Συνοικία Τσίλλερ - Ανάκτορο Τατοΐου. Μια άγνωστη σχέση. (Φωτογραφικό οδοιπορικό)



Του Στέφανου Μίλεση

Το 1875 ο μεγάλος Γερμανός αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερπου είχε εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα, αγόρασε σημαντική έκταση στην περιοχή της Καστέλλας στον Πειραιά. Σε αυτή την περιοχή οικοδόμησε μια σειρά από σπίτια, έργο που ολοκληρώθηκε το 1877, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα στην περιοχή που για πολλά χρόνια έμεινε ως "Συνοικία τουΤσίλλερ" ή αλλιώς "Συνοικία Επαύλεων". 

Για να πετύχει την "καλή πώληση" των ακινήτων του, φιλοξένησε τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ με την Βασίλισσα Όλγα για δύο καλοκαίρια, το ένα εκ των οποίων (το καλοκαίρι του 1879) είναι αυτό που περιγράφεται στο βιβλίο της Πηνελόπη Δέλτα (Τρελαντώνης).

Η συνοικία του Τσίλλερ στην Καστέλλα

     Σε αντάλλαγμα για την αποδοχή του βασιλιά, ανέλαβε αργότερα την εκπόνηση των σχεδίων των ανακτόρων του Τατοΐου. Έτσι ο μακρινός για τα δεδομένα της εποχής Πειραιάς, βρέθηκε να έχει, έστω και με αυτόν τον τρόπο, άμεση σχέση με την κατασκευή του θερινού αρχικώς παλατιού του Βασιλιά. Ο Τσίλλερ χρησιμοποίησε ως υπόδειγμα ανακτόρων την ρώσικη έπαυλη του Πέτερχοφ.

Αυτόν τον στενό δρόμος με τις πικροδάφνες, αντικρύζει πρώτα ο επισκέπτης
των εγκαταστάσεων του Τατοΐου

     Επειδή όμως ο Τσίλερ κατανοούσε πλήρως τα κλιματολογικά δεδομένα της Ελλάδας, πρόσθεσε στην αρχική κατασκευή πολλούς εξώστες στη νότια πλευρά, ενώ στην βόρεια άφησε να θυμίζει κατασκευή της βόρειας Ευρώπης. Σε εκείνους τους εξώστες κατασκεύασε ξύλινα στέγαστρα ώστε να προστατεύονται από τις ηλιακές ακτίνες. 


Η βορινή πλευρά του ανακτόρου. Σε αντίθεση με τη νότια
(πρώτη φωτογραφία της ανάρτησης) η βόρεια αποφεύγει επιμελώς τους πολλούς εξώστες και τα μεγάλα παράθυρα.


Όλη η κατασκευή του Τσίλλερ βέβαια δεν θύμιζε σε τίποτα τα νεοκλασικά οικήματα που την περίοδο εκείνη κατασκεύαζε σε Αθήνα και Πειραιά. Η έπαυλη του Πέτερχοφ που είχε ως πρότυπο ήταν νεογοτθικού ρυθμού.

Η κατασκευή του παλατιού τελείωσε το 1890 και μέχρι το 1909 η βασιλική οικογένεια το χρησιμοποιούσε μόνο ως θερινό, ενώ στην συνέχεια αποτέλεσε μόνιμη έδρα της.

Γλυπτό που διακοσμεί τη νότια πλευρά των ανακτόρων.
Θέμα του γλυπτού "Κυνήγι με γεράκι".
Στην πίσω πλευρά του "Κυνηγού με το γεράκι" παρατηρούμε πως ο κυνηγός
έχει κεντημένο στον επενδύτη του το Ρωσικό Δικέφαλο αετό.


    Δεν έχει σημασία να εξαντληθούμε σε λεπτομερή χρονολογική καταγραφή των κτηρίων που σταδιακά κατασκευάστηκαν για διάφορες χρήσεις και αποτέλεσαν τον μικρόκοσμο του όλου συγκροτήματος, που σήμερα αποκαλείται "βασιλικά κτήματα Τατοΐου". Γεγονός είναι πως μια μικρή κοινωνία ζούσε από την ύπαρξη και διανομή της Βασιλικής Οικογένειας στην αναφερόμενη περιοχή. Σε κοντινή σχετικά απόσταση από το κυρίως ανάκτορο, βρίσκονταν συγκεντρωμένα αριθμός οικημάτων που εξυπηρετούσαν κάθε σκοπό. Ελαιοτριβείο, βουτυροκομείο από το 1894 που λειτούργησε μέχρι το 1930 και που στην συνέχεια μετατράπηκε γαλακτομείο, το οποίο όπως πληροφορούν οι σχετικές πληφοριακές πινακίδες, έφτιαχνε παστεριωμένο γάλα και βούτηρο έως το 1959.

Το πρώτο οίκημα που συναντήσαμε ήταν το φυλάκιο εισόδου. 

Εκτός αυτών υπήρχε πλήθος κατοικιών για την στέγαση των εργατών και των οικογενειών τους, που περιλάμβαναν ότι κανονικά έπρεπε να υπάρχει σε μια κατοικία της εποχής εκείνης. 

Ακόμα για τους εποχικούς εργάτες, προβλεπόταν η λειτουργία ενός εστιατορίου προσωπικού, που λειτουργούσε μέχρι το 1975!

