Οι "Ποσειδώνες" τους Αρτεμισίου που βρίσκονται στον Πειραιά

του Στέφανου Μίλεση

Ένα από τα ομορφότερα χάλκινα αγάλματα της κλασικής περιόδου ανασύρθηκε από τον βυθό, έξω από το Αρτεμίσιο της Εύβοιας το 1928 από τον Γεώργιο Οικονόμου. Δύο χρόνια νωρίτερα ο Οικονόμου είχε ανακαλύψει ένα χέρι του αγάλματος να εξέχει από τον πυθμένα. Έπρεπε να οργανώσει αποστολή δυτών για να επιχειρήσει την ανέλκυση του ευρήματος. Όταν τελικώς το χάλκινο άγαλμα ανασύρθηκε από τον βυθό, έλαβε όπως συνηθίζεται την ονομασία της περιοχής ανακάλυψης, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι διαφορετική από τον τόπο όπου αρπάχθηκε και βρισκόταν αρχικώς.

Όμως το χάλκινο άγαλμα που ανακαλύφθηκε, θα μπορούσε να αναπαριστά είτε τον Δία είτε τον Ποσειδώνα, διότι δεν ήταν ξεκάθαρο ποιον απεικόνιζε. Έτσι ονομάστηκε "Ο Δίας ή ο Ποσειδώνας του Αρτεμισίου".

Και αυτό όπως και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι πολιτιστικοί θησαυροί είχε φορτωθεί σε πλοίο, για να εξαχθεί από τη χώρα, όπως ξεκίνησαν μετά μανίας να κάνουν πρώτοι οι Ρωμαίοι κατακτητές και μιμήθηκαν στη συνέχεια δεκάδες άλλοι λαοί που πέρασαν από τα εδάφη μας.

Όμως το πλοίο βυθίστηκε κι έτσι το άγαλμα παρέμεινε -άγνωστο για πόσο- στην αγκαλιά της ελληνικής θάλασσας. Περισσότερα στοιχεία δεν μπόρεσαν να γίνουν γνωστά περί της αρπαγής του, καθώς η αποστολή διακόπηκε αμέσως μετά την ανέλκυσή του.

Σήμερα το χάλκινο αυτό άγαλμα του Δία ή Ποσειδώνα του Αρτεμισίου, μπορεί να το θαυμάσει κάποιος αν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Ο Θεός σε διαστάσεις μεγαλύτερες του σημερινού μέσου ανθρώπου, ύψους 2,09 μέτρων, βρίσκεται σε διασκελισμό με το αριστερό του χέρι να είναι τεντωμένο μπροστά. Σε αυτό το χέρι οφείλεται και η ανακάλυψή του. Στο δεξί κρατούσε είτε έναν κεραυνό είτε μια τρίαινα. Δυστυχώς αυτό το καθοριστικό στοιχείο περί της ταυτότητάς του δεν βρέθηκε. Το άγαλμα είναι πιθανότατα φιλοτεχνημένο από μεγάλο γλύπτη της πρώιμης κλασικής εποχής (γύρω στα 460 π.Χ.).

  

Το χάλκινο άγαλμα του Δία ή Ποσειδώνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Ανακάλυψα μέχρι στιγμής τρία αντίγραφα του αγάλματος του Αρτεμισίου Ευβοίας, να κοσμούν διαφορετικά σημεία του Πειραιά. Καθώς η μια εκδοχή του αγάλματος θέλει να είναι ο Ποσειδώνας και αφού ήταν και είναι ο Πειραιάς η πρωτεύουσα της ελληνικής ναυτιλίας, η ύπαρξη του όχι μια άλλα τρεις φορές, μάλλον θεωρείται δικαιολογημένη.

Άλλωστε για τον ίδιο λόγο ο Πειραιάς έχει αποδώσει σε μεγάλο τμήμα της παραλίας του λιμανιού την ονομασία "Ακτή Ποσειδώνος". 

Φυσικά εκτός του αντιγράφων αυτών του Ποσειδώνα του Αρτεμισίου, υπάρχουν κι άλλα αγάλματα του αρχαίου Θεού της θάλασσας, που τον αναπαριστούν με διαφορετικούς τρόπους με γνωστότερο τον Ποσειδώνα της Πλατείας Μανίνα. 

Ο Ποσειδώνας στην Πλατεία Μανίνα

Ας δούμε όμως πού βρίσκονται αυτά τα τρία αντίγραφα του Δία ή Ποσειδώνα του Αρτεμισίου.    

Ξεκινούμε με το πρώτο αντίγραφο που βρίσκεται προ της εισόδου των γραφείων του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς στην Ακτή Μιαούλη 10. Διατηρούμε την ιστορική ονομασία του κτηρίου, που σήμερα βρίσκεται στην ιδιοκτησία της COSCO. Για αυτό το λόγο και η ενημερωτική πινακίδα στη βάση του παρέχει τις απαιτούμενες πληροφορίες στην ελληνική και στην κινεζική γλώσσα.  

Στην ενημερωτική πινακίδα του Χάλκινου αγάλματος του Διός ή Ποσειδώνος οι πληροφορίες παρέχονται στην Ελληνική και στην Κινεζική γλώσσα. 

Αν και το σημείο που βρίσκεται το άγαλμα είναι δίπλα στα κρουαζιερόπλοια, η πινακίδα δεν δίνει οδηγίες στην αγγλική γλώσσα καθώς η πρόσβαση στο σημείο δεν είναι δυνατή για τους τουρίστες.

Το άγαλμα βρίσκεται τοποθετημένο προς της εισόδου των γραφείων του Ο.Λ.Π., δίπλα στις αφίξεις των κρουαζιερόπλοιων, σημείο από όπου μπορεί κανείς να δει την παραλία του Πειραιά από διαφορετική οπτική γωνία. 

Το δεύτερο αντίγραφο του αγάλματος του Αρτεμισίου βρίσκεται εντός των εγκαταστάσεων της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Τόσο στο διαδίκτυο όπως και σε επίσημες αναφορές της Σχολής, το αντίγραφο αυτό αποδίδεται μόνο στον Ποσειδώνα και αυτό είναι φυσικό αφού δεσπόζει σε χώρο ναυτικής εκπαίδευσης.

Ο Ποσειδώνας που βρίσκεται εντός της Σχολής των Ναυτικών Δοκίμων. Πίσω του η εκκλησία του Αγίου Νικολάου προστάτη των ναυτικών. Οι δύο προστάτες των ναυτικών, της αρχαιότητας και της σύγχρονης εποχής συμπορεύονται στην ιστορική διαδρομή των Ελλήνων. 

Τέλος ένα τρίτο αντίγραφο βρίσκεται στην είσοδο του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος. Στο αντίγραφο αυτό η πρωτοτυπία βρίσκεται στο ότι πατά πάνω σε βάθρο που δεν είναι εμφανές, αλλά προσαρμοσμένο πλήρως, ώστε να εναρμονίζεται με το φυσικό του περίγυρο, που αποτελείται από υπολείμματα των πειραϊκών οχυρώσεων.

Διαβάστε επίσης:

Το μνημείο των πεσόντων Αξιωματικών της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων "Γλάρος"

Ο χάλκινος Ποσειδώνας της πλατείας Μανίνα