Ο Πόλεμος των αμάχων. Οδοιπορικό ιστορίας στον Πειραιά του πολέμου και της κατοχής

 

Το βιβλίο «Ο Πόλεμος των αμάχων. Οδοιπορικό ιστορίας στον Πειραιά του πολέμου και της κατοχής» των συγγραφέων Στέφανου Μίλεση και Κωνσταντίνου Κυρίμη, αποτελεί μια σημαντική έρευνα που έρχεται να φωτίσει σημαντικές πτυχές της ιστορίας, σχετικά άγνωστες μέχρι σήμερα. Εστιάζει τη μελέτη στον άμαχο πληθυσμό του Πειραιά, στις καθημερινές του συνήθειες, στον αγώνα της προσαρμογής του σε νέες κοινωνικές συνθήκες που διαμόρφωσε ο πόλεμος και η κατοχή που ακολούθησε. 

Ως πόλη μελέτης επιλέχθηκε ο Πειραιάς, καθώς λόγω της ύπαρξης του μεγαλύτερου εμπορικού λιμένα στην Ελλάδα, υπήρξε στόχος τόσο της εχθρικής αεροπορίας (γερμανικής και ιταλικής) όσο και των ίδιων των συμμάχων (αγγλικής και αμερικανικής αεροπορίας). Για το λόγο αυτό ο άμαχος πληθυσμός του Πειραιά, εκπαιδεύτηκε πρώτος, αλλά και έζησε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο πληθυσμό στην Ελλάδα, στον υπόγειο κόσμο των καταφυγίων, υπομένοντας τα δεινά των βομβαρδισμών. 

Η προσφυγή και πολύωρη παραμονή στα καταφύγια υπήρξε ουσιαστικά η μόνη διέξοδος κοινωνικοποίησης, ή «αναγκαστικής συντροφιάς» την περίοδο εκείνη. Ήταν τόσο μεγάλη η εξοικείωση των ανθρώπων με αυτούς τους υπόγειους χώρους, ώστε ο λογοτέχνης Κώστας Βάρναλης αποκαλούσε «καταφυγιώτες», τους κατοίκους των αστικών περιοχών που ολοένα βομβαρδίζονταν. Στα ερείπια δεν βρέθηκε θαμμένη μόνο η υποδομή της πόλης, αλλά οι ίδιοι οι κάτοικοί του όπως και τα υπάρχοντά τους. 

Ακόμα και στην αποχώρησή τους στις 13 Οκτωβρίου ’44, οι Γερμανοί φρόντισαν να καταστρέψουν ολοσχερώς ό,τι είχε απομείνει όρθιο. Ο Πειραιάς μεταπολεμικά παρουσίαζε εικόνα νεκρόπολης. Σε κάθε μέτρο γης μετά την αποχώρηση των Γερμανών υπήρχαν διάσπαρτοι ξύλινοι σταυροί. Στους μικρούς κήπους της Αγίας Σοφίας, της Υπαπαντής, έξω από την Αγία Αικατερίνη στην Πλατεία Αλεξάνδρας, τον Τινάνειο, στη Νέα Καλλίπολη, υπήρχαν πρόχειρη φρεσκοσκαμμένοι τάφοι με ξύλινους σταυρούς. 

Στην εν λόγω έρευνα, 456 σελίδων, οι συγγραφείς καταπιάστηκαν με κάθε θέμα που απασχόλησε τον άμαχο πληθυσμό από την περίοδο της πολεμικής του προετοιμασίας μέχρι και την απελευθέρωση, όπως:

Ο Πειραιάς λίγο πριν τον πόλεμο -  Η σιωπηρή προετοιμασία του πολέμου - Τα καταφύγια του Πειραιά - Δύο αρχαίες στοές υποψήφιες για καταφύγια - Η γραμμή «Μεταξά» του Σαρωνικού και τα «αβύθιστα θωρηκτά» - Η Οργάνωση της Παθητικής Αεράμυνας - Ο πληθυσμός Εκπαιδεύεται - Η μεγάλη άσκηση αεράμυνας του 1939 - Ο φόβος του χημικού πολέμου- Παρότρυνση για απογραφή και καλλιέργεια - Η πολιτική και οικονομική επιστράτευση του 1939 – Η κήρυξη και πρώτη ιταλική επιδρομή στον Πειραιά – Τα θύματα από περιφρόνηση - Ο πόλεμος των μετόπισθεν- Ύδρευση -Τηλεφωνία, Ταχυδρομεία, Τηλεγραφία (Τ.Τ.Τ.) - Δέματα στο Μέτωπο-Διανομή άμμου - Θέατρα, κινηματογράφοι, χοροί και δημόσιες συγκεντρώσεις - Ημερήσιος Τύπος- Δωρεές, έρανοι και εθελοντισμός - Ο πόλεμος με το βελόνι (Η Φανέλα του Στρατιώτου) - Σιωπή και προσοχή - Φήμες και πληροφοριοδότες - Αλλαγή συνηθειών καθημερινότητας - Τραπεζικοί λογαριασμοί - Επιστροφή συνταξιούχων - Αυτάρκεια, επάρκεια και έλεγχος αγοράς - Λαχεία, τυχερά παίγνια και ιππόδρομος - Οχήματα, εξοπλισμός και οπλισμός - Οι γυναίκες στο προσκήνιο - Συσκότιση οικιών και οχημάτων- Έλεγχος πρώτων υλών - Τα μαλλιά του Αγγέλου - Πολιτιστικά εν μέσω πολέμου - Τα καταφύγια «της τελευταίας στιγμής» - Το εμπόριο του σκοταδιού και του πολέμου - Η κινητοποίηση των Δωδεκανησίων του Πειραιά - Η υπόγεια κοινωνία - Ο Ιταλικός βομβαρδισμός της 5ης Νοεμβρίου- Η συμβολή της ΕΟΝ - Οι πρώτοι Ιταλοί αιχμάλωτοι φτάνουν στον Πειραιά - Ένα ευχάριστο άγγελμα - Τραυματίες και νοσοκομεία - Η αεροπορική επιδρομή της 6ης Απριλίου 1941 (CLAN FRAZER) - Η βροχή των τουρκικών λιρών - Προδότες και CLAN FRAZER- Οι Γερμανοί προ των πυλών - Διαδοσίες και ηττοπαθείς - Ο πνιγμός του άμαχου πληθυσμού εντός λιμένα - Ο Πειραιάς γίνεται γερμανικός - Γερμανικά καταφύγια και οχυρώσεις του Πειραιά. - Τα γερμανικά πυροβολεία της Πειραϊκής - Η κινηματογράφηση της καταστροφής- Η κατανομή του ελέγχου - Ο λιμός του 1941 – 42 - Η θρυλική Μανιτόμπα  - Τα πλοία του Σκουμπριού - Μακένζι Κινγκ - Κατοχική καθημερινότητα (1941 – 1944) - Η μόνιμη εξάντληση των κατοίκων - Τα μέτρα για το νερό - Η μαγειρική των «περιστάσεων» - Πνευματικός οίστρος «λόγω πείνας» - Ο θησαυρός της θάλασσας - Έργα και ημέρες ενός μαυραγορίτη του Πειραιά - Ο έλεγχος των ραδιοφώνων - Δουλειές του ποδαριού  - Η λεωφόρος του παραεμπορίου- Οι υπεραστικοί μαυραγορίτες - Καθημερινότητα, κατοχικές συνήθειες - Οι Ουρατζήδες - Οι αρουραίοι του λιμανιού - Μόνο για Γερμανούς Στρατιώτες - Τα «ντου» των σαλταδόρων - Ο Πύρινος Αρχιμανδρίτης του Πειραιά - Οι τρεις «συμμαχικοί» βομβαρδισμοί του Πειραιά (1944) - Οι καταγραφές των αστυνομικών τμημάτων - Περί του αριθμού των θυμάτων - Ιστορίες «συμμαχικού» βομβαρδισμού - Η ταβέρνα του Βίρβου - Η φρίκη των κοριτσιών της Επαγγελματικής Σχολής - Ο Ι.Ν. Αγίας Τριάδας - Εικόνες βομβαρδισμένης πόλης - Η Ελληνο-γαλλική Σχολή Καλογραιών (Janne D' Arc) - Η αλληλεγγύη προς τον Πειραιά - Εργάτες για την Γερμανία - Τα διαβόητα γραμματόσημα - Η οριστική διάλυση της παθητικής αεράμυνας- Το πρώτο Μνημόσυνο των θυμάτων- Αντιδράσεις και εμπόδια στην ορθή έρευνα - Μεταβολή της της κοινωνικής σύνθεσης της πόλης - Η διένεξη με τους Γερμανούς για την ώρα της Ανάστασης- Το χρονικό της αποχώρησης των Γερμανών από τον Πειραιά - Συμβάντα 12ης Οκτωβρίου 1944 - Οι Γερμανοί ξανάρχονται! - Συμβάντα 13ης Οκτωβρίου 1944 - Οι βυθίσεις πλοίων εντός του λιμανιού- Η απογραφή της καταστροφής -  Απώλειες οικοδομών- Απώλειες πληθυσμού - Πειραιάς η νεκρόπολη - Τα χαμένα ίχνη του πολέμου - Τα πρώτα ελεύθερα Θεοφάνια –

Για παραγγελία βιβλίων στο link των εκδόσεων Κυριακίδη:

 https://bit.ly/3UnIgz3