Ατρόμητος Πειραιά

Τα αποδυτήρια του Ατρόμητου Πειραιώς το 1958 ήταν ουσιαστικά μια παράγκα. Το έτος εκείνο ο Ατρόμητος Πειραιώς θεωρείτο μια από τις ισχυρότερες ομάδες του Πειραιά. Κάποιοι από τους ποδοσφαιριστές της ομάδας αλλάζουν έξω απ'  αυτήν μετά το πέρας της προπόνησης, λόγω έλλειψης χώρου...  

 

του Στέφανου Μίλεση

Στα Καμίνια  εμφανίστηκε το 1926 για πρώτη φορά το αθλητικό σωματείο με την επωνυμία "Ατρόμητος". Επρόκειτο αρχικώς για ένα σύλλογο που θα κάλυπτε τις ποδοσφαιρικές ανάγκες των παιδιών της περιοχής. Για μικρό χρονικό διάστημα διατηρήθηκε ως ανεπίσημο αθλητικό σωματείο, ένα από τα πολλά που ξεφύτρωναν εκείνη την δεκαετία σε όλες τις συνοικίες του Πειραιά. 

Το 1927 ξεκίνησε επίσημα τις συμμετοχές στο πρωτάθλημα Κοκκινιάς όπου κατέλαβε την τέταρτη θέση αρχικά και την πρώτη θέση στη συνέχεια. Γρήγορα ανέβηκε στην τρίτη, δεύτερη και έφτασε τελικά στην πρώτη κατηγορία, όπου παρέμεινε μέχρι την δημιουργία των εθνικών κατηγοριών. 

Η ομάδα του Ατρομήτου Πειραιώς το 1946

Στο πρωτάθλημα όπου αγωνιζόταν την πρώτη περίοδο της δημιουργίας του είχε ως αντιπάλους ομάδες όπως την Ένωση Πυριτιδαποθήκης, τον Κεραυνό, την Ηλέκτρα, τον Κένταυρο Καμινίων, την Ένωση Αγίας Σοφίας. Εκείνη την εποχή η ομάδα αποτελούταν από τους Μανδρίτσα, Πινέζη, Κατρανίδη, Γιαννούκο, Κιουλέρη, Ρουτρή, Βλασσόπουλο, Πενέζη, Μιχαηλίδη, Καραμάνο, Σπαθαράκη, Μπίμπα, Καλαφάτη, Αμοιραδάκη, Κρεστενίτη, Φρατζέσκο κ.α. 

Ο Ατρόμητος Πειραιά αποτέλεσε κλασική περίπτωση ομάδας που ξεκίνησε από τις "αλάνες" των Καμινίων για να φτάσει να παίξει στην πρώτη Εθνική κατηγορία έχοντας έδρα το Στάδιο Καραϊσκάκη. Υπήρξε η ομάδα που ενσάρκωσε τα όνειρα γενεών που έπαιξαν κάτω από αντίξοες συνθήκες χωρίς αποδυτήρια και υλικοτεχνική υποδομή ακόμα και σε εποχές που αυτά θεωρούνταν δεδομένα. 

Η χρυσή περίοδος του Ατρομήτου ήταν την περίοδο 1945 - 1950 όπου κατετάγη τρεις φορές δεύτερος μετά τον Ολυμπιακό και έλαβε μέρος στο πανελλήνιο πρωτάθλημα με σημαντικές επιτυχίες. Εκείνη την πενταετία σημείωνε νικηφόρα αποτελέσματα όπως επί της ΑΕΚ με 1-0, του Ολυμπιακού με 3-2, του Εθνικού με 5-1 κερδίζοντας πολλούς Πειραιώτες που έγιναν φίλαθλοι της ομάδας. Έδρα του σωματείου τότε ήταν το Στάδιο Καραϊσκάκη.

Οι ποδοσφαιριστές του Ατρομήτου Πειραιώς, Πατρινός και Στριμπέλης, πλένονται ύστερα από αγώνα σε μια βρύση καθώς η ομάδα στερείτο αποδυτηρίων.

Όταν όμως καθιερώθηκε το πρωτάθλημα της Α' Εθνικής Κατηγορίας ο Ατρόμητος έμεινε εκτός. Τελικά ύστερα από προσπάθειες ανέβηκε στην κατηγορία αυτή το 1960 την οποία όμως σύντομα αποχαιρέτησε και έμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Δεύτερη Κατηγορία. 

