Όλβα. Η πόλη του Σαλαμίνιου γίγαντα Αίαντα

Το αποκαλυφθέν αρχαίο ψηφιδωτό με την εικόνα της Τρύφης, της Όλβας
(φωτ. Cihan).

Ολοκληρώθηκαν για εφέτος οι ανασκαφές στην πόλη Όλβα της Κιλικίας, που ίδρυσε ο Σαλαμίνιος γίγας Αίας

Γράφει ο συγγραφέας κ. Γιώργος Λεκάκης,

Η Όλβη/Όλβα[1]/Ολβανόπολις/Όλβασα[2] είναι μια πόλη που ίδρυσε ο Σαλαμίνιος γίγας Αίας ο Τελαμώνιος με τους οπαδούς του, κατά την διάρκεια των Τρωικών, στην Τραχεία Κιλικία, στις υπώρειες του Ταύρου, επί βραχίονος του Καλυκάδνου, γύρω από ένα αρχαίο ιερό της τοπικής θεότητος Όλβας. Ο ίδιος ήρως είχε εγείρει σε αυτήν την πόλι διάσημο ναό, του οποίου ο αρχιερεύς έφερε τον τίτλο του δυνάστου Όλβης και τοπάρχου Κεινάτιδος και Λαλασσίδος. Οι απόγονοι αυτών των τιτλούχων, έφεραν το όνομα Αίας ή Τεύκρος! Εν συνεχεία, όπως συνήθως συνέβαινε, οι τοπικές θεότητες έγιναν επιθετικοί προσδιορισμοί των 12 θεών που επικράτησαν και η Όλβα ταυτίσθηκε τον Όλβιο ή Όλμπιο Δία, που μας παραπέμπει στον Ολύμπιο. Ο ναός και το ιερό της προστατευόταν από ισχυρό οχυρό με πύργους!

Κοντά στην πόλι ιδρύθηκε και η Διοκαισάρεια από το 72 μ.Χ. όταν ο τότε αυτοκράτωρ Βεσπασιανός οργάνωσε την Κιλικία σε ρωμαϊκή επαρχία. Παρ’ όλ’ αυτά, η Όλβα διατήρησε την ανεξαρτησία της! Τόσο σπουδαία λογιζόταν «η πόλις του γίγαντα»! Είναι αδιευκρίνιστο πώς διαχωρίζονταν οι δύο πόλεις Όλβα και Διοκαισάρεια. Γι’ αυτό πολλοί τις ταυτίζουν. Μόνο η θυγατέρα του τυράννου Ζηνοφάνους, με επιγαμία ελθούσα στον Οίκο των Τευκριδών, εκυριάρχησε για κάποιο διάστημα στην πόλι, αλλά με τις πλάτες του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας![1] Αλλά όταν κατελύθη αυτή η τυραννίδα, η πόλις ξανα-επανήλθε στους Τευκρίδες!

Ακμαία πόλις και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αφού  αποτελούσε ιδιαιτέρα επισκοπική περιφέρεια.
Ήταν κτισμένη σε λεκανοπέδιο, μεταξύ λόφων επί της κεντρικής ρωμαϊκής εμπορικής οδού, που οδηγούσε στην Σελεύκεια Ισαυρίας.
Τις πρώτες ανασκαφές επί σωζομένων ερειπίων έκανε εδώ ο Χίρσφελντ, το 1907. Έφερε στο φως τείχη και κίονες με κορινθιακά κιονόκρανα του ναού του Διός, τμήμα του θεάτρου, υδραγωγεία, χριστιανικούς ναούς, οικίες και νομίσματα. Ευρέθησαν χάλκινα νομίσματα με το όνομα της πόλεως, τριών τύπων:
·         Του Πολέμωνος Α΄ (39-29 π.Χ.), ο οποίος τιτλοφορείται «δυνάστης Ολβέων, ιεράς Κεινατών και Λαλασσέων»,
·         Του Αίαντος Τεύκρου (11 π.Χ.-15 μ.Χ.), ο οποίος τιτλοφορείται «αρχιερεύς και τοπάρχης Κεινατών και Λαλασσέων», και
·         Του Πολέμωνος Β΄, ο οποίος τιτλοφορείται «βασιλεύς».
Τα ανωτέρω νομίσματα φέρουν στον εμπροσθότυπο θρόνο και στον οπισθότυπο κεραυνό.
·         Επίσης, βρέθηκαν αυτοκρατορικά νομίσματα από Αντωνίνου Ευσεβούς-Καρακάλλα με την επιγραφή «ΟΛΒΕΩΝ» ή «ΑΔ[ΡΙΑΝΩΝ] ΑΝΤΩΝΙΝΩΝ ΟΛΒΕΩΝ». Άρα η πόλις είχε ιδιαιτέρα ανάπτυξη και ευημερία, αφού έκοψε ιδικά της νομίσματα.

