Ο Πειραιάς της Μαρίας Πωπ

Η Καστέλλα με τα σπίτια της. Στο έργο καταγράφεται με λεπτομέρεια κάθε στοιχείο που συντελούσε στην διαμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τοπίου. Στην κορυφή το Ναυτικό Λύκειο κάτω από το οποίο διέρχεται ένα τρόλεϊ. Αριστερά η ταβέρνα "Λάμψη της Σελήνης" και δεξιά οι ταβέρνες "Ποσειδών" και "Βράχος". 

 

του Στέφανου Μίλεση

Η Μαρία Πωπ γεννήθηκε το 1925 στο Νέο Φάληρο από πατέρα Ισπανό, τον γνωστό μουσικό (βιολονίστα) Ιωσήφ Μπουστίντουι και από μητέρα Ελληνίδα την Ελένη Γεωργαντοπούλου, επίσης μουσικό (υπήρξε μαθήτρια του μετέπειτα συζύγου της). Ήθελε να ακολουθήσει τα βήματα των γονιών της για αυτό και σπούδασε μουσική λαμβάνοντας παράλληλα και δίπλωμα δραματικής τέχνης από τη σχολή του Εθνικού θεάτρου. Η αδελφή της Ιουλία, μετέπειτα σύζυγος του Ανδρέα Ιατρίδη, σπούδασε επίσης μουσική (βιολί) και εργάστηκε για 15 χρόνια ως καθηγήτρια βιολιού στο Ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου. Τελικά όμως τόσο η Μαρία όσο και η Ιουλία ακολούθησαν διαφορετικές διαδρομές. Η μεν Ιουλία σπούδασε ισπανική γλώσσα και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης ασχολούμενη συστηματικά με την προώθηση της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Την δε Μαρία την κέρδισε η ζωγραφική. Ολοκλήρωσε τον πρώτο της πίνακα το 1952 ενώ το 1959 παρουσίασε για πρώτη φορά την δουλεία της σε έκθεση στην γκαλερί ΖΥΓΟΣ. 


Η ζωγράφος Μαρία Πωπ


Εξαρχής τα έργα της στράφηκαν στην απεικόνιση σπιτιών, συνοικιών του Πειραιά και του Νέου Φαλήρου, της θάλασσας του Σαρωνικού και των νησιών της, που τα έκανε αμέσως διακριτά με εκείνη την ιδιαίτερη λαϊκή τεχνοτροπία της. Η αγάπη για τη ζωγραφική αποτέλεσε μια διαρκή προσπάθεια καθώς δεν είχε σπουδάσει την τέχνη αυτή (σπούδασε όπως είπαμε για να γίνει ηθοποιός) και προσπαθούσε να βρει τον δρόμο έκφρασης μέσα από ατέλειωτες ώρες εργασίας. Στα πρώτα της βήματα την βοήθησε η ζωγράφος Νίκη Καραγάτση για αυτό και συχνά φιλοξενούσε τον Μ. Καραγάτση στο εξοχικό της σπίτι που διατηρούσε στην Αίγινα. 

Αγαπούσε να ζωγραφίζει νωρίς τα πρωινά στην ανατολή του ήλιου ή στα βασιλέματά του, όπως επίσης και τις συννεφιασμένες ημέρες. Αρχικά δοκίμασε ζωγραφική με λάδι αλλά γρήγορα πέρασε τέμπερα που ήταν περισσότερο συμπαγές υλικό. Τα έργα της αγαπήθηκαν γρήγορα καθώς εξέφραζαν το αισθητήριο της λαϊκής ψυχολογίας. Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις όπως εκείνη που διοργανώθηκε επί του υπερωκεάνιου ΟΛΥΜΠΙΑ που την εποχή εκείνη (δεκαετία '60) αποτέλεσε ένα από τα πλοία της μεγάλης μετανάστευσης. Επίσης συμμετείχε στη γκαλερί ΤΕΧΝΗ στην Κέρκυρα, στα Ιωάννινα, στο Άργος, στην Πάτρα, στην αίθουσα ΚΕΝΕΝΤΙ στο Παρίσι, στο Στόνιγκτον των ΗΠΑ και στο σαλόνι Ισπανίδων ζωγράφων στην Βαρκελώνη. 

Καφενείο στην Καστέλλα 1964

Κάπου κοντά στα παληά εργοστάσια του Πειραιά ένα χειμωνιάτικο απομεσήμερο του 1992


Αγαπούσε τα μέρη με προσωπικότητα όπως τις περιοχές γύρω από την Ακρόπολη, τους Αέρηδες, το Θησείο και φυσικά την Καστέλλα, γειτονιές του πειραϊκού λιμανιού και τον γενέθλιο τόπο της το Νέο Φάληρο. Προτιμούσε μέρη που έκρυβαν ιστορίες όπως ένα ραφτάδικο, ένα καφενείο, ταβέρνες και παλιά σπίτια που στέκονταν τότε ακόμα όρθια προς πείσμα των καιρών. Αγάπησε το ίδιο και την πατρίδα του πατέρα της την Ισπανία όπου ζωγράφισε βαριά πέτρινα σπίτια και κάστρα. Αλλά και την Αίγινα όπου ήταν ο τόπος παραθερισμού της ειδικά την γειτονιά του Φάρου.