Το 1969 ύστερα από δωρεά του Ασλανίδη ο Ατρόμητος αποκτά οικόπεδο στα Καμίνια όπου τελικά ύστερα από χρόνια θα καταφέρει σε αυτό να αποκτήσει τα γραφεία του συλλόγου.

Ανέκαθεν ο Ατρόμητος θεωρούταν ομάδα φυτώριο ταλέντων και δεξαμενή ποδοσφαιριστών στις μεγαλύτερες ομάδες όπως ο Στ. Χριστόπουλος που μεταγράφηκε στον Ολυμπιακό, οι Μ. Σούμπασης, Η. Παπαγεωργίου, Ι. Χανιώτης στην ΑΕΚ, Γιώργος Σιδέρης, Δημήτρης Μύλλερ (Ολυμπιακό), Δ. Μπενάρδος σε Εθνικό και Παναθηναϊκό, Ν. Στριμπέλης, Δ. Καλογήρου, Κουτσιβίτης στον Εθνικό και πολλοί άλλοι σε μικρότερες ομάδες. 

Το 1978 ύστερα από 20 χρόνια παραμονής στην Δεύτερη Εθνική, ο Ατρόμητος υποβιβάστηκε στην Α' Ερασιτεχνική κατηγορία. Εκεί παρέμεινε για τρία χρόνια και ύστερα από προσπάθειες του τότε προέδρου Λεωνίδα Ορφανίδη και του προπονητή Γιώργου Φράγκου επέστρεψε και πάλι στην Δεύτερη Εθνική κατηγορία. 

Οι αναδιαρθρώσεις των κατηγοριών τον έφεραν το 1983 στην Τρίτη Εθνική και το 1984 στην Α' Ερασιτεχνική και πάλι. Οι αναδιαρθρώσεις συνεχίστηκαν και τα επόμενα έτη που η Α' Εθνική Ερασιτεχνική κατηγορία καταργήθηκε και τα σωματεία που ήταν σε αυτήν εντάχθηκαν σε τοπικά πρωταθλήματα. 

Ηλίας Κανελλόπουλος. Ο «παιδαγωγός» του πολεμικού ναυτικού που επιχείρησε να καταγράψει τον ελληνισμό της Αυστραλίας (1876)

Ο Ηλίας Κανελλόπουλος 

του Στέφανου Μίλεση

Στον Πειραιά, μπροστά από το κεντρικό κτήριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων υπάρχει ένας μικρός όρμος που είναι εγκατεστημένο το λεμβαρχείο της Σχολής. Ο όρμος αυτός ήταν τα παλιά χρόνια γνωστός ως «όρμος Τηλεγράφου» ενώ η επίσημη ονομασία που φέρει από τα τέλη του 19^ου αιώνα είναι όρμος Κανελλόπουλου. Είναι αφιερωμένος στον Ηλία Κανελλόπουλο τον γνωστό και ως «παιδαγωγό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού». Οι κάτοικοι του Πειραιά δυστυχώς δεν γνωρίζουν πολλά για την προσωπικότητα αυτή, που ονοματίζει έναν από τους πιο όμορφους κόλπους της πειραϊκής χερσονήσου που σήμερα βρίσκεται στο κέντρο ειδήσεων καθώς το μέλλον του είναι επισφαλές από τις επιχωματώσεις της κινεζικής Cosco. 

Ο μικρός αυτός όρμος είναι γνωστός περισσότερο με την δημώδη ονομασία του ως «όρμος Καλαμπάκα», από γνωστή ταβέρνα που υπήρχε στο παρελθόν στην παρακείμενη ακτή. Είναι λυπηρό βεβαίως που το όνομα μιας ταβέρνας, παραμέρισε την επίσημη ονομασία του όρμου που τιμά τον θεωρητικό της εκπαίδευσης των Δοκίμων του πολεμικού μας ναυτικού, τον ιδρυτή της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων και τον πρώτο διοικητή της. Η άκρη του όρμου Κανελλόπουλου έχει την ύψιστη τιμή μεταξύ άλλων να φιλοξενεί και το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή.  

1978 - Όρμος πρώην Τηλέγραφου, νυν Κανελλόπουλου. Γνωστός όμως στους Πειραιώτες ως "Καλαμπάκα". 