Οι εγκαταστάσεις εκτός άλλων ήταν εφοδιασμένες με ιπποστάσιο, οινοποιείο, εμφιαλωτήριο, ξυλουργείο, σιδηρουργείο, βουστάσιο, χοιροστάσιο και πλήθος άλλων βοηθητικών κτηρίων.


Σε άλλη οικιστική ενότητα υπήρχαν αναπτεγμένα κτήρια που χρησίμευαν ως οικία Αξιωματικών με τα τρία συγκροτήματα των εργατικών κατοικιών. Είχε προβλεφθεί ακόμα και η ύπαρξη ξενοδοχείου προκειμένου να φιλοξενούνται οι επισκέπτες των ανακτόρων. 

Για την κίνηση των βασιλικών και βοηθητικών αυτοκινήτων, υπήρχε μέχρι και πρατήριο υγρών καυσίμων.  

Δυστυχώς αυτό που συναντά κάποιος που επισκέπτης, είναι ότι τα πάντα είναι εκ προθέσεως παρατημένα, αφημένα στο έλεος και στις διαθέσεις εκείνου που επιθυμεί να κάνει το οτιδήποτε. Ελάχιστα έχουν απομείνει πια από τον βανδαλισμό και την αδιαφορία εκείνων που παρέλαβαν το τεράστιο αυτό σε έκταση συγκρότημα, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με χρήση εισιτηρίου.

Μια σόμπα είναι το μόνο που απέμεινε μέσα σε άδεια και κατεστραμένα οικήματα

Μια παραλλαγή της γνωστής σιδεριάς για το καθάρισμα από τις λάσπες πριν την είσοδο; ή κάτι σχετικό με τις οπλές του αλόγου;
Από τα ελάχιστα που έχουν γλιτώσει από την αρπαγή και την εγκατάλειψη

Ο παράξενος ανεμοδείκτης με την αγελάδα

Το πανέμορφο τοπίο που περιβάλλει τα οικήματα είναι μοναδικό

Σε κανένα πολιτισμένο κράτος δεν θα μπορούσε να γίνει τόσο μεγάλη καταστροφή. Ακόμη και την κομμουνιστική ρωσία, τα παλαιά ανάκτορα είτε άλλαξαν χρήση, είτε έγιναν μουσεία. Στην Γαλλία οι Βερσαλλίες αποτελούν έναν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών. 

Η ιστορία ενός Έθνους δεν μπορεί να σβήνεται όταν δεν μας είναι αρεστή, δεν μπορεί να έχει την ίδια μοίρα με έναν δρόμο ή μια πλατεία που μετονομάζεται διαρκώς, ανάλογα με το ποιον εξυπηρετεί η νέα ονομασία, όπως συνήθως συμβαίνει στους Δήμους με πρώτο όλων τον Πειραιά.

Στο Τατόι τα πάντα έχουν καταστραφεί, το εσωτερικό των οικημάτων έχει λεηλατηθεί και τα μόνα που απέμειναν ήταν εκείνα που λόγω μεγέθους δεν μπορούσαν να υφαρπαχθούν, όπως ο ξυλόφουρνος στην φωτογραφία που ακολουθεί.

Ντροπή και όνειδος είναι τα αισθήματα που κυριαρχούν σε όσους αποπειραθούν μια επίσκεψη στον χρόνο και στην ιστορία. 


Μεγάλη ειρωνία η τεράστια πινακίδα που κυριαρχεί στην περιοχή, βιάζοντας κι αυτή το τοπίο με την παρουσία της, που πληροφορεί τους επισκέπτες για τα εκατομμύρια των ευρώ που δαπανήθηκαν για την συντήρηση του Τατοΐου, από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα περιόδου 2007 - 2013! 

Πάντως το 2015 που έλαβε χώρα η επίσκεψη και φωτογράφιση, το μόνο που κυριαρχούσε ήταν τα εγκαταλειμένα υλικά μέσα στο δάσος, που από την έκθεσή τους στις καιρικές συνθήκες, μάλλον είχαν καταστεί άχρηστα προς χρήση.

Κάποια χρήματα δαπανήθηκαν για την αγορά τους. Είναι προφανες πως ουδείς ασχολείται...
Σε μια εσοχή της νότιας πλευράς, κάτω ακριβώς από το παλάτι. 


Ένα από τα κτήρια που βρίσκονται "υπό επισκευή". Καλώδια με προβολείς αιωρούνται, σε κάποια αποτυχημένη απόπειρα να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα...
Απλώς άφησαν τον χρόνο να επιτελέσει τη λειτουργία του...μετατρέποντας την ιστορία σε ερείπια


Κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα, λάβαμε τον δρόμο της επιστροφής από τον ξεχασμένο εκείνο χωματόδρομο που κάποτε αποτελούσε τον κεντρικό δρόμο για την πρόσβαση στο ανάκτορο. Δυστυχώς ακόμη και ο δρόμος που μεταγενέστερα έγινε για να διευκολύνει την πρόσβαση στα κτήρια, δεν μπορούσε να αγγίξει την μεγαλοφυΐα του Ερνέστου Τσίλλερ, ως προς τον προσανατολισμό που όφειλε να έχει το κεντρικό κτήριο και τις διαδρομές για την πρόσβαση σ΄ αυτό. 



  
Διαβάστε επίσης:

Ερνέστος Τσίλλερ και Πειραιάς




Δημήτρης Ροντήρης: Ραδιοφωνική εκπομπή αφιέρωμα στον μεγάλο Πειραιώτη θεατράνθρωπο



Καλεσμένοι στην εκπομπή των Γ. Λεκάκη - Α. Μαζαράκη η κόρη του, Κωστούλα Ροντήρη, και ο ιστορικός ερευνητής του Πειραιά και συγγραφέας, Στέφανος Μίλεσης. Η εκπομπή μεταδόθηκε από τον "901" τα μεσάνυχτα της 29.7.2015.




Ότι απέμεινε από το μικρό θεατράκι του Προφήτη Ηλία, στο οποίο ο Δημήτρης Ροντήρης είχε ανεβάσει την μοναδική παράσταση "ΠΕΡΣΕΣ" με φόντο το ίδιο το νησί της Σαλαμίνας
Σχετική Ανάρτηση: 

Στο παλιό υπαίθριο θεατράκι του Προφήτη Ηλία (1958)



Η Μελίνα Μερκούρη για τον Πειραιώτη μέντορα Ροντήρη




Η Δύση του ήλιου της Πειραϊκής, σε περιγραφή του Άριστου Καμπάνη (1906)




"Έζησα την ζωήν του Πειραιώτου. Όλα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου επέρασαν εκεί. Και ενθυμούμαι πως πάντα έφευγα από την πόλη προς την θάλασσαν της Χερσονήσου, προς την Καστέλλα, προς τα Φάληρα...

Κι όμως καμμία θάλασσα δεν είναι τόσο ωραία όσο η περιβρέχουσα την Πειραϊκήν Χερσόνησον. Εδώ η ωραιότης και η γαλήνη έδωσαν το μέγα φίλημα υπό το θείον Απολλώνιον Φως. Καμμία ακτήν δεν είναι τόσο ήρεμη. 

Οι κάμνοντες τον γύρο της Πειραϊκής Χερσονήσου το δειλινόν, όταν ο ήλιος κατέρχεται προς την Δύσιν, ίστανται εμπρός εις θέαμα σχεδόν καταπληκτικόν. Τα μύρια χρώματα του δειλινού δείχνονται εις όλην την υψηλήν και υπερόχως λεπτήν μεγαλειότητά των. 

Πόσο σύγχρονη είναι η αφήγηση του Άριστου Καμπάνη! Περιγράφει τα ηλιοβασιλέματα της Πειραϊκής
του 1906, όπως ακριβώς τα βιώνουν σήμερα οι Πειραιώτες του 2015!


"Ποτέ ο φλοίσβος δεν αποχεραίτισε μεγαλοπρεπέστερα και ηρεμώτερα τον ηρέμως θνήσκοντα ήλιον. Και αν τύχει να είναι πανσέληνος και μαζί με την δύση του ηλίου, που χάνεται οπίσω από τα άϋλα νησιωτικά βουνά, ιδής την σελήνη να υψώνεται επάνω από τον ρόδινον Υμηττόν, συλλογίζεσαι πως είχε δίκιο ο Φειδίας να ενθυμηθή κάτι παρόμοιον όταν εδημιούργει τας παραστάσεις του Παρθενώνος - Δύσιν ηλίου και Σελήνης Ανατολήν - ο άνθρωπος αυτός που έγινε δημιουργός θεών και θεαινών.
...........

Κάτω από τον λόφο της Καστέλλας -με το μεσαιωνικό όνομα ακόμη- έναν λόφο που φέρει εις την κορυφή του την δεξαμενή της πόλεως, ένα εκκλησάκι, τον Προφήτην Ηλίαν, δεσπότη όλων των ελληνικών υψωμάτων σχεδόν, και τοπομαχικά τηλεβόλα, είνε το Τουρκολίμανο. Εδώ βασιλεύει μια ήρεμη και οσία ομορφιά. Ένας κύκλος περιστρέφει τ΄ ακύμαντα νερά. Μια βάρκα σαν αφημένο πτερό, ένα τραγούδι από τις επαύλεις γύρω. Ένα ύψωμα δεξιά, ένα αριστερά και εκ των νώτων. Όσοι επήγαν εις την Νεάπολιν ενθυμούνται το Παυσίλυπον εδώ




Αλλά το μέλλον του Πειραιώς δεν είνε να μείνη επίνειον. Διότι το άστυ κατέρχεται προς την θάλασσαν και ο Πειραιεύς ανεβαίνει προς το άστυ. 

Η ευτυχία και η πρόοδος του Πειραιώς κυρίως θα εξαρτηθή εκ του συνδέσμου με τας Αθήνας. Ολίγη απόστασις και όμως πόση διαφορά. Εδώ αέρας επαρχίας και εκεί εις τας Αθήνας, ένας άλλος αέρας τέλοσπάντων. Ένας φίλος μου μου έλεγε:

"Ήταν κακό δια την πρόοδο των Αθηνών ότι η πόλις εστράφη μάλλον προς την Μεσογαίαν παρά προς την θάλασσαν. Μέρη που ημπορούσαν να είνε κήποι και να καλλιεργούνται έγιναν πόλις και η πόλις έμεινε μακράν της θαλάσσης".

Όμως ιδού η πόλις κατερχόμενη με την λεωφόρον Συγγρού προς την θάλασσαν. Αύριον ο ηλεκτρικός τροχιόδρομος μηδενίζων τας αποστάσεις θα φέρει τας Αθήνας προς την Καλλιθέαν, προς τις Τζιτζιφιές και το Νέον Φάληρον. Όλη η ακτή θα είναι μια ακτή κατοικημένη, όχι έρημος, κέντρον ζωής και ευζωΐας μάλιστα!"


