 |
| Ο ποιητής Μένανδρος όπως απεικονίζεται σε ψηφιδωτό που κοσμούσε την περίφημη πλούσια οικία του |
Του Στέφανου Μίλεση
Ο Μένανδρος μπορεί να γεννήθηκε το 342 π.Χ. στην Κηφισιά αλλά έζησε σχεδόν όλη του την ζωή στην Φρεαττύδα, σε σπίτι που ο ίδιος είχε φροντίσει να ανεγερθεί εκεί και που όσοι το επισκέπτονταν εντυπωσιάζονταν από το πλούτο του.
Καθώς ο πατέρας του ήταν μεγαλοκτηματίας, ο Μένανδρος ήταν πλούσιος και είχε φροντίσει να κατασκευάσει στην Φρεαττύδα μια τεράστια παραθαλάσσια έπαυλη, όπου ζούσε ευτυχισμένη ζωή μαζί με την γυναίκα του την Γλυκέρα. Είχε εγκατασταθεί εκεί αμέσως μετά την αποφοίτησή του από την Περιπατητική Σχολή του Θεόφραστου.
Μένανδρος και Γλυκέρα ήταν ένα τόσο ταιριαστό ζευγάρι, πραγματικά αχώριστοι σύντροφοι. Όταν αργότερα ο Μένανδρος καθιερώθηκε και έγινε γνωστός ως συγγραφέας της λεγομένης "Νέας Κωμωδίας", όλοι έλεγαν "δεν μπορεί να υπάρξει Αθήνα χωρίς Μένανδρο και ο Μένανδρος χωρίς την Γλυκέρα".
Από αυτό το σπίτι του στον Πειραιά, στην Φρεαττύδα ο Μένανδρος έγραψε 108 κωμωδίες, από τις οποίες δυστυχώς σήμερα σώζονται μόνο ελάχιστα αποσπάσματά τους. Σήμερα γνωρίζουμε τους τίτλους μόνο των 95 έργων του.
Καθώς όπως είπαμε ο Μένανδρος προερχόταν από πλούσια οικογένεια ήταν φυσικό να έχει λάβει σπουδαία μόρφωση. Στην πορεία της ζωής του γνώρισε και σημαντικούς φίλους μεταξύ των οποίων διακρίνεται και ο φιλόσοφος Επίκουρος με τον οποίο γνωρίστηκε στον στρατό και διατήρησε μακροχρόνια φιλία. Ο Επίκουρος επισκεπτόταν τακτικά τον φίλο του Μένανδρο στο σπίτι του στην Φρεαττύδα.
Ο Μένανδρος αγάπησε τόσο πολύ την Φρεαττύδα και την γυναίκα του Γλυκέρα, που συστηματικά αρνείτο να απομακρυνθεί ακόμη και όταν ήταν προσκεκλημμένος σε αυλές Βασιλέων.
Η τύχη ήθελε τον Μένανδρο να αφήνει την τελευταία του πνοή στην Φρεαττύδα! Το 292 π.Χ. όταν ακόμη ο Μένανδρος ήταν 50 ετών πνίγηκε κολυμπώντας στην Φρεαττύδα μπροστά από το σπίτι του. Έτσι ο Μένανδρος έμεινε για πάντα στην Φρεαττύδα, κατά την βούλησή του να μην απομακρυνθεί ποτέ!
Το έργο του:
Ο Μένανδρος ήταν ο κύριος εκπρόσωπος της Νέας Κωμωδίας μέσα από την οποία διακωμωδούσε τα νέα ήθη της κοινωνίας όπως είχε διαμορφωθεί. Στην εποχή του η Αθήνα είχε πάψει να είναι κέντρο του ελληνικού πολιτισμού. Βρισκόμαστε στην εποχή μετά τον κατατεμαχισμό του κράτους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, εποχή στην οποία η Ελλάδα είχε μετατραπεί σε μια ασήμαντη επαρχία. Νέα ήθη είχαν εισβάλλει στην ζωή των Ελλήνων, ήθη προερχόμενα από την Ανατολή και είχαν μεταβάλλει πλήρως τις Αθηναϊκές συνήθειες.
Όλες αυτά διαμόρφωσαν το έργο του Μένανδρου καθώς περιγράφεται η ανηθικότητα, οι ηδονές που κυριαρχούσαν, τα πάθη και το κυνήγι του κέρδους που ουδέποτε άλλοτε κυριαρχούσε στην ζωή των Ελλήνων.
Για να καταλάβουμε καλύτερα την έκφραση της λεγόμενης "Νέας Κωμωδίας" οφείλουμε να αναφέρουμε πως η αρχαία κωμωδία ήταν εκείνη του Αριστοφάνη. Ακολούθησε η εποχή της "Μέσης Κωμωδίας" με κυριότερους εκπροσώπους τον Αντιφάνη και τον Άλεξις (που ήταν μάλιστα και θείος του Μενάνδρου!).
