Ο Δήμαρχος Πειραιά Δημήτριος Μουτσόπουλος (1866 – 1873)



του Στέφανου Μίλεση


Στις 17 Απριλίου 1866 ανέλαβε καθήκοντα Δημάρχου Πειραιά ο Δημήτριος Μουτσόπουλος (ή και Μουτζόπουλος)

Ο Νομάρχης Αττικοβοιωτίας Μαυρομάτης κατά την τελετή εγκαθιδρύσεως του Δημητρίου Μουτσόπουλου ως νέου Δημάρχου Πειραιώς είπε: «Ο Πειραιάς, το επίνειο τούτο, της αρχαίας Ελλάδος είναι τα προπύλαια της αναγεννηθείσας πατρίδας μας… Εις το λιμένα τούτο προσορμίζονται οι ξένοι και δια αυτού μεταβαίνουσιν εις επίσκεψιν των αθανάτων μνημείων της αρχαιότητος και της αναγεννηθείσης πόλεως των Αθηνών. Ο Πειραιεύς είναι σχεδόν ο πρώτος ελληνικός δήμος ον συναντώσι, και εν αυτώ λαμβάνουσι τας πρώτας εντυπώσεις περί του βαθμού του πολιτισμού ημών». (Εφημερίδα ΑΙΩΝ, φ. 18 Απριλίου 1866,σελ. 4).


Ο Δημήτριος όμοια με τον αδελφό του Τρύφωνα υπήρξε καταρχήν έμπορας και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε εφοπλιστή, εισαγωγέα σιτηρών, ιδιοκτήτη τράπεζας και μέτοχο μεγάλων επιχειρήσεων. Οι Μουτσόπουλοι ξεκίνησαν από τη Στεμνίτσα Γορτυνίας από όπου κατάγονταν και εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά πριν ακόμα ανακηρυχθεί σε Δήμο. Καταπιάστηκαν με το θαλάσσιο εμπόριο φέρνοντας στάρι από την Ρωσία. Στη συνέχεια δρομολόγησαν δικά τους ιστιοφόρα σε αυτή τη γραμμή ενώ συναντούμε τα ονόματά τους σε πλήθος άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. 

Ο Δημήτριος Μουτζόπουλος υπήρξε ο πρώτος Δήμαρχος Πειραιά –ύστερα από 31 χρόνια ύπαρξης- που εκλέχθηκε με ψηφοφορία απευθείας από τον λαό και όχι μέσω επιλογής υποψηφίων από τον Βασιλιά, όπως συνέβαινε μέχρι τότε, αλλά και ο πρώτος Δήμαρχος Πειραιά που δεν ήταν Υδραίος ή Χιώτης. Μέχρι τον Δημήτριο Μουτζόπουλο όλοι οι Δήμαρχοι του Πειραιά προέρχονταν από τις δύο πρώτες συνοικίες εποικιστών της πόλης που ήταν οι Υδραίοι και οι Χιώτες. Κέρδισε τον προηγούμενο Δήμαρχο που ήταν ξανά υποψήφιος, τον Λουκά Ράλλη που έχριζε της υποστήριξης της ισχυρής Χιώτικης κοινότητας. Η εκλογή ενός Αρκάδα στο δημαρχιακό θώκο και μάλιστα με το σύστημα της απευθείας εκλογής από τον λαό, καταδεικνύει την αυξανόμενη ποικιλομορφία τόπων καταγωγής όσων είχαν επιλέξει τον Πειραιά για την εγκατάστασή τους. Ο Πειραιάς δεν είναι πλέον το άθροισμα δύο μόνο κοινοτήτων, της Υδραίικης και της Χιώτικης αλλά ένα σύνολο ανθρώπων που αναζητά την τύχη του σε ένα λιμάνι που διαρκώς προοδεύει. 

Η δημαρχία του Δημητρίου Μουτζόπουλου διήρκεσε 8 χρόνια από τις 17 Απριλίου 1866 έως 16 Απριλίου 1874, επιτυγχάνοντας δύο απανωτές εκλογικές νίκες. Τα σπουδαιότερα έργα που επιτεύχθηκαν ήταν η ολοκλήρωση της οικοδόμησης της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα (αυτή που υπάρχει μέχρι σήμερα). Αρχικά στη θέση του κατεστραμμένου από την επανάσταση ναού της Μονής, φτιάχτηκε αρχικά ένας ναΐσκος από δωρεά του Α. Χατζοπούλου, αλλά καθώς αποδείχθηκε προβληματική κατασκευή (παρουσίασε ρήγμα στη μέση) ένας νέος ναός αποφασίστηκε να ανεγερθεί στην ίδια θέση. Αυτός θεμελιώθηκε επί Δημαρχίας Λουκά Ράλλη το 1865 και αποπερατώθηκε οριστικώς την περίοδο της Δημαρχίας του Δημητρίου Μουτσοπούλου (1866-1873).  




