Γιάννης Πρινέας. Ο βοτανολόγος, χημικός και συγγραφέας που έγινε ηθοποιός

1923 - Ο Γιάννης Πρινέας στον Βοτανικό Κήπο του Καΐρου. 

του Στέφανου Μίλεση

Ο Γιάννης Πρινέας γεννήθηκε το 1882 στα Μητάτα των Κυθήρων. Από μικρός αγάπησε δύο πράγματα στα οποία αφιερώθηκε με ζήλο. Τα βιβλία και τα φυτά! Έτσι άρχισε να συλλέγει βιβλία και να μελετάει βοτανολογία καταγράφοντας τα άνθη και τα φυτά της Ελλάδας. 

Ξόδεψε τεράστια ποσά στη συλλογή σπάνιων εκδόσεων και όπου ταξίδευε περνούσε πολλές ώρες μέσα σε παλαιοβιβλιοπωλεία για να βρει σπάνια βιβλία αλλά και σε βοτανικούς κήπους για να παρατηρεί τις ταξινομήσεις των φυτών. Ακόμα καλύτερα ήταν όταν οι δύο αγαπημένες ενασχολήσεις συνδυάζονταν μεταξύ τους και αυτό συνέβαινε όταν έβρισκε κάποιο σπάνιο βιβλίο της βοτανολογίας!  

Από τα Κύθηρα στον Πειραιά 

Σε ηλικία 12 ετών από το Τσιρίγο οι γονείς του τον έφεραν στον Πειραιά όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα. Κι αυτό καθώς ο πατέρας του ήταν εργολάβος οικοδομών και στον Πειραιά είχε αναλάβει την κατασκευή κατοικιών. Ο πατέρας του λόγω του ότι κέρδιζε σημαντικά ποσά από τις οικοδομές επιχείρησε να τον στρέψει προς αυτή την κατεύθυνση, την οποία όμως ο Πρινέας δεν ήθελε ούτε να ακούει. Τον έλκυαν τα βιβλία, τα φυτά και από τότε που έφτασε στον Πειραιά προστέθηκε και η λογοτεχνία! 

Την εποχή εκείνη ο Πειραιάς αποτελούσε ένα μεγάλο φυτώριο καλλιτεχνών και λογοτεχνών. Ο Πρινέας άρχισε να γράφει ποιήματα, να διαβάζει λογοτεχνικά βιβλία και να κάνει παρέα με συνομήλικούς του που είχαν τα ίδια ενδιαφέροντα. Θέλησε κάποτε να γίνει ιερέας και να επιστρέψει στο νησί του στα Κύθηρα. Συνετέλεσε σε αυτό η ωραία φωνή του και η ευχέρειά του να ψάλλει. 

Στην βιομηχανική Σχολή του Ρουσόπουλου

Μετά το πέρας των γυμνασιακών σπουδών, γράφτηκε στην Βιομηχανική Ακαδημία του Ρουσόπουλου, γνωστή σχολή της εποχής με καλή φήμη, με ειδίκευση στις χημικές συνθέσεις προκειμένου να εργαστεί σε φαρμακείο. Την εποχή εκείνη οι Φαρμακοποιοί παρασκεύαζαν τα φάρμακα μόνοι στα εργαστήριά τους και για το σκοπό αυτό απασχολούσαν ειδικότητες σχετικές με τη χημεία. Έτσι και ο Πρινέας μετά τη σχολή του Ρουσόπουλου προσελήφθηκε σε κάποιο φαρμακείο του Πειραιά για την πρακτική του άσκηση. 

Το 1901 έχοντας αποκτήσει ο Πρινέας πείρα από την ενασχόλησή του με τις χημικές συνθέσεις στο φαρμακείο, κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «Αρωματοποιία και ποτοποιία» (εκδοτικός οίκος Αναστασίου Φέξη). Ακολούθησε το δίτομο έργο «Ανόργανος και Οργανική χημεία» και αμέσως μετά το «Ιατρική βοτανολογία» που συνέγραψε μαζί με τον ιατρό Σφακιανάκη. Ετοίμασε μια ογκώδη μελέτη για «Τα αρώματα, τα καλλυντικά και τα ψιμύθια των αρχαίων» ενώ παράλληλα είχε ετοιμάσει και μια ακόμα με τίτλο «Χρήσιμα φυτά όλου του κόσμου» για την οποία αναζητούσε χρηματοδότη καθώς η ύλη που είχε συγκεντρώσει υπερέβαινε τους τέσσερις τόμους!

