Ηλίας Φιλιππάκος – Ένας παλιός Πειραιώτης θυμάται

Ο Ηλίας Φιλιππάκος στο σπίτι του

του Στέφανου Μίλεση

"Δεν νομίζω ότι αν είχα γεννηθεί στο Σικάγο ή στην Καλαμάτα θα ήμουν τόσο πλήρης, όσο που έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στην Φρεαττύδα. Και μεγαλώνω… Δεν σταμάτησα… Ακόμα μεγαλώνω"
(Ηλίας Φιλιππάκος)


Είναι πραγματικά δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο, να περιορίσεις τις αμέτρητες ιστορίες του Ηλία Φιλιππάκου στο περιορισμένο μέγεθος μιας ανάρτησης. Πραγματικός χείμαρρος περιγραφών και αναμνήσεων κατακλύζει τον ακροατή με εικόνες ενός Πειραιά που έχει ελάχιστα σχέση με τον σημερινό. Είναι γεγονός ότι ο Ηλίας Φιλιππάκος έχει ταυτίσει το όνομά του με την Φρεαττύδα. Γνωρίζει τους πάντες και τον γνωρίζουν σχεδόν όλοι.

Γιος του Πειραιώτη πολιτευτή ιατρού Γιάννη Φιλιππάκου γεννήθηκε στον Πειραιά το 1949. Τις βασικές του σπουδές τις ξεκίνησε στον Παπαϊωάννου και τις τελείωσε στο Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς. Άνθρωπος της περιπέτειας και της έντονης δράσης, του ήταν δύσκολο να ακολουθήσει την «πεπατημένη», τη ζωή δηλαδή της ηρεμίας και της καθημερινότητας. Καταπιάστηκε με πολλά, ταξίδεψε, γεύτηκε, επιχείρησε, τόλμησε, επένδυσε, αγόρασε, πούλησε, πέτυχε ή απέτυχε, έπεσε πολλές φορές και σηκώθηκε άλλες τόσες. Διότι στη ζωή δεν έχει σημασία το πόσες φορές έπεσες αλλά πόσες είχε την δύναμη να σηκωθείς.



Επισκέφθηκα τον Ηλία Φιλιππάκο στον προσωπικό του χώρο στην οδό Παπανικολή. Ένα γραφείο νεοκλασικού σπιτιού σε υποδέχεται και η πρώτη εντύπωση που λαμβάνεις είναι ότι ο χώρος εκπέμπει την προσωπικότητά του. Ο Ηλίας Φιλιππάκος έχοντας κληρονομήσει το βαρύ όνομα του πατέρα του Γιάννη, στο χώρο των πολιτιστικών δρώμενων, ακολούθησε τα χνάρια του στην ενασχόλησή του με τα πειραϊκά.

Ο πατέρας του Ηλία, ο ιατρός Ιωάννης Φιλιππάκος

Ανάμεσα στις πολλές ιδιότητές του διακρίναμε ότι διετέλεσε Πρόεδρος του Φυσιολατρικού Ομίλου «Τερψιχόρη», μέλος του Πειραϊκού Συνδέσμου, εκλεγμένο μέλος του Δ.Σ. του «Εθνικού» όπου υπήρξε και έφορος μπάσκετ και αναπληρωτής Γενικός αρχηγός επί προεδρίας Μιχάλη Πατλάκα. Επίσης διετέλεσε γενικός αρχηγός του «Ατρόμητου Πειραιώς» (1978) επί Προεδρίας Σπύρου Παπαθεοχάρη, τακτικό μέλος του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Πειραιώς, όπως και του Α.Ο. «Πορφύρας».

Ο λόγος όμως της συνάντησής μας δεν ήταν η καταγραφή των επαγγελματικών του δραστηριοτήτων, αλλά οι σπουδαίες αναμνήσεις του. Για αυτό ο λόγος πέρασε στον ίδιο.



Το ήθος βασικό στοιχείο των Πειραιωτών


«Θέλω να ξεκινήσω με την αναφορά μου στο Πειραϊκό ήθος. Ήταν πολύ σπουδαίο στοιχείο της πειραϊκής ζωής. Θα αναφέρω ένα μόνο περιστατικό. Στις εκλογές του Μαρτίου του 1975 έτυχαν σε προεκλογική εκστρατεία στην Πλατεία Πηγάδας, ο υποψήφιος Δήμαρχος Τάσος Βουλόδημος που υποστηριζόταν από κόμματα και ο ανεξάρτητος Γιάννης Φιλιππάκος. Όταν συναντήθηκαν επειδή γνωρίζονταν από τον Εθνικό, βαμμένοι Εθνικοί και οι δύο, αγκαλιαστήκαν, φιληθήκαν και αμέσως ο Γιάννης Φιλιππάκος, ο πατέρας μου, γύρισε και είπε στον Βουλόδημο. 

- «Τάσο θα κατέβουμε στις εκλογές με αγκαλιές και φιλιά ή με σπαθιά και κουμπούρια;» 

- «Με αγκαλιές και φιλιά Γιαννάκη μου» απάντησε ο Βουλόδημος και αμέσως αγκαλιάστηκαν.

Δυστυχώς την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν ακόμα τηλεοπτικά κανάλια διότι έγινε το εξής συγκλονιστικό. Η ακολουθία του Φιλιππάκου πήρε και μοίραζε διαφημιστικά και ψηφοδέλτια των υποψηφίων του Βουλόδημου και η ομάδα του Βουλόδημου, του Φιλιππάκου. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να το συναντήσεις σήμερα που ο καθένας κοιτάει να σε ρίξει από τη σκάλα ή να σου βάλει τρικλοποδιά.

Ο Πειραϊκός Συνδυασμός του Γιάννη Φιλιππάκου. Μερικά ονόματα πιο κάτω διακρίνεται και το όνομα: ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ. Πρόκειται για τον γνωστό Πειραιώτη τραγουδιστή Τόλη Βοσκόπουλο

Το πατρικό μου σπίτι

Το πρώτο σπίτι που βρέθηκα, ακόμα υπάρχει, ήταν Φραγκιαδών και Αφεντούλη γωνία σε ένα υπερυψωμένο ισόγειο. Βεβαίως δεν γεννήθηκα εκεί αλλά στην κλινική του Τσιγκούνη, αλλά αμέσως μετά τη γέννηση με πήγαν εκεί. Ο Πειραιάς είχε τότε πολλές μαιευτικές κλινικές και τα παιδιά γεννιόντουσαν στον Πειραιά. Σε κοντινή απόσταση ήταν η Κλινική Τσιγκούνη, στη γωνία Αριστοτέλους και Μπουμπουλίνας. 

Στο Πασαλιμάνι εκεί που σήμερα είναι το «American Toast» ήταν η κλινική Μαντούβαλου και Μπάιζου «Η Παναγία η Οδηγήτρια» που αργότερα ο Μπάιζος τη μετέφερε στην Αγία Σοφία. Πριν απ’  αυτή, πάνω από τη λέσχη του Ολυμπιακού, στην παλιά βρεφική στέγη, υπήρχε η κλινική Μάρκου Πετρούτσου και Τούντα

(να σημειώσω ότι ο Ηλίας Φιλιππάκος πρωτοστάτησε στην κίνηση δημιουργίας μαιευτηρίου στον Πειραιά, καθώς ο Πειραιάς σήμερα στερείται μαιευτηρίου με αποτέλεσμα τα παιδιά των Πειραιωτών να γεννιούνται τα περισσότερα στις  μαιευτικές κλινικές εκτός πόλης).

 Η οικογένειά μου μετακόμισε Ομηρίδου και Φρεαττύδος συγκεκριμένα στην οδό Ομηρίδου 15 τότε ή 3 με τη σημερινή αρίθμηση. Εκεί μεγάλωσα από 1,5 έτους μέχρι τώρα. Και συνεχίζω να μεγαλώνω…

Αντικείμενα με πολλές αναμνήσεις από το σπίτι του Ηλία Φιλιππάκου


Τα σχολεία που πήγα


Αρχικά πήγα στην πλατεία Πριγκιπίσσης Αλεξάνδρας στο νηπιαγωγείο του Παπαϊωάννου, κατόπιν συνέχισα στου Παπαϊωάννου στην Τερψιθέα μέχρι και την τότε εβδόμη (Δευτέρα λυκείου νομίζω σήμερα). Υπήρξε μια οξύτητα ανάμεσα σε μένα και στον πατέρα μου σχετικά με το αν πληρώνουμε στο ιδιωτικό τους βαθμούς που παίρνουμε. Και θύμωσα πολύ και έτσι ήθελα να μπω σε δημόσιο. Όμως μιλημένος από τον πατέρα μου δεν μου έδινε τα χαρτιά μου ο Παπαϊωάννου. 



Με τη μεσολάβηση του καλού μου φίλου του Ιάκωβου Μαρκοζάνη, που κάναμε παρέα από 15 ετών έως του θανάτου του, κατάφερα τελικώς και τα πήρα. Βρέθηκα λοιπόν στο Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων στου Βρυώνη. Ακριβώς τη χρονιά που το τελείωσα το κατεδάφισαν. Ήταν Ιούνιος 1966.

Ιούνιος 1966 το Δεύτερο Αρρένων Πειραιώς στη συνοικία του Βρυώνη υπό κατεδάφιση

Η επαφή μου με τον Εθνικό Πειραιώς


Όλα εκείνα τα χρόνια παράλληλα με το σχολείο κολυμπούσα στον Εθνικό Πειραιώς και προσπαθούσα να παίξω και πόλο. Όμως την εποχή που λέμε, η δεκατετράδα της Εθνικής ομάδος πόλο ήταν οι δεκατρείς το Εθνικού και ο Παλιός του Ολυμπιακού! Επομένως δεν είχα καμία τύχη να παίξω πόλο. 

