Η αναχώρηση του Απόλλωνα Σμύρνης από τον Πειραιά με προορισμό την πατρογονική του εστία



Τούρκοι στις εξέδρες του γηπέδου "ΑΛΤΑΪ" παρακολουθούν τον αγώνα της ομάδας τους με τον Απόλλωνα Σμύρνης (15 Απριλίου 1932) 


του Στέφανου Μίλεση

Πολλά γεγονότα σήμερα μας φαίνονται αυτονόητα και δύσκολα μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος και τη σημασία που είχαν όταν συνέβαιναν. Ένα συμβάν το οποίο κάποτε προκαλούσε ρίγη συγκίνησης ή ενθουσιασμού σήμερα ίσως να μας φανεί αδιάφορο. Όμως ένα συμβάν αποτελεί τμήμα της ιστορίας, καταγράφεται και διασώζεται ως τέτοιο, αδιάφορο από τα συναισθήματα που προκαλεί στις γενιές στο πέρασμα των ετών. 

Και ένα τέτοιο συμβάν υπήρξε η αναχώρηση της ποδοσφαιρικής ομάδας του Απόλλωνα Σμύρνης από το λιμάνι του Πειραιά με προορισμό την πατρογονική εστία. Και είναι πραγματικά παράξενο που με τον Πειραιά, λόγω του λιμανιού, συνδέονται μέσω ιστορικών στιγμών ομάδες που πιστεύαμε ότι ουδεμία σχέση θα μπορούσαν να έχουν. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί και η ομάδα του Απόλλωνα Σμύρνης. Διότι ο «Απόλλων» υπήρξε η πρώτη ελληνική ομάδα που μετέβη στη Σμύρνη μετά την καταστροφή του 1922, έχοντας μάλιστα την πόλη αυτή ως έδρα του. 

Η ομάδα του Απόλλωνα έφτασε στη Σμύρνη με το ατμόπλοιο "ΑΙΓΑΙΟΝ" το οποίο διακρίνεται αριστερά στη φωτογραφία

Ήταν 13 Απριλίου του 1932 όταν οι ποδοσφαιριστές του Απόλλωνα επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο «Αιγαίον» που εκτελούσε δρομολόγια από τον Πειραιά με τελικό προορισμό το λιμάνι της Σμύρνης. Ο Απόλλωνας είχε κανονίσει να δώσει τρία παιχνίδια με ισάριθμές τουρκικές ομάδες. Όμως η είδηση δεν ήταν οι αγώνες του Απόλλωνα, αλλά το γεγονός ότι η ιστορική ομάδα θα πατούσε ξανά τον τόπο της ιδρύσεώς της. Όταν τα πρωτοσέλιδα του 1932 έγραψαν «Ο Απόλλων στη Σμύρνη ξανά» φάνηκε ειδικά στους πρόσφυγες ως ένα απίστευτο γεγονός. Ο τελευταίος αγώνας που έδωσε ο Απόλλωνας στη Σμύρνη πριν από την Μικρασιατική καταστροφή ήταν με Αρμενική ομάδα που επίσης είχε ως έδρα της την Σμύρνη και ήταν πανίσχυρη. 




Πολλοί από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας ουδέποτε έφτασαν στην Ελλάδα, διότι έπεσαν μαχόμενοι, υπερασπιζόμενοι την πατρογονική τους εστία. Ο οπισθοφύλακας Μαρσέλλος έπεσε πολεμώντας στο Μικρασιατικό μέτωπο, ενώ ο Χρυσούλης ήταν ακόμα ένας από αυτούς που έπεσαν μαχόμενοι. Ο Απόλλωνας στη συνέχεια εκδιώχθηκε μαζί με όλο τον ελληνισμό της μαρτυρικής πόλης όπως το ίδιο συνέβη και με τον Πανιώνιο και με άλλα μικρότερα ελληνικά σωματεία που άλλα συνέχισαν την δράση τους στην Ελλάδα, άλλα όμως όχι. Τα χρόνια πέρασαν και ο Ελευθέριος Βενιζέλος έπεισε ότι οι Τούρκοι ήταν φίλοι και σύμμαχοί μας και ότι δεν υπήρχε τίποτα να μας χωρίσει. 

Στα πλαίσια της Ελληνο-Τουρκικής φιλίας που αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 δόθηκε η ευκαιρία στον Απόλλωνα Σμύρνης να βρεθεί πίσω στην πατρογονική του πόλη. Ο Απόλλωνας θα έπαιζε στην πόλη όπου συστήθηκε, οι παίχτες του θα συναντιόντουσαν με παίχτες που ακόμα κάποιοι γνώριζαν από παλιά! Η ομάδα του Απόλλωνα του 1932 αποτελείτο από τους Φρονιμίδη (Τερματοφύλακα), Ρουσσόπουλο, Χατζησάββα, Ράπτη, Χριστίδη, Γκίκα, Κοσματόπουλο, Παξιβανίδη, Σίνα, Δεληγιαννίδη, Προκοπίου, Δημητρίου, Παπαδημητρίου, Χατζηβασίλη, Δεληγιάννη και Αναγνωστόπουλο. Προπονητής τότε ήταν ο Έσσερ και την ομάδα τόλμησαν να ακολουθήσουν 45 φίλαθλοι μόνο. Όπως έγραψα και στην αρχή τα πράγματα ήταν δύσκολα τότε και τα μετρήματα διαφορετικά. 

Η βία των Τούρκων, οι σφαγές, οι βιασμοί, οι απαγχονισμοί, οι λεηλασίες είχαν σημαδέψει βαθιά την καρδιά πολλών Ελλήνων της Σμύρνης. Δεν ήταν εύκολο μόλις δέκα χρόνια μετά την καταστροφή να επιστρέψει κάποιος, έστω και  ως επισκέπτης στην πόλη όπου γεννήθηκε, να δει το σπίτι του να κατοικείται από άλλους, να είναι ξένος στον τόπο του. Μόλις 45 ήταν εκείνοι που κατάφεραν να ξεπεράσουν τη συναισθηματική φόρτιση αλλά και να βρίσκονται στην οικονομική κατάσταση να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις ενός ταξιδιού. Οι πρόσφυγες είχαν απωλέσει τα πάντα! Σπίτια, χρήματα, καταθέσεις, ό,τι μπορεί να θεωρηθεί ότι είχε αξία. Αγωνίζονταν «ξένοι» στην Ελλάδα να επιβιώσουν μεροδούλι μεροφάι. Άλλωστε οι φίλαθλοι του Απόλλωνα προέρχονταν κύρια από τα λαϊκά στρώματα των Ελλήνων της Σμύρνης σε αντίθεση με τους φιλάθλους του Πανιωνίου. 

Τον πρώτο αγώνα ο Απόλλωνας δόθηκε στις 15 Απριλίου με την τουρκική ομάδα «Αλτάι» στο γήπεδό της Αλσαντζάκ (κατασκευάστηκε το 1929), με την οποία ο Απόλλωνας ήρθε ισοπαλία 0 -0. Η επόμενη αναμέτρηση θα ήταν με την ομάδα «Καρσιγιακκά» η οποία ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 1931,  είχε συναντηθεί με τον Άρη Μυτιλήνης σε φιλικό παιχνίδι και είχε νικήσει με σκορ πέντε μηδέν. Ωστόσο ο Απόλλωνας κατάφερε επίσης ισοπαλία με 1 -1. Τέλος τον τρίτο του αγώνα ο Απόλλωνας Σμύρνης τον έδωσε στις 19 Απριλίου με την ομάδα της Μικτής Σμύρνης από την οποία φυσικά θα απουσίαζαν όλοι οι Έλληνες παίχτες. 

Ο Απόλλωνας νίκησε την Τουρκική Μικτή Σμύρνης με ένα μηδέν. Από τις τρεις αυτές τουρκικές ομάδες η καλύτερη ήταν η Αλτάι η οποία είχε νικηθεί στο παρελθόν από τον Παναθηναϊκό με σκορ 6 – 3 και από την ΑΕΚ με σκορ 3 – 0. Όμως επαναλαμβάνω ότι τα παιχνίδια που θα έδινε ο Απόλλωνα μικρή σημασία είχαν. Ως ιστορικό γεγονός καταγραφόταν η πρώτη επίσκεψη της ομάδας του Απόλλωνα στη Σμύρνη, που ήταν η πρώτη ελληνικής ομάδας μετά την καταστροφή του ’22. Μιας ομάδας που η εμφάνισή της ήταν τα ίδια τα χρώματα της ελληνικής σημαίας. Παρόλα αυτά ο Απόλλωνας έμεινε ύστερα από τρία παιχνίδια στην Τουρκία αήττητος με δύο ισοπαλίες και μια νίκη δείχνοντας ότι παρέμενε το πιο ισχυρό ποδοσφαιρικό σωματείο στη Σμύρνη. 