Η θεμελίωση του πρώτου νοσοκομείου του Πειραιά του Τζανείου Νοσοκομείου και τα εγκαίνια λειτουργίας του πρώτου σιδηροδρόμου στην Ελλάδα, του ατμοκίνητουσιδηροδρόμου Αθηνών – Πειραιώς (Σ.Α.Π.) υπήρξαν κορυφαία έργα της περιόδου του Δημητρίου Μουτσόπουλου. 




Ωστόσο ο Δημήτριος Μουτσόπουλος δεν έμεινε γνωστός σε μας σήμερα για την έναρξη λειτουργίας της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς – Αθηνών, που θεωρείται μια εκ των αρχαιότερων ευρωπαϊκών σιδηροδρομικών γραμμών, την πρώτη στην ανεξάρτητη Ελλάδα (η αντίστοιχη του Λονδίνου είχε γίνει 6 μόλις χρόνια πριν, το 1863), αλλά για το ρολόι ενός κτηρίου! 

Η ιστορία παίζει παράξενα παιχνίδια και στον Δημήτριο Μουτζόπουλο επιφύλαξε την ταύτιση του ονόματός του με ένα ρολόι. Συγκεκριμένα ο Μουτσόπουλος προσέφερε με τη μορφή δωρεάς τα τέσσερα χρόνια της μισθοδοσίας του ως Δημάρχου για την αγορά του ρολογιού του κτηρίου του χρηματιστηρίου εμπορευμάτων και της βάσης του. Ο Δημήτριος Μουτζόπουλος ευελπιστούσε το ρολόι του να είναι ευδιάκριτο σε όλο το λιμάνι του Πειραιά για αυτό και επέλεξε το κτήριο του Χρηματιστηρίου εμπορευμάτων που είχε αποφασιστεί να ανεγερθεί στην παράλια ζώνη, μπροστά από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Όμως εκ μέρους των Δημοτικών συμβούλων εγέρθηκαν διαφωνίες καθώς πρότειναν να μην τοποθετηθεί ρολόι πάνω στο κτήριο του χρηματιστηρίου εμπορευμάτων, αλλά σε άλλο κτήριο στην βορειοανατολική πλευρά της Πλατείας Θεμιστοκλέους (αυτή η Πλατεία σήμερα δεν υπάρχει καθώς σε μέρος της ανεγέρθηκε το μέγαρο που σήμερα είναι γνωστό ως μέγαρο Ν.Α.Τ.). Οι αντιδράσεις του Δημητρίου Μουτζόπουλου ήταν έντονες καθώς ήθελε το ρολόι του να βρίσκεται στην πρώτη ζώνη εμφάνισης. Προκάλεσε νέα σύσκεψη του Συμβουλίου, μέσω της οποίας πέτυχε εκ νέου τοποθέτηση του ρολογιού του πάνω στο κτήριο του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων. Ο Τύπος μάλιστα κοροϊδεύει τον Δήμαρχο γράφοντας: "Αν το ρολόι μπει κάπου αλλού και όχι επί του Χρηματιστηρίου δεν θα φαίνεται η κενοδοξία του Δημάρχου". 



Τελικώς το ρολόι χάρη στην επιμονή του Δημητρίου Μουτζόπουλου όχι απλώς τοποθετήθηκε πάνω στο κτήριο του Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων, αλλά κατάφερε στο πέρασμα του χρόνου να το μετονομάσει και να γίνει γνωστό σε όλους τους Πειραιώτες ως το κτήριο του Ωρολογίου ή ΩρολόγιοΤο κτήριο του Χρηματιστηρίου θεμελιώθηκε το 1869 από τον Δημήτριο Μουτζόπουλο και εγκαινιάσθηκε το 1875 από τον αδελφό του τον Τρύφωνα Μουτζόπουλο που διαδέχθηκε τον Δημήτριο. 

Μηχανουργείο "ΗΦΑΙΣΤΟΣ" του Τζων Μακ Δούαλ. Το μηχανουργείο "ΗΦΑΙΣΤΟΣ" ιδρύθηκε το 1873 από τους Σκωτσέζους Μακ Δούαλ και Βαρβούρ και εξελίχθηκε σε σημαντική βιομηχανική και ναυπηγοεπισκευαστική μονάδα στον Πειραιά.
Μηχανουργεία Βασιλειάδου στον Πειραιά. 



