Ο "Ερωτόκριτος" σε μετάφραση στα Ουκρανικά από τον Βασίλη Στεπανένκο

Η χορευτική ομάδα της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά "Η Ομόνοια" εντυπωσίασε με τη ζωντάνια, την ακρίβεια και τη δυναμική που την διέκρινε. 

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» πραγματοποιήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2018, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Μελίνα», εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Ελληνο-Ουκρανικό Επιμελητήριο, το Σύλλογο της Ουκρανικής Διασποράς «Κέντρο για την υποστήριξη και ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς Τρεμπίτα», υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ουκρανίας στην Ελληνική Δημοκρατία και τη συνδρομή της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά «Η Ομόνοια». 

Σκοπός της εκδήλωσης αυτής ήταν η παρουσίαση του βιβλίου του Βιντσέντσου Κορνάρου «Ερωτόκριτος» που μεταφράστηκε στην ουκρανική γλώσσα και αποτελεί καρπό της πνευματικής προσπάθειας του μεταφραστή Βασίλη Στεπανένκο.

Το βιβλίο παρουσίασαν ο Διονύσιος Καλαμάκης Αναπληρωτής Καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και η Ροσκόβα Ειρήνη φιλόλογος, Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας και Μετάφρασης του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μαριούπολης. 

Στα αριστερά ο Γεράσιμος Νικόλαος Μπουγάς. Δίπλα του κάθονται οι ομιλητές της εκδήλωσης, ο Διονύσιος Καλαμάκης και η Ειρήνη Ροσκόβα

Το συντονισμό και την παρουσίαση της εκδήλωσης ανέλαβε ο Στέφανος Μίλεσης, Πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, συγγραφέας. Χαιρετισμούς απεύθυναν η επιτετραμμένη Πρέσβης της Ουκρανίας στην Ελληνική Δημοκρατία Ναταλία Κόνσενκο, ο Γενικός Γραμματέας του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητηρίου Γεράσιμος Νικόλαος Μπουγάς,  η πρόεδρος του συλλόγου της Ουκρανικής Διασποράς στην Ελλάδα Άλλα Λόμπατς και  ο Πρόεδρος της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά «Η Ομόνοια» Θεόδωρος Τσόντος. 

Στο έργο της παρουσίασης συνοδεία κρητικών μουσικών. Στη λύρα ο Θοδωρής Ποθουλάκης και στο λαγούτο ο Άρης Κυριακάκης.

Η Επιτετραμμένη της Ουκρανίας στην Ελληνική Δημοκρατία Ναταλία ΚΟΝΣΕΝΚΟ χαιρετίζει την εκδήλωση

Η εκδήλωση εκτός των ομιλιών που αφορούσαν στην παρουσίαση του βιβλίου, περιελάμβανε θεατρικά δρώμενα από την Ναταλία Δοβγοπόλ και Βαδίμ Λεβκό, ερμηνεία του τραγουδιού «Ερωτόκριτος» στα Ελληνικά και στα Ουκρανικά από την Αντωνία – Μαρία Ντουντουνάκη (Αντιπρόεδρο της Αδελφότητας Κρητών) και την Μαρία – Νικολέτα Ούμρις αντίστοιχα. 

Η αίθουσα φυσικά ήταν κατάμεστη από μέλη της Ουκρανικής κοινότητας στην Ελλάδα και πολλούς Πειραιώτες αφού τόσο το Ελληνο-Ουκρανικό Επιμελητήριο, όσο και η Αδελφότητα Κρητών αλλά και η Φιλολογική Στέγη έχουν έδρα τους τον Πειραιά. Στα πλαίσια της εκδήλωσης τιμήθηκε από τους διοργανωτές ο μεταφραστής του έργου Βασίλη Στεπανένκο. Ο Πειραιάς εκτός του γεγονότος ότι είναι αδελφοποιημένη πόλη με την Οδησσό, έχει αναπτύξει ιδιαίτερους δεσμούς με την Ουκρανία χάρη στις δραστηριότητες του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητηρίου που εδρεύει στον Πειραιά στην Πλατεία Οδησσού (πρώην Λουδοβίκου). 

Τις ιδιαίτερες αυτές σχέσεις έχω περιγράψει σε παλαιότερα άρθρα μου αλλά και στο φωτογραφικό οδοιπορικό μου στην Οδησσό που μπορείτε να δείτε εδώ. 

