Φέτος ο Πειραιάς θα έπρεπε να εορτάζει τα 180 χρόνια του (1835-2015)

Του Στέφανου Μίλεση

     Η φετινή χρονιά του 2015 σηματοδοτεί την συμπλήρωση των 180 ετών της πόλης μας από την γέννησή της (1835-2015). Εκατόν ογδόντα χρόνια ζωής δεν είναι και λίγα βέβαια, καθώς η ιστορία του Πειραιά ξαναζωντανεύει αμέσως μετά την Ελληνική Επανάσταση. 

Βλέπετε η ιστορία ήθελε στη θέση της αλλοτινής δόξας του Πειραιά της αρχαιότητας, να έχει απομείνει μόνο ένα κομμάτι χέρσας γης με πολλά έλη και με μοναδικούς κατοίκους του καλόγηρους του Μοναστηριού του Αγίου Σπυρίδωνα. 

Και η σύγχρονη πόλη του Πειραιά αναδύεται ως εκ θαύματος μέσα από το σκοτάδι της ιστορίας με γενέθλια ημερομηνία εκείνη της 23ης Δεκεμβρίου του 1835 που ουδέποτε εορτάστηκε στον Πειραιά ως έπρεπε, καθώς στην Ελλάδα συνηθίζουμε να γιορτάζουμε τους πολιούχους κάθε πόλης και όχι τις γενέθλιες ημερομηνίες των ίδιων των πόλεων. Την 23η ημέρα λοιπόν του μηνός Δεκεμβρίου του έτους 1835, μαζεύτηκαν τα μέλη του πρώτου Δημοτικού συμβουλίου της πόλης για να δώσουν τον όρκο τους μπροστά στον εφημέριο, του ερειπωμένου μοναστηριού! 

Έναν παρόμοιο όρκο είχαν δώσει λίγο καιρό πριν άλλοι Έλληνες, οι επαναστατημένοι όταν με τα πλοία «Ελλάς» και «Καρτερία» βομβάρδιζαν εκείνο το ίδιο σημείο για να το απαλλάξουν από τον Οθωμανό δυνάστη που το χρησιμοποιούσε ως κάστρο φύλαξης του μεγάλου λιμανιού. Πρώτος Δήμαρχος υπήρξε ο Υδραίος Κυριάκος Σερφιώτης, μια αληθινά ηρωική μορφή που κλήθηκε να επιτελέσει τον πιο δύσκολο ρόλο, να συγκροτήσει μια πόλη που απλά, δεν υπήρχε! 

Απουσία ακόμη και οικήματος για στέγαση αυτής της πρώτης δημοτικής αρχής, χρησιμοποιήθηκε το σπίτι ενός εκ των συμβούλων, του Εμμανουήλ Δεικτάκη! Έχει γραφτεί πολλές φορές ότι οι κάτοικοι του Πειραιά τότε ήταν μόλις 1011 αλλά ο αριθμός δεν είχε και τόση σημασία, όταν αυτοί οι λιγοστοί αγωνιστές σε αριθμό, επέδειξαν ψυχή λέοντα, όμοια σε μέγεθος με το μαρμάρινο λιοντάρι που μας πήρε ο Μοροζίνι το 1687 και που μετέφερε στην Βενετία όπου υπάρχει μέχρι σήμερα. 

Βλέπετε κάποιοι πίστεψαν πως κλέβοντας το σύμβολο μιας πόλης, θα αποκτούσαν με μαγικό τρόπο και την δύναμή της! Όμως το 1835 αν και το μαρμάρινο λιοντάρι έλειπε, άλλα 1011 λιοντάρια στάθηκαν στο ίδιο σημείο για να το αντικαταστήσουν. Αυτοί ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του Πειραιά και η πόλη μας εκείνων τα χρωματοσώματα έχει κληρονομήσει. Γι΄ αυτό ίσως και έγινε η εμπορική, βιομηχανική, ναυτική και οικονομική πρωτεύουσα της Ελλάδας! 

Κι αν τον τίτλο της πρωτεύουσας μιας χώρας τον αποκτάς με νομοθετική απόφαση, τους άλλους τίτλους, τους πραγματικούς, εκείνους του εμπορίου, της ναυτιλίας, της βιοτεχνίας και βιομηχανίας τους κατακτάς στον στίβο του ανταγωνισμού. Και αυτό έκανε στην συνέχεια ο Πειραιάς, καθώς έκτοτε αποτέλεσε την ατμομηχανή της Ελληνικής Οικονομίας.  

Εδώ δημιουργήθηκαν τα μηχανουργεία των Βασιλειάδη, Τζων Μακ Δούαλ, του Κούπα, του Αργυρίου. Μέχρι το 1885 η Πειραϊκή βιομηχανία είχε κατασκευάσει μηχανήματα αξίας 5 εκατομ. δραχμών! Εδώ αναπτύχθηκε η Κλωστοϋφαντουργία σε τέτοιο βαθμό ώστε φτάσαμε στο σημείο να εξάγουμε βαμβάκι στην Αμερική για να φτιάχνει ο στρατός των Νοτίων τις στολές τους στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο! Γνωστά τα κλωστοϋφαντουργία των Μπαρουξάκη, Ρετσίνα, Σταματοπούλου, Νικολέση, Δημόκα, Λυγινού, Ψύχα, Κουμαντάρου και τόσων άλλων. Τότε η οικονομία δεν κρέμονταν από μια κλωστή όπως σήμερα, αλλά ο Πειραιάς είχε «δέσει» όλη την οικονομία της χώρας μέσα στην ίδια την πόλη! Ένα μόνο εργοστάσιο από τα προαναφερόμενα έφτιαχνε 150 χιλιάδες δέματα νήματος τον χρόνο και περίπου άλλα τόσα κάθε ένα ξεχωριστά από τα υπόλοιπα! Αριθμοί εκπληκτικοί να σύρουν σε οικονομική ακμή μια ήπειρο, όχι απλά μια χώρα. Σε βαφεία, νηματουργεία, υφαντουργεία, κλωστήρια απασχολούνταν το 1880 τέσσερις χιλιάδες άνθρωποι!

 Όσο για τους ατμόμυλους του Πειραιά, τι να πρωτοπεί κανείς. Από τους πρώτους ατμόμυλους του 1862 των Δημόκα και Σεφερλή, έφτασε ο Πειραιάς να έχει περισσότερους από όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ κάποιοι ατμόμυλοι βάπτισαν και ολόκληρες συνοικίες όπως του Μανίνα στην Ακτή Ξαβερίου. Να πούμε για την αλευροβιομηχανία του Πειραιά; Για την οινοπνευματοποιεία του μήπως; Για τα λικέρ του Βαρβαρέσσου, του Πουρή, του Μεταξά, του Φινόπουλου, του Κοτσώνη; Ο Πειραιάς δεν ήταν απλά ένα λιμάνι, ήταν μια βιομηχανική υπερδύναμη που ζήλευαν οι ευρωπαϊκές χώρες. Κατασκεύαζε πλοία και βαγόνια σιδηροδρόμου. Οι περισσότερες γέφυρες από τις οποίες διέρχονται μέχρι σήμερα τα τρένα, είναι φτιαγμένες στον Πειραιά. 

Κι όμως αυτή την πόλη των ικανών ανθρώπων που μας παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές, εμείς την καταστρέψαμε. Σαν τον άσωτο υιό που αντί να εργαστεί, τρώει την έτοιμη περιουσία του πατέρα του, έτσι κι εμείς σήμερα ψάχνουμε να βρούμε τι έχει αξία για να το πωλήσουμε σε καλή τιμή! Τώρα το δεξιό μέρος του λιμανιού, μετά το αριστερό, λίγο πιο πάνω, λίγο πιο κάτω, μέχρι στο τέλος ο Πειραιάς να πάψει να έχει πρόσβαση στην θάλασσα. Βάλε στο πωλητήριο και κανένα κτήριο, μετέτρεψε το βασιλικό περίπτερο σε πάρκινγκ για πούλμαν, άσε να περάσει και το Τραμ, στείλε το Μετρό στο Χαϊδάρι, μονοδρόμησε λάθος, έχε άγνοια για την ιστορία της πόλης σου και στο τέλος θα αναγκαστείς να πουλήσεις και το σπίτι σου –αν στο μεταξύ δεν στο έχει πάρει η τράπεζα- για να μείνεις αλλού καθώς θα φωνάζεις πως ο Πειραιάς χάλασε! Κατά τα άλλα Πειραιώτες και μάλιστα μάγκες!

Εκατόν ογδόντα χρονών φέτος η πόλη μας, ο Πειραιάς μας σε μια επετειακή χρονιά για την οποία μέχρι στιγμής ουδείς ενδιαφέρθηκε να γιορτάσει τίποτα. Όλοι αρμόδιοι και αναρμόδιοι είναι πολύ απασχολημένοι γενικώς, για το καλό μας φυσικά! 

 Κλείνοντας το μικρό αφιέρωμα να αναφέρω πως επέλεξα την συγκεκριμένη φωτογραφία, καθώς σχεδιάστηκε το 1886 απεικονίζοντας όλη την Ελλάδα να βρίσκεται πάνω σε ένα σωσίβιο που πατά πάνω σε μια πόλη ναυτιλίας, βιομηχανίας και εμπορίου για να σωθεί. 

Και αυτή η πόλη ήταν ο Πειραιάς! Λέω ήταν…