Εθνικός προέκυψα βεβαίως από τον πατέρα μου που ήταν από τους ιδρυτές του Εθνικού και από το 1927 που μπήκε στην διοίκηση ως Έφορος ποδοσφαίρου και το 1931 που έγινε Γενικός Αρχηγός, παρέμεινε διαρκώς στη διοίκηση του συλλόγου αλλάζοντας μόνο ιδιότητες. Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος μέχρι το 1972 που παραιτήθηκε και τον έκαναν επίτιμο Πρόεδρο. Εθνικός λοιπόν κι εγώ από πατέρα, κολύμπησα για τον Εθνικό που ήμουν πιτσιρικάς ακόμα. Με τον πατέρα μου παρακολουθούσαμε τον Εθνικό στους αγώνες ποδοσφαίρου και πόλο.



Το πέταλο του Εθικού Πειραιώς στο Ποδηλατοδρόμιο (εξέδρα από προίκα)

Να πω ότι η σχέση του πατέρα μου με τον Εθνικό και το Στάδιο Καραϊσκάκη είχε διαμορφωθεί ως εξής. Όταν ακόμα λειτουργούσε το ποδηλατοδρόμιο αποφασίστηκε να μετατραπεί σε γήπεδο ποδοσφαίρου με την προϋπόθεση ο Ολυμπιακός και ο Εθνικός να πλήρωναν για τα δύο πέταλα. Μέχρι τότε υπήρχε μόνο μια εξέδρα. Απέναντι από αυτή την μοναδική εξέδρα ήταν ένας τοίχος με μεγάλες θύρες σιδερένιες από τις οποίες έμπαινε το ασθενοφόρο και οι ανάπηροι πολέμου που ήταν πολλοί τότε. Τοίχος λοιπόν από τη μια, εξέδρα από την απέναντι αλλά από την πλευρά των πετάλων δεν υπήρχε τίποτα. Το κράτος ζήτησε ύστερα από μελέτη, 500 λίρες για την κατασκευή εξέδρας σε κάθε πέταλο. Τη μια εξέδρα την κατασκεύασε ο Ολυμπιακός και την άλλη εξέδρα θα την έφτιαχνε ο Εθνικός. Όμως ο Εθνικός δεν είχε χρήματα κι έτσι η εξέδρα κατασκευάστηκε με χρήματα που προέρχονταν από την προίκα της μητέρας μου, όπως άλλωστε το έγραψαν αυτό και εφημερίδες της εποχής και βιβλία που κατέγραψαν την ιστορία του Εθνικού. Το πατρικό όνομα της μητέρας μου ήταν Νικολιτσέα από την Καρδαμύλη Μεσσηνίας.

Κατασκευή εξέδρας στο Καραϊσκάκη


Αναμνήσεις από την Φρεαττύδα

Από την Φρεαττύδα θυμάμαι έντονα τον όρμο γραφικό πριν μπαζωθεί με τις γραμμές του Τραμ που έφταναν μέχρι την έπαυλη Σκουλούδη. Τελευταία στάση όμως πριν το τέρμα της γραμμής ήταν η στάση Βρεττού όπου πήρε το όνομά της από το καφωδείο του Βρεττού. Μιλώντας για την Φρεαττύδα της εποχής εκείνης θα αναγκαστώ να επαναφέρω στη συζήτηση το ήθος που λέγαμε. Καταρχήν αισθάνομαι πλήρης από την Φρεαττύδα. 



Δεν νομίζω ότι αν είχα γεννηθεί στο Σικάγο ή στην Καλαμάτα θα ήμουν τόσο πλήρης, όσο που έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στην Φρεαττύδα. Και μεγαλώνω… Δεν σταμάτησα… Ακόμα μεγαλώνω.

Παλιά δεν ήταν πεζόδρομος ο μικρός δρόμος που βρίσκεται στο πλάι της Πλατείας Λάμπρου Πορφύρα που την έχουν στο μεταξύ μετονομάσει σε Πλατεία Ντεντιδάκη και που η πινακίδα που γράφει αυτή την τελευταία μετονομασία δεν γράφει «Ντεντιδάκη» αλλά «Τεντιδάκη» διότι η ταμπέλα δεν τους έφτανε! Τους έλειπαν κάποια εκατοστά κι έτσι έκοψαν το επίθετο για να χωρέσει! Το «Ν» το έφαγαν για δέκα πόντους που τους έλειπαν! Εκεί ακριβώς στη γωνία Φρεαττύδος και Μητρώου ήταν ένα οικόπεδο με τσουκνίδες μέσα, που όταν μας έπεφτε η μπάλα βλασφημούσαμε γιατί οι γάμπες μας γίνονταν από τις τσουκνίδες χάλια.

Τα πρώτα μας παγωτά

Εκεί Φρεαττύδος και Μητρώου υπήρχε μια παράγκα πράσινη όπου η κυρά Χρυσούλα πούλαγε εφημερίδες, περιοδικά, τσίχλες και μετά όταν έγινε πολυκατοικία –αυτή ήταν η δεύτερη του Πειραιά, η πρώτη ήταν του Παυλίδη στην Πλατεία Κανάρη – η Κυρία Χρυσούλα πήρε στο ισόγειο την ΕΒΓΑ την γωνιακή. Εκεί φάγαμε και τα πρώτα μας παγωτά τα οποία ήταν πάντα κρέμα αλλά δίπλα υπήρχε και καυτή σοκολάτα που τα βούταγαν και η κρέμα γινόταν σοκολάτα με μισή δραχμή παραπάνω.



Γνωστά στέκια της Φρεαττύδας

Του Φανού, ήταν επίσης ένα πολυσύχναστο καφενείο και, βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι η πολυκατοικία ανάμεσα στο Μπαρ «Αμερικάνικο» και την πολυκατοικία του Αργουδέλη. Η Φρεαττύδα είχε πολλές ταβέρνες όπως και όλη η γύρω περιοχή. Του Γουζούαση στο σημερινό 41 της Λεωφόρου Φρεαττύδος και απέναντι ακριβώς στο άγαλμα του Πορφύρα ήταν η ταβέρνα του Κώστα Νάκη η επονομαζόμενη «Μούκας» όπου ήταν το άντρο των Εθνικών. 

Εκεί από πάνω έμενε και η οικογένεια που είχε τρεις κόρες. Στην Κωλέτη στην ανηφόρα ήταν η ταβέρνα τα «Μπακαλιαράκια» του Γιώργου Καλέκη με την αυλή και τα βαρέλια και τη γιαγιά του τηγάνιζε. Η κυρία Ασπασία του Νάκη και η γιαγιά στην ταβέρνα του Καλέκη  ήταν τα πρώτα τηγάνια του Πειραιά. 

Η ταβέρνα του Καρβούνη δεν ήταν ακόμα στην Φρεαττύδα. Ήταν πάνω από τη λέσχη του Ολυμπιακού. Αργότερα μεταφέρθηκε ο Σπύρος Καρβούνης στην Φρεαττύδα στην οδό Πάργας και Ακτής Θεμιστοκλέους. Υπήρχε επίσης λίγο πιο πάνω στη λεωφόρο Φρεαττύδος και Κουντουριώτου η ταβέρνα του Καρακώστα, του «Βλάχου» όπως λέγαμε και ακριβώς απέναντι ήταν η ταβέρνα του Πόντικα που ήταν μπακαλοταβέρνα. Τα παιδιά του χρόνια τώρα βρίσκονται στο Χιούστον στο Τέξας. 

Επίσης μια άλλη ταβέρνα ορόσημο ήταν Αποστόλη και Ζαννή που λεγόταν ο «Νείλος» πωλούσε και κάρβουνα και ασφαλώς κρασί. Είχε βαρέλια και μπαγλαμάδες, κιθάρες, μπουζούκια και σε αυτήν γινόταν πραγματικός χαμός.

Αναμνήσεις διασκέδασης με την παρέα του Ηλία Φιλιππάκου


Τα καλοκαιρινά μπάνια 
                                                     
Για μπάνιο τα καλοκαίρια κατεβαίναμε στις μπανιέρες του Κράκαρη κάτω από το σημερινό κατάστημα «Ζέας πίτσα». Από εκεί ερχόντουσαν όλες οι μελωδίες διότι εκεί κοντά, δίπλα στου Κράκαρη, υπήρχε ένα μαγαζί το «ΑΥΡΑ» που είχε και πίστα κάτω στα βράχια και τραγούδαγε το «Τριο Κιτάρα» και άλλοι εκείνης της εποχής. Ζωντανό πρόγραμμα κάθε βράδυ. 

Οι καμπίνες το Κράκαρη στην Φρεαττύδα


Όμως σε όλη την Φρεαττύδα ακούγονταν τις καλοκαιρινές νύχτες μουσικές. Βγαίναμε θυμάμαι στην ταράτσα του πατρικού μου και ακούγαμε μουσικές αλλά είχαμε και άλλα θεάματα. Από τα πλοία του Έκτου Στόλου που ναυλοχούσαν στα ανοιχτά τη νύχτα βλέπαμε τους τεράστιους προβολείς τους να χτενίζουν το σκοτεινό ουρανό, διότι έκαναν ασκήσεις. Σε μια ήσυχη γειτονιά με μονοκατοικίες το θέαμα ήταν απίστευτα φαντασμαγορικό με τους προβολείς να ψάχνουν στον ουράνιο θόλο και τραγούδια και μουσικές να έρχονται από ταβέρνες της παραλίας που ήταν πολλές τότε από τη Φρεαττύδα μέχρι και κάτω στο Νέο Φάληρο. 