Οι διοργανωτές βραβεύουν τον μεταφραστή λογοτέχνη Βασίλη Στεπανένκο για το σπουδαίο έργο του. Από αριστερά η Πρόεδρος του συλλόγου "Τρεμπίτα" (Ουκρανικής διασποράς), η Επιτετραμμένη της Ουκρανίας στην Ελλάδα Ναταλία ΚΟΝΣΕΝΚΟ, και οι Αντιπρόεδροι του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητηρίου Πέτρος Αρβανίτης και Αλέκος Κορωνάκης. 

Ο Πρόεδρος της Αδελφότητας Κρητών Πειραιά "Η Ομόνοια" Θεόδωρος Τσόντος βραβεύει τον λογοτέχνη - μεταφραστή με κρητικό τρόπο, θέτοντάς του στο κεφάλι το παραδοσιακό κρητικό μαντήλι. 

Το αριστούργημα του Κορνάρου «Ερωτόκριτος» βρήκε αμέσως ανταπόκριση στην ψυχή της ρωμιοσύνης, αγαπήθηκε όσο κανένα άλλο ποιητικό βιβλίο της εποχής. Από τις υπέροχες σελίδες του έργου παρελαύνουν μάχες, πόλεμοι και κονταροχτυπήματα έφιππων ιπποτών κάτω από την Ακρόπολη για την κατάκτηση της καρδιάς της θρυλικής μοναχοκόρης του βασιλιά των Αθηνών Αρετούσας. Από την πλοκή του έργου καταφαίνεται η ανυπέρβλητη δύναμη του έρωτα η οποία υπερνικά όλα τα εμπόδια και στο τέλος βγαίνει νικητής. Ο μέγιστος του γένους των Ελλήνων Αδαμάντιος Κοραής είπε ότι ο Βιντσέντζος Κορνάρος με τον Ερωτόκριτο ανεδείχθη ως ο νεότερος Όμηρος. 

Γεννημένος στη Σητεία Κρήτης ο Κορνάρος, συνέθεσε ένα λυρικό έπος, αποδεικνύοντας με το έργο του ότι ο Ελληνισμός αιώνες ύστερα από την πτώση του, διατήρησε ακέραια και άθικτη την προνομιούχο ευγένεια των χαρακτηριστικών του που στο παρελθόν τον είχαν οδηγήσει να μεγαλουργήσει. Το έργο εξελίσσεται στην Αθήνα του Μεσαίωνα και τα βάσανα και παθήματα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας ενέπνευσαν τον ποιητή Κορνάρο να συγγράψει ένα έργο που οι νεώτεροι χρόνοι άλλο δεν γνώρισαν.

Ο Ερωτόκριτος διαδραματίζεται στην Αθήνα αλλά και η δική μας πόλη ο Πειραιάς κατέχει το μερίδιό του στο λαϊκό μύθο. Στο λόφο της Μουνυχίας του σημερινού δηλαδή Προφήτη Ηλία, όπου βρίσκεται και η καρδιά της κρητικής συνοικίας του Πειραιά, υπήρχε μια σπηλιά που με τα χρόνια έγινε γνωστή στους Πειραιώτες ως η Σπηλιά της Αρετούσας. Πρόκειται για ένα όρυγμα με φυσική είσοδο στο άνω δυτικό μέρος του λόφου που προχωρεί κατακόρυφα μέσα στον βράχο. Η κάθοδος γίνεται από 165 σκαλιά λαξευμένα σε βράχο, φτάνει σε βάθος 65 μέτρων και συνεχίζει να διακλαδίζεται προς άγνωστη κατεύθυνση με δύο υπόγειες στοές. Δεν είναι δυνατόν σήμερα να βρεθεί η αρχική είσοδος του σπηλαίου, για τον λόγο ότι το 1926 φράχθηκε εξαιτίας της κατασκευής της οδού Ρήγας Φεραίου προς τον λόφο. 

Ένας τοπικός μύθος  θέλει τον Ερωτόκριτο να εισέρχεται από αυτή τη σπηλιά, και να ακολουθεί τον κρυφό υπόγειο δρόμο προς την Αθήνα προκειμένου να συναντήσει τη αγαπημένη του Αρετούσα. Για αυτό και η σπηλιά έλαβε αυτό το όνομα που διατηρεί μέχρι και σήμερα. Σπηλιά της Αρετούσας! Ο μύθος που αφορά στη σχέση του έργου  Ερωτόκριτου με τον Πειραιά καταγράφηκε μάλιστα και από τον διακεκριμένο ιστορικό του Πειραιά Ιάκωβο Δραγάτση και δημοσιεύθηκε στην πειραϊκή εφημερίδα «Χρονογράφος» την 1^η Ιανουαρίου του 1930, με τη σημείωση ότι η Αρετούσα μετά το θάνατό της ετάφη στην έρημη ακρογιαλιά της πειραϊκής ακτής από τον σκληρό πατέρα της, εκδοχή που φυσικά είναι αντίθετη με την ιστορία του Κορνάρου. Η ονομασία της Σπηλιάς κατά τον Δραγάτση, προέρχεται από την αρχαία ονομασία της, Σπηλιά της Αρέθουσας, η οποία εξαιτίας της δημοτικότητας που είχε κάποτε ο Ερωτόκριτος με την Αρετούσα προκάλεσε την μετατροπή του ονόματος από την αρχαία Αρέθουσα στη γνωστή στην εποχή της Αρετούσα. 