Πλύσιμο ρούχων στην θάλασσα, εντός του λιμένα της Ζέας.
Πίσω ο λόφος του Προφήτη Ηλία (1906)



Λίγα λόγια για τον Άριστο Καμπάνη:

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Άριστος Καμπάνης (1883-1956) έζησε τα νεανικά χρόνια της ζωής του στον Πειραιά. Μετά τον γάμο του έμενε στη Νέα Σμύρνη γράφοντας όμως αρκετές φορές για την πόλη των εφηβικών του χρόνων. Δυστυχώς το όνομά του δεν ταυτίστηκε με το σπουδαίο λογοτεχνικό του έργο, αλλά με τις εθνικιστικές του ιδέες καθώς ταυτίστηκε ιδεολογικά με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου.

 Συκοφαντήθηκε για συνεργασία με τους Γερμανούς, συκοφαντία που σύντομα μετατράπηκε σε κατηγορία που τον οδήγησε να δικασθεί από το ειδικό δικαστήριο δοσιλόγων. Επρόκειτο δια μια δίκη κατά γενική ομολογία παρωδία. Το γεγονός αυτό τον οδήγησε σε εγκλεισμό στο Δρομοκαΐτειο όπου και πέθανε μόνος κι έρημος από φίλους και συνεργάτες.

Άφησε πίσω του ένα σπουδαίο έργο καθώς ήταν πολυγραφότατος. Υπήρξε αρθρογράφος όλων σχεδόν των εντύπων που κυκλοφορούσαν στην εποχή του, ενώ διετέλεσε και διευθυντής της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ. Δεν υπήρξε εφημερίδα, περιοδικό, λεξικό, εγκυκλοπαίδεια που να μην αναφέρει το όνομά του ως συνεργάτη.   



Διαβάστε επίσης:

Οδός Παυσίλυπου στην Καστέλλα


Ο Δήμαρχος Πειραιώς Λουκάς Ράλλης

Ο αρχαίος οικιστής και Δήμαρχος Λουκάς Ράλλης


του Στέφανου Μίλεση

Στις 19 Δεκεμβρίου 1879  σύσσωμος ο λαός του Πειραιά συγκεντρώθηκε στο Ναό της Αγίας Τριάδος προκειμένου να δώσει τον ύστατο χαιρετισμό σε έναν από τους ικανότερους Δημάρχους που πέρασαν ποτέ από την πόλη, τον Λουκά Ράλλη, ο οποίος είχε αποβιώσει την προηγούμενη (18 Δεκεμβρίου 1879). 



Ανακοίνωση Κηδείας στην Εφημερίδα "Τηλέγραφος" της 19 Δεκεμβρίου 1879.
Η Αγγελία προκαλεί παρερμηνεία, καθώς φέρει την ημερομηνία που συντάχθηκε (δηλ την 18η Δεκεμβρίου ημέρα θανάτου του Ράλλη, ενώ πληροφορεί τους αναγνώστες πως η "Κηδεία γίνεται σήμερον" (την 19 Δεκεμβρίου) την ημέρα δηλαδή της δημοσίευσης στην Εφημερίδα.



Η τελετή κατά γενική ομολογία ήταν λιτή, καθώς ο ίδιος ο Δήμαρχος όταν ακόμη βρισκόταν εν ζωή είχε αφήσει παραγγελία "επιθυμώ η εκφορά του νεκρού μου να γίνει εις τον Ναόν της Αγίας Τριάδος άνευ πομπών και ματαίων επιδείξεων".


Ο Λουκάς Ράλλης όφειλε να σταθεί στο ύψος  του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση (1845-1854) στην Δημαρχία του Πειραιώς, που είχε παραιτηθεί λόγω της Γαλλικής κατοχής του Πειραιά και της επιδημίας της χολέρας! 

Στο μεταξύ για ένα μόνο έτος χρέη Δημάρχου (Δημαρχεύων) είχε αναλάβει ο Σωτήριος Ρετσινόπουλος.

Στις 16 Ιουνίου του 1855 καλείται να αναλάβει Δήμαρχος ο Λουκάς Ράλλης.  

 Ήταν μια διαδοχή δύσκολη, καθώς ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης καταγόμενος εκ Σμύρνης είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στον ιερό αγώνα της ανεξαρτησίας, είχε δημιουργήσει μια αξεπέραστη φήμη γύρω από το όνομά του και ως Δήμαρχος είχε αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στην πρόοδο της πόλης. 


Ποιος ήταν ο Λουκάς Ράλλης:


Κι ο Λουκάς Ράλλης όμως είχε την δική του ιστορία! Μπορεί να καταγόταν από μια μεγάλη και πλούσια οικογένεια, Χίος στην καταγωγή, είχε όμως κι αυτός λάβει μέρος στην εθνική αναγέννηση της χώρας. Είχε επίσης συμβάλει στην δημιουργία της Ερμούπολης, ήταν μάλιστα και ονοματοθέτης αυτής! Κι αυτό καθώς όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση η καταστροφή των Κυδωνιών αρχικά και ολόκληρης της Χίου στην συνέχεια το 1822, δημιούργησε κύμα Χίων προσφύγων, που άλλοι κατέφυγαν στην Δυτική Ευρώπη, άλλοι στα Επτάνησα, οι περισσότεροι όμως στην Σύρο!

