Ο Ρίχαρντ Στράους στον Πειραιά του 1926

Παίξιμο χαρτιών κάτω από το ελληνικό πεύκο στους Δελφούς

Του Στέφανου Μίλεση

Με το πλοίο της γραμμής Τεργέστη Πειραιάς, καταφτάνει στο μεγάλο λιμάνι στις 8 Μαΐου του 1926, ο διεθνούς φήμης Γερμανός μουσουργός Ρίχαρντ Στράους. Στην προβλήτα το λιμανιού αναμένει να τον υποδεχθεί ο τότε Δήμαρχος Πειραιώς Τάκης Παναγιωτόπουλος.

O Δήμαρχος Πειραιώς Τάκης Παναγιωτόπουλος


Όμως η άφιξη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη περνά στην κυριολεξία απαρατήρητη, καθώς όλη η Ελλάδα μαστιζόταν τότε από τις απόπειρες ανατροπής του δικτάτορα Πάγκαλου, προσπάθειες που συνοδεύονταν από σκληρές συγκρούσεις. Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων κυριαρχούσαν τα μέτρα για την απαγόρευση της κοντής φούστας και η οικονομική κρίση που καταδυνάστευε και τότε όπως και σήμερα τους Έλληνες.

Δικτατορία του Πάγκαλου και τα τεθωρακισμένα στον δρόμο


Ο Ρίχαρντ Στράους καταφθάνει στην Ελλάδα για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 1892) προκειμένου να δώσει τρεις συναυλίας στο θέατρο "Κεντρικόν" και μια στο Παναθηναϊκό στάδιο. 

Γεννημένος στο Μόναχο το 1864, είχε πατέρα μουσικό και μητέρα που ήταν κόρη ενός εργοστασιάρχη μπύρας.

Από την πρώτη κιόλας στιγμή που εισήλθε στα ελληνικά νερά ο Στράους μαγεύτηκε απο την ατέλειωτη ηλιοφάνεια και το απέραντο γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας. Τότε ήταν που δήλωσε πως ποτέ στην ζωή του δεν θα μπορούσε να συνθέσει ξανά, κατά την διάρκεια χειμώνα! 

Στις 15 Μαΐου ο Στράους έδωσε μια συναυλία στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου συγκεντρώθηκαν 10.000 άτομα. Εκεί η Κυβέρνηση τον παρασημοφόρησε (με το Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Σωτήρος) παρουσία της κυρίας Πάγκαλου και του Στρατηγού Νίδερ. Ο Στράους υποκλινόμενος διαρκώς στον κόσμο, φέροντας το παράσημό του, έκανε μια δήλωση αρνητική για την δημοκρατία καθώς ανακοίνωσε δημόσια πως υποστήριζε τον Πάγκαλο και δεν είχε σε καμία υπόληψη τον θεσμό του κοινοβουλίου! Τέτοιου είδους δηλώσεις,  σε συνδυασμό με την μετέπειτα στάση του Στράους προς το Εθνικοσιαλιστικό καθεστώς της Γερμανίας (θα διοριστεί σε κρατική θέση κατόπιν πρότασης του Γκέμπελς) είναι που θα του αμαυρώσουν την εικόνα ως μεγάλου μουσικοσυνθέτη.   

Όπως έχει καταγράψει και ο Γιάννης Καιροφύλλας στην "Αθήνα του Μεσοπολέμου" κατά έναν παράδοξο τρόπο επί εποχής της δικτατορίας του Πάγκαλου, συνέβησαν αξιόλογα έργα πολιτισμού εκτός φυσικά από την ίδια την επίσκεψη του Στράους. Εγκαινιάσθηκε η Γεννάδειος βιβλιοθήκη από την Αμερικανική αρχαιολογική σχολή και ιδρύθηκε η Ακαδημία Αθηνών. 
Η κοινωνία βαριά διαιρεμένη περιελάμβανε μεγάλο αριθμό ατόμων που απλά ήθελαν να συνεχίσουν την ζωή τους, σαν να μην υπήρχε δικτατορία, οικονομική κρίση και προσφυγιά.


Το παιχνίδι "Διαβολό" πρωτοεμφανίζεται στα λουτρά του Νέου Φαλήρου το 1926. Την ίδια εποχή στους δρόμους του Πειραιά περιπολούν τεθωρακισμένα οχήματα του Πάγκαλου


Ο Ρίχαρντ Στράους στις 19 Μαΐου επισκέφθηκε και το ζεύγος Σικελιανού (Άγγελο Σικελιανό και Εύα Πάλμερ) που διέμενε τότε σε σπίτι που διέθεταν στους Δελφούς. Αποβιβάστηκε στις τρεις το μεσημέρι και στην αποβάθρα του σιδηροδρομικού σταθμού εκτός από τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό υπήρχε μια μικρή ομάδα υποδοχής αποτελούμενη από τον Πρόεδρο της Κοινότητας Δελφών, το Κοινοτικό Συμβούλιο και τον διευθυντή του τοπικού Δημοτικού Σχολείου. 