Ακούγαμε δεν θα το πιστέψεις τον υψίφωνο Καμπάνη να τραγουδάει από την ταβέρνα του Βλάχου (Καρακώστα). Αυτός με την παρέα του καθόταν και τραγούδαγε στου Βλάχου και εμείς από την ταράτσα του σπιτιού στην Ομηρίδου τον ακούγαμε λες και ήταν δίπλα μας! Δεν υπήρχε αυτός ο θόρυβος, αυτή η ηχορύπανση του Πειραιά που υπάρχει σήμερα που σου βιάζει τα αυτιά. Διασκεδάζαμε χωρίς εισιτήριο.  


Μετά του Κράκαρη, μόλις μεγάλωσα λίγο, απέκτησα το δικαίωμα να πηγαίνω με τους φίλους μου για μπάνιο στα βράχια της Τερψιχόρης. Από τα βράχια δεν έμπαινες περπατητός, έπρεπε να δώσεις βουτιά. Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι οι γονείς μας έπρεπε να γίνουμε 12 ετών τουλάχιστον για να μας αφήσουν να πάμε στα βράχια. Μέχρι τότε αναγκαστικά στου Κράκαρη. 

Στα βράχια εκεί στην Τερψιχόρη η ακτή δεν ήταν όπως είναι σήμερα. Όλα εκεί που σήμερα είναι ο Διογένης ήταν θάλασσα. Εμείς κατεβαίναμε στη θάλασσα φεύγοντας από τα σπίτια μας με τα μαγιό. Εικόνες απίστευτες σήμερα. Φορώντας τα μαγιό και με τις πετσέτες στους ώμους κατεβαίναμε τους δρόμους προς του Κράκαρη ή την Τερψιχόρη. Η παρέα μου ήταν ο ξάδελφός μου Θοδωρής Φιλιππάκος, τα κορίτσια της οικογενείας Πατσουράκου Αμαλία και Φίφη, ο Δημήτρης Γαρμπής, ο Δημήτρης Μουρκάκος που ήταν πρωταθλητής καταδύσεων και βούταγε από ψηλά στα βράχια. Ο κομμωτής ο Έκτορας Διαμαντόπουλος παλιός κι αυτός κορυφαίος βουτηχτής.

Στο Καραϊσκάκη με το ταψί από τον φούρνο του Έξαρχου

Θυμάμαι το εξής απίστευτο. Παίρναμε από τον φούρνο του Έξαρχου εδώ στον Άγιο Βασίλη το ταψί που είχε μέσα αρνί με πατάτες, τη νταμιτζάνα με το κρασί, τα ποτήρια από το σπίτι για τα οποία συνέχεια η μάνα μου φώναζε γιατί δεν τα επιστρέφαμε, και με όλα αυτά πηγαίναμε και νοικιάζαμε αυτοκίνητο το λεγόμενο «πειρατικό» γιατί τα κανονικά ταξί ήταν ελάχιστα και με τον ταξιτζή, τον Παύλο Γουζούαση ή τον Γιώργο τον Μπουκάλα εγώ και η παρέα μου πηγαίναμε στο γήπεδο! 

Πριν από τον κανονικό αγώνα, στον αγώνα των νέων και ύστερα καθόμασταν και στον κανονικό. Επειδή λοιπόν οι δύο μεσημεριανοί αγώνες διαρκούσαν πολλές ώρες παίρναμε και τα φαγητά τα κυριακάτικα μαζί μας. Αφού βλέπαμε και τους δύο αγώνες ο ταξιτζής έφευγε και εγώ με την παρέα μου το κόβαμε με τα πόδια και πηγαίναμε στους κινηματογράφους της Καλλιθέας. 

Όταν τελείωνε η ταινία επιστρέφαμε ξανά με τα πόδια. Τότε κάναμε απίστευτες αποστάσεις με τα πόδια. Θυμάμαι πήγαινα στον Άγιο Νείλο για καντάδα σε κορίτσια με τα πόδια σαν να ήταν ο Άγιος Νείλος δίπλα μου. Σήμερα πρέπει να κάνω συμβούλιο με τον εαυτό μου για να πάω στον Άγιο Νείλο.

Ο Ηλίας Φιλιππάκος για ανεξάρτητος Δήμαρχος με τον Πειραϊκό Συνδυασμό


Πρώτος έρωτας

Πρώτος έρωτας ήταν στο σχολείο στου Παπαϊωάννου στο Δημοτικό. Ήταν η Μαρκησία και εγώ Ρομπέν των Δασών ντυμένος, Αποκριές με τον Κράκαρη τον χοροδιδάσκαλο που μας έδινε το σύνθημα να αλλάξουμε ντάμες και εγώ δεν άφηνα την Μαρκησία με τίποτα και με κόλπο έκανα ότι άλλαζα ντάμα και ξαναέπιανα την ίδια. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε χαθεί με την Μαρκησία. Ο πρώτος σοβαρός έρωτας συνέβη στην προτελευταία τάξη του Γυμνασίου. Εκείνη ήταν μια τάξη μικρότερη. Αρχικά μαζί στου Παπαϊωάννου αλλά επειδή όπως σου είπα έφυγα, αλλά συνεχίσαμε τη σχέση έστω και σε διαφορετικά σχολεία.

Ο Ηλίας Φιλιππάκος νεαρός με τους φίλους του


Ο Καλύτερος φίλος

Δεν μπορώ να πω μόνο έναν. Ανήκα σε δύο διαφορετικές παρέες και έτσι είχα και από τις δύο πλευρές. Οι δύο αυτές παρέες ήταν η μια προερχόμενη από την περιοχή Άγιος Βασίλειος – Φρεαττύδα και η άλλη παρέα ήταν στην περιοχή Περιλέους και Χαριλάου Τρικούπη, εκεί που τότε έμενε ο Γιάννης Κακουλίδης. Με τον Νίκο Δεσποτόπουλο από την δεύτερη παρέα συνεχίζουμε και μέχρι σήμερα συνέχεια. Ο Δεσποτόπουλος είναι αυτός που ήταν πρώην διοικητής του Μεταξά και πρώην Γενικός διευθυντής της Γενικής Τραπέζης.

Επαγγελματικός βίος

Έκανα γάμο σχετικά νωρίς το 1975. Ενεπλάκη σε μια δουλειά που μέχρι τότε δεν τη γνώριζα. Επειδή ο πεθερός μου ο Σωτήρης είχε οχηματαγωγά πλοία (Ferry boats) και καραβάκια μπήκα για τα καλά στα ναυτιλιακά. Έτυχε ο πεθερός μου να πεθάνει ένα μήνα μετά το γάμο μου, μόλις επέστρεψα από το γαμήλιο ταξίδι. Ένας εξαίρετος άνθρωπος. Αναγκαστικά ασχολήθηκα εξ ολοκλήρου με τα ναυτιλιακά. Το «ΑΙΑΣ» πήγαινε Αίγινα, Μέθανα, Πόρο τα άλλα το «Στέφανος Φ.» και το «Ειρήνη» έκαναν δρομολόγια Πέραμα – Παλούκια. 

Παρεμπίπτοντος να πω ότι τότε στην Φρεαττύδα είχαμε πολύ δυνατούς εφοπλιστές. Τότε οι οικογένειες εφοπλιστών έμεναν Πειραιά, στις γειτονιές που μέναμε κι εμείς. Από την επαφή μου με την ναυτιλιακή μπήκα για τα καλά στις μπίζνες. Είχα πάρει πλέον τον αέρα των επιχειρήσεων. Έτσι το 1979 αποφάσισα και έφυγα από την Ελλάδα και πήγα στην Αμερική στο Σικάγο. Εκεί δούλεψα σκληρά. Πήγα Σικάγο αφού πρώτα τελείωσα το πολεμικό ναυτικό και επέστρεψα το 1991.   



Ο πατέρας μου Γιάννης Φιλιππάκος

Ο πατέρας μου γενικά αγαπούσε τον αθλητισμό και ασχολήθηκε με διάφορους διοικητικούς τομείς του για να μπορεί να έχει επαφή με τα αθλήματα και τους αθλητές. Διετέλεσε Πρόεδρος της Πανελλήνιας ενώσεως πυγμαχίας, αντιπρόεδρος της ΕΠΟ και πρόεδρος του Εθνικού φυσικά. Ήταν αρχίατρος της ΗΕΑΠ (Ηλεκτρικής Εταιρείας Αθηνών Πειραιώς) που μετά έγινε ΔΕΗ. Για την ΕΠΟ και την ΗΕΑΠ που ο πατέρας μου ήταν επικεφαλής υπήρχε και το σχετικό περιστατικό. 

Ζήτησαν από τον πατέρα μου να μεσολαβήσει για να γίνει παιχνίδι προετοιμασίας μεταξύ της Εθνικής Ομάδας Ποδοσφαίρου και της ομάδας της ΗΕΑΠ. Και έγινε όχι μόνο ένα αλλά δύο παιχνίδια και στα δύο ηττήθηκε η Εθνική Ομάδα Ποδοσφαίρου από την ομάδα της ΗΕΑΠ (της ΔΕΗ ας πούμε) διότι ο πατέρας μου ως αρχίατρος της ΗΕΑΠ είχε μεσολαβήσει και όλοι οι ποδοσφαιριστές της Εθνικής είχαν προσληφθεί στην ΔΕΗ! Όχι μόνο οι ποδοσφαιριστές του Εθνικού αλλά και του Ολυμπιακού όπως οι Κουτρίδης, Μπέμπης, Δαρίβας, Ξανθόπουλος. 