Όταν οι Χιοί έφτασαν στην Σύρο, βρίσκονταν σε φριχτή κατάσταση, όπως συνήθως γίνεται με όλους τους πρόσφυγες. Άλλοι για να σωθούν έφεραν ακόμη στο κεφάλι λευκούς νυχτερινούς σκούφους που φορούσαν τότε για να μην κρυώνουν, οι περισσότεροι σανδάλια μόνο στο ένα τους πόδι, πολλοί δεν είχαν καν ρούχα! Αυτοί εγκαταστάθηκαν αρχικά στη "Νέα Παραλία" της Σύρου και αμέσως άρχισαν να φροντίζουν για την ευημερία τους. Η ικανότητά τους προς ανάπτυξη, φάνηκε γρήγορα όταν για πρώτη φορά στην ελεύθερη Ελλάδα, δημιούργησαν το πρώτο Δημοτικό Νοσοκομείο, ενώ το 1826 δημιούργησαν και το πρώτο Δημοτικό Σχολείο της Ερμουπόλεως.

Πως έγινε η ονοματοθεσία της Ερμούπολης:

Ο Λουκάς Ράλλης όχι μόνο είχε ζήσει από κοντά όλα αυτή την κατάσταση, αλλά ηγείτο μάλιστα και της προσπαθείας. Τις ιδιόχειρες σημειώσεις του ο Ράλλης τις απέστειλε προς τον Τιμολέων Αμπελά στις 9 Φεβρουαρίου του 1874 όταν έμαθε πως ο δεύτερος συνέλεγε στοιχεία για την συγγραφή της Ιστορίας της Σύρου.


Κατά το 1826 οι ίδιοι οι κάτοικοι βλέποντας την πρόοδό τους θέλησαν να δώσουν μια ιδιαίτερη ονομασία στην νέα τους πόλη. Συγκεντρώθηκαν οι σημαντικότεροι εξ αυτών στον προαύλιο χώρο του νεόκτιστου τότε ναού της Μεταμόρφωσης για να αποφασίσουν για την ονομασία. Εκεί άρχισαν λοιπόν οι διάφορες προτάσεις. Τότε σηκώθηκε και ο Λουκάς Ράλλης και είπε:

"Κύριοι υπό την Σκέπη του Ερμού, Εφόρου του Εμπορίου, συνέστη και προήχθη η πόλις αύτη, δίκαιον και πρέπον δια τούτο νομίζω να την αφιερώσωμεν εις τον Κερδώον Ερμήν και να την ονομάσωμεν "ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΝ"


Τότε βοή μεγάλη ακούστηκε από τους υπόλοιπους, Ερμούπολη, Ερμούπολη, φώναζαν!


Οι δραστηριότητες του Λουκά Ράλλη:


Ο Λουκάς Ράλλης ήταν επίσης ο ένας ένας εκ των δύο πληρεξουσίων των Χίων στην Δ'  Εθνοσυνέλευση στο Άργος. Από αυτή ο Λ. Ράλλης διορίσθηκε Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Πελοποννήσου (με έδρα το Νεόκαστρο) και ήταν επίσης Μέλος του θαλασσίου δικαστηρίου που έφερε τον τίτλο "Αντί θαλασσίου Δικαστηρίου Επιτροπή" (με έδρα την Αίγινα). 


Το 1830 συστήνει στην Ερμούπολη Ασφαλιστική Εταιρεία η οποία στο καταστατικό της φέρει σημείωση πως "το δέκα τοις εκατό των κερδών θα πηγαίνει για την ανέγερση και σύσταση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων". Το πρώτο Γυμνάσιο Ερμούπολης οφείλεται εν μέρει σε αυτή την προσφορά. 


Ο Λ. Ράλλης πείθει τον σοφό Νεόφυτο Βάμβα να αναλάβει αυτό το Γυμνάσιο της Ερμούπολης μέχρι το 1836. Στην συνέχεια τον παίρνει μαζί του στον Πειραιά να δώσει τα φώτα της γνώσης του στη νέα πόλη! 



Θαυμασμό προκαλεί το γεγονός πως ο Λουκάς Ράλλης δεν ήταν ακόμη Δήμαρχος Πειραιά, όταν με αγωνία προσπαθούσε να πείσει τον εκ Χίου Νεόφυτο Βάμβα να έρθει στον Πειραιά. 

      
Ο Λουκάς Ράλλης εκ των πρώτων οικιστών του Πειραιά:

 Ο Λουκάς Ράλλης υπήρξε εκ των πρώτων οικιστών του Πειραιά μαζί με τους Πέτρο Ομηρίδη Σκυλίτση, Σκαραμαγκά, τον ιατρό Οριγώνη, τον Φεράλδη, τον Νικόλαο Βελλιανίτη. Ο Λουκάς Ράλλης διαβλέποντας το μέλλον του Πειραιά δεν αρκέστηκε απλά να φτιάξει κατοικία αλλά αγόρασε τεράστιες εκτάσεις γηπέδων τα οποία βεβαίως στην συνέχεια πώλησε. 

Όταν ο Λουκάς Ράλλης έφθασε στον Πειραιά υπήρχε μόνο η μικρή εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος και τρία τέσσερα παραπήγματα κοντά στην Ακτή. Ήταν από τους πρώτους που συνέλαβε την ιδέα του συνοικισμού των Χίων στον Πειραιά και εργάστηκε σκληρά πάνω στην ιδέα αυτή για περισσότερο από σαράντα πέντε χρόνια! 