Ραπτομηχανές Βλάγκαλη 1873

Επίσης χάρη στην επιμονή του Δημητρίου Μουτζόπουλου αποφεύχθηκε η επιχωμάτωση του λιμένα Αλών που είχε αποφασιστεί τότε να γίνει με σκοπό την κατασκευή του πρώτου Πειραϊκού τερματικού Σταθμού του Σιδηροδρόμου Αθηνών Πειραιώς (ΣΑΠ μετέπειτα ΗΣΑΠ). Η απόφαση της επιχωμάτων του λιμένα Αλών, είχε παρθεί λόγω της στασιμότητας των νερών και του αβαθούς πυθμένα του. Για αυτό άλλωστε και οι Πειραιώτες αποκαλούσαν  Λίμνη, Βρωμολίμνη ή άλλως Ζέα από λανθασμένη τοποθέτηση του τοπωνυμίου.  

Όμως ο Δημήτριος Μουτζόπουλος που διέβλεπε τη μελλοντική αξιοποίηση του λιμένα αυτού, διαφωνούσε έντονα με την επιχωμάτωση της θαλάσσιας έκτασης και υποστήριζε την άποψή του, μένοντας αμετακίνητος στην θέση του. Η επιμονή του Μουτζόπουλου θα δικαιωθεί χρόνια αργότερα, όταν ο λιμένας αυτός θα εκβαθυνθεί με την χρήση βυθοκόρου και σήμερα θα προσφέρει τα μέγιστα στο λιμάνι, που με την αυξημένη κίνηση έχει διαρκώς απαιτήσεις για περισσότερο χώρο. Ο Μουτζόπουλος είχε την ευτυχία επί των ημερών του όχι μόνο να διασώσει την περιφρονημένη λιμνοθάλασσα, αλλά και να δει την έναρξη λειτουργίας του ατμήλατου τότε Σιδηροδρόμου Αθηνών - Πειραιώς. Η γραμμή αυτή, είχε βάλει τέλος στο μαρτύριο των Πειραιωτών (αλλά και των Αθηναίων) να ανεβοκατεβαίνουν αμφότεροι με την χρήση αμαξών, που το μέγιστο μειονέκτημά τους πλην του χρόνου μεταφοράς, ήταν η αγωγή των ίδιων των αμαξηλατών, που επιεικώς κρινόμενη ήταν απαράδεκτη. 

Ο Δημήτριος Μουτζόπουλος διετέλεσε και πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπείας Λιμένος θέση που κατείχε όποιος ήταν δήμαρχος Πειραιά. Από τη θέση αυτή συνέβαλε τα μέγιστα στην αξιοποίηση του λιμανιού προς όφελος της πόλης που εκείνη την εποχή βρίσκεται σε διαρκή βιομηχανική, εμπορική και ναυτιλιακή άνοδο. Αλευρόμυλοι, κλωστοϋφαντουργίες, μηχανουργεία έχουν κάνει δυναμικά την εμφάνισή τους στον Πειραιά.  

Ο Οίκος Πουρή ιδρύθηκε στον Πειραιά το 1868
Δημιουργία Ιταλικού Προξενείου στον Πειραιά 1868
Ξενοδοχείο Αγγλία 1871. Πολλά ξενοδοχεία αρχίζουν να δημιουργούνται γύρω από το λιμάνι καταδεικνύοντας την διαρκή άνοδο όχι μόνο ως εμπορευματικού αλλά και επιβατηγού λιμένα.


Η Πλατεία Κοραή που τότε έφερε την δημώδη ονομασία "Τεσσάρων Καταστημάτων" επίσης δημιουργήθηκε επί Δημαρχίας Δημητρίου Μουτσόπουλου. Ήταν αρχικά ακανόνιστη ως προς το σχήμα της, πέραν δε αυτής υπήρχαν μόνο χωράφια με μερικά σπίτια διάσπαρτα. 

Ο Δημήτριος Μουτσόπουλος υπέγραψε  το 1873 την παραχώρηση αδείας στον δημοτικό αστυνομικό Βασίλειο Γεωργακάκο να αναγείρει ναό, στο όνομα του Αγίου Βασιλείου, ως παρεκκλήσι της πλησιέστερης ενορίας που ήταν του Αγίου Νικολάου. Διότι ο πλησιέστερος συνοικισμός προς την Φρεαττύδα που διέθετε ενορία ήταν αυτός της Υδραίικης συνοικίας. Έτσι ο Γεωργακάκος έστω και με αυτό τον όρο είχε καταφέρει να λάβει άδεια από τον Δημήτριο Μουτσόπουλο, αφού πρώτα όμως είχε φροντίσει να εξασφαλίσει την έκταση της γης όπου θα οικοδομούσε. 

Το 1874 ολοκληρώνοντας και την δεύτερη θητεία του ο Δημήτριος Μουτσόπουλος παρέδωσε στον αδελφό του Τρύφωνα Μουτζόπουλο που κατά την άποψή μου υπήρξε ακόμα πιο επιτυχημένος δήμαρχος έστω και αν τα έργα του ουδέποτε έφτασαν σε μέγεθος και σπουδαιότητα εκείνα του αδελφού του Δημήτριου.


Διαβάστε σχετικώς:

Τρύφων Μουτζόπουλος (1818-1906)


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"