Στον λογοτεχνικό κύκλο της Φρεαττύδας

Τον ελεύθερο χρόνο του οδοιπορούσε στα βουνά της Αττικής ψάχνοντας για σπάνια φυτά και άνθη. Κανόνιζε ταξίδια στο εξωτερικό σε πόλεις που ήταν ονομαστές για τους βοτανικούς τους κήπους. Εξαιτίας της λογοτεχνικής του ενασχόλησης είχε ενταχθεί στον κύκλο του Άριστου Καμπάνη, Λάμπρου Πορφύρα, Παύλου Νιρβάνα, Δημοσθένη Βουτυρά και Σπύρου Μελά. Με τον τελευταίο παρακολουθούσαν και πολλά θεατρικά έργα αποκτώντας ο Πρινέας την πρώτη του επαφή με τον κόσμο του θεάτρου, που είχε να κάνει αρχικά με τη συγγραφή θεατρικών σεναρίων.  

Ένα από τα πρώτα του σενάρια τιτλοφορείτο «Το κράτος του νησιού» ενώ είχε προηγηθεί και μια τραγωδία. Τελικώς το 1905 εκείνο που τον κέρδισε από το θέατρο δεν ήταν το σενάριο αλλά η ίδια η θεατρική σκηνή. Πρωτόπαιξε στο θέατρο του Παντόπουλου και αμέσως καταπιάστηκε με την οπερέτα. Ουδέποτε εγκατέλειψε τη συγγραφή θεατρικών έργων με ένα από τα σπουδαιότερα το «Κόκκινο σπαλέτο» μια συμφωνική που συνέγραψε το 1919 αφιερωμένη στην Αλμπίνα Σούμπερτ, δισέγγονη του Σούμπερτ που γνώρισε στην Κωνσταντινούπολη με την οποία και αρραβωνιάστηκε. 

Η απώλεια της φωνής του

Η όμορφη φωνή του που στην εφηβική του ηλικία τον ώθησε να γίνει ιερέας, στάθηκε αιτία τώρα να γίνει τενόρος. Σε μια περιοδεία του θιάσου όπου ανήκε στην Ρουμανία, αγνόησε το χιόνι και το κρύο. Ωθούμενος από τον ενθουσιασμό του για τα φυτά, βγήκε να μελετήσει τη χλωρίδα. Τότε αρρώστησε βαριά και έχασε τη φωνή του. Στράφηκε στην πρόζα και προσλήφθηκε στο θέατρο Κυβέλης όπου αποκάλυψε το ταλέντο του στην κωμωδία. Κατά το 1919 ξεπέρασε το πρόβλημα φωνής που είχε αποκτήσει στη Ρουμανία και επέστρεψε στην αγαπημένη του οπερέτα.

Οι απάχηδες των Αθηνών ή του Πειραιά;

Το 1920 παρουσίασε το έργο του, τους «Απάχηδες των Αθηνών» που έμεινε αθάνατο καθώς υπολογίστηκε πως παίχθηκε στη σκηνή για περισσότερες από 4.000 φορές! Η οπερέτα «Απάχηδες των Αθηνών» μόνο Αθηνών δεν ήταν… Κι αυτό διότι ένας από τους βασικούς ρόλους του έργου, του «Πρίγκηπα», ήταν εμπνευσμένος από έναν τύπο που ήταν την εποχή εκείνη γνωστός στον Πειραιά. Επρόκειτο για έναν φτωχό άνδρα, που όμως φρόντιζε ιδιαίτερα την εξωτερική του εμφάνιση και γοήτευε τα κορίτσια με τους τρόπους του και τα όμορφα λόγια. Οι Πειραιώτες τον αποκαλούσαν «ξεροκόμματο» καθώς ζούσε από ελεημοσύνες φίλων. Ο «ξεροκόμματος» ενέπνευσε τον Πρινέα να συγγράψει τους «Απάχηδες των Αθηνών».  