Ο Σέντερ φορ του Απόλλωνα Γαβαλάς
το 1927

Ο Απόλλωνας όταν βρέθηκε στη Σμύρνη είχε ως σύμβολό του το αρχαιοελληνικό έμβλημα του αγκυλωτού σταυρού το οποίο φυσικά απέσυρε ύστερα από την ταύτισή του με το ναζισμό και τα αίσχη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου που ακολούθησαν. Το 1932 που ο Απόλλωνας βρέθηκε στη Σμύρνη χρησιμοποιούσε ως έδρα του ένα γήπεδο στην περιοχή του Ρουφ όπου παρέμεινε μέχρι το 1948, έτος που έγιναν τα εγκαίνια του γηπέδου της Ριζούπολης που η ομάδα αγωνίζεται μέχρι σήμερα. Η ομάδα του Απόλλωνα απέκτησε το προσωνύμιο «Ελαφρά Ταξιαρχία» καθώς κατάφερνε να επιτυγχάνει σημαντικές νίκες με αντεπιθέσεις. Όταν ανέβηκε προπολεμικά η ταινία του Έρολ Φλιν με την Ολίβια Ντε Χάλιβαντ με τον τίτλο «Η Επέλασις της ελαφράς ταξιαρχίας» (γυρίστηκε το 1936), σημείωσε μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα, τόση ώστε να παίζεται διαρκώς από τους συνοικιακούς κινηματογράφους για πολλά χρόνια μεταπολεμικά. Καθώς η τακτική όπως είπαμε της ομάδας  του Απόλλωνα ήταν αμυντική, με νίκες που εξασφάλιζαν οι ξαφνικές αντεπιθέσεις του, αυτές ταυτίστηκαν με τις επελάσεις της ταξιαρχίας της ταινίας. 

Και επειδή η ιστορία αρέσκεται να παίζει παράξενα παιχνίδια να αναφερθεί ότι δύο χρόνια αργότερα, ο αδελφός του Έρολ Φλιν, ο Αλεξάντερ Φλιν, βρέθηκε τον Νοέμβριο του 1940 ως Αμερικανός εθελοντής αεροπόρος στην Αγγλική αεροπορική μοίρα που έφτασε να συνδράμει την Ελλάδα στην πολεμική της προσπάθεια. Ο Αλεξάντερ Φλιν κατά την διάρκεια των μαχών περιόδου 1940 – 41  υπερασπίστηκε τον Αττικό ουρανό κάτω από τα πόδια του οποίου βρισκόταν η ομάδα που είχε λάβει προσωνύμιο «Ελαφρά Ταξιαρχία» χάρη στην ταινία του αδελφού του. 

Κλείνοντας αξίζει να αναφερθεί ότι ο Έλληνας μεγιστάνας του πλούτου Αριστοτέλης Ωνάσης που ήταν επίσης γεννημένος στη Σμύρνη, είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον να αναλάβει την προεδρία του ιστορικού Σμυρναϊκού συλλόγου το 1953. Το 1932 που ο Απόλλωνας επέστρεφε για πρώτη φορά για να αγωνιστεί στη φυσική του έδρα, τη Σμύρνη, ο Ωνάσης αποκτούσε το πρώτο του πλοίο του, το «Καλλιρόη» προς τιμή της αδελφής του. Το 1953 που υπήρξε το ενδιαφέρον εκ μέρος του Ωνάση, ήταν ιδιοκτήτης του καζίνο Μόντε Κάρλο στο Μονακό και ουσιαστικά λάμβανε σημαντικό μέρος στις αποφάσεις του Πριγκιπάτου ως σημαντικός οικονομικός παράγοντας. Την εποχή εκείνη είχε γενικώς αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον του για τη γενέτειρα πατρίδα του για αυτό και το 1955 επισκέφθηκε για πρώτη φορά μετά την καταστροφή το σπίτι του στη Σμύρνη στο οποίο είδε να κατοικούν Τούρκοι.  Στη φωτογραφία του άρθρου οι Τούρκοι στις εξέδρες της Αλτάι για να παρακολουθήσουν τον αγώνα με τον Απόλλωνα Σμύρνης.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"