Στα ιατρεία του Ερυθρού Σταυρού της οδού Σαχτούρη 22

του Στέφανου Μίλεση

Στις 8 Ιανουαρίου του 1926 ο Δήμαρχος του Πειραιά Τάκης Παναγιωτόπουλος, τέλεσε τα εγκαίνια του πρώτου Ιατρείου του Ερυθρού Σταυρού στην πόλη, το οποίο προοριζόταν αποκλειστικά για την αντιμετώπιση αφροδισίων και άλλων δερματικών νοσημάτων. Το κτήριο στο οποίο στεγάστηκε η εξειδικευμένη αυτή υπηρεσία του Ερυθρού Σταυρού στον Πειραιά, βρισκόταν στη Σαχτούρη 22 στο ανηφορικό δηλαδή τμήμα του δρόμου που αρχίζει από την παραλία, την Ακτή Μιαούλη, και τερματίζει ψηλά πάνω στην εκκλησία του Αγίου Βασιλείου. 

Το κτήριο που βρίσκεται στην οδό Σαχτούρη στον αριθμό 22 σήμερα

Τον καθιερωμένο Αγιασμό εγκαινίων τέλεσε ιερέας του παρακείμενου Ναού του Αγίου Νικολάου παρουσία του τότε Προέδρου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Αθανασάκη. Πρώτος Πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού του Τμήματος Πειραιώς, ήταν ο Δημήτριος Καλλιμασιώτης, ο πρωτεργάτης όπως ονομάσθηκε της διαμόρφωσης του πειραϊκού λιμένα και μέγας εκσυγχρονιστής του. Ο Καλλιμασιώτης είχε διατελέσει μέχρι τότε δύο φορές Πρόεδρος της Επιτροπείας του Λιμανιού (1911- 1914, 1921-1924) και θα προέδρευε ακόμα μια τελευταία φορά την περίοδο 1926-1928. 

Ο Καλλιμασιώτης είχε καταρτίσει ένα σχέδιο ανάπτυξης για το λιμάνι του Πειραιά, χαρακτηριζόμενο από δημιουργικό δαιμόνιο, που διακρίνει μόνο ιδρυτές πόλεων ή λιμανιών! Για αυτό και το σχέδιό του έφερε το όνομά του και έγινε γνωστό ως «Σχέδιο Καλλιμασιώτη». Ο άνθρωπος αυτός ταύτισε την παρουσία του στον Πειραιά κυρίως με το μεγάλο εμπορικό λιμάνι, παρά το γεγονός ότι δραστηριοποιήθηκε και σε άλλους κοινωνικούς και πολιτιστικούς τομείς για τους οποίους σπανίως αναφέρεται. 

Η λειτουργία του ιατρείου αυτού στον Πειραιά κρίθηκε ως σημαντική καθώς η πόλη μαστιζόταν στην κυριολεξία από αφροδίσια νοσήματα και κύρια από τη σύφιλη. Εκτός αυτών ελονοσία, φυματίωση, δάγκειος κ.α. αποτελούσαν μια ακόμη μάστιγα. Το γραφείο αυτό του Ερυθρού Σταυρού στον Πειραιά έγινε γνωστό ως «Αντιαφροδισιακό», έτσι το αποκαλούσαν και γρήγορα αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την πόλη στην εποχή στην οποία αναφερόμαστε. Διευθυντής των ιατρείων ήταν ο Γ. Δεσύπρης. Παρόμοιο ιατρείο με του Πειραιά είχε δημιουργηθεί και στη Θεσσαλονίκη καθώς οι δύο πόλεις – λιμάνια, είχαν συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό προσφυγικού πληθυσμού. 

Φωτογραφία από τα εγκαίνια της 8ης Ιανουαρίου του 1926

Ο Πειραιάς ειδικώς ως το μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας, παρουσίαζε μεγάλη κίνηση διερχομένων που είχαν ανάγκη της συγκεκριμένης περίθαλψης. Έχω γράψει και παλαιότερα ότι η περίοδος του μεσοπολέμου υπήρξε μια δύσκολη εποχή για το μεγαλύτερο μέρος του Πειραιά. Υπήρχε δυστυχία, φτώχεια και εξαθλίωση που οδηγούσε σε διαφθορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η κοινωνική δυστυχία και η διαφθορά δεν περιορίζονταν εντός της μάνδρας των Βούρλων, αλλά είχε εξαπλωθεί σε διάφορα σημεία του Πειραιά. Η αστυνομία ανακάλυπτε διαρκώς σπίτια, που εμφανίζονταν κατά τα άλλα ως φιλήσυχες κατοικίες, να αποτελούν σημεία αποπλάνησης κοριτσιών, με σκοπό να τις πείσουν να ακολουθήσουν την «εύκολη» ζωή. Αφίσες και αναγγελίες στις εφημερίδες, απευθύνονταν στους επίδοξους επισκέπτες αρχικά των Βούρλων και αργότερα της Τρούμπας, πως βρίσκονται σε κίνδυνο, «Η Ζωή σου θα είναι κατεστραμμένη αν προσβληθείς από αφροδίσιο νόσημα...».

Εκατόμβες δυστυχισμένων υπάρξεων ανέμεναν την εξέτασή τους ώρες ατελείωτες με την ελπίδα ότι δεν θα έχουν «ασθενήσει». Το ίδιο συνέβαινε και με τους άντρες, που η ιστορία θέλει να τους παρουσιάζει ως τους «μάγκες αγαπητικούς», μα την στιγμή της εξέτασεώς τους όμως, όταν λάμβαναν τα αποτελέσματα, κάποιοι απλά έκλαιγαν ενώ άλλοι αυτοκτονούσαν.  Όλες οι κλινικές του Πειραιώς διέθεταν ειδικά χειρουργικά γυναικολογικά τμήματα με προφανείς τους λόγους. 

Ο λογοτέχνης Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος στο βιβλίο του «Χαμοζωή» περιγράφει την προαναφερόμενη κατάσταση να επικρατεί στον Πειραιά ήδη από το 1913. Απλά με την έλευση των προσφύγων νέες στρατιές απελπισμένων ανθρώπων, κατέφτασαν στον Πειραιά, δίνοντας πολλές ευκαιρίες για εκμετάλλευση. Ανήλικα παιδιά, προσλαμβάνονται εργάτες σε φάμπρικες, προσφυγικές συνοικίες και φθηνά εργατικά χέρια. Μεταξύ αυτών, νέο υλικό για φρεσκάρισμα στα σπίτια της ντροπής. 

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ύστερα από τα παραπάνω, πόσο σημαντική ήταν η λειτουργία ενός τέτοιου ιατρείου του Ερυθρού Σταυρού στον Πειραιά και μάλιστα όταν παρείχε υπηρεσίες άνευ αμοιβής σε απόρους και αναξιοπαθούντες. Πληροφοριακά και μόνο να αναφέρω ότι προτομή του Δημητρίου Καλλιμασιώτη υπάρχει στην πόλη μας αλλά βρίσκεται σχεδόν παρατημένη και ξεχασμένη εντός ενός μικρού κήπου, πίσω από μια στάση λεωφορείου, κατά μήκος της Ακτής Μιαούλη. Η μπρούτζινη πινακίδα με το σχέδιο του λιμένος που υπήρχε στο βάθρο, αλλά και όλη η κατασκευή έχουν υποστεί ζημιές από τους γνωστούς "πωλητές μετάλλων", που καταστρέφουν οτιδήποτε μπορεί να πωληθεί για ανακύκλωση!  

Το άγαλμα του Καλλιμασιώτη σήμερα