Ο Θάνατος στον Πειραιά ενός επαναστάτη (1934)

1925 - Επιστολογράφοι στο έναντι του Ταχυδρομείου πεζοδρομίου όπου προσέφεραν τις υπηρεσίες τους

του Στέφανου Μίλεση

Στις 24 Μαΐου του 1934 καταγράφεται στην εφημερίδα «Ακρόπολις» ο θάνατος ενός περίφημου τύπου –έτσι τον αποκαλεί η εφημερίδα - του Παϊνόλδου Ρόσσι. Ουδέποτε είχα ακούσει το όνομά του και στις άλλες εφημερίδες που αναζήτησα στοιχεία για τη ζωή του μερικά μόνο προστέθηκαν σε ότι κατέγραψε η "Ακρόπολις".   

Η φήμη που είχε δημιουργηθεί στον Πειραιά γύρω από το όνομά του ήταν φαίνεται μεγάλη, καθώς η «Ακρόπολις» που ανήγγειλε τον θάνατό του, τον εμφάνισε ως κάποιον που ήταν στους αναγνώστες ήδη γνωστός!  Αν και δεν ήταν Πειραιώτης δεν θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερος μάγκας στο λιμάνι από εκείνον, έγραφαν, διασκεδαστικός, σερέτης, γνωστός και σαν «αδελφάκι» καθώς άρχιζε σχεδόν όλες τις κουβέντες του προσφωνώντας τους άλλους «αδελφάκι». 

«Και που λες αδελφάκι…» ή «τι θέλεις μωρέ αδελφάκι…». Το «αδελφάκι» του Πειραιά ο ξένος αλλά τόσο Πειραιώτης Παϊνόλδος Ρόσσι πέθανε μόνος κι έρημος μέρα μεσημέρι σε ένα από τα κρεβάτια απόρων του Ζαννείου Δημοτικού Νοσοκομείου Πειραιά, σε ηλικία 80 ετών όπου νοσηλευόταν για καιρό εξαιτίας ανίατης ασθένειας.

Το λιμάνι του Πειραιά του Γιώργη Βαρλάμη, έργο φιλοτεχνημένο με κάρβουνο το 1985

Πολλοί φαίνεται να γνώριζαν για αυτόν, αλλά οι πραγματικοί γνώστες της ζωής του ήταν μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού. Ο σερέτης Ρόσσι ήταν πολυμαθέστατος και δεν υπήρχε τομέας συζήτησης που να μη μπορεί να λάβει μέρος, να μη μπορεί να εκφέρει άποψη. Παρά το ιταλικό επίθετό του, έλεγε ότι ήταν Γάλλος. Το καταγράφει άλλωστε και η ίδια η εφημερίδα. Είχε φτάσει στην Αθήνα εξόριστος από τα νεανικά του χρόνια ακόμα. Δεν έλεγε το λόγο που εξορίστηκε. Όμως είδε ότι ο Πειραιάς ταίριαζε καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία του, στο φέρσιμό του. Έτσι κατέβηκε και έμεινε κοντά στο λιμάνι. Ίσως ήθελε να είναι πιο κοντά στην πατρίδα του καθώς τα δρομολόγια των βαποριών με τη Μασσαλία έδιναν κι έπαιρναν διαρκώς. 

Έκανε ό,τι δουλειά έπεφτε στην πλώρη του και τις δουλειές τις άλλαζε με την ίδια συχνότητα που άλλαζε και τα δωμάτια που έμενε. Τον περισσότερο καιρό τον θυμούνται με ένα τραπεζάκι στο απέναντι πεζοδρόμιο του ταχυδρομείου Πειραιά στην οδό Φίλωνος να γράφει γράμματα στα γαλλικά ή στα αγγλικά ή να μεταφράζει. Έστηνε το τραπεζάκι του δίπλα σε άλλους «επιστολογράφους» που συνέτασσαν κείμενα για όσους πήγαιναν στο ταχυδρομείο, που επιθυμούσαν να στείλουν μαντάτο σε συγγενείς τους στην επαρχία ή στο εξωτερικό αλλά που δεν γνώριζαν να γράφουν ή να διαβάζουν. 

Έτσι υπαγόρευαν την επιστολή στους «επιστολογράφους» του ταχυδρομείου. Ανάμεσά τους και ο Ρόσσι με το επιπλέον προσόν του ότι γνώριζε να γράφει και να διαβάζει αγγλικά και γαλλικά.  Λάμβανε ό,τι προσέφερε ο καθένας και με τα χρήματα που συγκέντρωνε πλήρωνε το δωματιάκι του. Επαναλάμβανε διαρκώς τη θέλησή του να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα του την Γαλλία. Πίστευε ότι κάποια στιγμή θα δινόταν χάρη στην εξορία του και με αυτήν την προσμονή έζησε όλη του τη ζωή. Στα νιάτα του είχε συχνά «επαναστατικές εκρήξεις» στις συζητήσεις του. Όμως καθώς τα χρόνια περνούσαν η αρρώστια και οι κακουχίες της ζωής είχαν σβήσει την επαναστατική του φλόγα. 

Στην Ελλάδα από την πρώτη στιγμή που έφτασε άρχισε να πολιτικολογεί. Τη μια ήταν υπέρ του Κονδύλη και την άλλη εναντίον του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του μη μπορώντας να εργαστεί ούτε έξω από το ταχυδρομείο, τα χέρια του έτρεμαν και η όρασή του είχε εξασθενήσει σημαντικά, ζούσε στη μικρή σοφίτα ενός από τα ακίνητα που είχε στην ιδιοκτησία του το Ζάννειο Νοσοκομείο. Άγνωστο το πώς γνωρίστηκε με τον διευθυντή του Ζαννείου νοσοκομείου τον Εμμανουήλ Στάη ο οποίος τον συμπόνεσε και του προσέφερε δωρεάν ένα καταφύγιο ζωής. 

Κανείς στην πραγματικότητα δεν έμαθε περισσότερα για τον Παϊνάλδο Ρόσσι… ο μόνος ξένος που καταχωρήθηκε στην πειραϊκή συνείδηση (και αρθρογραφία) ως παλαιός μάγκας!

Εφημερίδα "Ακρόπολις", φ. 24ης Μαΐου 1934, σελ. 5, "Το γιωτ των Ποντοπόρων, ο θάνατος ενός παληού μάγκα, το μυστήριο του νέου των φορτηγίδων" καθώς και άλλες εφημερίδες ίδιας ημερομηνίας.