 έως το 1883 ολοκλήρωνε την πρώτη περίοδο της μακράς θητείας του. Η δεύτερη εξίσου μεγάλη περίοδος, θα ακολουθούσε από το 1895 έως το 1903.

Στο μπαλκόνι του σπιτιού στέκεται η σύζυγος του Δημάρχου Τρύφωνα Μουτσόπουλου με τον αδελφό του Αθανάσιο. Μπροστά από το σπίτι υπήρχε μεγάλη σχετικά έκταση που είχε διαμορφωθεί καθώς ο παλιός ναός της Αγίας Τριάδας, ήταν μικρότερων διαστάσεων, αφήνοντας μεγάλη σχετικά έκταση ελεύθερη. Αυτή η ελεύθερη έκταση, προσδιορίζονταν από τους κατοίκους του Πειραιά, ως "Πλατεία Φίλωνος" αν και δεν είχε αναφέρονταν ποτέ ως πλατεία, στα επίσημα σχέδια της πόλης.

Πίσω από την οικία του Τρύφωνος Μουτσοπούλου, υπάρχει μια από τις ελάχιστες απεικονίσεις της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων Πειραιώς (Πολεμικόν Σχολείον). Του κεντρικού κτηρίου αυτής, στη γωνία της μάνδρας της σχολής, προηγείται ένα μικρό οίκημα που ονομάζονταν "Κριθαποθήκη και Φυλάκιο αυτής" (γωνία με Τσαμαδού εκεί που σήμερα βρίσκεται το Ταχυδρομείο Πειραιά). Την επόμενη χρονιά από την απεικόνιση που περιγράφουμε, θα αναλάβει την Διοίκηση της Σχολής ο Πάνος Κολοκοτρώνης (1881 - 1885) που θα την ανακαινίσει ριζικά.
Κεντρικό Κτήριο Σχολής (επί της οδού Φίλωνος)

Στην απεικόνιση του 1880 διακρίνεται η αριστερή πλευρά του κεντρικού κτηρίου της Σχολής, που ως χαρακτηριστικό της είχε τα δύο κτήρια που δέσποζαν στα άκρα της με στέγη από κεραμίδια.

Στις αρχές της δεκαετίας του '70, την θέση του παλαιού αρχοντικού κατέλαβαν τα πολυκαταστήματα "ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ". Κάτω μια από τις τελευταίες φωτογραφίες πριν την οικοδόμηση των πολυκαταστημάτων. 





Σχετικές αναρτήσεις:



   

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"