Ασχολήθηκα με τον Εθνικό μετά το θάνατο του πατέρα μου. Ο οικογενειακός μας φίλος και ιατρός Μιχάλης Πατλάκας μου ζήτησε να είμαι υποψήφιος στο Δ.Σ. του Εθνικού για να πάρουμε τις ψήφους των γερόντων. Εγώ τότε ήμουν μόλις 26 ετών!
- «Μα τρελάθηκες τι λες;» του απάντησα. 

- «Μα δεν θα ψηφίσουν εσένα! Στο πρόσωπό σου θα ψηφίσουν τον πατέρα σου!» μου είπε. 

Πραγματικά εξελέγη και πήρα την εφορεία Μπάσκετ και συγχρόνως αναπληρωτής γενικός αρχηγός. Ο Στέλιος Γαρύφαλλος αδελφός του πολίστα Ανδρέα, ήταν ο γενικός αρχηγός αλλά επειδή τότε είχε αρρωστήσει άσχημα τον αναπλήρωνα εγώ. Έτσι αν και τυπικά δεν ήμουν γενικός αρχηγός αλλά αναπληρωτής ουσιαστικά ασκούσα τα καθήκοντα εγώ. Μετά εξελέγη δύο φορές, τη μια αντιπρόεδρος του Εθνικού (εποχή επαγγελματικού ποδοσφαίρου) και την άλλη που συμμετείχα 2010 – 2011 ο Εθνικός βγήκε πρωταθλητής Ελλάδος στην κολύμβηση και πήρε και το πανευρωπαϊκό κύπελλο γυναικών στο πόλο».  

Ο Ηλίας Φιλιππάκος στο βήμα του Πειραϊκού Συνδέσμου

Φυσικά οι αναμνήσεις του Ηλία Φιλιππάκου για την Φρεαττύδα και τον παλιό Πειραιά δεν ολοκληρώθηκαν, για αυτό δώσαμε υπόσχεση για μια δεύτερη συνάντηση. Ο Φιλιππάκος ανεξάντλητος θα μπορούσε να περιγράφει για ώρες τον Πειραιά του παρελθόντος, πράγμα που νομίζω θα γίνει πολύ σύντομα.

Η Ιωνίδειος Σχολή (Το σχολείο του Κωνσταντίνου Ιωνίδη - 1847)




του Στέφανου Μίλεση

Από το 1847 έως σήμερα η Ιωνίδειος έχει χαράξει ανεξίτηλα την παρουσία της σε διαφορετικές πτυχές της κοινωνικής ζωής. Εκπαίδευση, αθλητισμός, πολιτισμός, επιστήμες, τέχνες, γράμματα είναι μόνο μερικά κεφάλαια από τη συνολική προσφορά της Ιωνιδείου στην ιστορική της διαδρομή. Ένα πραγματικό πνευματικό φυτώριο που εκπαίδευσε γενιές Πειραιωτών.

Ένα από τα σχολεία του Πειραιά μα πολλαπλή και πολύτροπη δράση. Εμπνευσμένοι Καθηγητές, μαθητές που μετά την αποφοίτησή τους διέγραψαν την δική τους σταδιοδρομία, ενώ το ίδιο το σχολείο εκτός από τον εκπαιδευτικό ρόλο που εκ της αποστολής του είχε, λειτούργησε ποικιλοτρόπως  -καλύπτοντας τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της εποχής- άλλοτε ως αποθήκη αρχαιολογικών ευρημάτων, άλλοτε ως Νοσοκομείο, ως Κέντρο επιστράτευσης, ως πρώτη βιβλιοθήκη στον Πειραιά, ως σκοπευτήριο κ.ο.κ. 

Η προσπάθεια καταγραφής της ιστορικής πορείας της Ιωνιδείου, καθίσταται ουσιαστικά ανεφάρμοστη στην έκταση μιας ανάρτησης, διότι σχολείο δεν είναι μόνο το κτήριο, είναι οι άνθρωποι που πέρασαν απ'  αυτό, οι μαθητές που κάθισαν στα θρανία, είναι εκατομμύρια μοναδικές στιγμές, σημαντικές ή ασήμαντες που συνθέτουν τη συνολική εικόνα του. Έχοντας γνώση σε κάθε περίπτωση ότι θα παραλείψω σημαντικά κεφάλαια της ιστορίας της αναλαμβάνω αυτή την προσπάθεια.

Το σήμα του σχολείου περιλαμβάνει το λιοντάρι του Πειραιά και την κουκουβάγια της εκπαίδευσης.


Ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης ή Ιπλιξής ο εύπορος αυτός άνδρας, κατέστησε το όνομά του γνωστό στον Πειραιά εξαιτίας της δωρεάς που έκανε με σκοπό την οικοδόμηση αλληλοδιδακτικού και ελληνικού σχολείου (σχολαρχείου), τα οποία χρόνια αργότερα θα λάβουν τιμής ένεκεν το όνομά του. Ο Ιωνίδης δεν έγινε προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών επειδή οικοδόμησε σχολείο στον Πειραιά, αλλά διότι όλη του τη ζωή προσέφερε ανάλογες πολλαπλές ευεργεσίες στους διάφορους τόπους όπου βρέθηκε. Βοήθησε τον Άγγλο ζωγράφο George Frederick Watts να γίνει γνωστός στα πρώτα του βήματα, όπως και άλλους ζωγράφους, τους οποίους πλήρωνε για να ζωγραφίζουν απερίσπαστοι και να μην ασχολούνται με καθημερινά ζητήματα επιβίωσης. Είχε ιδρύσει ελληνικό σχολείο στην Κωνσταντινούπολη από όπου είχε ξεκινήσει την δράση του και γενικώς επιθυμούσε να κάνει κι άλλες μεγάλες ευεργεσίες. Με τον Watts γνωρίστηκε όταν του παρήγγειλε τη φιλοτέχνηση μιας προσωπογραφίας του, προκειμένου να την στείλει στο σχολείο στην Κωνσταντινούπολη που ο ίδιος είχε αναγείρει. Καθώς ο Ιωνίδης είχε ήδη μια προσωπογραφία του φιλοτεχνημένη από άλλο ζωγράφο την οποία θεωρούσε μεγάλης αξίας, δεν ήθελε να στείλει αυτή στο σχολείο της Πόλης. Έτσι έστειλε το έργο που ήδη κατείχε στον δεκαοχτάχρονο ακόμα Watts και του παρήγγειλε να του φτιάξει ένα αντίγραφο. Όταν ο Ιωνίδης είδε το αντίγραφο που είχε φιλοτεχνήσει ο Watts, γύρισε και του είπε "θα τους στείλω το πρωτότυπο και θα κρατήσω το αντίγραφο για μένα" διακρίνοντας το μεγάλο ταλέντο του νεαρού ακόμα Άγγλου καλλιτέχνη. 

Η προσωπογραφία σε πίνακα ζωγραφικής του ευεργέτη Κωνσταντίνου Ιωνίδη ή Ιπλιξή


Ο Κωνσταντίνος Ιπλιξής γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη στις 17 Μαρτίου 1755 ανέπτυξε πολυσχιδή δραστηριότητα. Αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο υφασμάτων και αργότερα επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς όπως του ναυτικού πράκτορα. Ξεκίνησε να εξάγει υφάσματα στην Αγγλία μέχρι που τελικώς μετοίκησε οριστικά στο Λονδίνο το 1827. Το 1833 ίδρυσε εκεί την εταιρεία Ionides and Company - Turkey Merchants. Έκτοτε μια νέα εποχή ξεκινούσε για τον ίδιο και την οικογένειά του.  

Ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης ήταν ένθερμος συλλέκτης πινάκων ζωγραφικής, έχοντας έντονα καλλιτεχνικά αισθήματα. Στη συλλογή των πινάκων του περιλαμβάνονταν όλοι οι μεγάλοι Άγγλοι ζωγράφοι εκτός από τον Watts που ήδη αναφέραμε. Αυτή τη συλλογή την προόριζε να την δωρίσει στην Ελλάδα. Την ίδια εποχή ένας άλλος συλλέκτης ο Στέφανος Ξένος δώρισε τους πίνακές του στο ελληνικό δημόσιο. Το κράτος δεν έδειξε τον απαιτούμενο σεβασμό στην δωρεά του Ξένου και έκλεισε τους πίνακες σε μια υπόγεια αποθήκη του Πολυτεχνείου. Τότε αποφασίστηκε ο χρωματισμός των τοίχων της αποθήκης. Ασβέστης έπεσε πάνω στα περισσότερα έργα και τα κατέστρεψε. Μόλις το πληροφορήθηκε ο Ιωνίδης προτίμησε να δωρίσει τη συλλογή του στο Αγγλικό δημόσιο. Το κληροδότημα αυτό αριθμεί 1.156 έργα τέχνης που εκτίθενται σήμερα στο βρετανικό Μουσείο Victoria and Albert Museum.  

Όλα αυτά τα καταγράφουμε για να δείξουμε ποιο μέγεθος εκπροσωπούσε ο Ιωνίδης καθώς και την αξία της επικοινωνίας του τότε Δήμαρχου Πειραιά Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση όταν το 1844 απευθύνθηκε σε αυτόν και του πρότεινε να αναγείρει με δικές του δαπάνες σχολείο στον Πειραιά. Ο Ιωνίδης δεν θα δώριζε χρήματα αν πρώτα δεν εξασφάλιζε την δωρεά του. 