Ο Λουκάς Ράλλης υποστήριζε επίσης πως δεν αρκούσε η ανάπτυξη του Πειραιώς ως λιμάνι, αλλά χρειάζονταν η παράλληλη επέκταση της πόλης με ανάπτυξη βιομηχανικής ζώνης και η ενθάρρυνση του εμπορίου.

Ο ίδιος το 1844 ιδρύει πρότυπο Μεταξουργείο στον Πειραιά το οποίο το 1846 πρώτο στην Ελλάδα χρησιμοποιεί ως κινητήρια δύναμη τον ατμό! Η εγκατάσταση σ΄ αυτό ατμομηχανής μετατρέπει το μέχρι τότε βιοτεχνικό Μεταξουργείο του Ράλλη σε μια μια βιομηχανική μονάδα, σέρνοντας τον χορό της εγκατάστασης, αυτό που σήμερα καλούμε "βιομηχανία" στον χώρο του Πειραιά.
  

Το γνωστό αμερικανικού τύπου νηπιαγωγείο Χίλλ στον Πειραιά!

Όταν κατέβηκε από την Αγγλία για να τον συναντήσει στον Πειραιά ο αδελφός του Λουκά ο Ιάκωβος Ράλλης, ο Λουκάς πάλι ήταν εκείνος που τον έπεισε να προσφέρει χρήματα για την ίδρυση Παρθεναγωγείου στην πόλη, γεγονός που συνετέλεσε στην δημιουργία του Ραλλείου Παρθεναγωγείου

Σήμερα είναι γνωστό πως το πρώτο αμερικανικού τύπου νηπιαγωγείο που λειτούργησε στην Ελλάδα ήταν της κυρίας Χίλλ.


Αυτό που δεν είναι γνωστό όμως, είναι πως όμοιου τύπου συνέστησε ο Δήμος Πειραιώς επί δημαρχίας Λουκά Ράλλη εντός του Ραλλείου Παρθεναγωγείου. Σε αυτού του τύπου το νηπιαγωγείο πρώτη διδάξασα υπήρξε η Αικατερίνη Βαμβακάρη, η οποία επί 6 μήνες χωρίς χρηματική αποζημίωση, διδασκόταν καθημερινώς από την ίδια την Χίλλ (Fanny Francis Mulligan).  

Η Εθνοφυλακή του Λουκά Ράλλη:


Τα επεισόδια μεταξύ οπαδών του πρώτου Βασιλιά Όθωνα και των λεγόμενων Αντιοθωνικών, στάθηκαν αφορμή να τα εκμεταλλευτούν ληστρικές συμμορίες που εξορμούσαν στις πόλεις της Αθήνας και του Πειραιά, λεηλατώντας τα πάντα. Οι δημοτικοί κλητήρες ήταν άοπλοι και δεν είχαν την εκπαίδευση για να αντιμετωπίσουν τα οργανωμένα παραστρατιωτικά  σώματα όπως ήταν οι ομάδες των ληστών.


Η κατάσταση αυτή, οδήγησε την προσωρινή Κυβέρνηση του Βούλγαρη, να αποδεχτεί την πρόταση του Λουκά Ράλλη για ανάθεση της Διοίκησης της Εθνοφυλακής στους δύο Δημάρχους Αθηνών και Πειραιώς, ώστε να μπορούν να προστατεύσουν τις πόλεις τους από τα κακοποιά στοιχεία. 


Η μετάθεση αυτή της εξουσίας από την κεντρική Κυβέρνηση στους δύο Δημάρχους, είχε την δική της σημασία καθώς ο Βούλγαρης γνώριζε πως τόσο ο Εμμανουήλ Κουτσικάρης (Δήμαρχος Αθηνών) όσο και ο Λουκάς Ράλλης (Δήμαρχος Πειραιώς) ασκούσαν μεγάλη ψυχική επίδραση και απολάμβαναν μεγάλης εκτίμησης και σεβασμού από τους δημότες τους.



25 Οκτωβρίου 1862. Σύσταση Εθνοφυλακής Δήμου Πειραιώς
Η Σύσταση Εθνοφυλακής στον Δήμο Πειραιώς προκάλεσε αληθινό συναγερμό στην νεολαία καθώς ο ανθός της πόλης έσπευσε να καταταγεί. Κι αυτό καθώς οι νέοι των καλύτερων οικογενειών της πόλης έκριναν ως καθήκον να δώσουν το παράδειγμα για την εξυπηρέτηση μιας πραγματικά εθνικής ανάγκης. Η κατάταξη στην Εθνοφυλακή του Πειραιά μετατράπηκε σύντομα σε ιερή προστατή της πατρίδας. Σταδιακά ακολούθησαν νέοι από όλες τις κοινωνικές τάξεις. 


Στην Αθήνα ανάλογα κατατάχθηκαν μέχρι και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών οι οποίοι συγκρότησαν την "Πανεπιστημιακή Φάλαγγα". Μεταξύ αυτών σημειώνουμε και το όνομα του Χαρίλαου Τρικούπη (φοιτητή ακόμη) και του Στέφανου Δραγούμη.


Η στολή της Εθνοφυλακής και της Πανεπιστημιακής Φάλαγγας το 1862,
 όπως διασώθηκε από τις απεικονίσεις του Πάνου Αραβαντινού


Έτσι η αποδοχή της πρότασης του Λουκά Ράλλη, οδήγησε σταδιακά την εδραίωση του αισθήματος της ασφάλειας σε Αθήνα και Πειραιά. Ο θεσμός της Εθνοφυλακής στον Πειραιά διατηρήθηκε έως και το 1879. 