Πάντως η ιστορία της Σπηλιάς της Αρετούσας στον Πειριαά μεταφέρθηκε και μέσα από τους στίχους και τη μουσική του Σωτήρη Γαβαλά με ερμηνεύτρια την Ρίτα Αμπατζή, στο γνωστό τραγούδι:

Στης Αρετούσας την Σπηλιά 

που βγαίνει μεσ΄ στον Πειραιά

απάνω απ΄τα Κρητικά

κοντά εις τον Προφήτη Λιά

Εις την Αθήνα κλέβανε

κι εκεί την εμπουκέρνανε

εδώ τους εγυρεύανε

και στον Περαία βγαίνανε

Αντιπροσωπευτικό χορευτικό συγκρότημα της Αδελφότητας Κρητών Ομόνοια

  

Τα κύματα της θάλασσας του Σαρωνικού και ο καθάριος αέρας του πελάγους του νησιού της Αίγινας είχαν αποτελέσει πηγή έμπνευσης και οδήγησαν τον μεγάλο κρητικό λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη να συγγράψει εκεί τους 33.333 στίχους της δικής του Οδύσσειας. 

Στην Αίγινα όμως βρέθηκε επίσης και ο Ουκρανός ποιητής και μεταφραστής Βασίλη Στεπανένκο όπου κατάφερε να φέρει εις πέρας μια άλλη οδύσσεια, τη μετάφραση στα Ουκρανικά του Ερωτόκριτου. Η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε στα ουκρανικά το 2016 και έγινε ανάρπαστη. 

Το Ουκρανικό Κράτος προχωρά στη δεύτερη έκδοσή του, διαμέσου των εκδόσεων Βεσέλνκο το 2017. Σε αυτή τη έκδοση έχουν προστεθεί κι άλλοι χίλιοι στίχοι κι έτσι το έργο παρουσιάζεται πλέον στην ολοκληρωμένη του μορφή. Ο Στεπανένκο τιμάται με τη μεγαλύτερη διάκριση του Ουκρανικού Κράτους και ο Ερωτόκριτος διανέμεται σε όλα τα σχολεία, τις βιβλιοθήκες, σχολές και πανεπιστήμια της ουκρανικής επικράτειας. Να σημειωθεί ότι η μετάφραση του Ερωτόκριτου στα Ουκρανικά είναι η τέταρτη παγκοσμίως. 

Οι τρεις προηγούμενες ήταν στα Γαλλικά, στα Ιταλικά και στα Τουρκικά.

Οι συντελεστές της εκδήλωσης με ομαδική φωτογραφία έχοντας στο κέντρο τον μεταφραστή και τιμώμενο πρόσωπο της εκδήλωσης Βασίλη Στεπανένκο

Ο ένας εκ των ομιλητών ο Καθηγητής Διονύσιος Καλαμάκης είναι μεταξύ άλλων και Πειραιώτης (απόφοιτος της Ιωνιδείου). Στη φωτογραφία με τον Γενικό Γραμματέα του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητηρίου Γεράσιμο - Νικόλαο Μπουγά.

Η επιτετραμμένη Ναταλία ΚΟΝΣΕΝΚΟ με τον Αντιπρόεδρο του Ελληνο-Ουκρανικού Επιμελητήριου Πέτρο Αρβανίτη και την Εύα Μπογιατζή

Ο Θεόδωρος Τσόντος, Πρόεδρος της Αδελφότητας Κρητών "Η Ομόνοια" στο έργο της ενημέρωσης και της καθοδήγησης. 

Η Αντιπρόεδρος της Αδελφότητας Κρητών Αντωνία - Μαρία Ντουντουνάκη που τραγούδησε μέρος από τον "Ερωτόκριτο" ενώ παρουσίασε επίσης και την ιστορία του συλλόγου "Η Ομόνοια" που εδρεύει στον Πειραιά.

Διαβάστε επίσης:

Φωτογραφικό οδοιπορικό στην Οδησσό των Ελλήνων, στην Οδησσό των Πειραιωτών