Η προτομή του Κωνσταντίνου Ιωνίδη (1775 - 1852) εντός του κτηριακού συγκροτήματος.
Επί της βάσης είναι χαραγμένη η ένδειξη "Διήλθεν ευεργετών"

Η απάντηση του Ιωνίδη έρχεται με τη μορφή επιστολής προς τον Ομηρίδη με ημερομηνία 21 Δεκεμβρίου 1844. Με αυτήν γνωστοποιεί  την διάθεση 30 χιλιάδων δραχμών αρκεί ο Δήμος να έβρισκε το κατάλληλο οικόπεδο για την οικοδόμηση του σχολείου. Το Δημοτικό Συμβούλιο στη συνεδρίαση της 11ης Ιανουαρίου 1845, με την υπ’ αριθ. 177 πράξη αποδέχεται εν ονόματι του Δήμου «την δωρεάν του φιλογενούς και φιλοκάλου ανδρός κ. Κωνσταντίνου Ιωνίδου και διομολογεί την προς αυτόν βαθυτάτην ευγνωμοσύνην του, εν ονόματι της πόλεως…». Στην ίδια πράξη αναφέρεται ότι ο Δήμος θα χορηγεί κάθε χρόνο για τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων 7.000 δραχμές.

Ο Ομηρίδης φυσικά μεριμνά και για την παραχώρηση κατάλληλης έκτασης, στο 67ο οικοδομικό τετράγωνο, όπου μέχρι σήμερα βρίσκεται το σχολείο. Η οικοδόμηση ωστόσο καθυστερεί και απαιτεί δύο περίπου χρόνια. Λίγο πριν την ολοκλήρωση της ανέγερσης, στις 13 Μαΐου 1847, με νέα επιστολή του ο Ιωνίδης -που κοινοποίησε και στο δήμαρχο- ζήτησε να ενημερώνονται οι εντολοδόχοι που ο ίδιος έχει ορίσει για κάθε θέμα που αφορούσε στο σχολείο.  


Η αρχική πλάκα θεμελίωσης του παλαιού κτηρίου που διασώζεται μέχρι σήμερα και φυλάσσεται εντός του Ιωνιδείου σχολείου


Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν την 21η Μαΐου 1847 ανήμερα της εορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ημέρα ονομαστικής εορτής του δωρητή Κωνσταντίνου Ιωνίδη ενώ Δήμαρχος στα εγκαίνια ήταν ο Αντώνιος Θεοχάρης. Στην μετόπη του νέου σχολείου τοποθετήθηκε μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία χαράχθηκε το εξής: "ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΓΕΝΟΥΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΩΝ ΙΩΝΙΔΩΝ". Ευτυχώς όταν αργότερα το κτήριο αυτό θα κατεδαφιστεί η μαρμάρινη πλάκα θα διασωθεί της καταστροφής και σήμερα φυλάσσεται εντός του σχολείου.  


Η μαρμάρινη πλάκα που τοποθετήθηκε το 1847 στη μετόπη του κτηρίου του Ιωνίδη. 

Η προτομή φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Χρήστο Ζ. Μέλλιο το 2009
ύστερα από απόφαση και με δαπάνες της 18ης σχολικής επιτροπής Δήμου Πειραιά υπό την Προεδρία του Παναγιώτη Δέγλερη. 


Στο νέο κτήριο στεγάστηκε το Αλληλοδιδακτικό (αντίστοιχο του Δημοτικού), αλλά και το Ελληνικό Σχολείο (σχολαρχείο), ενώ ο δωρητής διέθεσε ακόμα 10.000 δρχ. για τις ανάγκες του σχολείου και για τη δημιουργία βιβλιοθήκης. Ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης υπήρξε ο πρώτος μεγάλος ευεργέτης στην ιστορία του νεώτερου Πειραιά, αφού η δωρεά του προϋπήρξε οποιασδήποτε άλλης. Γι’ αυτό και το 1849 ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Πειραιά, με απόφαση της Δημοτικής Αρχής. Δίπλα στο σχολείο όμως δεν θα σταθεί μόνο ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης αλλά και η οικογένειά του.  


Στο νέο κτήριο στεγάστηκε το Αλληλοδιδακτικό (αντίστοιχο του Δημοτικού), αλλά και το Ελληνικό Σχολείο (σχολαρχείο)

Θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι την 26η Αυγούστου 1862, ημέρα που θα υπογραφεί το διάταγμα για την ίδρυση Γυμνασίου στον Πειραιά.  



Ακόμα και αυτή η ενέργεια πραγματώνεται ύστερα από παρέμβαση ενός άλλου φιλοπρόοδου Δημάρχου Πειραιά του Λουκά Ράλλη που μεσολάβησε στον φίλο και γνωστό του υπουργό Παιδείας Δ. Χατζίσκο. 

Στις 9 Νοεμβρίου 1862 το Γυμνάσιο Πειραιώς άρχισε να λειτουργεί με πρώτο Γυμνασιάρχη τον Χρ. Γιαννόπουλο και με 320 μαθητές. Μια από τις σπουδαίες μορφές που θα αναλάβουν καθήκοντα διευθυντή γυμνασίου αργότερα ήταν και ο Χαρίδημος Δραγάτσης πατέρας του Ιάκωβου Δραγάτση ο οποίος θα τον διαδεχθεί μάλιστα μετέπειτα στην διεύθυνση του σχολείου. Ο Ιάκωβος Δραγάτσης θα αναπτύξει παράλληλα και μεγάλη δράση στην έρευνα και διάσωση των πειραϊκών αρχαιοτήτων. Ωστόσο στους μαθητές ήταν περισσότερο γνωστός για την αυστηρότητά του. Την εποχή που διευθυντής ήταν ο Ι. Δραγάτσης το γυμνάσιο είχε 244 μαθητές.  

9 Νοεμβρίου 1862 - Αναγγελία ίδρυσης και πρώτης ημέρας λειτουργίας του Γυμνασίου Πειραιώς. Γυμνασιάρχης Χρ. Γιαννόπουλος. Ακολουθούν τα ονόματα των διδασκόντων καθηγητών. 
Μαθητές: 320 


Χρ. Γιαννόπουλος - Ο πρώτος Γυμνασιάρχης του Γυμνασίου Πειραιώς (1862)


Καθώς το κτήριο του Ιωνίδη δεν επαρκούσε να καλύψει και τις ανάγκες του Γυμνασίου ξεκίνησε να οικοδομείται άλλο κτήριο στο άλλο άκρο της πλατείας Κοραή στη συμβολή με την οδό Καραΐσκου το οποίο ολοκληρώθηκε το 1876. Επρόκειτο για ένα μέγαρο του Χάνσεν (στη θέση αυτή στεγάζεται σήμερα, σε άλλο φυσικά κτήριο, το Δημαρχείο Πειραιά) το οποίο χρόνια αργότερα θα στεγάσει την Επαγγελματική και Οικοκυρική Σχολή Θηλέων του Δήμου Πειραιώς. 


Οι μαθητές του Γυμνασίου Πειραιώς κατά τους σχολικούς αγώνες του 1901

Όταν το 1914 ιδρύθηκε και άλλο γυμνάσιο στον Πειραιά (το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων) το μέχρι τότε μοναδικό Γυμνάσιο στον Πειραιά θα μετονομαστεί σε Πρώτο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς. Στο κτήριο της "Επαγγελματικής" (όπως γνώριζαν να το αποκαλούν οι παλαιότεροι) θα συνυπάρξουν πρώτο και δεύτερο γυμνάσιο Πειραιώς. Η ύπαρξη και δευτέρου γυμνασίου του Πειραιά θα ελαφρύνει το μαθητικό δυναμικό του Πρώτου Γυμνασίου κατά 800 περίπου μαθητές. Έτσι όταν το 1918 το Πρωτοδικείο Πειραιώς θα μεταφερθεί στο κτήριο του Χάνσεν, το Πρώτο γυμνάσιο θα επιστρέψει στο κτήριο του Ιωνίδη ενώ το Δεύτερο Γυμνάσιο θα μεταφερθεί στη συνοικία Βρυώνη στην οδό Αφεντούλη.  


Οι μαθητές του Α' Σχολαρχείου Πειραιώς το 1904 σε αναμνηστική φωτογραφία ύστερα από τη συμμετοχή τους σε αθλητικούς αγώνες.

Το σχέδιο του κτηρίου που θα οικοδομηθεί για τη στέγαση του Γυμνασίου Πειραιώς αλλά θα στεγάσει τελικώς τις υπηρεσίες του Πρωτοδικείου Πειραιώς αρχικά και την Επαγγελματική και Οικοκυρική Σχολή θηλέων του Δήμου Πειραιώς αργότερα. Στην ίδια θέση σήμερα έχει οικοδομηθεί το Δημαρχείο Πειραιώς.

Το 1932 το κτήριο του Ιωνίδη έχει συμπληρώσει 85 χρόνια ζωής! Ήταν ακατάλληλο πλέον κτηριακά για να καλύψει τις ανάγκες του σχολείου. Οι τάξεις στο παλαιό κτήριο είχαν μεταβληθεί σε πραγματικές τρώγλες. Στα παράθυρα του ισογείου λίγο πριν την κατεδάφιση είχαν τοποθετηθεί σύρματα για να μην πηδάνε από τα παράθυρα στον δρόμο οι μαθητές και το αντίστροφο. Είχε ζητήσει να εφαρμοστεί το μέτρο αυτό, γύρω στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ο επιστάτης Σταύρος Κράκαρης που είχε κουραστεί να κυνηγάει τους μαθητές. Το παλαιό κτήριο κατείχε μόνο το ένα τρίτο της έκτασης του σημερινού και ο υπόλοιπος χώρος χρησιμοποιούταν ως αυλή. Εσωτερικά τα ξύλινα πατώματα ήταν φαγωμένα, μέχρι και τα θρανία είχαν γίνει ακατάλληλα καθώς οι αμέτρητες σειρές μαθητών που πέρασαν απ’ αυτά θεωρούσαν υποχρέωσή τους να χαράζουν τα ονόματά τους στην επιφάνεια τους.


Α' Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς σε σχολική παράσταση για τον Παπαφλέσσα την 25η Μαρτίου 1928 


Και εξωτερικά όμως το αρχικό κτήριο είχε περιέλθει σε ελεεινή κατάσταση. Σοβάδες έπεφταν στην πρόσοψή του και γενικώς δεν έδινε την εικόνα που απαιτούσε να δίνει ένα σχολείο στην κεντρική πλατεία της πόλης. Οι περισσότερες φωτογραφίες απεικονίζουν το αρχικό κτήριο σε καλή κατάσταση, όχι όμως όπως ήταν λίγο πριν κατεδαφιστεί. Τα τελευταία χρόνια ύπαρξης του παλαιού κτηρίου εξυπηρετούνταν το Α’ Σχολαρχείο (στον πρώτο όροφο) και το Ζ’ Δημοτικό Σχολείο στο ισόγειο. Σε αυτά είχε προστεθεί και το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων όταν το μεγαλύτερο μέρος του κτηρίου επί της Καραΐσκου όπου συστεγαζόταν με το Πρώτο γυμνάσιο είχε μετατραπεί σε Πρωτοδικείο.


Το αρχικό κτήριο της Ιωνιδείου στην Πλατεία Κοραή την περίοδο της γαλλικής κατοχής. Μπροστά στη σχολή έχουν στρατοπεδεύσει οι Γάλλοι στρατιώτες. 

Το κτήριο που στέγαζε το Πρώτο Γυμνάσιο αρχικά (αριστερά) και το κτήριο του Ιωνίδη (δεξιά) κατά την διάρκεια επίσης της γαλλικής κατοχής.

Αποφασίστηκε λοιπόν η ανέγερση νέου κτηρίου, αυτού που μέχρι σήμερα βρίσκεται στην Πλατεία Κοραή. Χρήματα όμως δεν υπήρχαν και λήφθηκε δάνειο ύψους 1.9 εκατομμυρίων δραχμών από το Τ.Τ.Τ. (Ταχυδρομείο, Τηλεγραφείο, Τηλεφωνείο), ενώ απαιτήθηκαν στη συνέχεια και άλλα 2,5 εκατομμύρια δραχμές που τελικώς καταβλήθηκαν από το Κράτος. Τόσο η σύναψη του δανείου όσο και η οικοδόμηση του νέου κτηρίου αποτέλεσαν έργα μιας μεγάλης πνευματικής μορφής που τότε βρισκόταν στη θέση του Προέδρου της Σχολικής Εφορείας Α’ Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς, τον ιατρό Γεώργιο Ματσόπουλο. Ακόμα και το σχέδιο του κτηρίου είχε δικές του παρεμβάσεις και παρατηρήσεις. Περιελάμβανε 17 αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήριο χημείας, γραφείο καθηγητών, διευθυντού και υποδιευθυντού και αίθουσα τελετών ώστε να δίνονται σε αυτήν διαλέξεις κοινωνικού περιεχομένου. 

Ο Ματζόπουλος ήταν εκείνος που επέμεινε να υπάρχει και δεύτερη έξοδος των μαθητών εκτός της κεντρικής, ενώ σχεδίαζε εντός του σχολείου να λειτουργεί και πρότυπο σκοπευτήριο. Είχε προβλέψει μέχρι και τη λειτουργία μαθητικών λουτρών, καθώς τότε πολλά σπίτια δεν διέθεταν τρεχούμενο νερό και οι ένοικοί τους επισκέπτονταν δημοτικά λουτρά που βρίσκονταν σε κάθε συνοικία.  

6 Νοεμβρίου 1938 το νέο κτήριο της Ιωνιδείου είναι έτοιμο προς λειτουργία.


Στις 6 Νοεμβρίου 1938 έγιναν τα εγκαίνια του νέου κτηρίου της Ιωνιδείου παρουσία του διαδόχου Αντιβασιλέα Παύλου, του Ιωάννη Μεταξά, του Δημάρχου Πειραιά Μιχάλη Μανούσκου και όλου του υπουργικού συμβουλίου. Το νέο κτήριο της Ιωνιδείου δεν ήταν μόνο το πιο σύγχρονο στην εποχή του, αλλά και το μεγαλύτερο μέχρι τότε κτήριο δημόσιας εκπαίδευσης στον Πειραιά. Ο Ματσόπουλος αποτέλεσε μια ακόμα προσωπικότητα του Πειραιά που ξεχάστηκε. Ο τρόπος που πέθανε έμεινε βαθιά χαραγμένος στην ιστορία της πόλης. Στις 27 Αυγούστου 1940, στις πέντε το απόγευμα, είχε ορισθεί να τελεσθεί  νεκρώσιμος ακολουθία στο ναό της Αγίας Τριάδας, του καπνοβιομήχανου Αθανασίου Δενδούλη. Ένα μέρος της πειραϊκής κοινωνίας είχε πάει στην εκκλησία όπως και ο Δήμαρχος της πόλης Μιχάλης Μανούσκος, προκειμένου να δουν για τελευταία φορά τον καπνοβιομήχανο. Ιατρός του ήταν ο Γεώργιος Ματσόπουλος ο οποίος είχε αναλάβει να διαβάσει ο ίδιος τον επικήδειο λόγο, όχι μόνο διότι ο Δενδούλης είχε υπάρξει ασθενής του, αλλά και διότι ήταν από την Ήπειρο από την οποία έλκυε την καταγωγή του και ο ίδιος ο Ματσόπουλος.  Ξαφνικά και ενώ ο Ματσόπουλος διάβαζε τον επικήδειο, έπεσε πεθαμένος από συγκοπή! Ο κόσμος που παρακολουθούσε ταράχτηκε διότι ο Ματσόπουλος αφενός φαινόταν υγιής και όχι ιδιαίτερα μεγάλος στην ηλικία, ήταν 70 ετών, αφετέρου διότι δεν ήταν συνηθισμένο σε μια κηδεία να πεθαίνει εκείνος που εκφωνεί τον επικήδειο λόγο. Με ένα θάνατο επισφραγίστηκε εκείνο το απόγευμα η τελετή ενός άλλου θανάτου. 

1937 - Ένα έτος πριν την ολοκλήρωσή του το νέο κτήριο της Ιωνιδείου υπό ανέγερση.

Ο Ματσόπουλος συνέδεσε άρρηκτα το όνομά του με το νέο κτήριο της Ιωνιδείου τόσο, ώστε είχε επικρατήσει να λέγεται  «ότι αν για το πρώτο κτήριο υπήρχε ένας Ιωνίδης για το δεύτερο υπήρχε ένας Ματσόπουλος». Όταν γονείς και μαθητές εισήλθαν για πρώτη φορά στο νέο κτήριο κατάλαβαν τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόστηκε το τρίπτυχο ΑΕΡΑΣ – ΦΩΣ – ΗΛΙΟΣ


Πλατεία Κοραή με τον νέο κτήριο της Ιωνιδείου στα δεξιά και το παλιό κτήριο που στέγαζε την Επαγγελματική και Οικοκυρική Σχολή Θηλέων Δήμου Πειραιά στα αριστερά. 
Η ίδια φωτογραφία κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1960 με το Δημαρχείο να οικοδομείται. 


Σήμερα είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή η άνεση και οι ευκολίες που προσέφερε τότε το νέο κτήριο συγκριτικά με τα υπόλοιπα κτήρια Δημοσίων Σχολείων. Το περιβάλλον προσέφερε πολιτισμό και παιδεία στους μαθητές. Τότε υπήρχε η κακή συνήθεια οι μαθητές στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς να πετάνε στους τοίχους τα μελανοδοχεία τους ως εκδήλωση χαράς για τη λήξη των μαθημάτων. Από τη συνήθεια αυτή κάθε χρόνο οι τοίχοι των δημόσιων σχολείων λερώνονταν από μελάνια και έπρεπε να βαφτούν. Στο νέο κτήριο της Ιωνιδείου, ποτέ κανείς μαθητής δεν έκανε εφαρμογή αυτού του βάρβαρου εθίμου που αναλογούσε με το κάψιμο των βιβλίων που γινόταν λίγα χρόνια πριν, έξω από τα σχολεία. Μέχρι και οι μαθητές είχαν σεβαστεί τους χώρους του καθώς ήταν πρωτόγνωρα πολιτισμένοι για αυτούς.


Η Σχολική εφορεία που ανέλαβε την οικοδόμηση του νέου μεγάρου της Ιωνιδείου με Πρόεδρο τον ιατρό Γεώργιο Ματσόπουλο στο κέντρο. 


Δυστυχώς σήμερα το όνομα του Γεωργίου Ματσόπουλου, ελάχιστοι στον Πειραιά το γνωρίζουν, παρότι η οικοδόμηση δύο κτηρίων (Ιωνιδείου και Ηπειρωτικού Συνδέσμου που επίσης ο Ματσόπουλος ήταν Πρόεδρος) οφείλεται στις ενέργειές του. Είχε μεριμνήσει ακόμα και για την εξόφληση του δανείου που είχε ληφθεί από την Ιωνίδειο, που θα επιτυγχανόταν με τα εισοδήματα που θα επέφεραν οι χώροι προς ενοικίαση στο ισόγειο του κτηρίου. Από εκεί και πέρα η ιστορία του σχολείου έχει περισσότερο να κάνει με διοικητικές αποφάσεις που καθορίζουν τη λειτουργία του.

Το 1935 προάγεται σε σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης, το 1946 – 47 σε Α’ Πρότυπον Γυμνάσιον Αρρένων Πειραιώς.


Το Α' Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς σε κατάθεση στεφάνου στο Σύνταγμα το 1938

Το 1963 με απόφαση του Πειραιώτη Υπουργού Παιδείας Γρηγορίου Κασιμάτη  μετονομάζεται σε ΙΩΝΙΔΕΙΟΝ ΠΡΟΤΥΠΟΝ ΣΧΟΛΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ώστε να περιλαμβάνεται το όνομα του ευεργέτη Ιωνίδη στην επωνυμία του σχολείου. 





Το 1971 ξεκίνησε η κατασκευή προς την πλευρά της οδού Σωτήρος νέας πτέρυγας ενώ αποφασίστηκε και η προσθήκη ακόμα μιας προς την πλευρά της τότε Λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου. Την εποχή που αποφασίστηκαν οι προσθήκες αυτών των οικοδομών η σχολική εφορεία αποτελείτο από εφοπλιστή Λουκά Νομικό, τον βιομήχανο Άγγελο Σάββα και άλλες σημαντικές προσωπικότητες της πόλης.

Η Ιωνίδειος την εποχή του Αριστείδη Σκυλίτση με έκθεση αυτοκινήτων να διεξάγεται στην Πλατεία Κοραή.


Η περιπέτεια της ονοματοθεσίας μιας ανώνυμης οδού μπροστά από το σχολείο

Προς τιμή του ευεργέτη του Πειραιά Ιωνίδη και της οικογένειάς του, ένας δρόμος του Πειραιά ονομάστηκε "Οδός Ιωνιδών".  Ωστόσο μπροστά από το σχολείο στις 15 Νοεμβρίου 1923 μια μικρή ανώνυμη μέχρι τότε οδός (που σήμερα αποτελεί συνέχεια της Πλατείας Κοραή) ονομάστηκε σε "Οδό Ανδριτσαίνης". Οι αντιδράσεις ήταν πολλές και για αρκετό χρονικό διάστημα.

Ο Δημήτριος Μπινιάρης στην πειραϊκή εφημερίδα «Χρονογράφος» της 12ης Ιανουαρίου 1926 καυτηρίασε την απόφαση των Δημοτικών αρχών να ονομάσουν τότε το μικρό δρόμο με αυτό το όνομα καθώς ο ίδιος δρόμος διερχόμενος παραπλεύρως των Ράλλειων Σχολείων είχε λάβει την ονομασία «Παρθεναγωγείου» τιμώντας τα σχολεία από τα οποία διερχόταν. Ο Μπινιάρης είχε θέσει το ερώτημα για ποιο λόγο δεν τηρήθηκε αναλογικά η τιμή αυτή και για το ιστορικό σχολείο του Ιωνίδη. Μερικές μέρες αργότερα, στις 25 Ιανουαρίου 1926 το Δημοτικό συμβούλιο συνήλθε με ένα από τα θέματα ημερήσιας διάταξης να είναι και αυτό της μετονομασίας. Καθώς όμως ήδη ένας δρόμος της πόλης είχε λάβει την ονομασία Ιωνιδών, αποφασίστηκε η οδός Ανδριτσαίνης να μετονομαστεί σε οδό Ιάκωβου Δραγάτση προς τιμή του πειραιολάτρη καθηγητή του Γυμνασίου Πειραιώς, τιμώντας δια αυτού του τρόπου για μια φορά ακόμα το σχολείο. 


Η προτομή του Ρήγα Φεραίου που επίσης βρίσκεται εντός του χώρου της σχολής. Η αρχική της θέση ήταν στη μικρή πλατεία Ρήγα Φεραίου (αμαξοστασίου).  


Η Ιωνίδειος ως κέντρο επιστράτευσης και νοσοκομείο!

Πέρα από την παιδεία που προσέφεραν τα σχολεία του Ιωνίδη στη νεολαία του Πειραιά η συνεισφορά του στα κοινωνικά δρώμενα της πόλης υπήρξε ουσιαστική. Δεν υπήρχε τομέας που οι μαθητές των σχολείων του Ιωνίδη να μην εμπλέκονται. Όταν ξέσπασε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1878 – 79, οι Τούρκοι απειλούσαν να εισβάλλουν στην Ελλάδα που είχε βρει την ευκαιρία να προβάλλει τις εδαφικές της αξιώσεις. Ένα Άγγλος φιλότουρκος  ο Χόβαρτ-Πασάς απειλούσε λοιπόν θεούς και δαίμονες ότι θα φτάσει με τον στόλο του στον Πειραιά. Και οι Πειραιώτες φυσικά προετοιμάζονταν φτιάχνοντας οχυρωματικά έργα σε όλο το μήκος των πειραϊκών ακτών μεταξύ άλλων και στην Φρεαττύδα. Νησιώτες από την Χίο, την Ύδρα, τις Σπέτσες, τον Πόρο και άλλα νησιά που είχαν τις οικογένειές τους ή άλλους συγγενείς στον Πειραιά, κατέφθαναν να βοηθήσουν την οχύρωση του Πειραιά και ανέβαιναν στον Προφήτη Ηλία (όπως τον έλεγαν τότε) να δουν αν έρχεται ο στόλος του Χόβαρτ. Ανάμεσά τους και οι μαθητές του Γυμνασίου Αρρένων Πειραιώς στους οποίου συγκαταλεγόταν και ο λογοτέχνης Θεόδωρος Βελλιανίτης που γράφει στις αναμνήσεις του για τις παρακινήσεις των καθηγητών του που τους έλεγαν:

«Αφήστε τα βιβλία σας και πιάστε τ΄ άρματά σας. Ανατριχίλα μας κατέλαβεν όλους εις την ενθουσιώδη ταύτην κραυγήν. Εις μερικών τα μάτια έλαμπον δάκρυα. Ζήτω η πατρίς εκραυγάσαμεν. Αυτοστιγμεί τα βιβλία μας εκουρελιάσαμεν και από τας αποθήκας του γυμνασίου ελάβομεν τα όπλα μας (εννοεί εργαλεία σκαψίματος). Μετ΄ ολίγον μας επήραν υπό την οδηγίαν ενός λοχίου και των καθηγητών μας. Εκεί δε επί της αποτόμου ακτής, κρατούντες σκαπάνας, πτύα και κοφίνους, μετεβλήθημεν εις εργάτας και κατεσκευάσαμεν το πρόχωμα, εφ΄ ού έμελλον να στηθώσι τα πυροβόλα, άτινα θα απέκρουον τον στόλον του Χόβαρτ. Ενθυμούμαι ότι ειργάσθην πυρετωδώς. Μετέφερον χώμα ή έσκπτον δι όλης της ημέρας. Προς την εσπέραν δεν ηδυνάμην να σύρω πλέον τας πόδας μου, ούτε να κινηθώ. Υπό την οδηγίαν του νυν διευθυντού του νομισματικού μουσείου κ. Σβορώνου, με μετέφερον ημιθανή εις τον οίκον μου".

Από του οχυρώματος του Κοραή (για κάθε οχύρωμα κατά την συνήθεια της εποχής έδιναν και ένα όνομα), έφυγον ολίγιστοι συμμαθηταί μας και μετέβησαν επαναστάται εις τα βουνά της Θεσσαλίας. Τους ενθυμούμαι με τα αγένεια ακόμα πρόσωπά των, μελαγχολικά, συγκινημένα με διακεκομμένην φωνήν και με αναβλύζοντα δάκρυα. Έφερον τας κάππας των εις τον ώμο και τον επαναστατικόν σκούφον με το ελληνικόν εθνόσημον εις την κεφαλήν. Με πόσους απ΄ αυτούς αντηλλάξαμεν τον τελευταίον ασπασμόν. Πόσοι άφηκαν τα κόκκαλά των εκεί και εκοιμήθηκαν τον ύπνον των ηρώων, χωρίς ουδείς να τους αναφέρη πλέον. Ελησμονήθησαν οι ενθουσιώδεις ιερολοχίται". 
(Σχετικό το άρθρο του 2012: Όταν ο Χόβαρντ απειλούσε απόβαση στην Φρεαττύδα")


Ιατροί και νοσοκόμες στο χειρουργείο της Ιωνιδείου σχολής την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων 
1912 - 1913.

Ακολουθεί από τον Θεόδωρο Βελλιανίτη ειδική περιγραφή για έναν από τους μαθητές του Γυμνασίου Πειραιά, τον Αδαμάντιο Κυριακόπουλο που έπεσε μαχόμενος ως εθελοντής στην επανάσταση της Μακρινίτσας. Άγνωστος ήρωας όπως και πολλοί άλλοι Πειραιώτες που έπεσαν μαχόμενοι σε αγώνες υπέρ της ελευθερίας.


Η ομάδα σκοποβολής του Α' Γυμνασίου Πειραιώς το 1932. Στο κέντρο της ο γυμναστής και προπονητής της ομάδας Στυλιανός Μουτάφης. 

Σε μια άλλη κρίσιμη περίσταση για το Έθνος, κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 13  το παλαιό κτήριο της Ιωνιδείου μετατράπηκε σε στρατιωτικό νοσοκομείο με χειρουργείο.


Η νέα προτομή του Μενέλαου Παλάντιου που βρίσκεται παραπλεύρως της Ιωνιδείου επί της οδού Σωτήρος Διός


Η Ιωνίδειος ως αποθήκη αρχαιοτήτων

Η Ιωνίδειος σχολή χρησιμοποιήθηκε επίσης και ως τόπος συγκέντρωσης αρχαιολογικών ευρημάτων όταν σε αυτήν δίδασκε ο Ιάκωβος Δραγάτσης που εκ παραλλήλου ασκούσε και τα καθήκοντα του Εφόρου Αρχαιοτήτων Πειραιώς. Στις διάφορες ανασκαφές που γίνονταν στον Πειραιά για ανέγερση κτηρίων όπως το Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς τα ευρήματα συγκεντρώνονταν και μεταφέρονταν προς αποθήκευση στο Γυμνάσιο Πειραιώς. Ειδικά τις περιόδους που γίνονταν εργασίες για την εκβάθυνση του λιμανιού του Πειραιά με την χρήση της λεγομένης «Βορβοροφάγου», οι διάφορες αρχαιότητες, κυρίως Ρωμαϊκής εποχής, που ανασύρονταν εκ του βυθού, θέτονταν προς αποθήκευση  στην ισόγειο αίθουσα του «Γυμνασίου Πειραιώς» όπου φυλάσσονταν για ικανό χρονικό διάστημα. Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η προτομή του Όθωνα που οι εξεγερμένοι Πειραιώτες πέταξαν στη θάλασσα κατά την διάρκεια της λεγομένης «αναίμακτης επανάστασης» (1862). Έτσι η Ιωνίδειος χρηστικά εκτός από νοσοκομείο μετατράπηκε λειτούργησε και ως αρχαιολογικό μουσείο! Γράφει ο ίδιος ο Ιάκωβος Δραγάτσης στα απομνημονεύματά του για εκείνη την περίοδο:

«Από το 1879 άρχιζα να συλλέγω διάφορα τεμάχια μαρμάρινα άλλα τα έβρισκα στο Σχολαρχείο, άλλα στην οικοδομή της οικογένειας Ιωνιδών που ήταν ένα κτήριο ωραίο, στερεό και σύγχρονο στην πλατεία Κοραή και το οποίο θα κατεδαφίσουν τώρα δυστυχώς για να χτίσουν άλλο Γυμνάσιο λες και δεν υπάρχει άλλο τόπος για να το κάνουν στον Πειραιά χωρίς να γκρεμίσουν το παλαιότερο. Άλλα μαρμάρινα ευρήματα μου τα έδωσε ο Σχολάρχης Θωμάς Βραχνός. Ασχολήθηκα τόσο με την συλλογή αυτή που κατήρτισα και κατάλογο κατά είδος, που φεύγοντας από τον Πειραιά τον κατέθεσα στο Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας. Αυτή η συλλογή με τον κατάλογο ήταν και πρώτη βάση του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιώς το οποίο αρχικά εφιλοξενήθηκε σε υπόστεγο πίσω από Γυμνάσιο Πειραιά εκεί που αργότερα κτίσθηκε το μέγαρο του Πειραϊκού Συνδέσμου (το ίδιο είναι και σήμερα στην θέση αυτή). Στην συνέχεια το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά εγκαταστάθηκε πίσω από το Θέατρο της Ζέας και έγινε ίδρυμα με Μουσείο».

Η Ιωνίδειος ως Βιβλιοθήκη Πειραιώς

Η βιβλιοθήκη του Πρώτου Γυμνασίου Αρρένων φιλοξενούσε πλήθος σπουδαίων βιβλίων που είχε δωρίσει ο Δημήτριος Μαυροκορδάτος στον Δήμο Πειραιώς προκειμένου να συσταθεί Δημοτική Βιβλιοθήκη. Δυστυχώς ο Δήμος άργησε να αξιοποιήσει την δωρεά αυτή και είχε εναποθέσει τα βιβλία στο Πρώτο Γυμνάσιο ενάντια στη θέληση του δωρητή. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη έγινε το 1927, χρόνια αργότερα μετά την δωρεά.  


Λαϊκό αναγνωστήριο από τον Σύνδεσμο "Η ΑΓΑΠΗ" (βιβλιοθήκη) στο κτήριο της Ιωνιδείου Σχολής 


Η Ιωνίδειος φυτώριο επωνύμων Πειραιωτών

Είναι φυσικά ανέφικτο να μνημονευτούν όλα τα σπουδαία ονόματα που πέρασαν είτε ως μαθητές είτε ως Καθηγητές από τα σχολεία του Ιωνίδη. Αρχικά καθώς μέχρι το 1914 ήταν το μοναδικό γυμνάσιο για όλη την πόλη του Πειραιά και στη συνέχεια λόγω του ονόματος που απέκτησε. Από τα ιστορικά πρόσωπα (Καθηγητές ή μαθητές) ενδεικτικά και μόνο θα αναφέρουμε:

Τον  Δικηγόρο, λογοτέχνη και Γαριβαλδινό Αλέξανδρο Βραχνό, τον Πειραιώτη  Αξιωματικό Στρατού  Μαζαράκη Κωνσταντίνο ο οποίος στη συνέχεια αποφοίτησε και από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων που τότε βρισκόταν στον Πειραιά. Το 1905 συγκρότησε σώμα Μακεδονομάχων και έδρασε μυστικά με το όνομα Καπετάν Ακρίτας


Η είσοδος της Σχολής από την Σωτήρος Διός


Τον συγγραφέα των φτωχών και των απόκληρων,  των χαμηλών και εξαθλιωμένων κοινωνικά στρωμάτων του Πειραιά, Δημοσθένη Βουτυρά που φοίτησε μεν στο Γυμνάσιο Πειραιώς αλλά δεν αποφοίτησε ποτέ! Υπήρξε μαθητής στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου τη σχολική χρονιά 1886 - 1887.  

Τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη που το 1869 σε ηλικία δεκαοκτώ ετών έφτασε στον Πειραιά προκειμένου να εγγραφεί στην Τρίτη τάξη του Γυμνασίου Πειραιώς. Για την εγγραφή του χρησιμοποίησε το πραγματικό του όνομα που είναι Αλέξανδρος Αδαμαντίου, τοποθετώντας ενδιάμεσα το διευκρινιστικό «Παπά» καθώς ήταν γιος ιερέα, σχηματίζοντας έτσι το Αλέξανδρος Παπά Αδαμαντίου. Επίσης ο Παπαδιαμάντης δεν αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Πειραιώς.




Τον πρώτο καθηγητή σεισμολογίας στην Ελλάδα, και Διευθυντή του Αστεροσκοπείου Αθηνών τον Πειραιώτη Νικόλαο Κρητικό (γεν. 1888) που ενώ ήταν αρχικά μαθητής στα εκπαιδευτήρια «Πλάτων», μετεγγράφηκε στο Γυμνάσιο Πειραιώς καθώς αδυνατούσε να καταβάλει τα υψηλά δίδακτρα που ζητούσαν. Εκεί γνώρισε με την ιδιότητα του γυμνασιάρχη τον Ιάκωβο Δραγάτση  μετέπειτα ιδρυτή ιδιωτικού γυμνασίου στην Τερψιθέα με την επωνυμία «Δραγάτσειον». Όταν το «Δραγάτσειον» μεταφέρθηκε από την Πλατεία Τερψιθέας του Πειραιά στην οδό Φιλελλήνων στην Αθήνα, κλήθηκε ο πρώην μαθητής του Δραγάτη, ο Κρητικός διδάξει σε αυτό. Συνεπώς η Ιωνίδειος υπήρξε το πρώτο σκαλοπάτι για την μετέπειτα επιστημονική σταδιοδρομία του Νικολάου Κρητικού.

Τον λογοτέχνη Νίκο Χαντζάρα (γεν. 1884)  τα ποιήματα του οποίου συναντούμε σε πλήθος λογοτεχνικών περιοδικών. Σε πολλά από αυτά παρουσίαζε τις ποιητικές δημιουργίες του με το ψευδώνυμο "Πειραιώτης". Γράφτηκε στο γυμνάσιο τη σχολική χρονιά 1897 - 1898. 

Τον λογοτέχνη Αντώνιο Αντωνιάδη (τον πρώτο γεννημένο Πειραιώτη το 1836) που το 1866 διορίσθηκε καθηγητής στο Γυμνάσιο Πειραιώς.

Τον θεατρικό συγγραφέα, χρονογράφο και δημοσιογράφο Σπύρο Μελά (γράφτηκε στο γυμνάσιο τη σχολική χρονιά 1896 - 1897).
Τον ποιητή Γεώργιο Στρατήγη (γράφτηκε στην Α' τάξη του Σχολαρχείου τη σχολική χρονιά 1868 - 1869). 
Τον λογοτέχνη Θεόδωρο Βελλιανίτη
Τον ποιητή Λάμπρο Πορφύρα
Τον ακαδημαϊκό Παύλο Νιρβάνα (Πέτρο Αποστολίδη), 
Τον Γεράσιμο Βώκο (γράφτηκε στο γυμνάσιο τη σχολική χρονιά 1881 - 1882), 
Τον Παντελή Χορν
Τον στρατηγό και δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο
Τον Άριστο Καμπάνη κ.α.

Τόσο η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς όσο και εγώ προσωπικά είχα την δυνατότητα να φιλοξενηθούμε και να διοργανώσουμε διάφορες εκδηλώσεις τόσο στην αίθουσα του συνδέσμου αποφοίτων Ιωνιδείου όσο και στην αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου. Ήδη από το 2013 (27 Νοεμβρίου)  η Φ.Σ.Π. με τον Σύνδεσμο Αποφοίτων Ιωνιδείου είχαμε διοργανώσει εκδήλωση αφιερωμένη στον Ιάκωβο Δραγάτση με θέμα "160 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Πειραιώτη εκπαιδευτικού, αρχαιολόγου και συγγραφέα".  

Ενώ στην αίθουσα εκδηλώσεων της σχολής είχα την τιμή να μιλήσω στην Α' εορτή Παιδείας που διοργάνωσε την 30η Ιανουαρίου 2020, η Διεύθυνση Παιδείας του Δήμου Πειραιά με θέμα "Αναφορές στην ιστορία της πειραϊκής εκπαίδευσης".   






"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"