Πρώτος μεταξύ άλλων 64!
Τέλος έχουμε τη "Νέα Κωμωδία" με κορυφαίο εκπρόσωπο αυτής τον Μένανδρο.
Ο Μένανδρος ξεχώρισε διαχρονικά και όχι μόνο στην εποχή την οποία έζησε καθώς αιώνες αργότερα ο Γκαίτε τον είχε διακρίνει ως τον κορυφαίο Έλληνα ποιητή, στο ίδιο ύψος με τον Σοφοκλή.
Για να καταλάβουμε την σπουδαιότητα του έργου του, θα πρέπει να αναφέρουμε πως την ίδια περίοδο του Μένανδρου, υπήρχαν άλλοι 64 συγγραφείς κωμωδιών!
Η αγάπη δύο Ελβετών για τον Μένανδρο:
Η συγκέντρωση στοιχείων για το έργο του Μένανδρου, οφείλεται κατά κύριο λόγο σε δύο Ελβετούς, όσο κι αν αυτό μας φαίνεται παράξενο. Σε έναν συλλέκτη και έναν Καθηγητή του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Ο Ελβετός συλλέκτης Μάρτιν Μπόντμερ ήταν ο πρώτος, που με μανία είχε επιδοθεί στην συλλογή των έργων του Μένανδρου και ο Βίκτωρ Μαρτίν ήταν ο δεύτερος, που ανακάλυψε τα αρχαία χειρόγραφα ενός σπουδαίου έργου με τίτλου "Ο Δύσκολος" το 1957 και το εξέδωσε.
Μενάνδρειο Δημοτικό Θέατρο:
Παρότι ο Μένανδρος εντυπωσίασε τον Γκαίτε, παρότι ο Αριστοφάνης Βυζάντιος είχε γράψει το περίφημο "Μένανδρος και ζωή. Ποιός από τους δύο μιμήθηκε τον άλλο;", παρότι ο Μένανδρος έζησε στην Φρεαττύδα, όπου εργάστηκε, δημιούργησε τα αθάνατα έργα του και εκεί τελικά άφησε και την τελευταία του πνοή, ελάχιστα υπάρχουν για να τον μνημονεύουν στον Πειραιά του σήμερα.
Αν και η φήμη του την δεκαετία του '60 είχε μαγέψει ακόμη και την μακρινή Ελβετία, αν και η σημερινή Γερμανία αφιερώνουν στα γερμανικά έργα του Μένανδρου που αναγγέλονται από την Ντόιτσε Βέλλε, ο Πειραιάς δε νομίζω πως απέδωσε το μερίδιο τιμής που όφειλε να αποδώσει.
 |
| Κυκλοφόρησε φέτος στην Γερμανία μια νέα έκδοση των κωμωδιών του Μένανδρου σε μετάφραση και σχολιασμό του κλασσικού φιλολόγου Πέτερ Ράου, επί σειρά ετών διευθυντή της Κρατικής και Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης του Αμβούργου. |
Ελάχιστοι γνωρίζουν πως το θερινού τύπου θέατρο που αποκαλείται "Δελφινάριο" φέρει επισήμως την ονομασία "Μενάνδρειο Δημοτικό Θέατρο".
Ίσως κάποιοι να θεωρούν πως τα γνωστά δελφίνια Φλίπερ και Φλίπερ Τζούνιορ που έκαναν εκεί τις εμφανίσεις τους επί Σκυλίτση το 1971, υπήρξαν πολύ πιο σπουδαία από τον αρχαίο πρόγονό μας Μένανδρο.
 |
| Ίσως κάποιοι να θεωρούν πως τα γνωστά δελφίνια Φλίπερ και Φλίπερ Τζούνιορ που έκαναν εκεί τις εμφανίσεις τους το 1971, υπήρξαν πολύ πιο σπουδαία από τον αρχαίο πρόγονό μας και συντοπίτη μας Μένανδρο κι έτσι συνεχίζουν να αποκαλούν το "Μενάνδρειο θέατρο" ως "Δελφινάριο" |
Διαβάστε επίσης:
Πηγές:
"Μενάνδρου Δύσκολος" του Νίκου Σφυρόερα (Πάπυρος, 1959)
"Ο Μένανδρος" του Γεωργίου Γ. Δρόσου (Πειραιάς 1976),
Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης,
(απεικόνιση ψηφιδωτού Μένανδρου - http://odysseus.culture.gr)
Πειραϊκά Μελετήματα - Μιχαήλ Βλάμου (Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά 2003)
Ντόιτσε Βέλλε (dw.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου