Το Θωρηκτό «Μισσούρι» στον Πειραιά του 1946. Το δυστύχημα, οι ουρές και ένας έρωτας ανεκπλήρωτος.

Λάντζες γεμάτες από Αμερικανούς ναύτες έτοιμες να αναχωρήσουν από το "Μισσούρι" για να τους αποβιβάσουν στο Πασαλιμάνι.(Φωτογραφία από www.ibiblio.org)

του Στέφανου Μίλεση

Στις 10 Απριλίου του 1946, ημέρα Τετάρτη, στις 07.00’ το πρωί, κατέπλευσε στα ανοικτά του Φαλήρου το αμερικανικό Θωρηκτό «Μισσούρι» (Missouri-BB-63), που είχε συμμετάσχει στην τελευταία φάση του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου στον Ειρηνικό ωκεανό. Ως ναυαρχίδα του αμερικανικού στόλου είχε υπογραφεί πάνω στο κατάστρωμά του στις 2 Σεπτεμβρίου του 1945 η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας. Καθώς λοιπόν το όνομα του πλοίου ήταν γνωστό στους Έλληνες από την ιστορική συμφωνία παράδοσης της Ιαπωνίας, αλλά και από τα χρονικά του κινηματογράφου, πλήθη κόσμου έσπευσαν στις πειραϊκές και φαληρικές ακτές να το δουν να καταπλέει. 

Εκτός από αυτό όμως η εμφάνισή του στα φαληρικά ύδατα, προκάλεσε ενδιαφέρον καθώς το μέγεθός του ήταν εντυπωσιακό. Κόσμος κατέβηκε στις ακτές του Νέου Φαλήρου ή ανέβηκε στις πλαγιές της Καστέλλας για να αντικρίσει τη σιλουέτα του. Προηγούνταν τα δύο αμερικανικά πολεμικά πλοία συνοδείας του, το Καταδρομικό «Πρόβιντενς» και το αντιτορπιλικό «Πάουερ». 

Τιμής ένεκεν το «Μισσούρι» συνόδευαν δύο ελληνικά αντιτορπιλικά το «Αδρίας» και το «Θεμιστοκλής» με πλοίαρχο στο δεύτερο τον Κουντουριώτη, απόγονο του μεγάλου ναυμάχου. Το «Μισσούρι» μόλις έφτασε έξω από τον Πειραιά χαιρέτισε με 27 κανονιοβολισμούς ενώ από ελληνικής πλευράς τον χαιρετισμό ανταπόδωσε ο θρυλικός «Αβέρωφ» από το λιμάνι όπου ήταν αγκυροβολημένος. Εκ μέρους των ελληνικών αρχών το υποδέχθηκαν ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός, ο τότε Πρωθυπουργός Π. Πουλίτσας και ο υπουργός εξωτερικών Τσαλδάρης. 

Ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός χαιρετά τον Ναύαρχο Χιούιτ (Hewitt)(Φωτογραφία από www.ibiblio.org)

Σε ένα σημείο της γέφυρας του πλοίου είχε τοποθετηθεί μια μπρούτζινη πλάκα που ανέγραφε τα εξής: 

«Στο κατάστρωμα αυτό στις 2 Σεπτεμβρίου 1945, υπεγράφη η παράδοση της Ιαπωνίας στις Συμμαχικές δυνάμεις. Έτσι τελείωσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Το πλοίο ήταν αγκυροβολημένο στον κόλπο του Τόκιο». 

Αυτή η απλή πινακίδα υπεδείκνυε στους επισκέπτες, τη θέση που είχαν σταθεί οι Ιάπωνες και είχαν υπογράψει τη συνθηκολόγηση της χώρας τους, θέτοντας ουσιαστικά τέλος στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μπροστά από αυτήν την πλάκα στάθηκαν προσοχή οι Πουλίτσας και Τσαλδάρης απαθανατιζόμενοι μάλιστα σε σχετική φωτογραφία. 

Μπροστά από την μπρούτζινη πλάκα του καταστρώματος στάθηκαν προσοχή ο Πρωθυπουργός Π. Πουλίτσας και ο Υπουργός Εξωτερικών Τσαλδάρης.
(Φωτογραφία από www.ibiblio.org)

Το κατάστρωμα εκείνο πάνω στο οποίο έλαβε χώρα ένα γεγονός παγκόσμιου ενδιαφέροντος μετονομάστηκε σε «κατάστρωμα παραδόσεως». Πάνω σε αυτό ανήλθαν επίσης και Εύζωνοι της Φρουράς που απέδωσαν τιμές. 

Εύζωνες της φρουράς φωτογραφίζονται με Αμερικανούς ναύτες πάνω στο κατάστρωμα του "Μισσούρι".

Το «Μισσούρι» κατέπλευσε στα φαληρικά νερά ερχόμενο από την Κωνσταντινούπολη και ήταν το μεγαλύτερο σε μέγεθος πλοίο από όλα εκείνα που μέχρι τότε είχαν διέλθει από τα στενά των Δαρδανελλίων. Το αμερικανικό θωρηκτό έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις της Ιβοτζίμα της Οκινάουα και ονομάστηκε τελικώς από τους Αμερικανούς ως το «πλοίο της Ιαπωνικής συνθηκολόγησης». Το πλοίο όταν επισκέφθηκε τον Πειραιά είχε πλήρωμα 1.500 ανδρών αλλά την εποχή του πολέμου οι άνδρες που επέβαιναν έφταναν τους 3.000. 

Το τραγικό δυστύχημα

Ωστόσο το μεσημέρι εκείνης της μέρας κατάπλου του θωρηκτού «Μισσούρι» συνέβη ένα δραματικό γεγονός. Ένα δικινητήριο αεροσκάφος της ελληνικής αεροπορίας τύπου Ουέλιγκτον απογειώθηκε από το αεροδρόμιο του Χασανίου για να εκτελέσει δοκιμαστική πτήση. Η πτήση του όμως ουδέποτε ολοκληρώθηκε καθώς αυτό κατέπεσε εκατό περίπου μέτρα έξω από τις ακτές στο Καλαμάκι, προκαλώντας το θάνατο στο επταμελές πλήρωμά του. Το αεροπλάνο καταβυθίστηκε αμέσως αλλά ο κόσμος αναθάρρησε όταν είδε έναν άνδρα του πληρώματος να εμφανίζεται στην επιφάνεια της θάλασσας. Ακολούθησε όμως ανάφλεξη των καυσίμων του βομβαρδιστικού και η φωτιά κάλυψε μια σημαντική έκταση της επιφάνειας στο σημείο της πτώσης με αποτέλεσμα αυτός ο μοναδικός προσωρινώς επιζώντας να βρει ακόμα δραματικότερο θάνατο. Έτσι η πανηγυρική ημέρα άφιξης του «Μισσούρι» στην Ελλάδα, στιγματίστηκε από το τραγικό δυστύχημα της Ελληνικής Αεροπορίας. 

Την επομένη κιόλας ημέρα, 11 Απριλίου, παρατέθηκε δεξίωση στο Ναύαρχο Χιούιτ και στους ανώτερους αξιωματικούς του πλοίου από τον Δήμαρχο Πειραιά. Την περίοδο εκείνη καθημερινά στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς γίνονταν συσκέψεις επιτροπών με θέμα την ανοικοδόμηση του Πειραιά και του λιμανιού του αλλά και την επίλυση του επισιτιστικού προβλήματος. Ο Χέρμπερτ Χούβερ τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ, είχε οριστεί ως πρόεδρος για την καταπολέμηση του λιμού στην Ευρώπη, βρισκόταν την ίδια περίοδο στην Ελλάδα, σε επαφή με τον Αντιβασιλέα Δαμασκηνό καθώς η πείνα, η φτώχεια και οι μολυσματικές ασθένειες ταλαιπωρούσαν τον ελληνικό πληθυσμό. Βρισκόταν σε εξέλιξη επίσης ο εμφύλιος πόλεμος. Η επίσκεψη του «Μισσούρι» στην Ελλάδα είχε πολλαπλούς αποδέκτες. 

Πέρα από πολιτικά θέματα όμως καθημερινά λάντζες πηγαινοέρχονταν στο Πασαλιμάνι, γεμάτες από εξοδούχους Αμερικανούς ναύτες, ενώ άλλες αναχωρούσαν γεμάτες από Έλληνες που επιθυμούσαν να επιβιβαστούν στο ιστορικό πλοίο. 

Ουρές πολλών μέτρων σχηματίζονταν για να πάρουν σειρά επιβίβασης στο πλοίο. Το δικαίωμα το αποκτούσε ο επισκέπτης εφόσον είχε πρόσκληση. Και τέτοιες προσκλήσεις είχαν τυπωθεί πολλές από τους Αμερικανούς που τις μοίραζαν έξω από τις λάντζες στο Πασαλιμάνι. Όμως δεν στάθηκαν αρκετές καθώς η προσέλευση ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αναμενόμενη. Έτσι βρέθηκαν προσκλήσεις για το "Μισσούρι" στην μαύρη αγορά! 

- "Πρόσκληση για το Μισσούρι! Χίλιες η μία, χίλιες... Έλα κόσμε, δεν θα το ξαναδείς" φώναζαν οι επιτήδειοι όπως σημειώνει ο αρθρογράφος Δημήτρης Γιαννουκάκης της εφημερίδας "Εμπρός" (φ. 14/4/46) και τίτλο "Η γειτονιά εκστρατεύει" αφού στην κυριολεξία ολόκληρες γειτονιές στήνονταν στην ουρά για να επιβιβαστούν.

-"Στις οκτώ το πρωί εξεστράτευσε η γειτονιά. Στις δέκα έφτασε στον Πειραιά η συντροφιά. Και ευρέθη... προς ουράς! 

-Τι είναι αυτό;

-Ουρά μαμά!

-Τι πουλάνε;

- Μισσούρι πουλάνε"

Το «Μισσούρι» αδυνατώντας να καλύψει τη ζήτηση επιβίβασης παρέδωσε ειδική ταινία παρουσίασης που προβαλλόταν στις κινηματογραφικές αίθουσες για όσους ενδιαφέρονταν. 

Ταινία αφιερωμένη στο "Μισσούρι" για όσους δεν μπορούν να βρουν πρόσκληση...

Όσοι το επισκέπτονταν -και ήταν πάρα πολλοί αυτοί- έμεναν έκθαμβοι από αυτή τη σιδερένια πολιτεία. Νοσοκομεία, φυσικοθεραπευτήρια, βιβλιοθήκες, πλυντήρια, αίθουσες κινηματογράφου, ανέσεις που έξω ο κόσμος δεν διέθετε. Το μέγεθός του, η φήμη του, η επιβλητική όψη του, η ιστορία ότι πάνω στα καταστρώματά του γονάτισε η αυτοκρατορική Ιαπωνία, έγραψαν το όνομά του ανεξίτηλα στις μνήμες των ανθρώπων της εποχής. Οι άνθρωποι εντυπωσιασμένοι έγραφαν ποιήματα για τον ερχομό του στην Ελλάδα.

Ποίημα αφιερωμένο στο "Μισσούρι" δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Ασύρματος"
(φ. 10 Απριλίου 1946)

Ο Νεοφαληριώτης ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού ο Ανδρέας Μουράτης καθώς ήταν μαχητικός, αποτελεσματικός και πάντα δυναμικός, μια επιβλητική παρουσία στο γήπεδο, όπως ήταν το θωρηκτό «Μισούρι» στη θάλασσα, απέκτησε το προσωνύμιο του πλοίου κι έκτοτε το παρατσούκλι του Μουράτη ήταν Μιζούρι.  

Ο Ανδρέας Μουράτης που απέκτησε το παρατσούκλι "Μιζούρι"

Στο πλήρωμα του θωρηκτού κατά το ταξίδι του από την Τουρκία προς την Ελλάδα, ένα έντυπο είχε διανεμηθεί στο πλήρωμα με πληροφορίες για το λιμάνι που θα σύντομα θα έπιαναν, που αυτή τη φορά ήταν ο Πειραιάς. Έγραφε το έντυπο αυτό: 

«Όταν θα δείτε την ερειπωμένη μορφή των σπιτιών (του Πειραιά εννοεί), θυμηθείτε ότι φέρουν τη σιωπηρή απόδειξη του πνεύματος ενός λαού, που δεν λογάριασε την τιμή της θυσίας όταν εισήλθε στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940 στις πιο σκοτεινές ημέρες που διέρχονταν οι Δημοκρατίες. Δεν θα συναντήσετε την ενθουσιώδη και πλούσια υποδοχή που βρήκατε στην Κωνσταντινούπολη. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν τα μέσα. Αλλά θα βρείτε έναν ευγενικό και φιλικό λαό ο οποίος υπέστη για την ελευθερία του περισσότερα από ότι όλοι μας θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε».

Στις 12 Απριλίου, έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή της -μετά τα δεινά του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου- η Εθνική μας Ομάδα Μπάσκετ. Η εμφάνισή της έγινε καθώς θα έδινε αγώνα με την ομάδα μπάσκετ του «Μισσούρι». Ο αγώνας δόθηκε στον Όμιλο Αντισφαίρισης Αθηνών. 

Επίσκεψη στο Μισσούρι συλλόγων με παραδοσιακές στολές

Μια Ελληνίδα παραλίγο ναύτης ... στο θωρηκτό "Μισσούρι"

Το Θωρηκτό θα αναχωρούσε από τον Πειραιά με προορισμό το Αλγέρι και στη συνέχεια προς Ταγγέρη και Γιβραλτάρ. Λίγο πριν την αναχώρησή του, το Σαββατόβραδο 14 Απριλίου (το πλοίο θα αναχωρούσε επόμενο πρωινό, 15 Απριλίου), μια Ελληνίδα η Καίτη Αντωνοπούλου προσπάθησε να επιβιβαστεί παράνομα στο αμερικανικό θωρηκτό για να το ακολουθήσει στα ταξίδια του με τελικό προορισμό την Αμερική. 