Ο Πρινέας συνέθεσε κι άλλες οπερέτες όπως τη «Ριρίκα», τα «Βάσανα του Καρδερίνα», τα «Σπουργίτια της Αθήνας» και πολλές ακόμα. Έγραψε και λιμπρέτα όπως η «Λύδα και ο Κύκνος της», το «Τσιγγάνικο τραγούδι», ο «Μπάρμπας μου το γουρούνι» κ.α. Η "Ρικίκα" θεωρήθηκε η μεγαλύτερη επιτυχία των χρόνων του Μεσοπολέμου και αγαπήθηκε ιδιαίτερα από το κοινό.

Η ετοιμότητα επί σκηνής

Ο Πρινέας όμως κύρια ήταν ένας επιτυχημένος ηθοποιός που ποτέ δεν τα έχανε στη σκηνή. Στα θέατρα την εποχή εκείνη χρησιμοποιούσαν υποβολείς για να μη χάνουν οι ηθοποιοί τις ατάκες τους. Μια φορά όμως, ο υποβολέας ήταν μεθυσμένος και επαναλάμβανε χωρίς να το καταλάβει την ίδια πρόταση «έπειτα λοιπόν πήγαμε στην Πάτρα»… Ο Πρινέας καθ’ υπόδειξή του έλεγε και ξαναέλεγε την ίδια πρόταση μέχρι που γύρισε στον υποβολέα την ώρα της παράστασης και του είπε «Καλά χριστιανέ μου; Στην Πάτρα θα μείνουμε; Δεν πάμε παραπέρα;». Ο κόσμος ξέσπασε σε χειροκροτήματα και το έργο σώθηκε χάρις στην ετοιμότητα του Πρινέα.

Η γνώμη του για το ελληνικό θέατρο

Ήταν γνωστός επίσης για το ήθος του και την ευγένειά του. Αποκαλούσε όλους τους συναδέλφους του ηθοποιούς «Στρατηγούς»! Κάποιος τον ρώτησε γιατί Στρατηγούς και εκείνος απάντησε. Στο ελληνικό θέατρο, δεν υπάρχουν ούτε δεκανείς, ούτε λοχίες, ούτε λοχαγοί, ούτε καν συνταγματάρχες. Μόνο στρατηγοί. Όλοι πρωταγωνιστές! Δευτεραγωνιστές στο ελληνικό θέατρο δεν υπάρχουν…

Τα θεατρικά σαραντάχρονα του Πρινέα

Τον Δεκέμβριο του 1945 στο θέατρο "Κεντρικόν" ο Πρινέας πραγματοποίησε εκδήλωση κατά την οποία γιόρτασε τα σαραντάχρονα της θεατρικής του ζωής (1905 - 1945). Παράλληλα ανέβασε επί σκηνής το δικό του έργο "Άνδρες, γυναίκες, διαζύγια". 

Ο Πρινέας υπήρξε ο εκδότης του σατυρικού εβδομαδιαίου περιοδικού "Καρκαλέτσος Ιλλουστρέ" ενώ έλαβε μέρος στις κινηματογραφικές ταινίες:

Άννα Ροδίτη        (1948),  Όνειρα Κοριτσιών    (1953), Αρπαγή της Περσεφόνης (1956), Ελληνική Ραψωδία  (1932), Μια νύχτα στον Παράδεισο (1951), Ο βαφτιστικός  (1952), Οι απάχηδες των Αθηνών (1930),  Οι απάχηδες των Αθηνών (1950) Πρέπει να τα παντρέψουμε (1953), Ριρίκα  (1951), Τα Τέσσερα Σκαλοπάτια  (1951).

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε αποσυρθεί από την ενεργή καλλιτεχνική δράση και είχε επιδοθεί στην βοτανική. Εμφανιζόταν σποραδικά στο ραδιόφωνο για να μιλήσει για τα θεατρικά δρώμενα μιας άλλης εποχής. 

Ο ηθοποιός, θιασάρχης, επιθεωρησιογράφος, συγγραφέας, χημικός και βοτανολόγος Γιάννης Πρινέας πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1963 από εγκεφαλικό επεισόδιο και κηδεύθηκε στον Ι.Ν. Αγίου Λουκά. 

Διαβάστε επίσης:

Σπύρος Μελάς και Πειραιάς