Τα ναυτιλιακά Μέγαρα του Πειραιά (τα Μέγαρα με ονοματεπώνυμο)

Άποψη της Ακτής Μιαούλη το 1974

του Στέφανου Μίλεση

Από το τέλος της Ακτής Μιαούλη (Μέγαρο Βλάνη) έως την Ακτή Κονδύλη και το Μέγαρο Καραγεώργη, μεσολαβούν περισσότερα από πενήντα ναυτιλιακά Μέγαρα. Τα περισσότερα εξ αυτών φυσικά ορθώνονται κατά μήκος των ακτών Μιαούλη και Ποσειδώνος και λιγότερα στην Ακτή Κονδύλη. 

Η Ακτή Μιαούλη με τα ναυτιλιακά μέγαρα σε παράταξη, προσδοκούσαν στην ανάδειξη του Πειραιά σε διεθνές κέντρο ναυτιλίας. 

Και είναι πραγματικά απίστευτο το γεγονός ότι πριν την δεκαετία του 1960 παρατηρώντας κάποιος την ακτογραμμή του πειραϊκού λιμανιού θα αριθμούσε μονάχα τέσσερα ναυτιλιακά μέγαρα! 

Δύο από αυτά υπήρχαν ήδη από την προπολεμική εποχή (των Αδελφών Γιαννουλάτου στην Ακτή Τζελέπη και το Μέγαρο των Αδελφών Βάττη στην Ακτή Μιαούλη) και τα άλλα δύο που οικοδομήθηκαν την δεκαετία του '50 ήταν τα Μέγαρα Τυπάλδου και Λυκιαρδόπουλου. 

Όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 το οικοδομικό τοπίο της ακτής άλλαξε ριζικά. Η οικοδόμηση ξεκίνησε με το Μέγαρο του Λεμού και του Γεωργίου Λιβανού. Ακολούθησαν τα μέγαρα των Καραγεώργη, Αδελφών Χανδρή, Αχιλλέα Χαλκούση, Μ. Ξυλά. Με τον καιρό νέα μέγαρα προστέθηκαν των Τσάκου, Στραβελάκη, Γουρδομιχάλη, Ποταμιάνου, Νικολάου Βερνίκου, Γ. Λιβανού (Σέρες). 

Καθώς μεταπολεμικά οι ίδιοι οι εφοπλιστές ήταν που ανέλαβαν την πρωτοβουλία να ορθώσουν μέγαρα στον Πειραιά για να στεγάσουν τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις τους, ήταν φυσικό τα περισσότερα εξ αυτών να φέρουν τις επωνυμίες τους. 

Τα περισσότερα εφοπλιστικά μέγαρα αποτελούσαν στο παρελθόν σημεία αναφοράς και αποτελούσαν τοπωνυμικές θέσεις, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι Πειραιώτες και οι άνθρωποι της ναυτιλίας για να προσδιορίσουν το ακριβές σημείο που βρίσκονταν ή για να κανονίσουν μια συνάντηση. 

Τα ναυτιλιακά μέγαρα προσδιορίζουν από τα μέσα της δεκαετίας και μετά, τη νέα ταυτότητα της πόλης. Οι προγενέστεροι τοπωνυμικοί προσδιορισμοί είχαν ως σημεία αναφοράς τόπους παροχής μαζικής εργασίας (βιοτεχνίες και βιομηχανίες). Επικρατούσαν τοπωνυμικά σημεία όπως "του Παπαστράτου", "του Κεράνη",  "του Ρετσίνα", "του Δηλαβέρη" κ.ο.κ. Οι νέοι τοπωνυμικοί προσδιορισμοί όμως εγκαταλείπουν το παρελθόν και έρχονται σε άμεση επαφή με τη θάλασσα. 

Ο Πειραιάς πόλη εργασίας μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν, δημιουργούσε "τοπωνύμια εργασίας" ή "εργοδοτών" που στη σύγχρονη πραγματικότητα μετασχηματίζονται σε εφοπλιστικά τοπωνύμια.

Η παρούσα αναφορά περιορίζεται στα μέγαρα ναυτιλίας της πειραϊκής ακτογραμμής του μεγάλου λιμανιού, διότι εκτός αυτών, πολλά άλλα μέγαρα υψώθηκαν στους δρόμους πίσω από την παραλιακή ακτογραμμή.  

Ο γνωστός φωτογράφος Δημήτρης Πουλακίδας ανέλαβε το 1974 να απαθανατίσει φωτογραφικά μερικά από τα ναυτιλιακά Μέγαρα του πειραϊκού λιμανιού για λογαριασμό του περιοδικού "Ναυτικά Χρονικά".

Η όψη που παρουσίαζε η περιοχή το 1974 στη συμβολή της οδού Σαχτούρη με την Ακτή Μιαούλη, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Από τα παλιά κτήρια που υπήρχαν μια πενταετία μόλις πριν, δεν απέμεινε κανένα.

Το ναυτιλιακό Μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης το 1974

Το Μέγαρο της Εθνικής Τράπεζας σήμερα

Το Μέγαρο Χανδρή το 1974

Chandris Hellas σήμερα στην Ακτή Μιαούλη 95 

Το Μέγαρο του Αχιλλέα Χαλκούση. Ο Χαλκούσης ήταν ξάδελφος του επίσης εφοπλιστή Μιχάλη Περατικού.

Το Μέγαρο Λάλλη στην Ακτή Μιαούλη 51

Το Μέγαρο αδελφών Τυπάλδου στην Ακτή Τζελέπη το 1974. Ο Στυλιανός, ο Χαράλαμπος και ο Σπύρος δημιούργησαν ένα σπουδαίο στόλο επιβατηγών πλοίων, με κατάληξη όμως το ναυάγιο του "Ηράκλειον" το 1966, που οδήγησε στην πτώση. 