Είχε γνωρίσει έναν ναύτη τον Τζώνυ που της υποσχέθηκε ότι αν ταξίδευε στην Αμερική θα την παντρευόταν. Η Αντωνοπούλου καταγόταν από την Κέρκυρα και εργαζόταν σε κέντρο διασκέδασης. Εκεί γνώρισε τον δικό της Τζώνυ (λέω τον δικό της διότι με το όνομα αυτό συστήνονταν οι περισσότεροι Αμερικανοί Ναύτες), που μαζί κατέστρωσαν τη λάθρα επιβίβαση της στο Θωρηκτό. Το σχέδιο ήταν απλό και θύμιζε λίγο από την ταινία «Αλίκη στο Ναυτικό» που όμως δεν είχε γυριστεί ακόμα. Διόλου απίθανο όμως το σενάριο να αντέγραψε την πραγματικότητα... 

Η παραλίγο ναύτης στο αμερικανικό θωρηκτό Καίτη Αντωνοπούλου

Η Αντωνοπούλου θα φορούσε τη στολή του Αμερικανού ναύτη κι ο Τζώνυ θα φορούσε για λίγο τα πολιτικά ρούχα του. Η Αντωνοπούλου θα επιβιβαζόταν στο «Μισούρι» και ο Τζώνυ θα φορούσε άλλη στολή που θα του έδινε ένας άλλος Αμερικανός ναύτης που επίσης είχε μυηθεί στο σχέδιό τους. Ο Τζώνυ της συνέστησε να κόψει τα μαλλιά της αλλά εκείνη τα λυπήθηκε. Απλά τα σήκωσε και τα έπιασε με τσιμπιδάκια κάτω από το καπέλο του ναύτη. Μαζί έφτασαν μέχρι τις λάντζες που ανέμεναν τους ναύτες. Το ζευγάρι έκανε ότι ήταν μεθυσμένο. Η Αντωνοπούλου θα επιβιβαζόταν στη λάντζα και ο Αμερικανός ο Τζώνυ θα έφευγε προς στιγμή για να ντυθεί και θα επέστρεφε να επιβιβαστεί. Όμως την Αντωνοπούλου δεν την κατάλαβαν οι Αμερικανοί Ναυτονόμοι που βρίσκονταν στην προβλήτα, αλλά ένας αστυνομικός του Β’ Αστυνομικού Τμήματος ο αστυφύλακας Παυλάτος. Από τις κινήσεις της κατάλαβε ότι ο φερόμενος ναύτης ήταν γυναίκα. Οδήγησε την Αντωνοπούλου στο Τμήμα. Από κοντά και ο Τζώνυ. Εκεί το όνειρο τελείωσε… Ο Τζώνυ έφυγε για πάντα με το «Μισσούρι» και η Αντωνοπούλου έμεινε πίσω να θρηνεί για το χαμένο έρωτά της αλλά και για τα μαλλιά της που αρνήθηκε να κόψει. 

Στις 15 Απριλίου το πρωί το "Μισσούρι" ανεχώρησε σύμφωνα με το πρόγραμμα. Ο Αμερικανός Ναύαρχος Χιούιτ έφευγε από την Ελλάδα φορτωμένος δώρα που είχε παραλάβει από τους δημάρχους Πειραιά και Αθήνας, Φοίφα και Σκληρό αντίστοιχα. Τους είχαν δωρίσει μια λήκυθο που περιείχε χώμα από την Πνύκα και πεντελικό μάρμαρο για να αποτεθούν επί του τάφου του προέδρου Ρούζβελτ. Επίσης είχε παραλάβει μετάλλια και ψηφίσματα που αφορούσαν στην ανακήρυξη του Τρούμαν ως επίτιμου δημότη Αθηναίων.    

Το «Μισσούρι» με αεροπορικά δυστυχήματα, με έρωτες και αποχωρισμούς, με συλλήψεις και ανεκπλήρωτα όνειρα, με ποιήματα στις εφημερίδες και ταινίες στους κινηματογράφους, με την ιστορία του και το μέγεθός του, με τα παρατσούκλια που άφησε σε ποδοσφαιριστές, εγκατάλειψε τον Πειραιά, για να επανέλθει στο μυαλό όλων λίγους μήνες αργότερα, αλλά μόνο ως όνομα. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ο Χάρι Τρούμαν υπέγραφε το 1947 νομοσχέδιο παροχής βοήθειας προς την Τουρκία και την Ελλάδα. Το νομοσχέδιο αυτό υπογράφηκε στο Κάνσας της πολιτείας Μισσούρι.  

Διαβάστε επίσης:

Η αμερικανική αγορά της οδού Φίλωνος