Ο Στράους στην Δελφική οικία του ζεύγους Σικελιανού, προτείνει την δημιουργία ενός Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής με μόνιμη έδρα την Ελλάδα. Δεν πρόκειται για μια πρόταση δημιουργίας ενός αυτοτελούς γεγονότος, αλλά για την δημιουργία ενός "Ναού Μουσικής" στην χώρα μας, τον οποίο διαπρεπείς μουσικοί από όλο τον κόσμο θα επισκέπτονταν με σκοπό να παρουσιάσουν τα έργα τους. Ο θεσμός αυτός θα "περιόδευε" σε όλες τις "ιερές" τοποθεσίες στην Ελλάδα που εκτός των Δελφών ήταν η Ελευσίνα, το Σούνιο, η Επίδαυρος κ.ο.κ. Ήταν σίγουρος πως όλοι οι μουσικοί θα δέχονταν, καθώς άπαντες διακατέχονταν από αγάπη για την ελληνική αρχαιότητα.

Ο Στράους σε μια από τις μετέπειτα επισκέψεις του στην Ελλάδα


Το ζεύγος Σικελιανού φιλοξενεί τον Στράους στο σπίτι τους στους Δελφούς, που στιγμή δεν σταμάτησε να δείχνει τον παράξενο ενθουσιασμό του για τα ελληνικά τοπία, καθώς μάλλον τα γερμανικά είχε στο μυαλό του. Η φύση για τον Ρίχαρντ Στράους δεν θα μπορούσε να ήταν απότομη και σκληρή όπως στους Δελφούς, αλλά αποτελούμενη από πεδιάδες και δάση όπως στα δικά του μέρη! Απορεί μάλιστα πως ένα τέτοιο τραχύ κατά την γνώμη του τοπίο, γεννά Θεούς μουσικής όπως τον Απόλλωνα ή τις Μούσες.

 Και ενώ Στράους και Σικελιανός σχεδιάζουν, ο πρώτος για την δημιουργία του "Ναού της Μουσικής", ο δεύτερος για τις Δελφικές εορτές που θα λάμβαναν χώρα το αμέσως επόμενο έτος (1927), ο Πάγκαλος προχωρεί σε έργα που μόνο "πολιτισμού" δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν. Μέχρι τότε το μοναδικό καζίνο που λειτουργούσε στην Ελλάδα, βρισκόνταν εντός του ξενοδοχείου "Ακταίον" στο Νέο Φάληρο. Από το 1920 σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο του ξενοδοχείου αυτού, είχαν τοποθετηθεί ρουλέττες απευθείας εισαγμένες από το Μόντε Κάρλο. Όμως ο Πάγκαλος το 1924-1925 λειτούργησε κι άλλο καζίνο στο Διόνυσο, κι άλλο στον Άγιο Ανδρέα και ακολούθησαν άλλα σε Ελευσίνα και Λουτράκι. Επίσης επί δικής του εποχής δημιουργήθηκε και ο νέος ιππόδρομος στο Φάληρο. Τα τυχερά παιχνίδια δηλαδή επί Πάγκαλου βρίσκονταν σε πρωτοφανή άνθηση!

Και ανάμεσα σε αυτά καταγράφηκε και μια παραχώρηση έκτασης του Πάγκαλου προς τον Στράους, προκειμένου ο μουσουργός να θέσει σε εφαρμογή την ιδέα του, την ανέγερση του "Ναού της Μουσικής".

Ονειρευόταν η πραγματοποίησης αυτής της ιδέας να επιτευχθεί μέσω της γνωριμίας του με τον τότε Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Στρέζεμαν. Θα τον έπειθε ώστε η πρώτη παράσταση της "Αιγυπτίας Ελένης" να δίνονταν εντός του Παναθηναϊκού Σταδίου. Το όνειρο του Στράους λέγεται πως έμεινε ανεκπλήρωτο καθώς ο Στρέζεμαν πέθανε αιφνιδίως. Το σχέδιο του Στράους χάθηκε καθώς στο μεταξύ μεσολάβησε η άνοδος των Ναζί στην εξουσία και ο ανθρωποκτόνος δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος.


Διαβάστε επίσης:

Ο Πειραιάς της Βιρτζίνιας Γουλφ (Virginia Woolf)




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"