Ο Κανελλόπουλος γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1844. Μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών του προσπάθησε να εισέλθει στις τάξεις του πολεμικού ναυτικού αλλά δεν τα κατάφερε. Καθώς ήταν μόλις 18 ετών και διαπνεόμενος από φιλελεύθερα αισθήματα συμμετείχε στη στάση του Ναυπλίου του 1862 εγγραφόμενος στα μητρώα της επανάστασης ως στρατιώτης του πυροβολικού. Την 1η Μαρτίου 1862 συνελήφθη και βρέθηκε κρατούμενος στη φρεγάτα "ΑΜΑΛΙΑ" η οποία αργότερα θα μετονομαστεί σε "ΕΛΛΑΣ" και θα βρεθεί να έχει κυβερνήτη τον Κανελλόπουλο! 

Όρμος Κανελλόπουλου

Μετά από αυτή την περιπέτεια των νεανικών του χρόνων εισήλθε στο Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα της Νομικής Σχολής την περίοδο 1860 – 1862. Την επόμενη χρονιά (1863) βρήκε όμως την ευκαιρία που έψαχνε και κατατάχθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό. Το 1867 ανθυποπλοίαρχος ακόμα κατάφερε να μεταφράσει από τα γαλλικά ναυτικό σύγγραμμα για το χειρισμό και τον εξαρτισμό ιστιοφόρων και ατμοκίνητων πλοίων, εργασία για την οποία τιμήθηκε με το παράσημο του Σωτήρος. Μετέφρασε και συνέγραψε εκ του μηδενός πλήθος άλλων ναυτικών εγκολπίων που αποτέλεσαν τη βάση για την εκπαίδευση των αξιωματικών του ναυτικού.

Προσωπογραφία Ηλία Κανελλόπουλου 1886.
Ιδιοκτησία Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος

Το 1876 με το βαθμό του Υποπλοίαρχου και αφού έλαβε ειδική άδεια από το Υπουργείο των Ναυτικών, πραγματοποίησε τον περίπλου της γης με πανιά,  με το γαλλικό δίκροτο «ΝΑΥΑΡΙΝΟ» (Navarin) σε ένα ταξίδι που διήρκεσε 13 μήνες! 

Όλο εκείνο το διάστημα συγκέντρωσε συστηματικά στοιχεία τα οποία στη συνέχεια υπέβαλλε με μορφή αναφοράς στο υπουργείο των Ναυτικών ώστε να αποτελέσουν κτήμα όλων των αξιωματικών του πολεμικού μας ναυτικού. Το εγχειρίδιο που υπέβαλε έφερε τον τίτλο «του περί την γην περίπλου» από το οποίο μόνο μερικά αποσπάσματα είδαν το φως της δημοσιότητας. Σε εκείνο τον περίπλου της γης ο Κανελλόπουλος πέτυχε έναν πραγματικό άθλο που πέρασε όμως απαρατήρητος. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας με επίσημη ιδιότητα (υποπλοίαρχος πολεμικού ναυτικού) που επιχείρησε να καταγράψει την ύπαρξη Ελλήνων στη μακρινή ήπειρο. Παρόλο που δεν κατάφερε ο ίδιος να έρθει σε επαφή με Έλληνες, οι παρατηρήσεις του για όσα πληροφορήθηκε αποτελούν πολύτιμη ιστορική καταγραφή. 

Η έκθεση του Κανελλόπουλου δημοσιεύθηκε μόνο αποσπασματικά.

Το ταξίδι διήρκεσε από την 29^η Ιουλίου 1876 έως την 21^η Αυγούστου 1877. Αφορμή για την πραγματοποίηση αυτού του ταξιδιού εκ μέρους της γαλλικής αποστολής υπήρξε βεβαίως η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ που ολοκληρώθηκε το 1869 και που διευκόλυνε την πραγματοποίηση μακρινών ναυτικών ταξιδιών από Ευρωπαϊκές χώρες. Να αναφερθεί ότι στην διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ είχαν εργαστεί 6 χιλιάδες περίπου Έλληνες. Ο τερματισμός των εργασιών στην διώρυγα υπήρξε αφορμή για την απόλυση των Ελλήνων πολλοί αναζήτησαν την τύχη τους στην Αυστραλία. Κάσιοι, Τσιριγώτες, Κύπριοι δοκίμασαν την τύχη τους στην Αυστραλία και περισσότεροι από 4 χιλιάδες εγκαταστάθηκαν σε διάφορες πόλεις της. Αφορμή υπήρξαν κάποιες πληροφορίες που είχαν φτάσει από Έλληνες της Αυστραλίας που είχαν βρεθεί το 1846 εκεί και μιλούσαν για την ύπαρξη θέσεων εργασίας στα πλούσια μεταλλεία της. 

Οι πρώτοι Έλληνες είχαν βρεθεί στην Αυστραλία ακολουθώντας τη μοίρα των Άγγλων καταδίκων καθώς επρόκειτο για ναυτικούς που καταδικάστηκαν σε εξορία με την κατηγορία της πειρατείας από το Αγγλικό Δικαστήριο της Μάλτας (βιβλίο Ε’ από τη «Γεωγραφία» του Κούμα, σελ. 110). Αυτοί ήταν που πρώτοι είχαν αναφέρει την ύπαρξη πλουσίων κοιτασμάτων χρυσού, μόλυβδου και χαλκού. Συνέρρεαν άλλωστε εκεί πλήθη αποίκων από όλα τα σημεία της γης μεταξύ των οποίων και Έλληνες. Τα χρυσορυχεία της Βικτώριας, της Νέας Ουαλίας, δημοσίευαν αγγελίες σε αγγλικές εφημερίδες για πρόσληψη εργατών μεταλλείων. 

Οι Έλληνες του Σουέζ που είχαν μείνει άνεργοι έσπευσαν να καλύψουν τις θέσεις. Τους ακολούθησαν Ιθακήσιοι, Κεφαλλονίτες, Ρόδιοι και άλλοι. Κανείς εκπρόσωπος του Ελληνικού κράτους όμως, μέχρι το 1876 δεν είχε ενδιαφερθεί να μάθει για αυτούς ή να καταγράψει την παρουσία τους. Την τιμή αυτή έτυχε να έχει ο υποπλοίαρχος Ηλίας Κανελλόπουλος. Όταν το γαλλικό πλοίο «ΝΑΥΑΡΙΝΟ» στο οποίο βρισκόταν ο Κανελλόπουλος έφτασε στην Αυστραλία μόλις έξι χρόνια αφότου οι Άγγλοι σταμάτησαν να στέλνουν στο νησί βαρυποινίτες. Δέκα χιλιάδες Άγγλοι κατάδικοι είχαν μεταφερθεί στην Αυστραλία το διάστημα 1850 – 1869 όπου έγινε και η τελευταία αποστολή. Καθώς ελάχιστες αναφορές υπήρχαν για τον Ελληνισμό της Αυστραλίας την δεκαετία του 1870, οι παρατηρήσεις του Κανελλόπουλου καθίστανται σήμερα ιδιαιτέρως σημαντικές. Μετά τις ΗΠΑ, Αίγυπτο και Βραζιλία η Αυστραλία στην εποχή του Κανελλόπουλου ήταν ήδη ένας δημοφιλής προορισμός για «εύκολο» πλουτισμό. 

Το γαλλικό πλοίο «ΝΑΥΑΡΙΝΟ» έκανε το ταξίδι με πανιά και ύστερα από διάφορες περιπέτειες τριών μηνών, έφτασε στο λιμάνι ΦΡΗΜΑΝΤΛ της Δυτικής Αυστραλίας. Μόλις ο Κανελλόπουλος αποβιβάστηκε στη στεριά αμέσως έψαξε να βρει για Έλληνες. Έμαθε μόνο για την ύπαρξη ενός Έλληνα που ζούσε για χρόνια εκεί ασκώντας το επάγγελμα του αλιέως μαργαριταριών. Ωστόσο δεν κατόρθωσε να συναντηθεί μαζί του αλλά ούτε και το όνομά του να μάθει καθώς οι ξένοι που ρωτούσε δεν μπορούσαν να το προφέρουν. Γράφει στο εγχειρίδιο «υπάρχει εκεί Έλλην εις, αλιεύς μαργαριτών τυγχάνων, όστις απήν κατά την εκεί διαμονήν μας. Το όνομά του δεν κατόρθωσα να το μάθω, διότι μεγίστη η περί την προφοράν των ημετέρων ονομάτων δυσκολίαν των ξένων».

Προσπάθησε και στην πόλη Περθ όπου και πάλι δεν κατόρθωσε να συναντήσει Έλληνες. Έμαθε εκεί ότι από τους 5009 κατοίκους της οι 1470 ήταν βαρυποινίτες κατάδικοι. Εκεί στο Περθ ο Κανελλόπουλος πιστοποίησε για την ύπαρξη ελληνικής κοινότητας από το 1846 στη Μελβούρνη και στο Σίδνεϋ και κατέγραψε για αυτήν. Επιθυμούσε να τη συναντήσει, όμως το «ΝΑΥΑΡΙΝΟ» αποπλέοντας από το ΦΡΗΜΑΝΤΛ κατευθύνθηκε στη Νέα Καληδονία που ήταν γαλλική κτήση. Στη Νέα Καληδονία έμαθε για ύπαρξη Ελλήνων που εργάζονταν στα μεταλλεία του νησιού που επίσης δεν κατόρθωσε να συναντήσει. 