Το Μέγαρο αδελφών Τυπάλδου σήμερα

Το Μέγαρο αδελφών Τυπάλδου φωτογραφημένο από την Ακτή Τζελέπη

Το Μέγαρο αδελφών Τυπάλδου σήμερα από την ίδια γωνία

Στην πρόσοψη του Μεγάρου συνεχίζει να είναι αναρτημένο το σήμα "Α &Τ" το ένα πάνω στο άλλο "Ατμοπλοΐα Τυπάλδου". 

Το Μέγαρο Μιχαήλ Ξυλά

Το Μέγαρο Λυκιαρδόπουλου στη συμβολή της Ακτής Μιαούλη με την Δευτέρας Μεραρχίας, την εποχή που στεγαζόταν σε αυτό ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς. Από τα πρώτα μεταπολεμικά Μέγαρα της Ακτής Μιαούλη. Θα στεγαστούν εκεί τα πρώτα γραφεία της Ολυμπιακής αεροπορίας στον Πειραιά. Μέχρι σήμερα διατηρείται έξωθεν αυτού του κτηρίου στάση "Ολυμπιακή".

Το Μέγαρο Λυκιαρδόπουλου σήμερα

Το Μέγαρο Γεωργίου Λιβανού ο οποίος υπήρξε ο εμπνευστής της δρομολόγησης των υδροπτέρυγων (ιπτάμενων δελφινιών) στον Αργοσαρωνικό.

Το Μέγαρο Λεμού στην Ακτή Μιαούλη το 1974

Το Μέγαρο Λεμού σήμερα

Το Μέγαρο του Αριστομένη Καραγεώργη στην Ακτή Κονδύλη το 1974

Το Μέγαρο Αριστομένη Καραγεώργη σήμερα

Το Μέγαρο αδελφών Γιαννουλάτου, ιδιοκτησίας του Ταμείου Πρόνοιας Κατωτέρων Πληρωμάτων Εμπορικού Ναυτικού. Ανεγέρθηκε την εποχή του Μεσοπολέμου.

Το Μέγαρο αδελφών Γιαννουλάτου σήμερα

Το Μέγαρο των αδελφών Βάττη. Μεταπολεμικά αγοράστηκε από τους αδελφούς Κολοκοτρώνη και απέκτησε την παλιά αίγλη του (στην κορυφή του κτηρίου διακρίνεται στα αγγλικά η νέα ιδιοκτησία του κτηρίου). Τα αδέλφια Μίνωας και Ιωσήφ Κολοκοτρώνη σπουδαίο εφοπλιστικό όνομα η καταγωγή των οποίων κρατούσε από τον ήρωα της επανάστασης.  

Το Μέγαρο Ατλαντίς (δεν είναι το μοναδικό στον Πειραιά με αυτό το όνομα)

Το Μέγαρο Βλάνη (εποχές κρουαζιέρας Festival)

Το Μέγαρο Vrontados

Το Μέγαρο Δημητρίου Παραβάντη στην Ακτή Μιαούλη 73

Το Μέγαρο Δολιανίτη

Το Μέγαρο HELMEPA

Το Μέγαρο της Ηπειρωτικής Ατμοπλοΐας
(Θεμελιωτής του ονόματος της Ηπειρωτικής υπήρξε ο Αναστάσιος Ποταμιάνος με αρχική έδρα το Μέγαρο Βάττη. Συνεχιστής της διαδρομής που χάραξε η "Ηπειρωτική" ήταν ο υιός του Ανδρέας Ποταμιάνος) 

Το Μέγαρο ΤΑΝΠΥ από το οποίο ο Λουκάς Χατζηιωάννου είχε ξεκινήσει τον εφοπλισμό διατηρώντας μικρό γραφείο εντός αυτού, για να κυριαρχήσει τελικώς στην παγκόσμια αγορά των τάνκερς.  

Το Μέγαρο Νεώριου Σύρου

Το Μέγαρο Τράκη

Εκτός όμως από τα ναυτιλιακά μέγαρα της ακτής υπάρχουν δεκάδες στους δρόμους πίσω από την ακτή. 

Ο Πειραιάς διήλθε μια "χρυσής εποχής" στη ναυτιλία με λαμπρά ονόματα να διαγράφουν την δική τους πορεία παράλληλα με την ιστορία της πόλης και του μεγάλου λιμανιού. Οι Λουκάς και Νίκος Νομικός, οι Ιωάννης και Ευάγγελος Τόγιας, οι αδελφοί Καβουνίδη, ο Ιωάννης Λάτσης (γνωστός από τα ακτοπλοΐκά του Σαρωνικού "Νεράϊδα" και "Πορτοκαλής Ήλιος"), ο Νικ. Πατέρας, ο Σταύρος Νταϊφάς, ο Νικόλαος Φράγκος, ο Αντώνιος Χανδρής, ο Περικλής Καλλιμενόπουλος,  ο Βασίλης Γουλανδρής, ο Μιχάλης Περατικός, ο Σταύρος Λιβανός, μαζί με όσους ήδη αναφέρθηκαν προηγούμενα υπήρξαν μερικά μόνο ονόματα που σηματοδότησαν την ιστορική πορεία της εμπορικής μας ναυτιλίας και συνέδραμαν στην ανάδειξη του ναυτιλιακού Πειραιά.  

Διαβάστε επίσης:

Στις αλλοτινές πειραϊκές στοές του εμπορίου