Σήμερα στην περιοχή αυτή διασώζεται τμήμα του περίλαμπρου ναού του Ολβίου Διός. Περίπτερος με υψηλούς κίονες που φέρουν κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού. Χρονολογείται τον 3ο αι. π.Χ. Και ένας ελληνιστικός πύργος της ίδιας εποχής στα Β. της πόλεως. Επίσης σώζονται λείψανα αρχαίου Νυμφαίου, ενός ναού αφιερωμένου στην θεά Τύχη (του 1ου αι.), τμήματα αρχαίου θεάτρου (του 2ου  αι. μ.Χ.), υδραγωγείου και οδών ρωμαϊκών χρόνων. Εκτός των τειχών της πόλεως εντοπίσθηκε από την αρχαιολογική έρευνα μεγάλη νεκρόπολι, με λαξευτούς τάφους και σαρκοφάγους των ρωμαϊκών και των πρώτων χριστιανικών χρόνων.

 Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην αρχαία πόλη της Όλβας, η οποία ευρίσκεται στην νότια επαρχία Silifke στα Δ. της Μερσίνης Τουρκίας διεξάγονται συστηματικά από το 2010, από μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο Gazi (Τμήμα Αρχαιολογίας), με επί κεφαλής τον καθηγητή Emel Erten. Αναπληρωτής των ανασκαφών, είναι ο ακαδημαϊκός Μουράτ Özyıldırım, από το Πανεπιστήμιο της Μερσίνας.
Εφέτος απεκαλύφθη και ψηφιδωτό δάπεδο με μαιανδρική διακόσμηση του 2ου αι. μ.Χ. Το 500 θέσεων θεατρο-βουλευτήριο της Όλβας ήταν εντελώς υπόγειο πριν από την έναρξη των ανασκαφών! Έχει σε μεγάλο βαθμό έλθει στο φως κατά την διάρκεια εργασιών του 2015. Η αρχιτεκτονική ομάδα αποκαταστάσεως έχει ενισχύσει το θέατρο και ανανέωσε τα θεμέλιά του. Το θέατρο έχει επίσης φωτογραφηθεί από αέρος και τεκμηριώθηκε με αρχιτεκτονικά σχέδια.

Το άρτι αποκαλυφθέν αρχαίο θεατρο-βουλευτήριο της Όλβας
(φωτ. Cihan).
Μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της δουλειάς του 2015 είναι η ανασκαφή στην χριστιανική Μονή της Όλβας. Χρονολογείται από τον 5ο αι. μ.Χ. Το δάπεδο της μονής είναι ρωμαϊκής εποχής. Καλύπτεται με μια σειρά από μικρές λεπτομέρειες, και έχει παραδοθεί στο Μουσείο της Silifke. Όλοι περιμένουν τώρα για την εμφάνιση του ψηφιδωτού, το οποίο είναι μοναδικό σε ολόκληρη την περιοχή!


Ο αρχαίος διάδρομος με μαιανδρικό ψηφιδωτό στην Όλβα
(φωτ. Cihan).

«Εφέτος έχουμε εργασθεί στο θέατρο, την Ακρόπολι, το μοναστήρι και την ανατολική κοιλάδα της Όλβας. Θα ανακοινώσουμε τα αποτελέσματα στο περιοδικό “Seleucia ad Calycadnum”, είπε ο Ertem. «Τα ψηφιδωτά που βρήκαμε αποκαλύπτουν την σημασία της Όλβας. Το υψηλής ποιότητος ψηφιδωτό δάπεδο απεικονίζει την Τρύφη, τον Βίο και την Λουκία, που συμβολίζουν την τρυφηλότητα, την ζωή και την πολυτέλεια στην αρχαία Ελλάδα, καθώς και πτερωτούς αγγέλους. Το δάπεδο χρονολογείται από τα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. Το ψηφιδωτό θα συμβάλει στην προώθηση του τουρισμού και της περιοχής», εδήλωσε ο Erten. Αρχιτεκτονική ομάδα αποκαταστάσεως από την Κωνσταντινούπολη έκαμε έρευνα στο κτήριο της Μονής. Οι ανασκαφές στο βόρειο τμήμα της εκκλησίας του μοναστηριού έχουν αποκαλύψει μια επένδυση δαπέδου με μαρμαροθετήματα «opus».


ΠΗΓΕΣ: Στράβων, Πτολεμαίος, Θεοφάνης, κ.ά. εφημ. «Hurruyet Daily News», 28.8.2015.
Λεκάκης Γ. «Η Άγνωστη Μικρά Ασία», εκδ. Κάδμος, 2008.



[1] Με το όνομα Όλβα απαντάται άλλη μια πόλις, της Παμφυλίας, οχυρωτάτη, μεταξύ Φασήλιδος και Ατταλείας, παρά του καταπίπτοντος ποταμού Καταρράκτη. Με το όνομα δεν Ολβία απαντώνται πολλές ελληνικές πόλεις: της Ευρωπαϊκής Σαρματίας (αποικία Μιλησίων), της Βιθυνίας (η μετέπειτα Νικομήδεια), της Ναρβωνίτιδος Γαλλίας (αποικία Μασσαλιωτών), της Σαρδηνίας (αποκία Αθηναίων και Θεσπιέων), της Μεσοποταμίας, του Ελλήσποντου, της Ιλλυρίας, της Ιβηρίας, κ.ά.
[2] Βλ. Πτολ.
             [3] Βλ. Στρ.C,672.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"