Το γαλλικό πλοίο ΝΑΥΑΡΙΝΟ με το οποίο ο Ηλίας Κανελλόπουλος πέτυχε τον περίπλου της γης. Αν και επίσημα καταγράφηκε η διακοπή μεταφοράς Γάλλων καταδίκων στη Νέα Καληδονία, φαίνεται ότι η επιχείρηση αυτή διήρκεσε πολλά ακόμα χρόνια. 

Στην Νουμέα στο θεραπευτήριο καταστήματος κράτησης έμαθε για κάποιον Παράσχο, ναυτικό στο επάγγελμα με καταγωγή από την Σύρο, που είχε καταδικαστεί σε δεκαετή δημόσια έργα από το κακουργιοδικείο της Μασσαλίας. Η αναφορά του Κανελλόπουλου ήταν από τις πρώτες που κατέγραψαν την ύπαρξη ελληνικών κοινοτήτων στην Αυστραλία ακόμα και αν δεν του δόθηκε η ευκαιρία να συναντηθεί μαζί τους. Ο Ελληνισμός της Αυστραλίας συνέχισε να αυξάνει και το 1920 έφτασε να αριθμεί τους 18 χιλιάδες. Ο Ιθακήσιος Λεκατσάς θεωρείτο ο πιο πλούσιος άνθρωπος στην Αυστραλία δείχνοντας την πρόοδο των Ελλήνων. Από το 1901 λειτουργούσε στη Μελβούρνη ο ορθόδοξος ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου μαζί με σχολείο.

Ο Ηλίας Κανελλόπουλος ακολούθησε μετά τον περίπλου της γης μια λαμπρή σταδιοδρομία. Kατά την επιστροφή του στη Γαλλία, τοποθετήθηκε στην ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι.

Το 1880, έλαβε τον Αξιωματικό του Τάγματος του Στέμματος της Ιταλίας λόγω του ρόλου του στη διάσωση του ιταλικού ατμόπλοιου Nuova Girona.  Ως Πλωτάρχης και μέλος ναυτικής επιτροπής το 1882 επισκέφθηκε πολλά μεγάλα ευρωπαϊκά ναυτικά κέντρα (Βρετανίας, Γαλλίας, Δανίας, Γερμανίας) για να μελετήσει το όπλο του θωρηκτού καθώς η Ελλάδα την εποχή εκείνη ενδιαφερόταν να προβεί σε αγορά τέτοιων πλοίων. Το σημαντικότερο ίσως όλων ήταν η ίδρυση της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων για την οποία υπέβαλλε το 1883 έναν ολοκληρωμένο φάκελο που περιελάβανε το νομοσχέδιο ίδρυσής της με τον εσωτερικό της κανονισμό. Η Σχολή τότε έδρευε επί πλοίου «ΕΛΛΑΣ» που ελλιμενιζόταν μόνιμα σε προβλήτα του Πειραιά. Όταν η Σχολή ιδρύθηκε το 1884 ο Κανελλόπουλος τοποθετήθηκε δικαιωματικά πρώτος διοικητής αυτής (22 Ιουνίου 1884). 

Υπήρξε ταυτόχρονα και συγγραφέας των συγγραμμάτων που διανέμονταν στους δοκίμους αλλά και καθηγητής της. Δίδασκε μαθήματα όπως περί του ονοματολογίου του ιστιοφόρου πλοίου, τον εξαρτισμό και το χειρισμό του, κοσμογραφία, ναυτική αστρονομία, ναυτιλία, ιστιοπλοΐα, ενώ είχε ακόμα συγγράψει όπως αναφέρθηκε εγχειρίδιο για τα θωρηκτά και πολλά ακόμα. Δικαίως λοιπόν ο Κανελλόπουλος θεωρήθηκε ο «πατριάρχης του ελληνικού πολεμικού ναυτικού» καθώς επρόκειτο στην κυριολεξία για έναν ολοκληρωμένο αξιωματικό, ηθικό στο χαρακτήρα, συνετό στις αποφάσεις, τολμηρό στη γέφυρα του πλοίου, οραματιστή ως προς την ναυτική εκπαίδευση, χαρακτηριστικά που θα αποτελούσαν τα εφόδια προς μίμηση για το σχηματισμό ενός ολοκληρωμένου αξιωματικού.