Επί κεφαλής της Εθνοφυλακής του Δήμου Πειραιά
τίθεται ο Αντισυνταγματάρχης Ι. Ζυμβρακάκης (1878)


Οι ανεκτίμητες προσφορές του Λουκά Ράλλη:

Πίσω από κάθε μεγάλο έργο στον Πειραιά βρίσκουμε τον Λουκά Ράλλη να το ενισχύει. Μεταξύ των έργων αυτών σημειώνουμε:



Ελληνογαλλική Σχολή Ζαν Ντ΄ Άρκ: Ο Λουκάς Ράλλης με διαθήκη του άφησε 50.000 δρχ. με σκοπό να ανοικοδομηθεί ένα καλύτερο κτήριο που να εξυπηρετεί τις ανάγκες των σπουδαστών.

Ζάννειο Νοσοκομείο: Όταν ο ευεργέτης αυτού Τζάνης πέθανε το 1865 ο Λουκάς Ράλλης μαζί με τον Ιωάννη Δημόκα υπήρξαν οι εκκαθαριστές του κληροδοτήματος, εργαζόμενοι σκληρά για την υλοποίησή του έργου, που τελικώς ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1866.


Ράλλειο Παρθεναγωγείο Θηλέων: Με την δωρεά όπως αναφέραμε του Ιακώβου Ράλλη (αδελφού του Λουκά) το 1856


Σχολείο Αρρένων Υδραϊκής Συνοικίας: Με κληροδότημα του Φραγκιάδη ιδρύθηκε το αναφερόμενο σχολείο, κατόπιν παρότρυνσης βεβαίως του Λουκά Ράλλη. Η έλλειψη σχολείου την εν λόγω περιοχή ήταν τέτοια, που από το πρώτο έτος λειτουργίας του γράφτηκαν 240 μαθητές.


Δημοτική Αγορά Πειραιώς: Ανεγέρθηκε το 1863 αποκλειστικά κατά παραγγελία του Λουκά Ράλλη λύνοντας ένα χρόνιο πρόβλημα που απασχολούσε την πόλη.


Ναός Αγίου Σπυρίδωνα (πολιούχος Πειραιώς): Ο μικρός ναός των παλαιοτέρων ετών, αντικαταστάθηκε εκ θεμελίων από έναν μεγαλύτερο. Η έναρξη των εργασιών αυτών έλαβε χώρα την περίοδο της Δημαρχίας του Λουκά Ράλλη (1865).


Το πνεύμα προσφοράς του Λουκά Ράλλη ήταν τόσο δυνατό, που ακόμη και μετά το θάνατό του, η κόρη του Αργυρώ Φεράλδη συνέχιζε να ενισχύει με αριθμό βιβλίων την βιβλιοθήκη του Γυμνασίου Πειραιώς.


Επί Ράλλη γίνεται και η εγκατάσταση του πρώτου υποβρύχιου τηλεγραφικού καλωδίου.

Επί Ράλλη δημιουργείται στον Πειραιά το Μηχανουργείο του Βασιλειάδη (αργότερα γίνεται και Ναυπηγείο), που αποτελεί την μεγαλύτερη βιομηχανική μονάδα στην Ελλάδα!

Ο Λουκάς Ράλλης κατάφερε να αφήσει το όνομά του στην ιστορία της πόλης ως ο Δήμαρχος που ανέλαβε μια πόλη υπό Γαλλική Κατοχή, με μια επιδημική ασθένεια την χολέρα να βρίσκεται στην ακμή της και ήταν εκείνος που επί της θητείας του απελευθερώθηκε. Όμως ταύτισε κύρια το όνομά του με αρκετά μεγάλα έργα που έγιναν στην πόλη, όπως προαναφέραμε. 

Η θητεία του έληξε στις 19 Απριλίου του 1866. Ήταν ο έκτος κατά σειρά Δήμαρχος του Πειραιά από σύστασεώς του (1835). Ακολούθησε ο Δημήτριος Μουτζόπουλος.


Μεταθανάτιο αφιέρωμα της Εφημερίδας "ΑΛΗΘΕΙΑ" στον Λουκά Ράλλη

Διαβάστε επίσης:

Ράλλειο Σχολείο Θηλέων Πειραιά (Ιστορικό χρονολόγιο)





    Πηγές:

Ιστορία του Πειραιώς του Παντολέοντος Καμπούρογλου (Τυπογραφείο "Ο ΑΣΜΟΔΑΙΟΣ" -  1883)

"Λουκά Ράλλη Ιδιόγραφοι αναμνήσεις και αποκαλύψεις επεισοδίων της Ελληνικής Επανάστασης" του Τιμολέοντος Αμπελά (από την Ψηφιακή βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών "ΑΝΕΜΗ").

Εφημερίδα "ΑΛΗΘΕΙΑ" (φ. Δεκεμβρίου 1879)  

Ο Όρμος της Αφροδίτης: Από τους γάμους των Σκανδιναβών στο σήμερα



του Στέφανου Μίλεση

Οι πρώτοι γάμοι που τελέστηκαν στην περιοχή του όρμου της Αφροδίτης (Μπαϊκούτση ή Σταυρός) ήταν αυτοί που έγιναν από την Σκανδιναβική Εκκλησία Πειραιώς που για χρόνια λειτουργούσε επί της Ακτής Θεμιστοκλέους 282.


Η συγκεκριμένη εκκλησία είχε ξεκινήσει την λειτουργία της στα τέλη της δεκαετίας του '70 ως εκκλησία των Σουηδών ναυτικών και των οδηγών φορτηγών, καθώς ήταν πολύ κοντά στο λιμάνι του Πειραιά. Στο μεταξύ με το πέρασμα των ετών η λειτουργία της εκκλησίας άλλαξε και μεταβλήθηκε σε έναν πόλο έλξης και συνάντησης όλων των Σκανδιναβών που ζούσαν στην Ελλάδα αλλά και για όσους επισκέπτονταν της Ελλάδα χάρη τουρισμού και αναψυχής κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.

Η Σκανδιναβική Εκκησία στον Πειραιά όταν λειτουργούσε ακόμη. Η φωτογραφία προέρχεται από http://blogg.travelstart.se

Η γραφικότητα του όρμου μπροστά ακριβώς από την Σκανδιναβική Εκκλησία σε συνδυασμό με την έλξη που δημιουργούσε η ίδια η ονομασία (όρμος της Αφροδίτης) καθώς και η ύπαρξη του τεράστιου τσιμεντένιου Σταυρού (με την ύπαρξη αργότερα και του μικρού παρεκκλησιού του Αγίου Νικόλαου) που δέσποζαν στην περιοχή, ευαισθητοποιούσαν ιδιαίτερα τους πιστούς Σκανδιναβούς τόσο, που πολλοί άρχιζαν να προγραμματίζουν το ταξίδι τους στην Ελλάδα συνδυασμένο με έναν γάμο στην Σκανδιναβική εκκλησία Πειραιώς.

Γάμος Σκανδιναβών το 2009 - (Πηγή: www.Kalimera.se)


Άλλωστε η εκκλησία διέθετε εκτός του χώρου λειτουργίας και καφετέρια, βιβλιοθήκη αλλά και ένα πλήρες εξοπλισμένο διαμέρισμα για φιλοξενία και διαμονή. Πολλοί ειδικά Σουηδοί προγραμμάτιζαν κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, μια σύντομη στάση στην Σκανδιναβική Εκκλησία Πειραιώς, γάμο και φωτογράφιση στον γραφικό όρμο της Αφροδίτης και στην συνέχεια ως ταξίδι του μέλιτος, αναχώρηση από το διπλανό λιμάνι για κάποιο Αιγαιοπελαγίτικο νησί.

Σταδιακά ο όρμος της Αφροδίτης έγινε τόσο περιζήτητος στους νεόνυμφους Σκανδιναβούς ώστε έφτασε στο σημείο να έχουν τελεστεί στον συγκεκριμένο χώρο πάνω από 60 γάμοι ενώ πολλά παντρεμένα ζευγάρια έρχονταν στο σημείο προκειμένου να βγάλουν μια φωτογραφία με φόντο τον όρμο. Ο μικρός  Όρμος της Αφροδίτης είχε μεταβληθεί σε σημείο γαμήλιου προορισμού! 

Μπροστά ο Πάστορας της Σκανδιναβικής Εκκλησίας.
Πίσω οι νεόνυμφοι και μερικοί καλεσμένοι
(Πηγή: www.Kalimera.se)


Δυστυχώς οι συμβάσεις γνωστών σκανδιναβικών ονομάτων στο χώρο της ναυτιλίας και των διεθνών μεταφορών κάποτε έληξαν και η Σκανδιναβική Εκκλησία του Πειραιά το 2010 μεταφέρθηκε στην Πλάκα στην Αθήνα καθώς η Πειραϊκή αποστολή της είχε φτάσει στο τέλος της.  Μαζί με αυτήν χάθηκε και η γνωστή στους Πειραιώτες εικόνα, των οδηγών φορτηγών με σκανδιναβικούς αριθμούς κυκλοφορίας, που περιπλανιόντουσαν στην Πειραϊκή αναζητώντας την εκκλησία τους αλλά και η εικόνα χαμογελαστών νέων ζευγαριών που φωτογραφίζονταν στον Όρμο. 


Στο μεταξύ μια μεγάλη καταιγίδα ξέσπασε στην περιοχή με αποτέλεσμα ακόμη και η πινακίδα που για καιρό μετά υπήρχε εκεί, έσπασε σβήνοντας και το τελευταίο στοιχείο πως κάποτε στο σημείο λειτουργούσε μια Σκανδιναβική Εκκλησία.

Από τους γάμους των Σκανδιναβών στο σήμερα:

Από το 2010 ο γραφικός όρμος της Αφροδίτης μπορεί να έπαψε να αποτελεί το κέντρο γάμων για τους Σκανδιναβούς, όχι όμως για τους Πειραιώτες. Πλήθος γάμων λαμβάνουν χώρα στο μικρό παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου, αλλά και φωτογραφήσεων νεόνυμφων ζευγαριών που με τα νυφικά τους κοστούμια προσέρχονται στον μικρό όρμο.

Κάθε εβδομάδα κι όσο ο καιρός το επιτρέπει, ζευγάρια Πειραιωτών ξεκινούν την ζωή τους στην πόλη που επέλεξαν να ζήσουν, έχοντας ως φόντο τον μικρό όρμο της Αφροδίτης και την θάλασσα του Πειραιά.







 Πηγές:
Φωτογραφίες της Σκανδιναβικής Εκκλησίας και των γάμων ελήφθησαν από:  http://blogg.svenskakyrkan.se
και www.Kalimera.se

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"