Η γειτονιά του Φάρου στην Αίγινα με τα μαγαζιά και τους ανθρώπους της ένα πρωινό καλοκαιριού του 1975

Το θεατράκι του Νέου Φαλήρου ένα καλοκαιριάτικο απόγευμα, λίγο καιρό πριν από την κατεδάφιση, Ιούνιος 1963

Τη μέρα των Φώτων στο Κερατσίνι, 1976

Η Σχολή των Δοκίμων ένα ανοιξιάτικο πρωινό, 1990



Τα έργα της αποτελούν αληθινές τοπογραφικές μαρτυρίες καθώς περιλαμβάνουν και καταγράφουν κάθε στοιχείο που συνετέλεσε στην ιδιαίτερη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. 

Τίποτα δεν αφαιρείται ως περιττό όπως για παράδειγμα ένα τρόλεϊ που καθημερινά διέρχεται από το σημείο ή ένας μανάβης που πραγματεύεται τις πωλήσεις των προϊόντων του στο συγκεκριμένο δρόμο. Τα έργα της Πωπ καταγράφουν το χρόνο εκείνη τη δεδομένη στιγμή για αυτό και η ζωγράφος τοποθετούσε συνήθως στα έργα της χρονολογία φιλοτέχνησης. Τοποθετούνται ακόμα και οι πραγματικές ονομασίες μαγαζιών που τότε ο κόσμος σύχναζε. 

Το Παλαιό Ταχυδρομείο στον Πειραιά μια Κυριακή μεσημέρι το 1989.

Σπίτι στο Νέο Φάληρο το 1989

Το Πέραμα με τα μαγαζιά και τα καράβια το 1970.  


Το αρχοντικό της Καστέλλας και το νησάκι του Κουμουνδούρου (1972). Στα αριστερά η οικία Μουτούση, πιο κάτω ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος και στο βάθος η φιγούρα ενός πολεμικού πλοίου πιθανότατα αμερικανικού καθώς την εποχή εκείνη η παρουσία πλοίων του 6ου στόλου ήταν ιδιαίτερα έντονη.

Στις 3 Ιουνίου 1967 σε συνέντευξή της στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ (σελ. 5) είπε για την τεχνοτροπία της που άλλαζε την οπτική των τοπίων: "Νομίζω ότι κάθε αλλαγή θα πρέπει κατ'  αρχή να τη δεχόμαστε γιατί σημαίνει ανανέωση, φτάνει να είναι γνήσια και ειλικρινής και να πιστεύει ο καλλιτέχνης ότι μόνο με αυτό τον τρόπο μπορεί να εκφράσει αυτό που θέλει. Άλλωστε μόνο έτσι μπορεί να πείσει"

Πίσω από το λιμάνι του Πειραιά τα εργοστάσια και όμορφο κίτρινο σπίτι όπως ήτανε παληά, 1996

Το ρυμουλκό Μαριγώ Μάτσα, Πειραιεύς, 1960

Η Μαρία Πωπ υπήρξε ένα σεμνός και διακριτικός άνθρωπος με οικογενειακή παράδοση καλλιέργειας. Στα έργα της διακρίνει κάποιος τον αυθορμητισμό της ελληνικής λαϊκής ζωγραφιάς.  

"Θαρρώ με γοητεύει η ποίηση που έχουνε τα πράγματα που νιώθεις ότι δεν θα κρατήσουνε πολύ και θέλεις να τα διατηρήσεις στη μνήμη σου. Αγαπώ πολύ τα παλιά σπίτια, τα λογαριάζω σα φίλους και λυπάμαι όταν δω κανέναν γκρεμισμένο... Χρώματα λαμπρά στο λιμάνι, δρομάκια με παλιές πόρτες, ταβέρνες, μαζαγιά" (Μαρία Πωπ, 3 Ιουνίου 1967). 

Η Μαρία Πωπ ήταν παντρεμένη με τον δικηγόρο Κωνσταντίνο Πωπ, γιο του εκδότη της εφημερίδας "ΑΘΗΝΑΙ" Γεωργίου Πωπ. Η ίδια εργάστηκε στην ισπανική πρεσβεία της Αθήνας. Πέθανε τον Απρίλιο του 2009 αφήνοντας πίσω της σπουδαίο έργο. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

"Πειραϊκές ιστορίες του Μεσοπολέμου"