Απομακρύνθηκε από τη σχολή συμπληρώνοντας έξι χρόνια διοικητής αυτής, καθώς προήχθη στο βαθμό του Αντιπλοιάρχου. 

Η αλήθεια ήταν ότι αποστρατεύθηκε από τον Δηλιγιάννη καθώς θεωρείτο υποστηρικτής του αντιπάλου του Χαρίλαου Τρικούπη. Κατέβηκε στον πολιτικό στίβο όπου εκλέχθηκε βουλευτής στην περιφέρεια του Άργους το 1892 παραμένοντας όμως πιστός στην υποστήριξη του πολεμικού ναυτικού με κάθε ευκαιρία. 

Πέρα από την θεωρητική του σπουδή, έδινε ιδιαίτερη σημασία στην τήρηση του ναυτικού εθιμοτυπικού. Ένα περιστατικό είναι χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας του. Συνέβη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου ο Κανελλόπουλος βρέθηκε ως κυβερνήτης του «ΕΛΛΑΣ». Έτυχε δίπλα του ακριβώς να βρεθεί ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο. Όταν το «ΕΛΛΑΣ» απέπλευσε εκ του λιμένος χαιρέτισε όπως το έθιμο απαιτούσε «δια της Σημαίας» όλα τα ξένα πολεμικά που στάθμευαν εκεί. Το χαιρετισμό ανταπέδωσαν όλα εκτός του αγγλικού πολεμικού. Ο Κανελλόπουλος είχε παρατηρήσει ότι το περιστατικό δεν ήταν μεμονωμένο καθώς γενικά τα πολεμικά πλοία της αγγλικής μοίρας στην Αίγυπτο την εποχή εκείνη δεν ανταπέδιδαν το χαιρετισμό των ελληνικών. Έτσι όταν το «ΕΛΛΑΣ» έφτασε στο λιμάνι του Πορτ-Σάιντ πλέοντας μπροστά από ένα άλλο αγγλικό που βρισκόταν εκεί, δεν απέδωσε χαιρετισμό. Τότε ο Άγγλος κυβερνήτης τον επισκέφθηκε διαμαρτυρόμενος και ο Κανελλόπουλος βρήκε την ευκαιρία της επίσημης διαμαρτυρίας προς τον διοικητή της αγγλικής μοίρας Αιγύπτου τα πλοία της οποίας συστηματικά περιφρονούσαν τον ελληνικό χαιρετισμό. Η διαμαρτυρία στάλθηκε τηλεγραφικώς σε έντονο ύφος και έκτοτε η συμπεριφορά των Άγγλων μεταβλήθηκε. 

Απεβίωσε από συγκοπή το 1894 (27 Μαρτίου) σε ηλικία μόλις 50 ετών ενώ τόσο στη Βουλή όσο και στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού κρατήθηκε πολυήμερο πένθος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι από τη μια πλευρά της πειραϊκής χερσονήσου ένας όρμος φέρει το όνομα του Κανελλόπουλου, που πρώτος κατέγραψε τον Ελληνισμό της Αυστραλίας, ενώ από την άλλη πλευρά έναντι του Αγίου Νικολάου αναχωρούσαν μέχρι και την δεκαετία του ’60 πλοία, μεταφέροντας μετανάστες σε αυτήν. Μάλιστα το ΑΥΣΤΡΑΛΙΣ έπιανε πρώτο λιμάνι το ΦΡΗΜΑΝΤΛ στο οποίο ο Ηλίας Κανελλόπουλος είχε αποβιβαστεί το 1876. 

- Εθνικόν εικονογραφημένον ημερολόγιον «Ποικίλη Στοά», έτος 11^ο, 1895, Αποσπάσματα εκθέσεως του περί την γην περίπλου του γαλλικού ιστιοδίκροτου "Ναυαρίνου". σελ. 39-60.

- Βιβλίο Ε’ από τη «Γεωγραφία» του Κούμα, σελ. 110

- "Ποικίλη Στοά", έτος 11ο, 1895, Ηλίας Κανελλόπουλος από Γεώργιο Βελίνη, σελ. 29-37.

Διαβάστε επίσης:

Ο όρμος του Τηλεγράφου (Κανελλόπουλου)